SANCTI BERNARDI OPERA GEIVUIIVA. EX TYPIS L. GAUTHIER , VESONTIONE. SANCTI j^ ^fp a^^^ _.,„. ABB ATIS PRIMI CLAR^EVALLENSIS , Q>w>mm^ ^MmwiMM^ JUXTA EDITIONEM MON ACH ORUM SANCTI BENEDICTI. TOMUSSECUNDUS, COMPLECTEIVS VI OPtSCULA, ET SEBMONES DE TEMPORE ET DE SANCTIS. PARISIIS, APUD GAUTHIER FRATREM et SOC, BIBLIOPOLAS, In via Haule-Feuille, n° 22. ET VESONTIONE APUD EOSDEM. 1856. SANCTI BERNARDI ABBATIS CLAR7EVALLENSIS Q)F®S©©^^. LICER SEU TRACTATUS DE DILIGENDO DEO* PU.EFATIO. rjro illustri domino Haimerico'', ecclesice Roma- niE diacono cardinali , et cancellario , Sernardus obbits dictus de Clara—valle , Domim vivere , et in Bomino mori, 0. 'rationes a me, et non qusestiones poscerc solebatis : et quideni ego ad neutrum idoneum rae esse confido. Ye- rum illud indicit professio, etsi non ita conversatio : ad hoc vero (ut verum fatear) ea milii deesse video, quae ma- xime necessaria viderentur, diligcn- tiam et ingenium. Placet tamen , fateor, quod pro carnalibus spiritualia repeti- tis, si sane apud locupletiorem id fa- cere libuisset, Quia vero doctis et in- doctis pariter in isliusmodi excusandi mos est ; nec facile scitur , quae vere ex imperilia, quajve ex vcrecundia excu- satio prodeat, sinon injunctioperisobc- ditio proljat : accipite de mea pauper- tate quodhabeo,ne taccndo philosophus puter. Nec tamcn ad omnia spondeo mc responsurum. Ad id solum quod de dili- GENDO Deo quajritis, rcspondebo quod ipsc dabit. IIoc enim ct sapit dulcius , ct tractatur sccurius, ct auditur utilius. Kcliqua diligcntioribus rescrvalc. CAPUT 1. Quare , el quomodo dili{]endus sil Deus. i. ViLTis crgo a mc audire, quare, t'l quomodo diligeiulussit UcusV Kt cgo : 2. Causa diligendi Deum , Deus est : mo^ dus, sine modo diligere. Est-ne hoc satis ? Fortassis utique, sed sapienti. Ca?- terum si et insipientibus dcbitor sum; ubi sat est dictum sapicnli , etiam illis gerendus mos est. Itaque proptcr tar- diores idem profusius ,quam profundius repetere non gravabor. Ob duplicem ergo causam Deum dixerim propter scipsura diligendum : sive quia nihil justius, sive quia nil fructuosius diligi potest. Dupliccm siquidem parit scn- sum, cum quairitur de Deo, cur dili- gendus sit. Dubitari namque potcstquid potissimum dubitetur : utrumnara, quo suo mcrito Dcus, aut certe quo nostro sit commodo diligendus. Sane adutrum- quc idem responderim ; non plane aliam mihi dignam occurrere causam dili- gendi ipsum, praitcr ipsum. Et prius de merito videamus. Rlultum quippe meruit de nobis, qui et immeritisdcdit scipsum nobis. Quid enim mclius scipso potcrat dare vel ipse ? Ergo si Dci meri- tumqua3ritur,cumipsumdiligendicausa qua3ritur,illudestpra;cipuum:quiaipsc prior dilcxit nos. Dignus plane qui rc- dainctur,prajsertim si advertatur, quis, quos, quantumque amaverit. Quis enim? nonnc is cui omiiis spiritus confitctur : Dcus meiis es tu, quoniam bonorum meo~ 7-um honcijes? Et vcra hujus carilas ma- jcstatis, quippc non quicrcntis quK sua S. BERNARDI ABBATIS sunt. Quibus autem tanta puritas exhi- Letur? Cum adhuc , inquit, inimici esse- mus, reconciliati sumus Deo. Dilexit ergo Dcus, et gratis, et inimicos. Sed quantum? Quantum dicit Joliannes : Sic Deus dilexit mundum , ut Filium uni- (jenitum daret. Et Paulus : Qui proprio, ait 5 fdio non pepercit , sed pro nobis tra- didit illum. Ipse quoque Filius pro se : Majorem, inquit, caritatemnemohahet, quam. ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Sic meruit justus ab impiis, summus ab infimis , ab infirmis omni- potens. Sed dicit aliquis : Ita quidem ab hominibus : sed ab Angelis non ita. Verum est,quianecesse non fuit. Caete- rum qui hominibus subvenit in tali ne- cessitate, servavit Angelos a tali neces- sitate : et qui homines diligendo, tales fecit, ne tales renjanerent;ipsea?que di- ligendo dedit et Angelis,ne talesfierent. CAPUT II. Deus quantopere ab hominemereatur amari, ob bona tum corporis, lum aniniae. Quo- modo ea agnoscerida, et habenda citra do- nantisinjuriam. 2. QuiBus hgec palam sunt, palam arbitror esse et curDeus diligendussit : hoc est, unde diligi meruerit. Quod si infideles hiec latent, Deo tamen in promptu est ingratos confundere super innumeris beneficiis suis, humano ni- mirum et usui praestitis , et seiisui ma- iiifestis. Nempe quis alius administrat cibum omni vescenti, cernenti lucem, spiranti flatumVSed stultum est velle modo enumerare, qua3 imiumera esse non longe ante praefatus sum : satis est ad exemplum praecipua protulisse , pa- nem, solem,et aerem. Praecipua dico, non quia excellentiora , sed quia neces- sariora; sunt quippe corporis. Quaerat enimhomo eminentiora bona sua in ea parte sui , qua praeeminet sibi , hoc est in anima , quae sunt dignitas ; scientia , virtus. Dignitatem in homine liberum arbitrium dico : in quo ei nimirum da- ttmi est caeteris non solum praeemine- re, sed et praesidere animantibus. Scientiamvero, quaeamdemin se dig- nitatem agnoscat, non a se tamen. Porro virtutem , qua subinde ipsum a quo est, et inquirat non segniter, el teneat forliter cum invenerit. 3. Itaque geminum unumquodquo trium horum apparet. Dignitatem si- quidem demonstrat humanam non so^ lum naturse pra^rogativa, sed et poten- tia dominatus : quod terror hominis super cuncta animantia terrae imminere decernitur. Scientia quoque duplex erit, si hanc ipsam dignitatem, vcl aliud quodquc bonum in iiobis , et no- bis inesse , et a nobis non esse noveri^ mus. Porro virtus et ipsa aeque bifaria. cogrioscetur, si auctorem consequenter inquirimus , inventoque inseparabi- liter inharcmus. Dignitas ergo sine scientia non prodest: illa vero etiam obest, si virtus defuerit : quod utrum- que ratio declarat subjecta. Habere enim quod haberc te nescias, quara gloriam habet? Porro nosse quod ha- beas, sed quia a te non habeas igno- rare, habet gloriam, sed non apud Deum. Apud se autem glorianti dicitur ab Apostolo : Quid hahes quod non ao- cepisti? siautem accepisti, quidgloriaris, qiiasi non acceperis ?Nonait simplicitcr, Quid gloriaris? sed addit, quasi non acceperis : ut asserat reprehcnsibilcra, non qui in habitis , sed qui tamquam in non acceptis gloriatur. Merito vana gloria nuncupatur hujusmodi , veritatis nimirum solido carcns fundamento. Veram enim gloriam ab hac ita discer- nit : Qui gloriatur , ait, in Domino qlo- rietur : hoc est, Jn veritate. Veritas quippe Dominus est. ^. Utrumque crgo scias necesse est, et quid sis , ei quod a teipso non sis : ne aut omnino videlicet non glorieris , aut inaniter glorieris. Denique sinon cognoveris , inquit , teipsam , egredere post greges sodalium tuorum. Revera ita fit. Homo factus in honore, cum honorem ipsum non intelligit, talis sua? ignorantiae merito comparatur pecoribus , velut quibusdam praesentis suae corruplionis et mortalitatis con- sortibus. Fit igitur ut sese non agnos- cendo egrcgia rationis munere crea- tura, irratlonabilium gregibus aggre- gari incipiat , duin ignara propriac gloriae, auaj ab intus cst, coaformanda DE DILIGENDO DEO. orls rebus scnsibilibus, sua ipsius cu- riositate abdu itur : cfficiturque una de cwteris , quod se prae caiteris nihil ac- cepisse intelligat. Itaque valde cavenda haec ignorantia, qua de nobis minus nobis forte sentimus : sed non minus , immo et plus illa , qua plus nobis tri- buimus. Quod fit , si bonum quodcum- que in nobis esse , et a nobis , decepti putemus. At vero super utraraque igno- rantiam declinanda et exsecranda illa praesumptio est, qua sciens et prudens forte audeas de bonis non tuis tuara quaerere gloriara : et quod certus es a te tibi non esse , indc tamen aiterius rapere non verearis honorem. Prior equidem ignorantia gloriaui non habet: posterior vero habet quidem, sed non apud Deum. Cseterum hoc tertium ma- !um,quod jam scienter coramittitur, usurpat et contra Deum. In tantum de- nique ignorantia illa posteriori haec ar- roganlia gravior atque periculosior apparet, quo per illam quidem Deus nescitur, per istam et contemnitur : in tantura et priori deterior ac detestabi- lior,ut cum per illam pecoribus, per istametdaemonibussociemur. Est quip- pe siiperbia, et dilectum maximum , uti datis tamquam innatis ; et in acceptis beneficiis gloriam usurpare benefici. 5. Quamobrem cum duabus istis , di- gnitate atque scientia, opus est et vir- tute, quae utriusque fructus est, per quam ille inquiritur ac tenetur, qui omniura auctor ct dator raerito glorifi- cetur dc oninibus. Alioquin sciens el non faciens digria, multis vapulabit, Qu?re?utique quia noluit intelligerc ut bene ageret : magis autem iniquita- tem meditatus cst in cubili suo , dum de bonis, quae a se non csse ex scicntiae dono certissirac corapcrit, l)oni Doraini gloriam scrvus impius captare sibi, imrao et raptare molitur. Liquet igitur et absque scientia dignitatera essc om- ninoinutilem,etscicntiam absque vir- tute daranabilcra. Verura horao virtutis, cui nec damnosa scientia, nec infruc- tuosa dignitas manet, clamat Deo et ingeuuc confilotur : Non nobh, inquicns, Doniine,non nohfs, sed nomini tuo da (jloriam. Hoc est,Nil nobis, o Domine, de scicntia,nil nobis de dignitate tri- buiraus : sed tuo totura, a quo totum est,nomini deputamus. 6. Caetcrura pene a proposito longe nirais digressi suraus, dum deraonstraro satagimus, eos quoque qui Christum nesciunt, satis per legem naturalem ex perceptis bonis corporis animaeque moneri , quatenus Deum propter Deum ct ipsi diligere debeant. Nara ut bre- viter, quae super hoc dicta sunt, ite- rentur : quis vel infidelis ignoret , suo corpori non ab alio in hac mortali vita supradicta illa necessaria ministrari, unde videlicct subsistat , unde videat, unde spiret, quara ab illo, qui dat es- cara omni carni ; qui solem suum oriri facit super bonos et raalos, et pluit super justos ct injustos? Quis itera vcl impius putet aliura ejus, quae in aniraa splendet , humanae dignitatis auctorem, praeter illum ipsum , qui in Gencsi lo- quitur : Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram ? Quis alium scientiae largitorera existiraet, nisi aeque ipsum, qui docet hominem scien- tiam?Quis rursum munus sibi aliundc virtutis aut putet datum. aut speret dandum , quam de manu itidem Domini virtutura? Meretur ergo amari propter scipsum Deus , et ab infideli : qui etsi nesciat Christum, scit tamcn seipsum. Proindc inexcusabilis est omnis etiam infidelis, si non diligit Dominura Deura suura ex toto corde , tota anima , tota virtute sua. Clamat nempe intus ei in- nata,et non ignorata rationi justitia, quia ex toto se illum diligere debeat, cui se totum debere non ignorat. Ve- rura difficilc, immo impossibile est, suis scilicet querapiara , liberive arbi- trii viribus semel accepta a Deo, ad Dei ex toto convertere voluntatem ; et non magis ad propriam retorquere , eaque sibi tamquam propria retinere , sicut scriptura est : Omnes quce sua sunt qucermil; et item , Proni sunt sensus et cogitaliones hominis in malum. S. BERNARDI ABBATIS CAPUT III. Christiani quantos habeant stimulos amandi Deum prae inlidelibus. 7. CoNTRA quod plane fideles norunt , quam omnino necessarium habeant Je- sum , et hunc crucifixum : dum admi- rantes et amplexantcs supereminentem scientiae caritatem in ipso, id vel tan- tillum quod sunt , in tantse dilectionis et dignationis vicem non rependere confunduntur. Facile proinde plus di- ligunt , qui se amplius dilectos intelli- gunt ; cui autem minus, donatum est, minus diligit. Judaeus sane , sive paga- nus , nequaquam talibus aculeis incita- tur amoris , quales Ecclesia experitur, quaj ait : Vuinerala caritate ego sum; et rursum , Fit/«7e me floribus , stipate me malis , quia amore la^igueo. Cernit regem Salomonem in diademate , quo coronavit eum mater sua; cernit Uni- cum Patris, crucem sibi bajulantem; cernit ca?suni et consputum Dominum majestatis; cernit auctorem vitse et glorise confixum clavis, percussum lan- cea, opprobriis saturatum, tandem il- lam dilectam animam suam ponere pro amicis suis. Cernit haec, et suam magis ipsius aniiYiam gladius amoris transver- Lerat , et dicit : Fulcite me floribus , sti- pate me malis , quia amore langueo. Haec sunt quippe mala puuica , quae in hor- tum introducta dilecti sponsa carpijt ex ligno vitae , a coelesti pane proprium mutuata saporem, colorem a sanguine Christi. Videt deinde mortem mortuam, et mortis auctorem triumphatum. Videt de inferis ad terras , de terris ad supe- ros captivam duci captivitatem, ut iji nomine Jesu omue genu flectatur, coe- lestium, terrestrium , et infernorum. Advertit terram . quae spinas et tribu- los sub antiquo maledicto produxerat , ad novae benedictionis gratiam innova- tara refloruissc. Et in his omnibus. illius recordata versiculi , Et refloruil caro mea, el ex volunlate mea confitebor ei ; passionis malis , qux de arbore lule- rat crucis, cupit vigere,et dc floribus resurrectionis, quorum pra3sertim fra- grantia sponsum ad se crebrius revisen- dara iiivitet. 8. Denique ail : Ecce lu pukhcr ek^ dilectc mi, et dccorus ; lectulus noster flo^ ridus. Qua3 lectulum monstrat , satis quid desideret aperit : et cum floridum nuntiat , satis indicat , unde quod desi- derat obtinere praesumat. Non enim de suis meritis, sed de floribus agri , cui benedixit Deiis. Delectatur floribus Christus, qui inlMazaretli et concipi vo- luit, et nutriri. Gaudet sponsus coeles- tis talibus odoramentis, et cordis tha- lamum frequenter libenterque ingredi- tur, quod istiusmodi refertum fructibus , floribusque respersum invenerit. Ubi suse videlicet aut passionis gratiam, aut resurrectionis gloriam sedula inspicit cogijtatione versari, ibi profecto adest sedulus, adest libens. Monimenta siqui- dem Passionis, fructus agnosce quasi anni praeteriti , omnium utique retro temporum sub peccati mortisque impe- rio decursorum , tandem in plenitudine temporis apparentes. Porro autem Re- surrectionisinsignia, novos adverte flo- res sequentis temporis , in novam sub gratia revirescentis sestatem, quoruni fructum generalis futura resurrectio in fine parturietsinefmemansurum. Jam, inquit, hiems transiit ,'imher abiit et re- cessit , flores apparuerunt in terra nostra : sestivum tempus advenisse cum illo significans, qui de mortis gelu in ver- nalem quamdam novae vitae temperiem resolutus, Ecce, ait, nova facio omnia : cujus caro seminataest inmorte, reflo- ruit in resurrectione : ad cujus mox odoremin campo convallis nostrae revi- rescunt arida, recalescunt frigida , mor- tua reviviscunt. 9. Horum ergo novitate florum ac fructuum , et pulcritudine agri suavis- simum spirantis odorem , ipse quoque Pater in Filio innovante omnia delec- tatur , ita ut dicat : Ecce odor filii mei, sicut odor agripleni, cui henedixit Domi- nus. Bene pleni, dc cujus pWnitudine omnes accepimus. Sponsa tamen fami- liarius ex eo sibi , cum vult , flores legit, et carpit poma , quibus propriae adsper- gat intima conscientiae , et intranti sponso cordis lectulus suave redoleat. Oportet cnim nos, si crebrum volumus habere hospilem Christum , corda nos- e- lectationes in dextera tua usque in finem* Merito inlaeva admirabilis illa memora- ta et semper memoranda dilectio collo- catur, quod donec transeat iniquitas, su- pereamsponsa recumbat et requiescat. 43. Merito ergo laeva sponsi sub capite sponsae, super quam videlicet caput suum reclinata sustentet , hoc est mea- tis suae intentionem , ne inclinetur et incurvetur in camalia et saecularia de- sideria : quia corpus quod corrumpitur, aggravat animam ; et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem. Quid namque aliud faciat considerata tanta et tam indebita miseratio, tam gratuita et sic probata dileclio , tara inopinata dignatio, tam invicta man- suetudo , tam stupenda dulcedo ? Quid, inquam, haec omnia faciant diligenter considerata, nisi ut considerantis ani- mum , ab omni penitus pravo vindica- tum amore, ad se mirabiliter rapiant, vehementer afficiant, faciantque prae se contemnere, quicquid nisi in con- temptu horum appeti non potest? Ni- mirum proinde in odore unguentorum horum sponsa currit alacriter, amat ardenter ; et parum sibi amare sic amata vidctur , etiam cum se totam in amoro perstrinxerit. Nec immerito. Quid ma- gnum enim tanto et t.anti repensatur amori, si pulvis exiguus totum se ad redamandum collegerit , quem illa ni- mirum Majestas in amore praeveniens , tota in opus salutis ejus intenta conspi- citur? Denique sic Deus dilexit mun" dum, ut Unigenitum daret ; haud du- bium quin de Patre dicat. Item, Tradi- dit in mortem animam suam; nec du- bium quod de Filio loquatur. Ait et de Spiritu sancto : Spirilus Paraclilus, quem miltit Pater in nomine meo , ille vos do- cebit omnia, el suggeret vobis omniaquoB- cumque dixero vobis. Araat ergo Deus , et ex se toto amat, quia tota Trinitas amat : si tamen totum dici potest de infinito et incomprehensibili , autcerte de simplici. DE CAPUT V. Chrisliano quantum incumbat debitum amoris. ' lU. Intuens ergo haec , credo , satis ag- Doscit, quare Deus diligendus sit, hoc est , unde diligi mereatur. Cjeterum in- fidelis non habens Filiuni , nec Patrem proindc habot, nec Spiritum sanctum. Qui enim non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum ; sed nec Spiritum sanctum quem misit ille. Is itaque mirum non est , si quem mi- nus agnoscit, minus et diligit. Attamen ct ipse totum ei sese debere non igno- rat, quem sui totius non ignorat auc- torem. Quid ergo ego, qui Deummeura teneo vitae mese non solum gratuitum largitorem , largissimum administrato- rem, pium consolatorem , sollicitum gubernatorem ; sed insuper etiam copio- sissimum redemptorem , seternum con- servatorem , ditatorem , glorificatorem ? sicut scriptum est : Copiosa apud eum redempHo; et item : Intromt semel in sancta, ceternaredempliune invenla; et de conservatione : Non relinquet sanctos suos, in aternwm conservabuntur ; et de locupletatione : Mensuram honam, et confertam, etcoagitatam, el supereffluenr tem dabunl in sinum vestrum ; et rursum : Nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, qu(E prceparavit Deus diligentibus se ; etde glorificatione : Salvatorem exspectamus Dominum nos- trum Jesiim-Christiim , qui reformabit corpus liumilitatis nostrce , configuratum corpori claritalis suoi ; et illud : Non suni condignce jyassiones hujus temporis ad fuluram gloriam , quce revetabitur in no- bis; et iterum : Id quod in prcesenti est momentaneum et leve tribulationis nos- trce , supra modum in sublimifate ceter- num gloria; pondus operatur in nobis , non contemplantibus quoe videntur, sed quce non ridentur. iS.Quid retribuam Domino pro omni- bus his? Illum ratio urgct et justitia na- turalis totuni se tradere iIIi,aquose tolum habet, et ex se toto debere dili- gore. Mijji profecto Fides tanto plus in- dicit amandnm, quanto eteum me ipso pUiris Kstimanduni intelligo : quippc DILIGENDO DEO. ' 7 qui illum nonsolum mei, sed sui quoquc ipsius teneo largitorem. Denique non- dum tempus Fidei advenerat, nondum innotuerat in carne Deus, obierat in cruce , prodierat de sepulcro , redierat ad Patrem : nondum , inquam, commen- daverat in nobis suam multam dilectio- nem , illam de qua jam multa locuti su- mus, cum jam mandatum est homini dili- gere Dominum Deum suum extotocor- de, tota anima, tota virtute sua, id est, ex omni quod est, quod scit, quod potest, Nec tamen injustusDeus, suum sibivin- dicans opus et dona, Ut quid enim non amaret opus artificem,cum haberet unde id posset? Et cur non quantum omnino posset, cum nihil omnino nisi ejus mu- nere posset? Ad hsec, quod denihilo, quod gratis , quod in hac dignitate con- ditum est,ct debitum dilectionis ma- nifestius facit , et exactum justioi^em ostendit. Caeterum quantum putamus adjectum beneficii, cum homines et ju- menta salvavit, quemadraodum multi- plicavit misericordiara suam Deus? Nos dico , qui mutavimus gloriam nostram in similitudinem vituli comedentis foe- num, peccando comparati jumentis in- sipientibus. Quod si totum me debeo pro me facto, quid addam jam et pro refecto, et refecto hoc modo? Nec enim tam facile refectus , quam factus. Siqui- dem non solum de me, sed de omni quo- que quod factum est, scriptum est : Dixit, et facta sunt. At vero qui me tan- tum et semel dicendo fecit , in reficiendo profecto et dixit multa , et gessit mira, et pertulit dura ; nec tantum dura, sed et indigna.Quid ergo retribuara Doraino pro omnibus quse retribuit mihi ? In primo opereme mihi dedit, in secundo se: etubi se dedit, mc mihi reddidit. Datus ergo , ct rcdditus, me pro me dc- beo , et bis debeo. Quid Deo retribuam pro se ? Nam etiamsi rae millies repen- dere possera, quid sura ego ad Deum ? CAPUT VI. Brevis anacephalaeosis et summa prae- diclorum. t6. Hic primum vide, quo modo, iinino quain sinc modo a nobis Dcus amari S. BERNARDI ABBATIS merucrit : qui ( ut paucis quod dictum est repctam ) prior ipse dilexit nos, f antus , et tantum , et gratis tanlillos , et tales. En quod in principio dixisse me mcniini, raodum esse diligendi Dcum, sine modo diligere. Denique cum dilec- tio qua3 tendit in Deum , tendat in im- mensum , tendat in infinitum, ( nam et infinitus Deus cst et immens.us : ) quis- nam, quaeso, debeat finis esse nostri, vel modus amoris ? Quid quod amor ipse nos- ter non jam gratuitus impenditur , sed rependitur debitus? Amat ergo immensi- tas, amat geternitas, amat supereminens scicntia? caritas : amat Deus, cujus mag- nitudinis non estfinis, cujus sapientiae non est numcrus , cujus pax exsuperat onmcm intellectum : et vicem rependi- mus cummcnsura? Diligam te , Domine. fortitudo mea, firmamentum meum , et refugium mcum , ct liberator mcus : ct meum denique quicquid optabile atque amabile dici potcst. Deus meus , adjutor meus , diligam te pro dono tuo, et modo meo , minus quidcm justo, sed plane non minus posse meo : qui etsi quantum de- beonon possum, nonpossumtamen ultra quam possum. Potcro vcro plus, cum plus donare dignaberis, numquam tamen pro- ut dignus haberis. Imperfectum meum Yiderunt oculi tui : sed 1 amen in libro tuo omncs scribentur , qui quod possunt fa- ciunt, etsi quod debcnt non possunt. Satis, quantum reor, apparet, et quo- nam modo Deus diligendus sit, et quo merito suo. Quo , inquam , merito suo. nam quanto, cui sane appareal? quis dicat? quissapiat? CAPUT VII. Non sine fructu et praemio diligi Deiim; et ter- renis non satlari humani cordisappetitum. 17. NuNG quo nostro commodo dili- gendus sit, videamus. Sed quantum est et in hoc videre nostrum ad, id quod cst? Nec tamen quod videtur tacendum est, etsi non omnino videtur ut est. Su- perius , cum propositum esset , quare , et quomodo diligendus sit Deus; du- plicem dixi parcre intellectum id quod quaeritur, Quare : ut, aut ([uo suo me- rito , aut quo nostro commodo diiigcn- dus sit , utrumlibct quajri posse perinde videatur. Dicto proinde de merito Dei, non prout dignum ei, scd prout datum est mihi ; supcrcst ut de praemio , quod item dabitur, dicam. Non enim sine praemio diligiturDeus, etsi absque prae- mii intuitu diligcndus sit. Vacua nam- que vcra caritas esse non potest , nec tamcn merccnaria est ; quippe non quae- rit quae sua sunt. Affectus cst, non con- tractus : nec acquiritur pacto nec ac- quirit. Sponte afficit, ct spontaneum facit. Verus amor seipso contentus est. Habet praeraium , sed id quod amatur. Nam quicquid propter aliud amare vi- deaiis, id plane amas, quo araorisfinis pertendit, non per quod tcndit. Paulus non evangelizat ut comedat , scd come- dit ut evangclizet : eo quod amet, non cibum , sed Evangclium. Verus amor praemium non rcquirit, sed meretur. Praemium sane necdum amanti propo- nitur , araanti dcbetur , persevcraiiti redditur. Denique in rcbus inferioribus suadendis, invitos promissis vel prae- miis invitaraus, etnon spontaneos. Quis enim munerandura horainera putet, ut faciat quod et sponte cupit ? Nerao , verbi causa , conducit aut csurientem ut comcdat , aut sitientem ut bibat , aut certe matrem ut parvulum allactet filium utcri sui. An vero quis putet prece vel pretio quempiam commoncn- dum suam ipsius vel scpire vineam, vel arborem circurafodcre , vel struc- turara propriae domus crigere ? Quanto magis Deum araans aniraa , aliud prae- ter Dcum sui amoris pra^mium non re- quirit? Aut si aliud requirit, illud pro ccrto , non Deum diligit. 18. Incst orani utenti ratione natura- liter pro sua sempcr aestimationc atque intentione appctere potiora, et nulla re esse conlentum, cui quod decst, judicctpraefercndum. Nara ct qui , verbi gratia, uxorem habet speciosam , petu- lanti oculo vel aniino respicit pulcrio- rem : et qui vestc pretiosa indutus est, pretiosiorem aflcctat , et possidcns mul- tas divitias, invidet ditiori. Videas jam multis praediis ct posscssionibus am- pliatos, adhuc tamcn in dics agrum agro copukirc, atquc infinita cupidi-. 1 DE DILIGKNDO DEO. f) tute dilatare tcrminos suos. Yideas et qui iu rcgalibus doinibus, amplisque habitant palatiis, nihilominus quotidie conjungere domum ad domura, et in- quicta curiositate sedificare, diruere, mutare quadrata rotundis. Quid homi- ncs sublimatos honoribus? an non insa- tiabili ambitione magis ac magis totis viribus conari ad altiora videmus?Et horum omnium idcirco non est finis, quia .nil in eis summum singulariter reperitur vel optimum. Et quid mirum si infcrioribus et deterioribus contentus non sit, qui citra summum vel opti- mum quiescere non potcst? Sed hoc stultum et extremae dementiae est,ea semper appetere , qua3 numquara , non dico saticnt, sed nec tempcrent appe- titum : dum quicquid taliura habueris , nihilominus non habita concupiscas, et adquoeque defuerint , semper inquie- tus anheles. Ita enim fit, ut per varia ct fallacia mundi oblectamenta vaga- bundus animus inani labore discurrcns fatigetur , non satietur : dum quicquid famelicus inglutierit , parum rcputet ad id qucd supcrest devorandum, sera- perque non minus anxie cupiat quse desunt , quara quae adsunt Isete possi- deat. Quis enira obtineat universai? Quaniquam et modicum id quod quis- que cura labore obtinuerit, cura timore possedcrit, certus quidem non sit quando cum dolore amittat, certus au- tem quod quandoque amittat. Sic di- rccto tramite voluntas perversa con~ tcndit ad optimum , festinat ad id unde possit iraplcri. Imrao vero his anfracti- bus ludit secura vanitas, mentitur ini- quitas sibi. Si ita vis adimplcre quod vis, hoc est, si illud apprehcnderc vis, quo apprehenso nil jam amplius velis : quid tentare opus est et cajtera?Curris per devia , et longe ante moricris , quam lioc circuitu pcrvenias ad optatum. 19. IIoc ergo in circuitu impii am- bulant, naturalitcr appctcntcs unde fi- niantappetitum,etinsipiGntcrrespucn- tes undc propinquent (ini : fini dico, non consumplioni, scd consummationi. Quamobrem nonbeato fineconsummari, scd consumi vacuo labore accelerant, qui rcrum magis spctie , quam auctore delcctati , prius universa pcrcurrcrc , et de singulis cupiunt experiri , quam ad ipsum curent univcrsitatis Domi- num pervcnire. Etquidcm pcrvenirent, si quandoque voti compotes cffici pos- scnt, ut omnia scilicet, praetcr omniuni principium, unus aliquis oblineret. Ea namque suae cupidilatis lege , qua ia rcbus coeteris non habita prai habitis esurire , et pro non habitis habita fas- tidire solebat ; mox omnibus quse in coelo , et quse in terra sunt obtentis et contemptis, tandem ad ipsura procul- dubio curreret, (jui solus deesset om- nium Deus. Porro ibi quicsceret; quia sicut citra nuUarevocat quics ;sicnulla ultra jam inquietudo soUicitat. Dicerct pro ccrto : Mihi autem adhcerere Deo bonum est. Diceret , Quid enim mihi est in ccelo , et a te quid volui super terram ! et item : Deus cordis mei, et pars mea Deus in oilernum, Sic ergo ( ut dictum est) ad id quod optimura est , quivis cupidus perveniret , siquideni ante , quod citra cupit, assequi posset. 20. Verum quoniani id omnino im- possibile praestruit et vita brevior, et virtus infirmior, et consors numcro- sior : longo profecto itinere et casso laborc desudant , qui dum quaecumque dcsidcrant , attingcre volunt , ad cunc- torum desiderabiliura nequeunt pertin- gere finem. Et utinam attingere uni- versa animo , et non experiraento vel- lent ! Hoc enira facile posscnt, et noji incassum. IVamet animus scnsu quideni carnali tanto velocior , quanto et per- spicacior, adhoc datus cst , ut illum ad omnia pra^veniat; nihilqueaudeat con- tingcre sensus, quod animus praecur- rens ante utile non probavcrit. Ilinc enim arbitror dictum , Omnia prohate , quod bonum est tcncte : ut videlicet ille huic provideat, nec is suura votum , nisi ad illius judicium conscquatur. Alioquin non ascendes in montcm Do- mini, nec stabis in loco sancto cjus , pro co quod in vano acccpcris aniraam tuam , hoc est aniinam rationalem : dum iiistar pecoris scnsura sequeris, ratione quidcm otiosa , et non rcsis- tcnte in aliquo. Quorum itaque ralio non praevcnit grcssus , currunl, scd 10 S. BERNARDI ABBATIS extra viam: ac proinde Aposloli spreto et fiiialis. Ipse dat consilio , non sic currunt ut appre- hendant. Quando etenim apprehen- dant , quem apprehcnderc nisi post omnia nolunt? Distortum iter, et cir- cuitus infinitus, cuncta primitus atten- tare velle. 21. Justus autem non ita. Audiens nempe vituperationem multorum com- morantium in circuitu ( multi enim sunt viam latam pergentes , quae ducit ad mortem) ipse sibi regiam elegit viam, non declinans ad dexteram vel ad sinistram. Denique attestante Pro- pheta, Semitajusti recla est,reclus callis justi ad amhulandum. Hi sunt , qui salu- Lri compendio cauti sunt molestum liunc et infructuosum vitare circuitum, verbum abbreviatum et abbrevians eli- gentes , non cupere quaecumque vident, sed vendere magis quse possident, et dare pauperibus. Beati plane pauperes, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Omnes quidem currunt ; sed inter cur- rentes discernitur. Denique novit Do- minus viam justorum, et iter impiorum peribit. Ideo autem melius est modicum justo super divitias peccatorum multas, quoniam quidem ( ut Sapiens loquitur , ct insipiens experitur) qui diligit pecu- mam, non saturabitur pecunia : giii jau- tem esuriunt et sitiuntjustiliam , ipsi sa- turabuntur. Justitia siquidem rationo utentis spiritus cibus est vitalis et natu- ralis : pecunia vero sic non minuit aninii famem , quomodo nec corporis ventus. Denique si famelicum hominem apertis faucibus vento, inflatis haurire buccis aerem cernas , quo quasi consulat fami , nonne credas insanire ? Sic non minoris insaniae est, si spiritum rationalem re- Lus putes quibuscumque corporalibus non magis inflari , quam satiari. Quid namque de corporibus ad spiritus? Nec illa sane spiritualibus , nec isti e regione refici corporalibus queunt. Benedic ani- ma mea Domino , qui replet in bonis desideriura tuum. Replet in bonis , exci- tat ad bonum, tenet in bono ; prgevenit, sustinet , implet. Ipse facit ut desideres, ipse est quod desideras. 22. Dixi supra : Causa diligendi Deum, Dcus cst. Vcrum di\i : nam ct cfricicns. occasioncra, ipse creat afl^ectionem, desiderium ipse con- summat. Ipse fecit, vel potius factus est ut amaretur : ipse speratur, amau- dus felicius , ne in vacuum sit amatus. Ejus amor nostrum et praparat, et re- munerat. Prsecedit bcnignior, repen- ditur justior, exspectatur suavior. Dives est omnibus qui invocant eum : nec ta- men habet quicquam seipso melius. Se dedit in meritum, se servat in prae- mium , se apponit in refectione anima- rum sanctarum, se in redemptione dis- trahit captivarum. Bonus es, Domine, animae quaerenti te : quid ergo inve- nienti? Sed-enim in hoc est mirum, quod WEMO te quaerere valet, nisi qui prius invenerit. Vis igitur inveniri, ut quaeraris, quaeri ut inveniaris. Potes quidem quaeri et inveniri , non tamen praeveniri. Nam etsi dicimus , Mane oratio mea prcevenict te : non dubium tamen quod tepida sit omnis oratio, quara non praeveneritinspiratio.Dicen- dura jam unde inchoet amor noster, quoniamubi consummetur, dictum est. CAPUT VIII. De primo gradu Amoaris, quo diligit homo sc propter se- 23.*AiviORest affectio naturalis una de quatuor. Notae sunt : non opus est nomi- nare. Quod ergo naturale est , justum quidem foret prirao omnium auctori de- servire naturae. Unde et dictum est pri- mura et maximura mandatura : Diliges DominuniDeum tuum, eic. Sed quoniam natura fragilior atque infirmior est, ipsi primum imperante necessitate compel- litur inservire. Et est amor carnalis, quo ante omnia homo diligit seipsum propter seipsum , sicut scriptum est : Prius quod animale , deinde quod spiri- tuale.lSec praecepto indicitur, sed na- turae inseritur. Quis nempe carnem suam odio habuit? At vero si coeperit amor idera (ut assolet) proclivior esse, sive profusior, et necessitatis alveo nii- nirae contentus, campos etiam volup- tatis exundans latiiis visus fuerit occu- pare ; statim superfluitas obviante man- dato cohibctur, cum dicitur : Diliges DE DILIGENDO DEO. 11 proximtim tuim skut tcipsum, Justis- bime quideni,ut consors naturae non sit exsors ct gratia;, illius praisertim gratiae, qua; naturai insita est. Quod si gravatur homo fraternis, non dico nc- cessitatil)us subvenire. sed voluptati- bus dcservire : castigct ipse suas, si non vult esse transgressor. Quantum vult , sibi indulgeat : dura aeque et proximo tantumdem meminerit exhi- beudum. Frenum libi temperantiae ira- ponitiirj o horao , ex lege vitse et disci- plinjB , ne post concupiscentias tuas eas , et pcrcas , ne de bonis naturae hosti scrvias aniraa?, hoc est libidini. Quara justius atque honestius communicas illa consorti, id est proxirao, quara hosti? Et quidera si ex Sapientis consilio a voluptatibus tuis averteris, et juxta doctrinam Apostoli victu vestituque con- tentus, paulisper suspendere non gra- varis amorem tuura a carnalibus desi- deriis, quse railitant adversus aniraam ; eane quod subtrahis hosti animae tuae , consorti naturae puto non gravaberis impertiri. Tunc amor tuus et temperans erit , et justus , si quod propriis subtra- hitur voluptatibus, fratris necessitati- bus non negetur. Sic araor carnalis effi- citur et socialis, cum in comraune pro- trahitur. 24. Si autera dum communicas proxi- mo, forte tibi defuorint etiam necessa- ria, quid facies?Quid enim, nisiutcum omni fiducia postules ab eo qui dat om- nibus affluenter, et non improperat : qui aperit mauurasuam ,et implet omne animal bencdictione? Dubiunisiquidem non est, quod absit libentcr in neces- sariis, qui plcrisque ct in superfluis non deest. Dcnique ait : Primum quce- rite regnum Dci et jmtiliam ejus , et hcec omnia adjicientur vobis. Sponte daturura se potlicetur neccssaria , superflua re- stringenti, et proximum diligenti. Hoc quippe est pviraum quajrere regnum Dei, et adversus pcccati implorare ty- rannidcm, pudicitiae potius ac sobrie- tatis subire jugura, ([uam regnare pec- catum in tuo mortali corporc patiaris. Porro autem ct hoc justitiaeest cura quo tibi cstnaturacoraraunis, naturae quo- que cuni co nmnus non hal)crc divisum. 25. L't taraen pcrfecta justilia sitdili- gere proxiraum , Deum in causa haberi nccesse est. Alioquin proximum pure diligere quomodo potcst, qui in Deo non diligit? Porro in Dco diligcrc non potest, qui Deura non diligit. Oportet crgo Deura diligi prius , ut in Deo diligl possit et proximus. Facit crgo ctiara so diligi Deus , qui et caetera bona faciL. Facit autera sic. Qui naturam condidit, ipse et protegit. Nam et ita condita fuit, ut habeat jugiter necessariura protecto- rem , quem habuit et conditorem : ut quae nisi per ip&um non valuit esse , nec sine ipso valeat oranino subsistere. Quod ne sane de se creatura ignoret , ac proinde sibi (quod absit) superbe arro- get beneficia creatoris , vult horaincm idem conditor alto quidem salubriquo consilio tribulationibus exerceri : ut cum defecerit homo, et subvenerit Deus, dum homo liberatur a Deo,Deus ab homine, ut dignum est, honoretur. Hoc enim dicit : Invoca me in die tribur lationis , eruam te , ct lionorificabis me. Fit itaque hoc tali modo , ut homo ani- raalis et carnalis , qui praeter se nemi- nera diligere noverat, etiam Deum vel propter se amare incipiat, quod in ipso nimirum (ut saepe expertus cst) omnia possit , quae posse tamen prosit; et sine ipso possit nihil. CAPUT IX. De secundo et terlio gradu Amoris. 26. Amat ergo jam Deuin , sed prop- ter se interim adhuc, non propter ipsum. Esttaraen quaedara prudentia scirequid ex te, quid ex Dei adjutorio possis, et ipsi servare te iufensum , qui te tibi servat ill^sum. At &i frequcns ingrue- rit tribulatio , ob quam et frequens ad Deura conversio fiat, et a Deo aeque frequens libcratio consequatur; nonne, etsi fucrit fcrreum pectus, vel cor la- pideum totics liberati , emolliri ncccsse cst ad gratiam liberantis , quatenus Deum horao diligat, non propter sc tantura , sed ct propter ipsura? Ex oc- casione quippe frequentium neccssita- tum crcbris necesse est intcrpcUatibni- bus Dcum ab homine frcqucntari, fro' u S. BERNAilDI ABByVTIS «lucnlando giistari , gustando proLari «]uam suavis cst DomJnus. Ita (it,ut ad diligcndum purc Deum plus jam ipsius gustata alliciat suavitas, quam urgeat nostra necessitas; ita ut exem- plo Samaritanorum, dicentium mulieri quae adesse Dominum nuntiaverat, Jam non propter tuam loquelam credimus; ipsi enim audinmus , et scimus quia ipse esl vere Salvntor ?/iund«,- ita, inquam, ct nosillorum exemplocarnem nostram alloquentes, dicamus merito : Jam non propter tiiam necessitatem Deum dili- gimus : ipsi enim gustaviinus et scimus quoniam suavis est Dorainus. Est enim carnis quaedam loquela necessitas , et Leneficia quae experiendo probat, ges- tiendo renuntiat. Itaquc sic affecto, jam dc diligendo proximo implere Tuandatum , non erit difficile. Amat quippe . veracitcr Deum , ac per hoc quae Dei sunt. Amat caste, et casto non gravatur obedire niandato, caslificans magis cor suum, ut scriptum est, in obedientia caritalis. Amat juste, et man- datum justum libenter amplectilur. Amor iste merito gratus , quia gratuitus. Castus est, quia non irapenditur verbo, neque lingua, sed opere et veritate. Justus est, (juoniam qualis suscipitur, talis et redditur. Qui enimsicamat, haud secus profecto, quam amatus est, amat; quairens et ipse vicissim, non quai sua sunt, sed quae Jesu-Christi , quemadmodum ille nostra , vel potius nos, ct non sua quaesivit. Sic amat qui dicit : ConfUemini Domino quoniam bo- nus. Qui Domino confitetur, non quo- niam sibi bonus est , sed quoniam bonus cst; hic vere diligit Deum propter Deum, et non propter seipsum. Non sic amat de quo dicitur : ConfUebitur tibi cum benefeceris ei. Iste est tertius araoris gradus , quo jam propter seip- sum Deus dilisitur. CAPUT X. De quarto gradu amotis, cum nec seipsum diligit homo nisi propler Deum. 27. Felix qui nieruit ad quartum usque pcrtingere, quatenus nec scipsum dili- gat homonisi propter Dcum. Justitiatua, Deus, sicut montesDci. Araor istc mons est, et mons Dei excelsus. llevera mons coagulatus ,mons pinguis. Quis ascendet in monlem Domini? Quis dabit mihi pennas sicut columba^ , ct volabo et re- quiescam ? Factus est in pace locus istc, et habitatio haec in Sion, Ileu mihi quia incolatus meus prolongatus est! Caro et sanguis, vas luteum, terrena inhabita- lio quando capit hoc? quando hujusce- raodi experitur ailectum , ut divino de- briatus araore aniraus , oblitus sui , fac- tusque sibi ipsi taraquam vasperditum, totus pergat inDeum, et adhasrensDeo unus cum eo spiritus fiat, et dicat : Dc- fecit caro mea et cor meum, Deus cordis mei, etpars mea Deus in osternum ? Bea- tum dixerim et sanctum , cui tale ali- quid in hac mortali vita raro interdum, aut vel serael , et hoc ipsum raptim , atque uniusvix moraenti spatioexperiri donatum est. Te enim quodamraodo per- dere , tamquam qui non sis , et omnino non sentire teipsum , et a teipso exina- niri , et pene annullari, ccelestis est con- versationis,nonhumana3 alTectionis. Et si quidcra e mortalibus quispiam ad il- lud raptim interdura ( ut dictum est ) et ad moraentum admittitur , subito in- videt saiculum nequam , perturbat diei raalitia, corpus mortis aggravat, solli- citat carnisnecessitas, defectus corrup- tionis non sustinet, quodque his violen- tlus est , fraterna revocat caritas. Heu ! redire in se, recidere in sua corapelli- tur, et miserabiliter exclamare : Do- mine vim patior, responde pro me; et illud: Infelix ego homo , quis me liberabit de corpore mortis hujus ? 28. Quoniam tamen Scriptura loqui- tur, Deumoninia fecisse propter semet- ipsum : erit profecto ut factura sese quandoque conformet et concordet Auc- tori. Oportet proinde in eumdem nos. afTectura quandocumque transire : ut quomodo Deusomnia esse voluitproptep semetipsum , sic nos quoque nec nosip- sos,nec aliud aliquid fuisse, vel essc velimus, nisi a^que propter ipsum,ob solam videlicct ipsius voluntatem , non nostram voluptatem. Delectabit sane non tam nostra , vel sopita necessitas , vel sortita fclicitas , quani quod cjus in. DE DILIG Dobis, et de nobis voliintas adimpleta videbitur. Quod etqiiotitlie postulamus in oratione cum dicimus : Fiut voluntas tua, sicut in coclo, et in terra. 0 amor sanctus et castus! o dulcis et suavis affectio ! o pura et deficcala intentio vo- luntatis ! eo certe defacatior et purior, quo in ea de proprio nii jam admixium relinquitur : eo suavior et dulcior , quo totum divinum est quod sentitur. Sic AFFici, DEiFiCARi EST. Quomodo stilla aqiiae modica , multo infusa vino , defi- cere a se tola videtur, dum et saporem vini induit, et colorem : et quomodo ferrum ignitum et candens , igni simil- limum fit, pristina propriaque forma exutum; etquomodosolis luce perfusus aer in eamdem transformatur luminis claritatem, adeoutnoutara illuminatus, quam ipsum lumen esse videatur : sic omnem tunc in sanctis humanam affec- tionem quodam inellabili modo necesse crit a semetipsa liquescere. atque in Dei penitus transfundi volunlatem. Alioquin quomodo omnia in omnibus erit Deus,si inhominede hominequic- quam supererit? Manebit quidem sub- stantia , sed in alia forma, alia gloria , aliaque potentia. Quando hoc erit? quis hocvidebit? quis possidebit? Quando veniam, et apparebo ante faciem Dei ? Domine Deus nieus,tibi dixitcormeum, exquisivit te faciesmea, faciem tuam Domine requirara. Putas videbo tem- plum sanctum tuum ? 29. Ego puto non ante sane perfecte impletum iri, Diliges Dominum Deum tuumex toto corde tuo, el cx tota anima tua, et ex tolavirtute tua; quonsnue \[)s\im cor cogitare jam non cogatur de corpore, et anima cidcm in hoc statu vivificando et sensificando intendere desinat , et virtus ejusdem relevata molestiis, in Dei potentia roboretur. * Impossibile namque est tota hajc ex toto ad Dcum colligere, et divino infigere vuitui, quaindiu ea huic fragili et aorumnoso corpori intenta et distenta neccsse est subservire. Itaque in corpore spirituali etimmortali, in corpore integro, pla- cido , placitoque, et per omnia subjeclo ?piritiii , speret sc anima (luarlum ap- prohcudere amoris gradum , vel potius ENDO DEO. i7i inipsoapprehendi : quippe quodDei po- tenliic est dare cui vult, non humana? iaduslrijE asscqui. Tunc, iiuiuam, sum- mum obtincbit facile gradum, cum iii gaudium Domini sui promptissime et avidissime festinantera nulla jam rctar- dabit carnis illecebra, nulia raolestia conturbabit. Putamusne tamen hanc gratiam vel ex partc sanctos l\Iartyre3 assecutos, in illis victoriosis corporibus adhuc conslitutos? Magna vis prorsus araoris illas aniinas introisura rapucrat, qua ita sua corpora foris exponere , et torracntaconteranerc valuerunt. At pro- fecto doloris acerrimi sensus non potuit non turbare serenum, etsi non pertur- bare. CAPUT XI. Haeo amorls perfectio non compelit eliam so- lutis animabus Ijeatorum, anle resurreclio- nem 50. QuiD autem jam solutas corpori- bus? Imraersas ex toto crediraus im- menso illi pelago aetcrni luminis, et lu- minosse ajternitatis. Sed si ( quod noii negatur ) velint sua corpora recepisse , aut certe recipere desiderent et sperent ; liquet proculdubio necdumaseipsis pe- nitus immutatas , quibus constat necdum penitus deesse de proprio, quo vel mo- dice intentio reflectatur. Donec ergo absorpta sit mors in victoria, et noclis undique terminos lux percnnis invadai et occupet usquequaque , quatenus ct in corporibus gloria coelestis effulgeat ; non possunt ex toto animai seipsas exponerc, et transire in Deum, nimirum ligataj corporibus etiam tunc, etsi nonvita vel sensu, certe affectu naturali,ita ut abs- que liis ncc velint, nec valeant con- sumraari. Itaque ante restaurationeiu corporuin non erit ille defectus aniino- iuin , qui perfectus ct suininus est ipso- ruin slatus : nec carnis jam sane consor- tium spiritus requireret, si absquc iila consummaretur. Enim vero AiiSQUE pro- fectu anima) nccponitur corpus, nec re- sumitur. Dcnique pretiosa in conspcctu Domini mors sanctorum cjus. Quod si inors prctiosa, quid vita, et illa vita ? Nec mirum si corpus jam gloriae conferre vi- dcturspiiitui, quodct infinnum etnior- iU S. BERNAR tale constat ipsi non raediocriter va- luisse. 0 quam vcrum locutus est qui dixit, diiigentibus Deum omnia coope- rari in bonum. Valet Deum diligenti animaj corpus suum infirmum , valet et mortuum, valet et resuscitatum : primo quidem ad fructum poenitentiae, secundo ad requiem , postremo ad consumma- tionem. Merito sine illo perfici non vult quod in omni statu in bonum sibi sub- servire persentit. 3t . Bonu* plane fidusque comes caro spiritui bono: quae ipsum aut si onerat, juvat; autsi non juvat, exonerat: aut certejuvat, et minime onerat. Primus status laboriosus, sed fructuosus : se- cundus otiosus , sed minirae fastidiosus : tertius et gloriosus. Audi et sponsum in Canticis ad profectum hunc trimoduni invitantera. Comedite, inquit, amici , et bihite; et inebriamini, carissimi. Labo- rantes in corpore vocat ad cibum : jam posito corpore quiescentes ad potum in- vitat: resumentescorpora, etiam ut ine- brientur impellit : quoset vocat carissi- raos. nirairum caritate plenissimos. Nam et in caeteris, quos non carissimos, sed amicos appellat, differentia est : ut hi quidem qui in carne adhuc gravati ge- raunt , cari habeantur pro caritate quara habent : qui vero jam soluti carnis com- pede sunt, eo sint cariores, quo etpromp- tiores atque expeditiores facti ad aman- dum. Porro prse utrisque mcrito nomi- nantur et sunt carissimi, qui recepta jam secunda stola , in corporibus utique cum gloria resumptis, tanto in Dei fe- runtur araorem liberiores et alacriores, quanto et de proprio nil jara residuum est , quod eos aliquatenus sollicitet vel retardet. Quod quidem neuter sibi reli- quorura statuura vindicat; cum et in priori corpus cum labore portetur, et in secundo quoque non sine proprietate aliqua desiderii exspectetur. 52. Primo ergo fidelis anima coraedit panera suum, sed heu , in sudore vultus sui. In carne quippe manens adhuc am- bulat per fidem , quara sane operari per dilectionem necesse est : quia si non operatur, mortua est. Porro ipsum opus cibus est , dicente Domino : Meus cibus estj ut faciam voluntatem Patris mei. DI ABBATIS Debinc carne exuta jam pane doloris non cibatur ; sed vinum amoris , tam- quam post cibum, plenius haurire per- mittitur, non purum tamen,sed quo- modo sub sponsi nomine in Canticis dictum legitur : Bibi vinum meum cum lacte meo. Vino enim divini amoris etiam tunc anima suavitatem naturalis immis- cet affectionis, qua resumere corpus suum, ipsumque glorificatum desiderat. Jlstuat ergo jara tunc sanctae caritatis potata vino , sed plane nondum usque ad ebrietatem : quoniam temperat in- terim ardorem illum hujus lactis per- mixtio. Ebrietas denique solet evertere mentes, atque omnino reddere imrae- mores sui. At non ex toto sui oblita est, quae adhuc de proprio corpore cogitat suscitando. Caeterum hoc adepto , quod solum utique deerat, quid jam impedit a se ipsa quodammodo abire , et ire to- tam in Deum, eoque sibi penitus dissi- millimara fieri, quo Deo simillimam ef- fici donatur ? Tum demum ad crateram admissa sapientiae , illamdequa legitur, Et calix meus inebrians quam prceclarus est! quid rairum jam si inebriatur ab ubertate domus Dei, cum nulla raor- dente cura de proprio, secura bibit pu- rum etnovum illudcumChristo inregno Patris ejus? 53, Hoc vero convivium triplex cele- brat Sapientia , et ex una coraplet cari- tate, ipsa cibans laborantes, ipsa potans quiescentes, ipsa regnantes inebrians. Quoraodo autera in convivio corporali ante cibus quam potus apponitur , quo- niara et tali ordine natura requirit : ila et hic. Primo quidera ante mortem in came mortali labores manuum nostra- rum manducamus, cum labore quod glu- tiendum est masticantes : post mortem vero in vita spirituali jara bibiraus, suavissima quadam facilitate quod per- cipitur colantes : taodem redivivis cor- poribus in vita immortali inebriaraur, mira plenitude exubcrantes. Haec pro eo quod sponsus in Canticis dicit : Ca- medite , amici , ct bibite ; et inehriamini , carissimi. Coraedite ante mortera,bibite post mortera, inebriamini post resurrec- tionem. Meritojam carissimi, qui ca- ritate inebrianlur : et raerito inebriati, DE DILIGENDO DEO. {% qui ad nuptlasAgniintroduci mcrcntur, edentes et bibenres super mcnsam illius in rcgno suo, quando sibi jam exhibet gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, neque nigam, aut aliquid hujusmodi. Tunc prorsus inebriat ca- rissimos suos, tunc torrente voluptatis BUffi potat : quoniam quidem in com- plexu iiioarctissimo ctcastissiraosponsi et sponsse, flurainis irapetus laetificat civitatem Dei. Quod non aliud esse ar- l)itror quam Dei Filium , qui transicns niinistrat, quemadmodum ipse promisit : ut ex hoc jam justi cpulcntur ct exsul- tent in conspectu Dci, ct dclectentur in iactitia.Hinc illasatietassine fastidio: hinc insatiabilis illa sine inquietudine curiositas : hinc seternum illud atque inexplicabile desideriura, nesciens cges- tatolh : hinc dcnique sobria illa ebrie- tas, vero,non mero ingurgitans, non madens vino,sed ardens Deo. Exhoc jam quartus ille amoris gradus perpetuo possidetur, cum sumrae, et solus dili- gitur Dcus : quia ncc nosipsos jara nisi propter ipsura diligimus, ut sit ipsc praemiura araantium se, praeraiura aeter- nura araantiura in aeternura. CAPUT XII. De Caritate ex epistola ad Carlusianos scripta. 54. Memimi rae dudura ad sanctos fra- tres Cartusienscs scripsisse cpistolam, ac dc his ipsis in ca gradibus intcr coe- tera disseruisse. Fortc autem alia ibi . etsi non aliena, dc caritatc locutussum; et ob hoc quoedara illorum huic quoque sermoni subjungere non inutile duco : praescrtim cura facilius ad manum ha- beara transcribere jam dictata, quam nova itcrura dictarc. IUa, inquam, vera etsinceraest caritas,etomninode corde puro, et conscientia bona, ct fidc non ficta fatenda estprocedere,qua proxirai donura, aeque ut nostrura, diligimus. Nam qui magis, aut certe solura diligit suura, convincitur non caste diligerc bonum quod utiquc proplcr sc diligit, non propter ipsum. Et hic talis non po- test obcdirc Prophetaj, qui ait : Confile- mini Domino quoniam [>o?ius. Coiifltctur quidem, quia fortasse bonu;» est sibi, non autera qiioniam bonus est in se. Qua- proptcr novcrit in sc dirigi illud ab codcm Prophcta opprobrium : Confltehi- tur tibi , cum, henefeceris ei. Est qui con- fitetur Doraino quoniara potens cst, el est qui confitetur quoniam sibi bonus est , et item qui conlitetur quoniara sim- pliciter bonus est. Primus servus est , et timet sibi ; secundus raercenarius, et cupit sibi; tertius filius, et-defcrt patri. Itaque et qui timet, et cupit , utrique pro se agunt. Sola quae in filio est caritas, non quacrit quae sua sunt. Quamobrem puto de illa dictura : Lex Domini imma- culafa , convertens animas , quod SOLA vidclicet sit,qu3e ab araoresui et raundi convcrtere possit aniraum, et in Deum dirigere. Nec tiraor quippe,nec araor privatus convertunt aniraara. Mutant interdum vultum , vel actura ; affectum nuraquara. Facit quidera nonnuraquam etiara servus opus Dei : sed quia non sponte , in sua adhuc duritia perraancrc cognoscitur. Facit et raercenarius : sed quia nongratis, propria trahi cupiditate convincitur. Porro ubi proprietas, ibi singularitas:ubi autem singularitas,ibi angulus : ubi vero angulus, ibi sine dubio sordes sive rubigo. Sit itaque servo sua lex , tiraor ipse quo constrin- gitur; sit sua mercenario cupiditas, qua et ipse arctatur, quando tcntatur abs- tractus et illectus. Sed harum nulla, aut sine macula est, aut aniraas conver- tere potest. Caritas vcro convertit ani- raas, quas facit ct voluntarias. 35. Porro in co cam dixcrim imma- culatam, quod nil sibi de suo retincre consuevit. Cui nempe de proprio nihil cst, totum profccto quod habet, Dei est : quod autcm Dci est , imraundum esse nonpotest. Lex ergo Doraini iraraa- culata , Caritas cst : quae non quod sibi utile est, quaerit, sed quod raultis. Lcx autera Domini dicitur, sive quod ipse ex ea vivat, sive quod eam nullus, nisi cjus dono possideat. Nec absurdum vi- dcatur, quod dixi etiara Deum vivero cx Icge : cum non alia quam caritate dixcrim. Quid vero in summa et beata illa Trinitate suraraam et inelTabilem illam conscrvat unitatem, nisi caritas? Lcx cstcrgo,et lex Doraini, caritas, if) S. BERNAR quoeTrinitatcm in iinitatc quodaininodo cohibet, et coUigat in vinculo pacis. Nemo tamcn me jBstimet caritatcm liic accipere qualitatem, vel aliquod ac- cidens, ( alioquin in Deo dicerem , quod absit, esse aliquid quod Deus non est ) sed substantiam illam divinam. Quod utique necnovum, nec insolitum est, dicente Johanne : Deus caritas est. Di- citur ergo recte et Caritas, et Deus , et Dei donum. Itaque Caritas dat carita- tem, substantiva accidentalem, Ubi dantem sigriificat, nomen substantiae est : ubi donum , qualitatis. Ilsec est lex aeterna, creatrix et gubernatrix univer- sitatis. Siquidem inpondere, et raen- sura, et numero per eam facta sunt universa , et nihil sine lege relinquitur, cum ipsa quoque lex omniura sine lege non sit , non tamen alia quam seipsa : qua et seipsam etsi non creavit , regit tamen. CAPUT XIII. Delege propriae voluntatis et cupiditatis , ser- vorum et mercenariorum. 36. C^TERUM servus et mercenarius habent legem, nona Domino , sed quam ipsi sibi fecerunt:ille Deumnonaman- do , iste plus aliud amando. Habent, in- quam, legem non Domini , sed suam; illi tamen , qua? Domini est , subjectam. Et quidem suam sibi quisque legem fa- cere potuerunt : non tamen eam incom- mutabili a^ternse legis ordini subducere potuerunt. Tunc autem dixerim quem- que sibi fecisse suam legem, quando communi et aeternae legi propriam prae- tulit voluntatem, perverse utique vo- lens suum imitari Creatorem : ut sicut ipsc sibi lex, suique juris est, ita is quoque seipsum regeret, et legem sibi suam faceret voluntatem. Grave utique et importabile jugum super omnes filios Adam, heu! inclinans et incurvans cer- vicesnostras, adeo ut vita nostrainferno appropinquarit. Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? quoutique premor, et pene opprimor, ita ut nisi quia Dominus adjuvit me , paulo minus habitasset in inferno anima mea. Sub lioc onere gravatus gemebat DI ARBATIS qui dicebat : Quare mc posuisti conlra- rium tihi, et faclus sum miliimct ipsi gra- visl Ubi dixit : Factus sum mihimct ipsi gra- ('2s, ostendit quodlexipse sibi esset, nec alius hoc quam sibi ipse fccisset. Quod autem loquens Deo, praeraisit, Posuisti me contrarium tibi; Dei se tamen non efTugisse legem indicavit. IIoc quippc ad aeternam justamque Dei legem per- tinuit,ut quia Deonoluit suaviter regi, poenaliter a seipso regeretur : quique sponte jugum suave et onus leve cari- tatis abjecit, propriae voluntatis onus importabile sustineret invitus. Miro itaque et justo modo aeterna lex fugiti- vum suum et posuit sibi contrarium, et retinuit subjectura : dum videlicet nce justitiae pro meritis legem evasit; nec tamen cum Deo in sua luce , in sua rc- quic, in sua gloria remansit, subjectus potestati, et subraotus felicitati. Do- raine Deus raeus, cur non tollis pecca- tum raeura , et quarc non aufers ini- quitatera raeam? ut abjecta gravi sar- cinapropriae voluntatis, sub levi onere caritatis respirera; nec jara servili ti- raorc coercear, ncc raercenaria cupi- ditate illiciar : sed agar spiritu tuo, spiritu libertatis, quo aguntur filii tui, qui tcstiraoniura reddat spiritui ineo , quod et ego sira unus ex filiis , dum ea- dem mihi lex fuerit quae et tibi : et si- cut tu es, ita et ipse simin hoc mundo. Hi siquidem, qui hoc faciunt quod ait Apostolus, Nemini quidquam debeatis, nisi ut iwicem-dHigatis ; proculdubio si- cut Deus est, et ipsi sunt in hoc inundo : nec scrvi aut mcrcenarii sunt, sed filii. CAPUT XIV. De lege caritatis filiorum. 37. Itaque nec filii sunt sine lege, nisi forte aliquis aliter sentiat propter hoc quod scriptum est : Justis non est lex posita. Sed sciendum, quod alia est lex promulgata a spiritu servitutis in tiraorc; alia a spiritu libertatis data in suavitate. Nec sub illa coguntur esso filii ; nec sinc ista esse patiuntur. Vis audire quia justis non cst lex posita? JSon accepistis, ait, spiritum senitutis itemm in timore. Visaudire quod tameii DE DILIGENDO DEO. slne legc caritatis non sint? Sed acce- pistis, inqnit, spiritum adoptionis fUiorum. Denique audi justuin utrumque de sc fatentem , ct quod non sit sub lege , nec tamen sit sinc lege. Factu^ sum , inquit, his qui suh lege erant, quasi sub lege essem, cum ipse non essemsub lege : Jiis qui sine lege erant, tamquam sine lege essem;€um sine lcge Dei non esseni , sed in lege cssem Christi. Unde apte non dicitur : Justi non habent legem, aut, Justi sunt sine lege; sed, Justis non est lex posita, hoc est, non tamquam invitis imposita , sed vo- luntariis eo liberaliter data, quo suavi- ter inspirata. Unde et pulcre Dominus : ToUite, ait, jugum meum super vos, ac si diceret : Non impono iiivitis, sed vos tollite si vultis : alioquin non requiera, sedlaboreminvenietisanimabusvestris. 58. Bona itaque lex Caritas , et sua- vis : quaj non solum levitersuaviterque portatur, sed etiam servorum et mer- eenariorum leges portabiles ac lcves reddit, quas utique non destruit, sed facitut impleantur, dicente Domino ; Non veyn legem soh^ere, sed adimplere. Hlam temperat , istam ordinat, utramque levigat. NuMQUAM erit caritas sine (i- raore, sed casto : numquam sine cupi- ditate,sedordinata. iMPLETergo caritas legem servi, cuni infundit devotionem : iraplet et raercenarii , cum ordinat cu- piditatera. Porro timori permixta de- votio ipsum non annullat, sed castificat. Pcena tantum tollitur, sine qua esse non potuit dum fuit scrvilis ; et timor manet in sa^culum saicuU castusetfilialis. Nam quod legitur, Perfectacaritasforasmittit iimorem; poena intelligenda est, qua^ servili ( ut diximus ) numquam decst timori, illo scilicct genere locutionis, quo sape causa ponitur pro cfTectu. Deinde cupiditas tunc recte a super- veniente caritalc ordinutur, cum mala quidcm penitus respuuntur , bonis vero mcliora praeferuntur,nec bonanisi propter meliora appetuntur. Quod cum plcne perDei gratiam assecutum fuerit, diligetur corpus, et univcrsa corporis bona (antum propter animam: anima proptcr Deum: Deus autcm proptcr seipsum. 4f CAPUT XV. Do quatuor gradibus amoris, et /elicl «tala patrise coelcstis. 39. Verumtamen quia carnales su- mus, et de carnis concupiscentia nasci- mur, necesse est ut cupiditas vel amor noster a carne incipiat. Quae si recto ordine dirigitur, quibusdam suisgradi- bus duce gratia proficiens, spiritu tan- dem consummabitur : quia non prius quod spirituale, sed quod animale; deinde quod spirituale. Et prius ne- cesse est porteraus imaginem terres- tris; deinde coelestis. In primisergo di- ligit seipsum homo propter se; caro quippe est, et nil sapore valet praeter se. Cumque se videt per se non posse subsistere , Deuin quasi sibi necessariura incipit per fidem inquirere , et diligere. Diligit itaque in secundo gradu Deura, scd propter se , non propter ipsum. At vero cum ipsum coeperit occasione pro- pria3 necessitatis colere et frequentare, cogitando, legendo , orando , obediendo ; quadam hujuscemodi farailiaritate pau- latim sensimque Deus innotescit, con- sequenter et dulcescit : et sic gustato quam suavis est Dominus, transit ad tertium gradura, ut diligat Deura , noQ jam propter se , sed propter ipsum. Sane in hoc gradu diu statur : et nescio si a quoquara hominum quartus in hac vita perfecte apprehenditur , ut se scilicet diligat homotantura propter Deura. As- serant hoc si qui experti sunt : raihi , fateor, impossibile videtur. Erit autem proculdubio , cum introductus fuerit servus bonus et fidelis in gaudium Do- minisui, et inebriatus ab ubertate do- mus Dei. Quasi enim miro quodam raodo oblitus sui, et a se penitus velut defi- ciens, totus perget in Deura : et dein- ceps adhaerens ei , unus cura eo spiritus erit. Arbitror hoc sensisse Prophetara cum diceret : Introibo in potentias Do" mini ; Domine , memorabor justitia; tucp. solius. Sciebat profecto cum introiret in spirituales potentias Domini, exutuni se iri universis carnis infirmitatibus ; ut jam nil dc carne haberet cogitarc, scd totus in spiritu memoraretur jus- i titio; Domini solius. 2 18 vS. BERNARDI ABBATIS ^O. Tunc pro cerlo siiigula Clirisd membra dicere poterunt de se, quod Paulus aiebat de capite : Etsi cognovi- musseciindum carnem Chrislum, sed nunc jam non novimus. Nemo ibi se cognoscet secundum carnem : quia caro et sanguis regnum Dei non possidebunt. Non quod camis illic substantia futura non sit ; sed quod carnalis omnis necessitudo sit de~ futura , carnisque amor amore spiritus absorbendus: et infirmae, quae nunc sunt, humanae affectiones in divinas qiiasdam habeant commutari. Tunc sa- gena caritatis, quae nunc tracla per hoc mare magnum et spatiosum ex omni genere piscium congregare non desinit, cum perducta ad littus fuerit, malos foras mittens, bonos solummodo reti- nebit. Siquidem in hac vita ex omni genere piscium intra sinum suae latitu- dinis caritatisrete concludit : ubi se pro tempore oranibus conformans , omnium- que in se sive adversa , sive prospera trajiciens, ac sua quodammodo faciens, non solum gaudere cum gaudentibus , sed etiam flere cura flentibus consuevit. Sed cum pervenerit ad littus, velut malos pisces omne quod triste patitur, foras mittens, sola qua? placerc et ju- cunda esse poterunt, retinebit. Nuraquid enim tunc, verl)i gratia, Paulusaut in- firmabitur cum in(irmis,aut uretur pro scandalizatis, ubi scandala et infirmitas procul erunt? Aut certc lugebit eos qui non agent poenitentiam,ubi certum est noc peccantem fore, nec poenitentem? Absit autem ut veleosquiignibus aeter» nis cum diabolo et angelis ejus depu- tandi sunt, plangat etdefleat in illa ci- vitate, quam fluminis impetus laetificat, cujus et diligit Dorainus portas sup&r omnia tabernacula Jacob : quod videli- cet in tabernaculis, etsi quandoque gaudetur de victoria, laboratur tamen in pugna, et plerumque periclitatur de vita : in illa autem patria nulla prorsus admittatur adversitas sive tristitia, quemadmodum de illa canitur : Sicut lcEtantimn omnium liabitatio est in te; et rursum : La^titiasempiternaerileis. Deni- que;quomodo misericordiae recordabitur, ubi raemorabitur justitiae Dei solius? Proinde ubi jam non erit miseriae lo- cus , aut misericordiae tempus ; uuUus profecto esse poterit miserationis af- fectus. TRACTATUS DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO; PRiEFATIO. Domno Guillelmo abiati sancli Theodorici , frater Bernardus. Opusculum de gratia et libero arbi- trio, quod illa, qua scitis, occasione nuper aggressus sum ; eadem gratia ad- juvante peregi utpotui. Vereor autem, ne aut grandia minus digne locutus in- veniar, aut pertractata a pluribus su- perfluo retractasse. Proindeilludlegite primus, et si judicatis , solus : ne si proferatur in medium,magis forte scrip- toris publicetur temeritas , quara lecto- ris aedificetur caritas. Quod si palam fieri utile probaveritis , tunc si quid obscurius dictum adverteritis , quod iii re obscura , servata congrua brevitatc , dici planius potuisset ; non sit vobis pi- grum aut eraendare per vos , aut mihi resignare emendandum,si fraudari noii vultis proraissione illa Sapientiae, quae ait : Qui 6 lucidant me 3 vitam cetemam Jiahebunt. CAPUT I. Ad boni operis meritum, una cum gratia Dei , concurrere liberi arbitrii consensum. 1. LoQUENTE me coram aliquando, et Dei in me gratiam coramendante,quod scilicet ab ipsa me in bono ct praeventura DE GRATIA ET L agnoscercm,etprovelii sentirem, etspe- rarem perficiendum : Quid tu crgo , ait unusex circumstantibus , operaris ; aut quid mercedissperasvel prsemii, si to- tum facit Deus ? Quid enim, inquam, tu consulis ? Da , inquit , gloriam Deo, qui gratis te praevenit, excitavit, initiavit; et vive dignc de caetero, quo te probes et perceptisbeneficiis non ingratum, et percipiendis idoneum. Etego : Bonum, inquam, consilium das, sed si dederis et p.osse teneri. Siquidem non est ejus- dem facilitaiis scirequid faciendum sit, et facere : quoniam et diversa sunt, caeco ducatum , ac fesso prabere vehi- culum. Non quicumque ostendit viam, praebetetiamviaticum itineranti. Aliud illi exhibet qui facitnedeviet; et aliud qui praestat ne deficiat in via. Ita nec quivis doctor , statim et dator erit boni quodcumque docuerit. Porro duo mihi sunt necessaria, doceri ac juvari. Tu horao recte quidem consulis ignoran- tiae : sed, si verum sentit Apostolus, Spiritus adjuvat infirmilatem nostram, Immo vero qui mihi per os tuum mi- nistrat consiliura , ipse necesse est mi- nistret et per suum Spiritum adjuto- rium, quo valeara implere quod consu- lis. Ecce enim jam ex ejus munere velle adjacet mihi , perficere autem non invenio ; sed nec aliquando me in- venturum confido , nisi qui dedit velle, det et perficere pro bona voluntate. Ubi ergo, ais, sunt raerita nostra ; aut ubi est spes nostra ? Audi , inquam : Non ex operihus juslitios quce fecimusnos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fccit. Quid enim ? Tu forte putave- ras tua te creasse raerita, tua posse sal- vari justitia, qui nec saltem Dominum Jesum dicere potes nisi in Spiritu sancto ? Itane oblitus es quis dixerit , Sine me niliil potestis facere ? et, Neque currentis, neque volenlis ; sed misercnlis est Dci ? 2. Quid igitur agit, ais, liberum ar- bitriura ? Breviter respondeo : Salva- tur. ToUe liberum arbitrium , et non erit quod salvetur : tolle gratiam, non erit unde salvctur. Opus hoc sine duo- bus effici non potest : uno a quo fit : al- tcro cui, vel in quo fit. Deus auctor IBEROARBITRIO. l^ est salutis, liberum arbitrlum tantum capax : nec dare illam, nisi Deus; nec capere valet, nisi liberum arbitrium» Quod ergo a solo Deo , et soli datur li- bero arbitrio ; tam absque consensu esse non potest accipientis, quam absque gratia dantis. Et ita gratiae operanti sa- lutem cooperari dicitur liberum arbi- trium, dum consentit, hoc est dum salvatur. Consentire enim salvari est. Proinde pecoris spiritus salutem hujus- cemodi minime capit, eo quod illi vo- luntarius eonsensusdesit, quo salvanli videlicet Deo placide obteraperet, sive jubenti acquiescendo, sive pollicentl credendo, sive reddenti gratias agendo. Enimvero aliud estvoluntarius consen- sus, aliudnaturalis appetitus. Posterior quippe nobis communis est cum irra* tionalibus : necvaletconsentirespiritui» carnis irretitus illecebris. Et fortassis ipse est, qui alio nomine ab Apostolo Sa- pientia carnis appellatur,ubiait : Sapien- tiacarnis inimica est Deo : legienim Deinon estsubjecta, nec enim potest. Hunc ergo( ut dixi ) communera habentes cum bes- tiis, consensus voluntarius nos discer- nit. Est enim habitus anirai, liber sui. Siquidem non cogitur , non extorque* tur. Est quippe voluntatis , non neces- sitatis; nec negat se, nec praebet cui* quam, nisi ex voluntate. Alioquin si compelli valet invitus , violentus est , non voluntarius. Ubi autera voluntas non est , nec consensus. Non enim est consensus , nisi voluntarius. Ubi ergo consensus , ibi voluntas. Porro ubi vo- luntas, ibi libertas. Et hoc est quoddici puto liberura arbitriuin. CAPUT II. Quid liberum arbitrium ,scu in quo consistat libertas. 3. Sed ut manifestius fiat quod dici- tur, et competentius ad id quod volu- mus veniamus, paulo altius aestirao re- petendum. In rebus naturalibus non est id vita, quodsensus; non sensus, quod appetitus; nec ille , quod consensus. Quod ex singulorum definitionibus cla- rius cluccbit. Est enim in quolibet cor- pore Vita, internus ac naturalis motus, 2. to S. BERNARDI ABBATIS \!genstantumintrinsecus. Sensus vero, Vitalis iu corpore motus , vigcns et Cxtrinsecus. Appetitus autem natura- lis, yis in animante, movendis avide eensibus attributa. VefUm Consensus, nutus est volunlatis spoiitaneus, vel certe ( quod superius dixisse me me- mini ) habitus animi , liber sui. Porro Yoluntas est motus rationalis, et isensui prffisidens, et appetilui. Habet sane, quocumque se volverit, semper ratio- jiem comitem, et quodammodo pedise- quam : non quod semper ex ratione, sed quod numquam absque ratioile mo- veatur , ita ut multa faciat pet ipsam cbntra ipsam , hoc est quasi p6r ejus ministerium, contraejUs consilium sive judicium. Unde est illud : Prudentiotes simt filii hujus scecuU filiiglucisin genera- tione sua ; et rursum : Sapientes sunt ut faciant mala. Neque enira prudentia seu sapientia inesse creaturae potest, vel in malo , nisi utiqUe per rationem. 4. Est vero ratio data voluntati ut instruat illam , non destruat. Destrue- ret autem, si necessitatem ei ullam im- poneret, quo minus libere pro arbitrio sese volveret, sive in malum consen- tiens appetitui , aut nequam spiritui ; ut sit animalis, non percipiens, vel certe et persequens ea quae sunt spiri- tus Dei : sive ad bonum gratiam sequens, et fiat spiritualis : qua^ omnia dijudi- cans, ipsa a nemine judicetur. Si, in- quam , horum quodlibet prohibente ratione voluntas non posset , voluntas jam non esset. Ubi quippe necessitas , jam non voluntas. Quod si ex neCessi- tate, et absque consensu propriae volun- tatis, justa, injustave fieri possent; ra- tionalis creatura , aut misera profecto esse nulla ratione deberet; aut beata penitus non posset, cui nimirum in utravis parte id deesset, quod solum in ea miserise , sivc beatitudinis capax eSt , id est voluntas. Csetera siquldem , qua3 supra memorata sunt, vita, sen- sus, vel appetitus , nec miserura per se faciunt, nec beatum. Alioquin ct arbo- resex vita, et pecudes etiam cx reli- quis duobus, vel miseriaj possent essc Obnoxise , vel idoneae beatitudini, qtfiod ouinino impossibile cst. Comjuuncm itar que habentes , vitam quidem cum af"- boribus, sensum vero ct appetitum,et seque vitam cum pecoribus; id quod dicitur voIuntas,nos ab utrisque drs- cemit. Cujus voluntatis consensus , uti^ que voluntarius,non necessarius, dura aut justos probat , autinjustos, etiam raerito bcatos facit vel miseros. Is ergo talis conscnsus ob voluutatis inamissi- bilem libertatera, et rationis quod se- cuiri scmper etubique portat, indecli- iiabile judicium, non incongrue dice^ tur ( ut arbitror ) liberum arbitriura , ipse liber sut propter voluntatera , ipse judex sui propter rationem. Et merito libertatem coraitatur judicium : quo- niam quidera quod liberura sui est, pro- fecto ubi peccat, ibi sc judicat. Estau- tem judicium , quia juste profecto , si peccat, patitur quod nolit, qui non pec^ cat nisi velit. 5. Caeterum qUod sui liberumnon esse cognoscitur, quo pacto vel bonum ei, vel malura imputatur ? Excusat nempe utruraque necessitas. Porro ubi neces- sitas est , libertas non est : ubi libertas non est , nec meritum , ac per hoc nec judicium. Excepto sane per omnia ori- ginali pcccato, quod aliam constat ha- bere rationem. De caetero quicquid hanc non habet voluntarii consensus Kberta- tem, proculdubio et merito carel, et judicio. Proinde universa quae sunt ho- minis i praeter solam voluntatcm, ab utroque libera sunt, quia sui libera non sunt. Vita j sensus, appctitus, me- moria-, ingenium, et si qua talia sunt , eo ipso subjacent necessitati , quo jion plene subdita sunt voluntati. Ipsam vero quia irapossibile est de scipsa sil)i non obcdirc ; ( nemo quippe aut noii vult quod vult, autvult quod non vult) etiam impossibile est sua privari libcr- tate» Pote.it quidcm mutari voluntas, scd non nisi in aliam voluntatemj ut numquam araittat libcrtateni. Tara ergo non potest privari illa , quara ncc se- ipsa. Si poterit homo aliquando , aut nihilomaino vellc, aut vellealiquid, et non voluntatc ; potcrit et carerc liber- tate voliuitas. Ilinc cst quod insanis^ infantibus , itemque dorraientibus , niliil quod faciant, yel bonum , vcl ma- DE GRATIA ET LI lum, iinputatur : quia nimirum sicut suaj non sunt compotcsrationis, sicnec usum retinent propria) voluntatis , ac per hoc nec judicium libcrtatis. Cum igitur voluntas nii liberum liabeat nisi se, merito non judicatur nisi ex se. Si- quidem nec tardum ingenium, nec la- bilis memoria, nec inquielus appetitus, nec sensus obtusus, nec vita languens, reum per se statuunt hominem y sicut nec contraria innocentem ; et hoc non ob aliud , nisi quia haec necessarie , ac praetervoluntatem posse provenire pro- bantur. CAPUT III. Triplicera esse liberlalejn, nafurae,.gratise, gloriae. 6. SoLA ergo voluntas, quoniam pro sui ingenita libertate, aut dissentire sibi, aut prater se in aliquo consentire, nullavi , nulla cogitur necessitate; non immerito justam vel injustam , beatitu- dine seu miseria dignam ac capacem creaturara constituit; prout scilicetjus- titiae, injustitiajve consenserit. Qua- propter hujusmodi voluntariuin. libe- i:umqu6 consensum, ex quo et omne 8ui ( cx his quse dicta sunt ) eonstat pendere judicium; puto non incoiigrue id esse, ut supra definivimus, quod so- let liberum arbitrium appellari : ut li- berum ad voluntatem , arbitrium refe'^ ratur ad rationem. Sed sane liberum, non illa libertate , de qua dicit Aposto- lus : Ubi spirilus Domini, ihi libertas^ Est enim illa libertas a peccato , sicut alibi dicit : Cum cnim servi esselis pec- cati, libcri fuistis justiti(B^ Nunc autcm liberati a pcccato, servi aulem facti Deo, habetis fructum vestrum. in sanctificatio- nein, finem vcro vitam oiternam, Quis vero incarnepeccatiapeccato sibi vin- dicat libertatem ? Hac ergo libertate dictum merito nequaquamopinor libe- rum arbitrium. Est item libertas a mi- seria, de qua itidem Apostolus : Et ipsa, inquit, creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertalem glorioi filiorum Dei. Sed numquid et istam sibi quis- piam in hac mortalitatc prajsumit ? Et hac itaque liberum nominari arbitrium non imraeritoabnuimus.Estvcro quam RERO ARBITRIO. 2t magis ei congruere arbitror libertatera , quara dicere possumus a necessitate, eo quod necessariura voluntario contra- rium esse videatur : siquidem quod ex necessitate fit, jamnonest exvoluntate, et e converso similiter. 7. Cum igitur , prout interim potuit occurrere nobis, triplex sit nobis pro- posita libertas, apeccato, a raiseria, a necessitate; hanc ultimo loco positam contulit nobis in conditione natura, in primam restauramur a gratia, media nobis reservatur in patria. Dicatur igi- tur prima lib^^rtas Naturae,secunda Gra' tiae, tertia Vitae vel Glorice. Primo nempe in liberam voluntatem ac vo- luntariam libertatera conditi sumus, nobilis Deo creatura : secundo refor- mamur in innocentiam, nova in Chrislo creatura : tertio subliraaraur in gloriam, perfecta in spiritu creatura. Prima ergo libertas habet multura honoris, secunda plurimum etiam virtutis, novissima cu- mulum jucunditatis. Ex prima quippe praestamus caeteris aniraantibus; in se- cunda carnem, per tertiam mortem subjicimus. Vol certe sicut in prima subjecit Deus sub pedibus nostris oyes et boves et pecora campi :. ita quoque per secundam spirituales bestias hujus aeris, de quibus dicitur: Ne tradas bes~ tiis animas confitentes tibi, prosternit ajque et conterit sub pedibus nostris : in ultima. tandem nos ipsos nobis plc- nius submissurus per victoriam corrup- tionis et mortis , quando scilicet novis- sima destruetux mors, et nos transibi- mus inlibertatem gloriae filiorum Dei : qua libertate Christus nos liberabit , cum nos utique tradet regnum Deo et Patri. De hac enim , et item de illa quam diximus apeccato, puto quod Ju- da^is aiebat : Si vos Filius liberaverit, vere liberi eritis. Liberum arbitrium li- beratoreindigere significabat: sedplane qui illud liberaret non a necessitate , quara, voluntas cura esset, penitus non noverat; sed a peccato, in quod tara II- bere , quam voluntarie corruerat : si- mulque a poena peccati, quam incau- tum incurrerat, invitumquc fercbat: quo utroque malo liberari omnino non potcrat , nisi per illum , qui solus ho- n S. BERNARDI ABBATIS ininura factus est inter mortuos liber, liber videlicet a peccato inter pecca- tores. 8. Solus namque inter filios Adamli- Lertatera sibi vindicat a peccato , qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Porro et a miscria, quse est poena peccati , habuit nihiio- minus libertatem, sed potentia, non actu. Nemo quippe tollebat animam ejus ab eo , sed ipse ponebat eam. De- tiique, teste Propheta, Oblatus est quia ipse voluit, sicut et cum voluit natus ex muliere, factus sub lege , ut eos qui sub lege erant redimeret. Fuit itaque et ipse sub lege miseriae : sed fuit quia voluit, ut liber inter miseros et pecca- tores utrumque jugum fraternis a cer- vicibus excuteret. Habuit ilaque totas Ires libertates , primam ex humana si- mul et divina natura , reliquas ex di- vina potentia. Quarumduas posteriores utrum et primus homo in paradiso ha- buerit, vel quomodo et quatenus eas habuerit, postea videbimus. CAPUT IV. Qualis libertas competat animabus sanctis car- nesolulis: quaeve Deo , et omni creaturae rationali communis. 9.H0C autem indubitantersciendum, ntramque plenam atque perfectam per- fectis inesse animabus carne solutis, cum Deo pariter et Christo ejus , atque Angelis supercoelestibus. Nam sanctis animabus , etsi necdum corpora rece- perunt, deest quidem de gloria; sed nihil prorsus inest de miseria. Verum libertas a necessitate aeque et indiffe- renter Deo, universaeque tam malae, quam bonae rationali convenit creatu- rae. Nec peccato , nec miseria amittitur, vel minuitur ; nec major in justo est , quam in peccatore , nec plenior in An- gelo , quam in homine. Quoraodo nam- que ad bonum per gratiam Qonversus humanae voluntatis consensus , eo libere bonura , et in bono liberum hominem facit, quo voluntarius efficitur, non invitus pertrahitur : sic sponte devolu- tus in malura, iii malo nihilominus tam liberum quam spontaneum consti- tuit j sua utique voluntate ductum , nou aliunde coactum ut malus sit. Et sicut coelestis Angelus, aut etiam Deus ipse, permanet libere bonus, propria vidcli- cet voluntate, non aliqua extrinseca' necessitate : sic profcctodiabolus aeque libere in malura et corruit, et persis- tit, suo utique voluntario nutu,non alieno impulsu. Manet ergo libertas voluntatis , ubi etiam fit captivitasmen- tis, tam plena quidem in malis, quara in bonis, sed in bonis ordinatior ; tara integra quoque pro suo modo in crea- tura , quam in Creatore , sed in illo po- tentior. 10. Quod autem homines solent con- queri , et dicere : Volo habere bonara voluntatem, etnonpossura ; nequaquam huic praescribit libertati , ut quasi vim aut necessitatera in hac parte voluntas patiatur : sed plane illa libertate , quae dicitur a peccato , se carere testantur. Nain qui vuU habere bonara voluntatera, probat se habere voluntatem : non enira vulthabere bonamnisi pervoluntatem. Quod si voluntatera , et libertatera , sed libertatera a necessitate, non a pec- cato. Nempe ut non valeat, cum velit, babere bonam, sentitquidem sibi deesse libertatem , sed profecto libertatem a peccato , quo utique dolet premi , non perimi voluntatem. Quamquara jam proculdubio utcumque bonam habet, ubi habere vult. Bonum quippe est quod vult; nec posset bonum velle , nisi bona voluntate : sicut ne.c velle malura, nisi mala voluntate. Cura bonura volu- mus , bona est voluntas : cura malura volumus, mala est voluntas. Utrobique voluntas, et ubique libertas; cedit si- quidem voluntati necessitas. Cura au- tem non valemus quod volumus ; sen- tiraus quidem ipsara quodamraodo li- bertatera peccato esse captivara, vel miseram, Don tamen amissam. il. Ex hac ergo tantura libertate, qua liberura est voluntati seipsara judi- care : vel bonam , si bono ; vel malara , si malo consenserit, (quippe quae iii neutro , nisi certe volendo , consentire se sentit) liberum arbitrium credimus nominari. Nam ex illa quae dicitur a peccato , congruentius forsitan liberum Consilium ; et item ex illa quae dicta DE GRATIA ET L ost a miseria, libcrum potius Compla- citum posset dici , ([uam liborum arbi- (rium. Arbitrium quippe judicium est. Sicut vero judicii est disccrncre quid liceat, vcl quid non liccat : sic profecto consilii probarcquid expediat. vel non cxpedial: sic complaciti quoque expe- riri quid Ubcat, vel non libeat. Utinam tam libcre nobis consulcrcmus , quam libcre de nobis judicamus! ut qucm- admoduni libcre per judicium licita illieitaquc decernimus; ita per consi- lium etlicita, tamquam commoda,no- bis eligere; et illicita, tamquam noxia, respuere liberum babcremus. Jam enim non solum liberi arbilrii, sed et liberi proculdubio consilii, ac per boc et a pcccato liberi essemus. Sed quid si to- tum, solumque quod expcdiretvcllicc- rct, etiam libcret? Nonnc liberi quo- que esse complaciti merito diceremur, quippe qui ab omni proinde , quod dis- l)licere potest, boc est ab omni nos mi- seria, libcros sentiremus?Nunc autcm cum multa per judicium vcl admit- tenda,vcl omittenda esse decernamus, qua; tamen per consilium nequaquam ])ro judicii rectitudinc aut eligimus, aut cuntemnimus : rursumque non om- nia, quae tamquam recta ct commoda consulte obscrvamus, etiam ut benc- placita libcntcr amplectimur, sed insu- per quasi dura ac molesta vix a^quani- miler ferrc pcrduramus : liquet quia liberum nec consilium habemus, nec complacilum. 12. Aliaqua3stio est, si vcl ante pec- catum in primo bomine habuimus : quod loco suo disculictur. Certissime autem habituri sumus, cum Deo mise- rante obtinebimus quod oramus : Fiat roluntas tua, sicut in coelo , et in terra. IIoc nempe complebitur, quando id quod iiunc cuncla3 passim rationali (ut jam diclum est ) creaturaj commune vidctur, liberum scilicct a nccessitatc arbitrium, «'rit ctiam in elcctis hominibus (uli jam in sanctis cst Angelis) et cautum a pcccato , ct tutum a miscria , probanti- bus tandem triplicislibertalis felici cx- perientia, quw sit bona voluntas Dei, ac bencplacens, et pcrfecta. Quodquia necdum est , sola inlerim plena inte- ICERO ARBITHIO. 25 graque manet in hominibus libertas ar- bilrii. Nam libcrtas consilii ex parte lantum, et hoc in paucis spiritualibus , qui carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis , quatenus jam non regnct peccatum in eoruni mortali corpore. Porro ut non reguet, lil)ertas facit consilii ; ut tamcn non desit ex intcgro, captivitas est libcri arbitrii. Cuni autcm venerit quod perfectum cst, tunc evacuubilur quod ex parte cst : hoc est cum plena fuerit libcrtas con- silii , nulla jam erit captivitas arbitrii. Et hoc est quod qnotidie petimus in oratione, cum dicimus Dco : Jdveniat regnum tuum. Rcgnum hoc necdum ex toto pervenit in nos. Quotidie tamen paulatim adventat , sensimque in dies magis ac magis dilatat terminos suos, in his dumtaxat , quorum pcr Dei adju- torium intcrior bomo renovatur de die in diem. In quantum ergo regnum gra- tia3 dilatatur, in tantum pcccati potes- tas minuitur. In quantum vero minus est adhuc propter corpus mortis quod aggravat animam*, et ob necessitatem terrena3 inhabitationis utique depri- mentis sensum multa cogitantcm : ne- cesse habent etiam qui pcrfectiorcs in hac mortalitate vidcntur, confitcri el dicere : In multis offendimus omnes; et: Si dixerimus quia peccatum non hahe- mus, nosipsos seducimus, et veritas in nobis non est. Quapropter orant et ipsi sinc intcrmissione , dicentes : Jdveniat regnum tuum. Quod non erit vel in ipsis consummatum , quousque peccatum non solum non regnet in eorum mortali cor- pore , sed nec sit omnino , nec esse pos- sit iu immortali jam corpore. CAPUT V. An libertas a miseria, seu complacili , detur in hoc saeculo. 43. Jam delibcrtatecomplaciti inhoc Sfficulo nequam quid dicemus? ubi vix sufficit diei malitia sua ; ubi omnis crea- turaingemiscit, etparturit usque adhuc, vanitati nimirum subjccta non volcns; ubi vita hominis tenlatio estsuperter- ram : ubi viri quoque spirituales, qui primitias spiritus jam accepcrunt, in- n S. BERNARDI ABBVTIS gemiscunt et ipsi intra semetipsos, exspectantes redemptionem corporis sui. Numquidnam inter ista locus ullus est hujuscemodi liljertati? Quid, in- quam , liberum nostro relinquitur com- placito, ubi totum occupare videtur miseria? Neque enim vel innocentia scu justitia , quemadraodum a peccato , ita etiam a miseriatutae csse hic poterunt, ubi justus exclamat : Infeiix e<]0 homo, quis me liberahit de corpore mortis hu- jus ? et item : Factoe sunt mihi lacrymce mecepanesdie ac nocte. Ubi noctes dies- que in moerore continuantur, nullum profecto temporis spatium complacito vacuum relinquitur. Denique qui pie volunt vivere in Christo , ipsi magis per- secutionera patiuntur; quoniara judi- cium a domo Dei incipit. Quod et prse- cipit : A meis, inquiens, incipite. 14. Sed etsi non virtus, vitium forte in tuto est, et aliqua interim ex parte frui potest complacito, cavere mise- riam. Absit. Nara qui laetantur cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis : tale est quod faciunt, quale cum rident phrenetici. Nulla autera verior miseria , quara falsa laetitia. De- iiique in tantura miseria est , quod vide- tur felicitas in hoc sa3culo,ut Sapiens dicat '. Melius est ire ad domum luctus, quam ad domum eonmii. Est quidem in bonis corporis nonnulla jucunditas , videlicet in edendo , bibendo , calefa- ciendo, caeterisquc lalibus fomentis vel teguraentis carnis. Sed nuraquid vel ist* vacant aliquatenus a miseria? Bonus est panis,scd esurienti; potusdelectat, sed sitienteni : denique saturato cibus poiusque jam nequaquam sunt grata, sed gravia. Tolle famem , et panera non curabis; tolle sitira, et limpidissimura fontera ac si paludera respicies. Simi- literumbram non quaeritnisi aestuans; solem non curat nisi algens sive cali- gans. Alioquin nihil horum libebit, si non praecesserit urgen? necessitas. Quae si perfecte tollatur c rebus, statim in tsedium atque molestiam convertetur ipsa quoque, quae videtur in his esse, jucunditas. Fatendum igitur et in hac part^», omne quod pr.-esentis vitae est, occuparc miscriam : nisi quod in tri- bulationibus continuis graviorum Iab<>- rura , leviores utique sint qualiscunque consolatio : et dum forte pro temporo ac rerum eventibus vicissimsibi gravia leviaque succedunt , minorum expe- rientia, aliqua miseriaj videtur inter- polatio ; ut cum aliquando , post experta plura gravissima, in minus forte mo- lesta evaditur , felicitas putetur. dS. Attamen fatendum est eos, qui per excessum conteroplationis rapti quandoque in spiritu , quantulumcum- que de supernae felicitatis dulcedinc degustare sufficiunt , toties esse liberos a miseria , quoties sic excedunt. Hi piane (quod negandura non est) etiara in hac carne, raro licet raptimque, complaciti libertate fruuntur, qui cum Maria optimam partera elegerunt , quae non auferetur ab eis. Qui enim jam te- nent quod auferendum non est ; expe- riuntur utique quod futurum est. Sed quod futurum est felicitas est : porro felicitas et raiseria eodera tempore si- raul esse non possunt. Quoties igitup per spiritum illam participant, toties istara non sentiunt. Itaque in hac vita soli contemplativi possunt utcumque frui libertate complaciti : et hoc ex parte, et parte satis modica, viceque rarissima. Porro libertate consilii fruun- tur etiam quilibet justi ; ex parte qui- dem , sed non raodica. Caeterura liber- tas arbitrii ( ut supra liquido apparuit ) cunctis pariter ratione. utentibus con- venit; non minor, quantura in se est, in raalis , quara in bonis ; tam plena in hoc saeculo , quam et in futuro. CAPUT VI. Ad volendum Lonum graliam omnlno esse necessariam. 16. Sed et hoc satis aperte monstra- tum esse piito, quod haec ipsa tamen libertas taradiu quodammodo captiva tenetur, quamdiu illam duae aliaeliber- tates rainime, aut minus plene comi- tantur; nec aliunde noster ille defectua veiiit, de quo Apostolus : Ut non quc^' ciunque vullis, ait, illa faciatis. Vellc siquidem inost nobis cx libero arbitrio, non etiam posse quod volumus. Non DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO. dico vclle bonum, aiit velle malum : sed (antum velle. Velle etenim bonum, profectus est, velle malum defectus. Velle vero simpliciter , ipsum est quod vel proficit , vel deficit. Porro ipsum ut esset, creans gratiafecit; utproficiat, salvans gratia facit; ut deficiat, ipsum se dejicit. Itaque liberum arbitrium nos facit volentes , gratia benevolos. Ex ipso nobis est velle , ex ipsa bonum velle. Quemadmodum namquc aliud est timere.simpliciter, aliud timereDeum; et aliud amare simpliciter, aliud est amare Deum : quippe timere et amare, simpliciter quidemprolata', affectiones ; cum additamento autem virtutes , sig- nificant : ita quoque aliud est velle, aliud velle bonum. i7. Simplices namque affectiones in- sunt naturaliter nobis, tamquam ex no- bis : additamenta ex gratia. Nec aliud profecto est, nisi quod gratia ordinat, quas donavit creatio : ut nil aliud sint virtutes nisi ordinata? affectiones. Scrip- lum est de quibusdam, quod illic tre- pidassent timore, ubi non erat timor. Timor fuit, sed inordinalus. Ordinare illum volebat Dominus in discipulis, cum diceret : Ostendam vobis quem ti- mere deheatis; et David : Venite, ait, filii, audite me ; timorem Domini docebo vos. Item de amore inordinato argue- bat homines qui dicebat ; Ego lux veni in hunc mundum; et dilexerunt homines magis^ tenebras , quam lucem. Idcirco pos- tulat sponsa in Canticis, dicens: Oi-di- nate in me caritatem. Similiter quoque de inordinata voluntate arguebantur, quibus dicebatur : Nescitis quid petatis. Sed ad lineam rectitudinis edocti sunt distortam reducere voluntatem, cum audierunt : Potestis bibere caticem , quem ego bibiturussum .<* Et tunc quidem verbo, sed postmodum etiam exemplo volun- tatem ordinare docebat, cum orans instante passione ut transferretur ab eo calix, statim subjiceret : Ferumtamen 7ion quodcgovolo , scd quod tu vis. A Deo igitur velle, quomodo et limere, quo- niodo et amare, accepimus in condi- tione natura; , ut essemus aliqua crea- fura : vellc autem bonum, quomodo et tinicre Deum , quomodo cl amarc Deum, accipimus in visitatione gratiae, ut bi- mus Dci creatura. 18. Creati quippe quodammodo nos- tri in liberara voluntatem, quasi Dei efficimur per bonam voluntatem. Porro bonam facit, qui liberam fecit; et ad hoc bonam , ut simus initium aliquod creaturae ejus : quoniam expedit pro- fecto nobis magis omnino non fuisse, quam nostros permanere. Nam qui vo- luerunt sui esse , utique sicut dii , scien- tes bonum et malum; facti sunt, non tantum jam sui, sed et diaboli. Itaque libera voluntis non facit uostros; mala, diaboli; bona, Dei. Ad hoc pertinet quod dicitur : Novit Dominus qid sunt ejus. Nam illisqui ejus non sunt : Amen dico vobis, inquit, nescio vos. Cum ergo per malam voluntatem sumus diaboli, quodammodo interim nonsumusDei: sicut cum per bonam voluntatem effici- murDei, desinimus jam esse diaboli. Nemo siquidem potest duohus dominis serpiVe. Caeterum sive Dei sumus,sive diaboli ; non tamen similiter desinimus esse et nostri. Manet quippe utrobique libertas arbitrii, per quam maneat et causa meriti : quatenus merito vel pu- niamur mali, quod tamquam liberi ex propria voluutate efficimur : vel glori- ficemur boni, quod nisi quae volun- tarii esse non possumus. Sane diabolo nostra nos mancipat voluntas , non ipsius potestas : Deo subjicit ejus gratia, non nostra voluntas. Nostra quippe volun- tas bona (quod fatendum est)a bono Deo creata , perfecta tamen non erit, quousque suo Creatori perfecte subjecta sit. Absit autem, ut ipsi sui ipsius per- fectionem, Deo autem tantum creatio- nem tribuamus; cum longe nimirum melius sit esse perfectam , quam fac- tam : et dictu ipso nefas videatur, Deo quod minus, nobis quod excellentiua sit attribuere. Sentiens denique Apo- stolus quid ex natura esset, quid ex gratia exspectaret, aiebat : Fd/e adf/a- cct mihi, perficere non invenio. Sciebat profecto, velle quidem sibi inesse ex libero arbitrio : sed ut ipsum vclle per- fectum haberet, gratiam se habere ne- cessariam. Si enim velle maluin , de- fectus quidam cst voluntatis; utiquo 26 S. BERNAR Lonum velle , profcctus ejusdem erit: sufficerc vero ad omne quod volumus Lonum , ipsius perfectio. i9. Ut ergo velle nostrum, quod ex libero arbitrio habemus, perfeclum ha- beamus; duplici gratiai munere indige- mus, et vero videlicct Sapere, quod est voluntatis ad bonum conversio; et pleno ctiam Posse, quod est ejusdcm in bono confirmalio.Porro perfcctacon- versio est ad bonum , ut nil libeat nisi quod deceat vel liceat ; pcrfecta in bono confirmatio, ut nil desit jam quod li- Leat. Tunc dcmum perfecta erit volun- tas, cum plene fuerit bona, et bene plena, Ilabet siquidem duplex in sc bonum ab initio sui : unum quidem gcnerale cx sola crcatione , quod a bono scilicct Deo non poluit creari nisi bona, fiecuiidum quod vidit Deus cuncta quse' fccerat, et erant valde bona : altcrum spcciale exlibertate arbitrii, in qua ad imaginem utique ipsius qui creavit, est condita. Quod si duobus his bonis acce- dat et tertium, conversio scilicct ad Creatorem, reputabitur non immerito pcrfccte bona : bona nimirum in uni- versitate , melior in suo gcncre , optima in sui ordinatione. Est autcm ordina- tio, omnimoda conversio voluniatis ad Deum, et ex tota se voluntaria devota- que subjectio. Iluic vero tam perfectse justitiae debetur, immo jungitur gloriae plenitudo : quia sic se comitantur duo ista, ut nec justitiae possit haberi per- fectio, nisi in plena gloria; nec gloria? plenitudo, absque perfecta justitia. IMc- rito denique talis justitia non erit sine gloria, cum gloria vera non sit, nisi de tali justitia. Unde recte dicitur : Beati qui esuriunt et sitiunt jusliliam , quoniam ipsi saturabuntur» 20. Haec autcm sunt illa duo quae su- pra nominavimus, verum Sapere, et plcnum Posse : ut Sapere ad justitiam, Posse referatur ad gloriam. Sed Verum etPlenum addita sunt, alteriim ad dis- tinctionem sapienliai carnis, quae mors cst; itemque sapientise mundi, quae stultitia apud Deum, qua et sapientes apud semetipsos sunt homines, sapien- fes , inquam , Mt faciantmala; alterum ad illorum differentiam, de quibus di- DI ABBVTIS citur: Potentespotentertormentapatien-' tur. INam verum Sapere aut plenura Posse omnino non inveniuntur, nisi ubi libero arbitrio jam illa duo con- juncta sunt, quae item superius me- moravimus, liberum vidclicet Consi- liura , liberumque Complacitum. Solura profecto dixcrim vere sapicntem , ple- neque potentem, cui jam non tantura velle adjacct ex libero arbitrio, sed ex reliquis quoque duobus invenit et per- ficere : dum nec velle valeat quod ma- lum sit, nec carcre quod velit : quo- rum alterum est ex libertate consilii, id est verum Sapere : alterum ex liber- tate complaciti, scilicet plenum Posse. Sed quis talis est ac tantus in homini- bus , qui in hoc glorietur ? Aut ubi , aut quando istud obtinetur .'' Numquidnam in hoc saeculo? Sed si quis esset hujus- modi, majoresset Paulo, qui confitetur dicens : Perficere autem non invenio. Xumquid Adam in paradiso ? Sed si ha- buisset, nuraquain exsulasset a paradiso. CAPUT VII. Utrum primi homines in paradiso trina illa libertafe prEcdili fuerint, et post peccatum. 21. NuNC locus est pervidendi quod supra distuliraus; utrum scilicet totas tres illasquasdiximuslibertates, id est, Arbitrii, Consilii, Complaciti; vel aliis nominibus, a necessitate, a peccato, a miseria, primi homines in paradiso ha- buerint : an tantuiu duas, an unam so- lummodo. Et de prima quidem nulla jam qusestio est, si meminerimus,quara aperte et justis eam, et peccatoribus inesse sequaliter, ratio superior edo- cuerit. De duabus reliquis quaeritur non immcrito, an uraquam eas Adam ha- buerit, autambas, aut vel unam. Nara si nuUam habuit,quid amisit? Arbitrii ulique libertatera tam post peccatum, quam ante seinper tenuit inconcussam. Si ergo nil amisit, quid ei obfuit ejec- tum fuisse de paradiso? Quod si unam quamlibet illaruin habuit, quomoda amisit? Nam certum est quia ex quo peccavit, nec a peccato prorsus, nec a miseria manens in corpore, liber fuit. Caeterum nullatenus, quamcumque illa- rum semel acceperit, amittere potuit. DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO. 27 Alioquin perfectum nec Sapere, nec Posse, juxta quod quidem duo Iiaec su- perius definita sunt, habuisse convin- .citur; qui nimirum et velle potuit quod non debuit, et recipere quod noluit. An dicendus est aliquo quidem niodo ilias habuisse, sed quia non plenarie, po- tuisse amittere? Ilabet siquidem una- quaeque illarum duos gradus, superio- rem et inferiorem. Superior libertas consilii est, non posse peccare : infe- rior,.posse ncn peccare. Item superior libertas complaciti , non posse turbari : inferior, posse non turbari. Itaque in- feriorem ulriusque libertatis gradum simul cum plena libertate arbitrii horao in sui conditione accepit, et de utro- (jue corruit cum peccavit. Corruit au- tem de posse non peccare in non posse non peccare, araissa ex toto consilii li- bertate. Itemque de posse non turbari in non posse non turbari, amissa ex toto complaciii libertate. Sola remansit ad poenam libertas arbitrii, per quara uti- que caeteras amisit ; ipsam tamen amit- tere non potuit. Per i)ropriam quippe Yoluntatem servus peccati factus, me- rito perdidit libertatem consilii. Porro per peccatura factus debitor raortis, quoraodo jara libertatem valebat reti- nere coraplaciti? 22. 1)e tribus ergo libertatibus quas acceperat, abutendo illa quae dicitur arbitrii, reliquis sese privavit. In eo autera abusus est, quod illara cura ac- cepisset ad gloriara, convertit sibi in contumeliara, juxta testinioniura Scrip- turac dicentis : Homo cum in honore es- set, non intellexil; comparatus est ju- mentis insipientibus , et similis factus est illis. Soli inter animantia datum est homini posse peccare , ob praerogativam liberiarbitrii. Datum est autera, non ut proinde peccaret, sed ut gloriosior ap- pareret si non peccaret, cura peccare posset. Quid naraque gloriosius ei esse poterat , quara si de ipso diceretur quod Scriptura perhibet, dicens : Quis est /iic, et laudabimus eum? Unde ita lau- dandus? Fecit enim mirabilia in vita sua. Quae? Qui poluit transgredi, inquit, ct non est transgressus ; facerc maJa, ct non fecit. Hunc crgo honorcra qiiamdiu abs- que peccato fuit, servavit; amisit, cum peccavit. Peccavit autcni, quia libe- rura ei fuit : nec aliunde profecto libe- rum, nisi ex libertatc arbitrii, de qua utique inerat ei possibilitas peccandi. Nec taraen fuit culpa dantis, sed abu- tentis, qui ipsara videlicet facultatem convertit in usura peccandi , quam ac- ceperat ad gloriam non peccandi. Nam etsi peccavit ex posse quod accepit : non tamen quia potuit, sed quia voluit. .\ec enim prajvaricante diabolo et an- gelis ejus , ctiani alii praevaricati sunt : non quia non potuerunt , sed quia no- luerunt. 25. Peccantis igiturlapsus, non dono adscribendus est potestalis, sed vitio voluntatis. Lapsus tamen ex voluntate non aeque ex voluntate resurgere jam liberum habet : quia ctsi datum fuit voluntati posse stare ne caderet,non taraen resurgere si caderet. Non enim tara facile quis valet cxire de fovea , quara facile in cara labi. Cecidit sola voluntate homo in foveara peccati : sed non ex voluntate sufficit et posse re- surgere , cura jam et si velit, non possit non peccare. CAPUT VIII. Libertatem arbilrii remanere posl peccatum- 24. QuiD ergo ? Periit liberum arbi- triura, quoniara non potest non pec- care ? Nequaquara : sed liberura perdi- dit consilium, pcr quod prius habuit posse non peccare : quomodo ct quod jam non valet utique non turbari, indo- misero accidit, quod complaciti quoquc libertatcm amiserit, per quam ct ante Jiabuit posse non turbari. Manet crgo, etiara post peccatura, liberum arbi- triura; etsi miserura, taraen integrura. Et quod se per se horao non sufficit cxcutcre a peccato sive miscria,non liberi arbitrii signat destructionem, sed duarura rcliquaruni libertatura priva- tionem. Ncque enim ad liberum arbi- trium, quantum in sc est, pertinet, aut aliquando pertinuit posse, vel saperc, scd tantum vellc : ncc potentcm facit crcaturam , nec sapicntem , sed tantum voloMtcm. Non crgo si potcns, aut sa- 28 S. BERNARDI ABBATIS piens, scd tantum si volens esse dcsie- lit, libcrum arbitriura amisisse putanda erit. Ubi enim non est voluntas, nec libertas. Non dico si velle bonum, sed si velle omnino creatura dcsierit; fa- tendum sine contradictione, ubi non jam ex voluntate bonitas^sed ipsa cx toto voluntai- periit, etiam liberura de- perire arbitrium. Quod si vclle bonura tantum non potcrit, signum est quod ei desit liberum, non arbilriura, sed con- siliura. Si autera non quidera velle, sed ad id quod iam vult bonum, ei posse defucrit; novcrit sibi deesse liberura coraplacitum, non libcrum periisse ar- bitriura. Si ergo liberura arbitriura ita ubique scquitur voluntatem, ut nisi illa penitus esse desinat, isto non ca- reat; voluntas vero sicut inbono,ita etiam in malo aeque perdurat : aequc profecto et liberum arbitrium tam in inalo, quam in bono integrum perse- verat.Etquoraodo voluntas etiaraposita in miseria noii desinit esse voluntas, sed dicitur, et est misera voluntas , sicut et beata voluntas : ita nec liberum ar- bitriura destruere , sive ( quantum iu se est) aliquatcnus irarainuere poterit quaecuraque advcrsitas vel necessitas. 25. Sed licet ubique pariter sine sui diminutione perduret; non tamen pari- ter sicut de bono potuit per se in ma- lura corruere, ita quoque per se de malo in bonum poterit respirare. Et quid mirum si jacens non valet per se resurgere, quod stans in aliquod rae- lius nullo suo conatu valebat proficere? Denique dum adliuc duas alias liberta- tes ex aliqua parte secum habcret, non potuit de inferioribus illarum gradibus ad superiora ascendere, hoc cst de posse non peccare , et de posse non tur- bari , ad non posse peccare , et non posse turbari. Quod si libertatibus illis etiara utcuraque adjutum, non prgeva- luit tamen de bono in raeliu§ se exten- dcre : quanto rainus eisdera prorsus de- stitutum , de raalo in id quod fuit bo- hum , poterit per seip&um emergere ? 26. Habet igitur homo necessarium Dei virtutem , et Dei sapientiam Chris- tum, qui ex eo quod sapientia est, ve- runi ei Sapcrc reinfuudat, in restaura- tionem libcri Consilii; ct cx eo quod' virtus est, plenum Posse restituat, iii rcparatlonem libcri Complaciti : qua- tenus ex altero pcrfecte bonus, pecca- tum jam nesciat; cx altcro plene bea- lus, nii adversum sentiat. Sed sane ista perfectio in futura vita exspcctctur, quando utraque nunc amissa libertas, libcro arbitrio plene restaurabitur; non quomodo justo cuivis in hoc ssecula, quanturacuraque perfecto; non quo- modo vel ipsis primis horninibus datum fuit eas habere in paradiso : sed sicut jam nunc Angcli possident in coelo. In- terim vero sufficiat in hoc corpore mor- tis atque in hoc sseculo nequam, ex li- bcrtate quidera Consilii peccato non. obedire in concupiscentia : ex libertate autera Complacili adversa non formi- dare pro justitia, Est autem in hac carne peccati et in hac diei malitia non mediocre Sapere, peccato, etsi non ex toto carere, certe non consentire : et est Posse non parvum, adversa, etsL necdum feliciter omnino non sentire, viriliter tamen pro veritate contem- nere. 27. Discendum sane hic interim nobis est ex libertate consilii jam libertate arbitrii non abuti, ut plene quandoque frui possimus libertate coraplaciti. Sie profecto Dei innobisrepararaus imagi- nem : sic antiquo honori illicapcssendo, quem per peccatum amisimus , per gra- tiam praeparamur, Et beatus qui de se aiidire merebitur : Quis est /i?c, et lau- dahimus eum ? et Fccit enim mirabilia in inta sua; qui poluit transgredi, et non est transgressus , facere malum) et non fecit. CAPUT IX. Imaginem et similitudinem Dei , ad quam conditi sumus, in triplici lihertate consi* slere. 28. PuTO autem in his tribus liberta- tibus ipsam, ad quam conditi suraus, Conditoris imaginem atque similitudi- ncm contineri : et iraaginem quidem iii libertate arbitrii, in reliquis autem duabus bipertitam quamdamconsignari similitudinera. Hinc est fortassis, quod solum liberum arbitriura sui omninodc- DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO. $9 Ifcctuin seu diminutionem non patitur, quod in ipso potissimum aBternoe et in- commutabiiis divinitatis substantiva qua^dam imago impressa videatur. Nara etsi babuerit initium, nescit tamen oc- casum, nec de justitia vel gloria capit augmentum : nec de peccato sive mise- ria detriraentum. Quid aeternitati sirai- lius, quod non sit aeternitas ? Porro in aliis duabus libertatibus, quoniara non solum ex parte minui, sed et ex toto amitti possunt; accidcntalis qusedam luagis sirailitudo sapientiaj atque poten- tiae divinae, iraagini superducta cognos- citur. Denique et amisimus illas per culpam , et per gratiam recuperaviraus; et quotidie quidera alii plus, alii mi- nus, aut in ipsis proficirausj aut ab ipsis deficiraus. Possunt etiara sic arait- ti , ut jara non valeant recuperari : pos- sunt et ita possideri, ut nec amitti queant aliquando, nec minui. 29. IIujus bipertitse sirailitudinis sa- pientiae et potentiae Dei , non quidem in gradu sumrao, sed qui ipsi taraen esset proxiraior, borao conditus est in paradiso. Quid enim vicinius ad non posse peccare, vel turbari ( in quo uti- que jam sanctos Angelos stare , et Deum sempcr esse dubiura non est ) quam posse et non peccare , et non turbari , in quo homo profecto creatus est ? A quo illo per peccatum, irarao nobis in illo et cum illo corruontibus, rursus per gratiara, non quidera ipsura,sed pro ipso quemdam inferiorera gradum rece- pimus. Neque enim hic possumus peni- tus esse sine peccato, seu miseria : possumus tamcn, gratia juvante, nec peccato superari, nec mlseria. Quam- quam tamen Scriptura loquatur, Omne quod nalum est ex Deo , non peccaf. Sed hoc dictum est de praedestinatis ad vi- tam ; non quod oranino non peccent, sed quod peccatura ipsis non iraputetur, quod vel punitur condigna pcEnitentia, vel in caritate absconditur*. Caritas quippe cooperit muUitudinem peccato- rum ; et , Beati quorum remissce sunt ini- quitates^ et quorum tecta sunt peccata; et, Beatus vir cui non imputavit Domi- nus peccatum. Divinaj ergo sirailitudi- nis summum gradum summi Angeli te- nent, nos infiraum : Adam tenuit me- dium , porro diBmones nullum. Super- nis nempe spiritibus datura cst sine peccato et miseria perdurare : Adae au- tem absque his quidera esse , sed non etiara perraanere : nobis vero ne esse quidera absque his, sed ipsis tantum non cedere. Caeterura diabolus et raem- bra ejus, sicut nuraquam volunt reluc- tari peccato, sic nuraquara possunt poe- nara declinare peccati. 50. Cum ergo istae duae libertates, Consilii scilicet atque Coraplacili, per quas rationali creaturae vera sapientia et potentia ministratur, ita Deo, prout vult, dispensante, quibusque pro cau- sis, locis, teraporibus, varientur; qua- tenus in terris modice , in coelestibus plenarie , mediocriter in paradiso , apud inferos nullatenus habeantur; libertas vero arbitrii de ipso, quo condita est , statu aliquatenus non mutetur, sed aequaliter semper (quantum in se est) a coelis, terris, inferis possideatur : raerito illae sirailitudini, haec imagini deputantur. Et quidera apud inferos, quod utraque libertas perierit, illae scilicet quae ad sirailitudinempertinere dicuutur, Scripturarum testatur aucto- ritas. Nam verura illic Sapere, quod utique de Consilii libertate concipitur, omnino non esse,locus illeraanifestat, ubi legitur : Quodcumque potesl manus tua facere, inslanter operare : quia nec opus, nec ratio^nec sapientia est apud inferos , quo tu properas. Porro de po- tentia, quae per libertatem Complaciti datur, Evangelium sic loquitur : Liga- tis manihus ac pedihus, projicite eum in tenehras exteriores. Quid enim est raa- nuura peduraque ligatio, nisi omnimo- da potestatis ablatio ? 51. Sed dicit aliquis : Quomodo non est ibi aliquod Sapere, ubi mala quae tolerantur, cogunt pcenitere malorum quae facta sunt? Numquid aut in tor- raentis quispiam non poenitere; aut poenitere mali, non esse sapere potest? Hoc autem recte opponerctur, si opus tnntum peccati , et non etiam voluntas mala puniretur. NuIIi quippe dubium est, quod nerao in tormentis positus actum iterart? peccati delectetur. Vc- 50 S. BERNAR rumtamcn si voluntas etiam in tor- mcntis mala perdurat, quid ponderis lial)et operis abnegatio, ut ideo sapere quis putctur, quod jam in mediis flam- rais luxuriari non libeat ? Denique in malepolam animam non introihit sapien- tia. Lnde autem probabimus quod mala et in poenis voluntas perseveret ? Certe, ut caRtera omittam , nollcnt omnino pu- niri. Justura estautera puniri, qui pu- nienda gesserunt. Nolunt igitur quod justum est. Sed qui non vult quod jus- tura est, justa ejus voluntas non est. Eo ergo injusta, ac per lioc et raala est voluntas, quo justitise non concordat. Duo suNT quae injustara coraprobant voluntatem , A^el Cum peccare , vel cum irapune peccasse libet. Quibus ergo pec- care libuit quaradiu licuit; et cum jam non possunt, inultum manere volunt quod peccaverunt : quid in boc sapien- tiae vcrae, quid bonse voluntatis appa- ret? Sed esto, pcenitet eos peccasse : numquid non tamen, si optio detur, malint adbuc peccare, quam poenara sustinere peccati? Et tamen illud ini- quuni est, hoc justum. Quando vero Toluntas bona raagis quod iniquura, quam quod justura est eligeret? Ca?te- 1'ura non vere poenitent, qui non tam dolent se sibi vixisse , quam hoc ipsum jam non posse. Denique foris ostenditur quid intus agatur. Nara quaradiu corpus vivit in flarama, tamiliu constat in ma- litia persistere voluntatem. Itaque de similitudine, quse in Consilii, et item Complaciti libertate continetur, apud infcros penitus niliil est, nec esse potest , imagine tamen etiam illic per liberura arbitriura iramobili perraa- nente. CAPUT X. Siinilitudinem divinae imaginis in nobis re- formari per Christum. 32. Sed neque in hoc saeculo aeque inveniri uspiara posset similitudo, sed adhuc hic fceda et deformis jacuisset imago, si non evangelica illa mulier lucernam accenderet, id est Sapientia in carnc appareret, everreret doinum, videlicet vitiorum, drachraam suam re- DI ARRATIS quireretquam pcrdiderat; hoc cstima- ginem suam, quae nativo spoliata de- core, sub pelle peccati sordens, tam- quam in pulvere latitabat; inventam tergeret, et tolleret de regione dissimi- litudinis; pristinamque in speciera re- formatam, similem faceret illam in gloria sanctorura, immo sibi ipsi per omnia rcdderet quandoqueconforraem, cum illud Scripturae videlicet imple- retur : Scimus quia cum apparueriti similes ei erimus; quoniam videhinius eum sicuti est. Et revera cui potius id operis congruebat , quam Dei Filio , qui cum sit splendor gloriae et figura sub- stantiae Patris, portans verbo universa, ex utroque facile raunitus apparuit, et unde reforraaret dcforraein, et unde debilem confortaret : dum et de splen- dore figurae fugans tenebraspeccatorum redderetsapientem ; et ex virtute verbi contra t} ranuidera daemonum potentem efficeret. 53. Venit ergo ipsa forraa , cui con- forraandura erat liberum arbitrium : quia ut pristinara reciperet forraara, ex illa crat Tcforraandura , ex qua fuerat et formatuin. Forma autem, sapientia cst : conformatio, ut faciat imago in corpore , quod forma facit in orbe. Porro illa altingita fine usque ad finemfortiter, el dispoiiit omnia sua\-iter. Attingit a fine usque ad finem, hoc est a summo coclo usque ad inferiores partes terrae; a maximo Angelo usque ad miniraum verraiculuin. Attingit autera fortiter, non quidera mobiii discursione, vel locali diffusione , vel subjectae creaturae tantum officiali administratione : sed substantiali quadam etubique praesenti fortitudine , qua utique universa poten- tissime movet, ordinat, administrat. Et haec omnia nulla sui cogitur facere ne- cessitate. Nec enim aliqua in his labo- rat difficullate : sed disponit omnia sua- viter placida voluntate. Vel certe attin- git afine nsque cul finem , hoc cst ab orlu creaturae usque ad finem destinatum a Creatore : sive in quein urget natura , sive quein accelerat causa, sive quem concedit gratia. Jttingit forliter, dum nil horum evenit, quod non, prout vult .potenti praeordinetprovidentia. DE GRATIA ET L 54. Sic ergo et lihcruin aii)itrinin suo conetur pr?eesse corpori , uf praeest sa- pientia orbi , allingens et ipsum a fine usqiic adfinem fortiler; imperans scilicet siiigulis sensibus et artubus (am poten- ter, quatenus non sinat regnare pecca- tuni in suo mortali corpore, nec mem- bra sua det arma iniquitati , sed exhi- beat servire justitiae. Et ita jam non erit homo servus peccati, cum pccca- tumnon fecerit : a quo utique libcratus, jamlibertatcm recuperareConsilii, jam suam iucipict vindicare dignitatem, dum divinae in se imagini condignam vestieritsimilitudinem, immo antiquam reparavcrit venustatem. Curet autem haec agcre.non minus siuailer, quam forliler, hoc cst non ex tristitia aut ex nccessitate ; quod est initium, non ple- nitudo sapicntiae : sed prompta et alacri voluntate, quod facit acceptum sacrifi- cium : quoniam hilarem datorcm diiigit Deus. Sicquc pcr omnia imilabitur sa- pientiam, dum ct vitiis resistetfortiter, et in conscicntia requicscet suaviter. 55. Verum cujus ad talia provocamur exemplo, indigcmus et auxilio : quo ipsi videlicet per ipsam conformcmur, atque in eamdem imaginem transfor- memur a claritate in claritatem , tam- quam a Domini spiiitu. Ergo si a Do- mini spiritu, jam non a libero arbitrio. Nemo proinde putet ideo dictum libe- rum arbitrium , quod aequa inter bonum et malum potestale aut facilitate verse- tur : cum cadcre per se quidem potuc- rit, non autcm rcsurgcrc, nisi per Do- luini Spiritum. Alioquin ncc Deus,nec Angeli sancti , cum ita sint boni , ut non possint esse mali ; nec praevaricatores item Angeli, cum ita sint mali, ut jani non valeant esse boni ; libcri arbitrii esse diccntur. Scd et nos illud po.^t rc- surrectioncm amissuri sumus, (juando utique inscparabiliter alii bouis, alii malis admixli fucrimus. Caetcrum ncc Deus caret libcro arbitrio, ncc diabo- lus : quoniam (juod illc csse non potcst malus, non iufinna facilnccessitas, scd firma in bono voluntas, et voluntaria firmitas : quodque is non valct in bo- uum rcspirarc, uon alicna facit violciila opprcssio, sed sua ipsius in nialo obsii- IBERO AR rilTRlO. 51 nata voluntas,ac voluntariaobstinatio. Nunc igitur ex eo potius liberum arbi- trium dicitur, quod sive in bono, sive in malo, aeque liberam faciat volunta- tem : cum ncc bonus quispiam, nec iteni malus dici dcbcat, aut essc valcat, nisi volcns. Tali jam ratione non incongru(i dicetur ad bonura se , et ad malum Iia- bere acqualitcr : quod utrobique videli- cet par sit ei , non quidem in electione facilitas, sed in volunlate libertas'. CAPUT XT. Libero arbitrio nihil dero{jari per gratiam , neque per tentalionem. 56. Hac sane dignitatis ( ut dictum est) praerogativa rationalem singula»i- tcr crcaturam Conditor insignivit, quod qucmadmoduin ipsc sui juris erat, suae- que ipsius voluntatis, non necessitatis crat quod bonus erat : ita et illa quoque sui quodammodo juris in hac parte ex- sisterct, quatenus nonnisi sua volun- tate, aut mala fierct, et juste damnare- tur : aut bona maneret, et merito sal- varetur. Nonquod ei propria posset suf- ficcre voiuntas ad salutem; sed quod cam nullatcnus sine sua voluntate con- sequerctur. Nemo quippe salvatur invi- tus. Nam quod lcgitur in Evangelio, Nemo venit ad me , nisi Patermeus traxe- rit eum; item in alio loco, Compelle in- trare, nihil impedit : quia profecto quantoscumque trahere, vel compel- lere videatur ad salutcm benignus Pa- ter, qui omnes vult salvos fieri : nul- lum tamen judicat salule dignura, quem ante non probaverit voluntarium. IIoc (^uiPPE i^TENDiT, cum tcrrct aut pcr- cutit, ut faciat voluntarios, non salvct invitos : quatcnus dum de malo mutat voluntatem in bonum, transferat, noii aufcrat libcrtatem. Quamquam tamcii non scmpcr inviti trahimur : nec enira csccus aut fcssus contiistatur cum tra- hitur. Et Paulus ad manus tractus est Damascum, utique non invitus. Trahi dcnique specialitcr volcl^at, quoe et lioc ipsum magnopere flagitabat in Canti- cis : Trahe me, inquit , imst te ; in odore ciirremuft nnquentorum tuorum. 57. Dciudc (luod c rcgione scripluin 32 S. BERNAR est, Unusquisquc tcnlatur a propria concupiscentia ahstractus et illeclus; ct fUud, Corpus quod corrumpitur, aggra- mt animam , et deprimit terrena inhabi- tatio sensum multa cogitantem ; ct item illud Apostoli , Invenis aliam legcm in membris meis repugnanlem legi mentis meai, et captivum me ducentem in legem peccati, quos est in membris meis; haec omnia putari possunt cogere volunta- tem,et praeripere libertatem. At vero quantislibet quis intus forisve tentatio- nibus urgeatur , libera profecto semper, quantum ad arbitrium spectat, volun- tas erit : libere quippe de suo nihilo- ininus consensu judicabit. Quantum au- tem pertinet ad consiiium, sive com- placitum, carnis interim concupiscen- tia , vitoeque miseria reluctante , minus quidem se liberam sentit : sed prorsus non malam, dummalo non consentit. Denique Paulus, qui captivum se in legem peccati trahi conqueritur, haud dubium quin ex minus plena libertate consilii : consensum tamen sanum, at- queinbono quoquejam ex magna parte se habere liberum gloriatur : Jam non ego, inquiens, operor illud. Unde hoc confidis, 0 Paule? Quoniam consentio, inquit, legi Dei, quoniam bona est; et rursum : Condelecior enim legi Dei secun- dum interiorem hominem. Oculo exsis- tente simplici , totum corpus lucidum esse praesumit. Sano consensu tractum licet peccato, vel captivum miseria, liberum se in bono profiteri non dubi- tat. Unde et fidens generaliter infert : Nihil ergo damnationis esl his qui sunt in Christo Jesu. CAPUT XII. An negans fidem melu mortis ac pcEnarum , excuselur aculpa, veldestilualur libero ar- bilrio. Ubi negatio Pelri discutitur. 58. Sed videamus de his , qui poena- rum mortisve timore fidem verbo tenus ncgare compulsi sunt:ne forte juxta lianc assertionem , aut culpa non fuerit, quod vel voce negaverunt; aut cogi in calpam et voluntas potuerit, ut vellet videlicet homo quod eum et nolle con- stiterit; et sic perierit lil)erum arbi- DI ABBATIS trium. Quod quia impossibilc erat, ( velle quippe et nolle idem codem tem- pore non poterat ) quaeritur unde ma- lum nequaquam volentibus malum de- buit imputari. Neque enim tale cst hoc, quale originale peccatum : quo non so- lum non consentiens, verum plerum- que et nesciens , alia ratione constrin- gitur necdum renatus baptismatei Exempli causa, veniat in medium Pe- trus Apostolus. Ipse quippe visus est ncgare veritatem contra propriam vo- luntatem : siquidem aut negare, aiit niori necesse erat. Mori timens negavit. Negarenolebat,sed magis nolebat mori. Itaque invitus quidem : sed negavit tamen, ne moreretur. Quod si lingua, et non voluntate loqui homo compulsus est quod nolebat ; non tamen velle aliud quara volebat. Lingua mota est contra voluntatem : sed numquid et mutata voluntas? Quid enim volebat ? Prorsus quod erat, Christi esse discipulus. Quid loquebatur? Non novi hominem. Curita? Mortem evadere volebat. Sed quid istud criminis fuit ? Duas Apostoli tenemus voluntates: unam , qua voluit non mori, penitus inculpabilem : alteram , et mul- tum laudabilem, qua sibi complacebat quod esset Christianus. In quo ergo cul- pabitur? An in eo quod mentiri, quam mori maluit? H^c plane voluntas re- prehensione digna fuit, quia corporis magis, quam animae voluit servare vi- tam. Os nempe quod mentitur, occidit am~ mam. Et peceavit ergo*, et non absque consensu propriae voluntatis, infirmae quidem et miserae, sed plane liberae. Peccavit autem, non spernendo aut odiendo Christum,sedse nimis amando. Nec in hunc perversum amorem sui, voluntatem metus ille subitus compu- lit; sed esse convicit. Jam tunc procul- dubio talis erat, sed nesciebat, cum ab illo quem latere non poterat, audivit : Priusquam gallus cantet , ter me negabis. Illa itaque voluntatisinfirmitas per in- cussum timorem nota , non orta , notum fecit quatenus se, quatenus Christum amaverit. Notum autem non Christo, sed Petro. Nam Christus et ante sciebat quid esset in homine. Quatenus ergo Christura diligchat, vira prorsus (quod DE GRATIA ET LI npgandum non est) passa cst illa volun- tas, ut contra se loqueretur : quatenus verp se; voluntarie proculdubio con- sensit, ut pro se loqueretur. Si Chris- tum non amasset , non negasset invitus : verum si se amplius non amasset, non ali(iuatenus negassct. Fatendum igitur hominem fuisse compulsum : volunta- tem propriam etsi non mutare, occul- tare tamen : compulsum, inquam, non quidcm recedere ab amore Dci ; cedere tamen aliquantulum amore sui. 59.()uid crgo? Fortedissoluta cst tota supcrior assertio de libcrtate voluntatis, quia nimirum inventa cst cogi potuisse voluntas? Est planc : scd si cogi ab alio potuit quam a scipsa. Quod si scse ipsa coegit, compulsa , ct compcllcns; ubi amittcrc, ibi et recipere visa est liber- tatem. Vira quippe, quam ipsa sibi in- tulit, a se pertuUt. Porro quod a se vo- luntas pertulit, cx voluntatc fuit. Quod cx voluntate fuit, jam non cx neces- sitatc , sed voluntarium fuit. Si autem voluntarium , et libcrum. Qucm sua de- nique ad ncgandum voluntas compulit, compulsus cst quia voluit : immo non compulsus cst, scd consensit, et non alien» potcntiae, scdpropriaj voluntati, illi utique , qua mortem omnimodis evadere voluit. Alioquin quando vox 1 mulicrculae linguam sacram in vcrba formare ncfanda valuisset, si non lin- guac domina voluntas annuisset? Deni- que cum se a sui postmodum nimio illo lempcravit amore, ct Christum coepit, ut debuit, toto corde, tota anima, tota ' virtutc diligere : jam nuUis valuit minis vel poinis extorqucri aliquatonus vo- luntati dare linguam arma iniquitati, scd potius audacteraccommodans veri- j tati : Obedire, inquit, oportet Deo ma- gis quam hominibus. hO. Est sane gcmina compulsio , se- cundum quod aut pati aliquid, aut agcre contra propriam cogimur volun- tatcm. Quarum passiva quidem (sic enim priorillarccte nominatur) potcst nonnumquam fieri absque conscnsu voluntario patientis , sed activa num- quam. Proindc malum quod fit in nos, sive dc nobis, non est imputandum nobis, si tamen invitis. Caeterum quod BERO ARBITRIO. 53 fit et a nobis, jam non sine culpa est voluntatis. Yelle planc convincimur, quod non fieret, si nollemus. Est ergo compulsio quaedam ctiam activa : scd non habct excusationem , cum sit cf voluntaria. Cogebatur Christianus ne- gare Christum , et quidcm dolens. non tamen nisi volens. Volebat nimis gla- dium vitare ferientis; atque illa talis voluntas intus praesidcns os apcriebat, non gladius qui foris apparebat. Porro I talera esse illam voluntatem convin- cebat gladius , non cogebat. Ipsa igitur se in culpam , non gladius impellebat. Denique in quibus sana crat voluntas , occidi poterant, flccti nequibant. Iloe cst quod eis praedictum fuerat : Facient in vos quoBcumque vohierint ^ sed in raembra, non corda. Non vos facietis quae voluerint : sed ipsi facient , vos patieraini. Mcmbra cruciabunt, scd vo- luntatcra non myitabunt : saevient iii carnem, animae autcra non habcbunt quid faciant. Sit licet patientis corpus in potestate torqucntis, sed voluntas est libcra. Infirraa si fucrit , saevicndo cognoscent; non esse cogent, si noii fuerit. Sane infirmitas ejusa seipsa est, sanitas vero non a se , sed a Domini spiritu. Sanatur autem, cum renovatur. I 41. Porro rcnovatur, cura, queraad- modum docet Apostolus, speculando gloriaraDei in eamdemimaginera trans- forraatur a claritate in claritatcra , hoc cst de virtute in virtutcm , tamquara a Doraini spiritu, Inter quera utique di- vinum spiritum, et carnis appetitura, tcnetraedium qucmdam locura id quod dicitur in hominc libcrum arbitriura, id est humana voluntas : ct taraquam in devexo latcre raontis adraodura ar- dui inter utrumque pendens , ita in ap- petitu infirmatur pcr carnem,ut nisi sedulo spirilus adjuvet infirmitateni cjus pcr gratiam , non solum non valeat justitiae, quae est juxta Prophctam sicut monles Dei, ascendendo de virtute iii virtutem, apprehendere culmcn : scd ctiam de vitio sempcr in vitium suo ipsius pondcrc dcvoluta ruat in prae- ccps ; praegravata nimirura non soluni lege peccati originaliter membris insita, verum ct consuctudine terrcnae inhabi- 54 S. BEUNAIi fationis usualiter alToctionibus inolita. Quod humanaj voluntatis videlicct utruinque gravamen uno breviter vcr- siculo Scriptura commemorat, diccns ; Corpus quod corrumpiiur aggravat ani- mam y et deprimit terrcna inhahitatio sensuni multa cogitantem. Et haec duo hujus mortalitatis mala , sicut non no- cent,sed exercent non consentientes : sic non excusant , sed damnant consen- tientes, ut nec salus, nec damnatio ulla ratione sine praicedenti consensu voluntario possit haberi : ne qua forte ex parte praescribi videatur libertati arbitrii. CAPUT XIII. Merita hominis mera esse Dei munera. 42. QuAMOBREM id quod in creatura di- citur liberum arbitrium , aut juste pro- fecto damnatur, dum ei ad peccatum nulla vi prsejudicetur extrinseca : aut misericorditer salvatur, cui ad justi- tiam nulla virtus sufficit sua, Sane in his omnibus cogitet lector originalis peccati prorsus excipi rationem. De caetero , libero arbitrio nec extra ipsum quaeratur damnationis causa, quod jam non damnat nisi propria culpa; nec ab ipso salutis merita, quod sola salvat misericordia. Cujus quippe conatus ad bonum, et cassi sunt, si a gratia non adjuventur; et nulli, si non exciten- tur. Caiterum m malum , dicente Scrip- tura, proni sunt sensus et cogitationes hominis. Proinde non ei a se (ut dictum ost ) sed desursum polius a Patre lu- minum descendere merita putentur : si tamen inter data optima et dona per- fecta, ipsa merito per quae salus aeterna conquiritur , merita deputentur. 43. Deus namque rex noster ante saecula , cum operatus est salutem in medio terrae, dona sua quae dedit ho- minibus , in merita divisit etPR^MiA : ut et praesentia per liberam possessio- nem nostra interim fierent merita, et futura per gratuitam sponsionem ex- spectaremus, immo expeteremus ut debita. Utraque Paulus commemorans , Hahetis , inquit , fructum vestrum in sanctificationeifi, finm vero vilam oster- ' DI AliBATIS nam. llGm, Et nos ipsi , Ait,primitifis spiritus liahenlcs, ingemiscimus adoplio- nem exspeclantes filiorum Dei ; primitias spiritus vocans sanctificationem , id esl virtutes, quibus impraesentiarura sanc- tificamur a spiritu, ut raerito conse- quamur adoptionem. Rursura in Evan- gelio, eadom saculo abrenuntianti pro- mittuntur , ubi dicitur : Centuplum acci- piet, et vitam 02ternam possidebit. Itaque non liberi arbitrii, sed Domini est salus; immo ipse salus, ipse et via est ad sa- lutcm , qui ait : Salus populi ego sum, Qui item perhibet : Ego sum via, Se fecit viam, qui et salus erat et vita, ut non glorietur omnis caro. Si ergo bona viae sunt merita, sicut et patriae salus etvita,et verum est quod ait David, Non est qui faciat honum , non est usque ad unum, illum videlicet unum de quo item dicitur, Nemo honus , nisi solus Deus: Dei sunt proculdubio munera tam nostra opera, quam ejus praeraia : et qui se fecit debitorem in illis, fecit et nos promeritores ex his. Ad quae tamen condehda merita dignatur sibi adhibcre creaturarum ministeria*, non quibus egeat, sed quibus per hoc, vel de qui- bus prosit. 44. Operatur ergo illorura salutem , quorum nomina sunt in libro vita3, ali- quando per crcaturam sine ipsa,ali- quando per creaturam contra ipsam, aliquando per creaturam cum ipsa. Mul- ta piofecto ".fiunt hominibus salubria per insensibilem , et item per irrationa- lem creaturam : quae idcirco dixi fieri sine ipsa, quod non queat, intellectu carens , esse vel conscia. Multa quoquc multorum saluti utilia facit Deus per malos , sive homines , sive Angelos : sed quoniam invitos, ideo contra ipsos. Nam dum nocere cupientes juvant, quantum aliis valet utilis actio , tantum ipsis per- versa nocet intentio. Porro per quos et cum quibus operatur Deus , boni sunt vel Angeli, vel homines, qui quod vult Deus, et agunt pariter, et volunt. Qui enim bono,quod opere compIent,vo- luntate consenliuiit, opus omnino quod per eos Deus explicat, ipsis communi- cat. Unde Paulus , cum bona plurima , quse Deus per ipsum fecerat, enanasset: rr GRATIA ET MRERO ARr.ITRIO. 55 Non aulcm e(jo, ait, sed gralia Dei mc- cum. Potuit dicero, pcrme, scdquia mi- nuserat, inaluit diccre, mecum ; praesu- niens sc non solum operis csse tviinis- TRUM per eflectum; sed et operantis (|iiodammodo socium per consensum. liS. Vidcainus nunc secundum tripli- cem Dei operationem , quam posuimus, quid creatura qua?quc pro suo ministe- riomereatur. Et illa quidcm,per quam ot sine qiia fit quod lit , quid mcreri potest? quid illa contra quam fit, nisi i ram ? Qnid ct cum qua fit , nisi gratiam ? In prima itaque nulla, in sequenti mala, i\\ ultima hona merita conquiruntur. Nec cnim pecudes, cum per eas bonum nut malum quodcumque fit, boni quip- piam mcrentur,aut mali. Non habent quippe unde bono malove consentiant. MuUo autem minus lapides; cum nec sentiant. Cajtcrum diabolus , vel homo malus,cum vigeant ct vigilent ratione , jam quidem mercntur, sed non nisi pocnam , pro eo quod a bono dissentiant. Paulus autem qui volens evangelizat, ne, si invitus, dispensatio ei tantum credita sit; et quicumque similiter sa- piunt : quoniam quidcm cx consensu voluntatis obediunf , repositam sibi esse confidunt coronam justitiae. Utitur ERGO Deus in salutem suorum irratio- nabili, et itcm inscnsibili creatura, tamquam jumento vol instrumento, qua3 jam expleto opcre nuscpiam erunt. Uti- TUR creatura rationali, sed malevola, quasi disciplinae virga, quam, corrccto filio, in igiiem projiciet tamquam sar- mentum inutile. TJtitur et Angelis et hominibus bonae voluntatis, tamquam commilitonibus ct coadjutoribus suis, quos peracta victoria amplissime mu- nerabit. Dcnique ct Paulusde se , suis- que similibus, audacter pronuntiat : Coadjutores cniin Dei sumus. Ibi itaque Dcus hominibeuigne incrita constituit, ubi pcr ipsum, ct cum ipso, boni quip- piam operari dignanlor instituit. Ilinc coadjutorcs l)ei , coopcratores Spiritus- sancti , promcritores regni nos cssc prce- sumimus, quod pcr con^onsum utique voluntariuin divin.TC voluntati conjun- gimur. CAPLT XIV, Quid gralia?, quid libcro arl)ilrio in negotio salutis atlribuoiuluin. U6. QuiD igitur?IIoc ergototum liberi arbitrii opus , hoc solum cjus est mcri- tum quod consciitit ? Est prorsus. Non quidem quod vcl ipse consensus, in quo omne meritum consistit, ab ipso sit : cum nec cogitare (quod minus est quam conscntire ) aliquid a nobis, quasi ex nobis sufficientcs simus. Verba sunt non mea , sed Apostoli , qui omne quod boni esse potest, id est co- gitare , et velle, et perficere pro bona voluntate , attribuit Deo , non suo arbi- trio. Si ergo Deus tria haec, hoc ost bonum cogitare, vclle, perficcre , opo- ratur in nobis : primum profecto sino nobis ; secundum , nobiscum ; tcrtium , per nos facit. Siquidem immittcndo bo- namcogitationcm,nospiMevcnit;immu- tando etiam malam voluntatem, sibi pcr consensum jungit; ministrandoct con- sensui facultatem , foris pcr apertum opus nostrum internus opifex innotcs- cit. Sane ipsi nos praevenirenequaquam possumus. Qui autem bonum ncminem invcnit, neminem salvat quem noii praevenit. A Deo ergo sine dubio nos- trae fit salutis exordium , nec pcr nos utique , ncc nobiscum. Verum conscn- sus, et opus,etsi non ex nobis, non jam tamcn sine nobis. Neque primum itaque, in quo quippe nosnil facimus; ncc uItimum,quod et plerumque ex- torquet aut timor inutilis , aut simulatio damnabilis; sed tantum medium nobis reputatur in mcritum. Sola ncmpc in- tcrdum bona voluntas sufficit : caotera non prosunt, si sola defuorit. Non pro- sunt dixerim , scd agcnti , non ccrnenti. Valet itaque intcutio ad mcritum, actio ad exempluin, utramque praevtv- nicns cogitatio tantummodo ad cxci- tandum. 47. Cavendum ergo, nc cum hopc invisibilitcr intra nos ac nobiscum ac- titari sentimus, aut nostrae voluntali attribuamus,qiiae infirma est; aut Doi nocessitati , qua) nulla csl ; sed soli gra- tiae, (|ua plenus cst. Ipsa lilicnim o\- citat arbitriuni, cum scminat cogilatum; 3, 36 S. BERNAR sanat, cum immutataffectum; roborat, ut perducatad actum; servat, ne sen- liat defectum. Sic autcm ista cum libero arbitrio operatur, ut tantura illud in primo praeveniatjin caeteris coraitetur; ad hoc utique praeveniens, ut jara sibi deinceps cooperetur. Ita taraen quod a sola gratia coeptura est , pariter ab utro- que perficitur : ut mixtim, non singil- latira; simul, non vicissim,per singu- los profectus operentur. Non partim gratia, part4m liberum arbitrium, sed totum singula opere individuo pera- gunt. Totum quidera hoc , et totura illa; sed ut totura in illo, sictotura ex illa. 48. Credimus placere Lectori , quod a sensu Apostoli nusquam recedimus; et quaquaversura evagetur oratio, in eadem pene ipsius verba frequenter recidimus. Quid enim nostra aliud so- nant quam illud : Ergo neque volentis , neque currentis , sed miserentis est Dei ? Quod sane non ideo dicit, quasi quis velle aut currere possit in vanum : sed quod isqui vult et currit, non in se, sed in eo a quo accepit et velle, et cur- rere , debeat gloriari. Denique ait : Quid habes quod non accepisti? CreaLTis, sanaris, salvaris. Quid horum tibiexte, o horao? quid horum non impossibile libero arbitrio ?Neccreare qui non eras, nec justificare peccator, nec raortuus poteras teipsum resuscitare : ut caetera praetermittam bona , quae aut sanandis necessaria sunt, aut salvandis reposita. Quod dicimus , de prirao patet et ultirao. Sed et de raedio nerao dubitat , nisi qui ignorans Dei justitiara , et suara volens constituere , justitiae Dei non estsubjec- tus. Quid enim? Agnoscis creantis po- tentiam, salvantis gloriam ; et sanantis ignoras justitiara? Sana me, ait, et sa- nahor; salvum me fac, et salvus ero, quoniam laus mea tii es. Iste justitiara Dei agnoscebat, a quo aeque sperabat tam sanari a peccato , quara a miseria liberari : et ideo laudem suam illum, non se , raerito statuebat. Propter hoc , et David ingerainans : Non no6js, inquit, Domine,non nohis,sed nomini tuo da gloriam : quod utramque a Deo stolam , et justitiae scilicet exspectaret, et glo- riae. Quis est qui ignorat Dei justitiam? DI ABBATIS Qui scipsum justificat. Qhis EST- qnt seipsum justificat? Qui merita sibi aliunde, quara a gratia pracsumit. Cae- terura qui fecit quod salvarct, etiam dat unde salvet. Ipse, inquara, raerita donat, qui fecit quibus donaret. Quid retrihuam , inquit , Domino pro omnihus, non quae tribuit , sed quoe retribuit mihi ? Et QUOD EST, ct quod justus est, a Dco esse confitetur : ne , si utrumlibet nc- garet, utruraque perderet, araitteudo utique unde justus est , et sic damnando quod est. Sed sic vel tertio loco invenit quod vicissim rependeret : Calicem, ait, salutaris accipiam. Calix salutaris, sanguis est Salvatoris. Ergo s« deest tibi omnino de tuo, quod vel secundis Doi donis retribuas, unde tibi salutem prae- sumis : Nomen Domini, inquit, invoca- ho, quod nirairura quicumque invoca- verit salvus erit. 49. Igitur qui recte sapiunt, tripli- cem confitentur operationera, non qui- dem liberi arbitrii , sed divinae gratioe inipsOjSive de ipso. Prima, creatio; secunda , reforraatio; tertia est con- summatio. Primo namque in Cbristo creati suraus in libertatem voluntatis , secundo reformamur per Christura in spiritura libertatis, cumChristo deinde consuramandi in statum aeternitatis. Siquidem quod non erat, in illo creari oportuit qui erat; per formara refor- raari deformem; raerabra non perfici nisi cura capite. Quod utique tunc com- plebitur, cuiii omnes occurremus in virum nerfectura , in mensuram aetatis plenitudinis Christi : quando apparen- te Christo vita nostra, apparebiraus ct nos cum ipso in gloria. Cum igitur con- sumraatio fieri habeat de nobis, sive etiara in nobis , non autem a nobis , creatio vero facta sit et sine nobis : sola, quae nobiscura quodammodo fit propter consensum voluntarium nostrum, in raerita nobis reputabitur reforraatio. Ipsa sunt jcjunia nostra,vigiIiae, conti- nentia, opera misericor^yae, caeteraque , virtutum exercitia, per quae utique constat interiorera hominera nostrura renovari de die in diem : dum et inten» tio terrenis incurvata curis, de imis paulatim ad superna resurgit; et affec- DE GRATIA ET tio clrca carnis desideria languens, sciisini in amorcm spiritus convalescit; t't memoria veterum operum turpitu- igri ac ncquam servi scntentiam tam durus cst Dominus, utnccdum sata jara metcre velit, et non sparsa colligcre? Absit. Sed audi magis liujus rei verita- teni. Qui unus est Magistcr in coelo ct in tcrra, ei qui magister tantum in Israel erat , familiari privatoque coUo- quio tradebat quod traderet; docebat et iu (ines orl)is terroc vcrba eorum : quia jam dissimulari non vaict audi- tus, profecto inexcusabilis est et con- teraptus. 3. Multaprofecto scienda ncsciuntur, aut sciendi incuria, aut discendi desi- dia , aut verecundia inquircndi. Et qui- dera hujusmodi ignorantia non habet excusationcm. Scd numquid fortc tale cst hoc , quod inquisitum humano pos- sit addisci magisterio? Homo hominis nonnisi ipso indicantc cogitatum intcl- ligit: quantominusdivinum quispoterit investigare consilium , nisi cui ipse vo- lucrit rcvelare? Audi deniquc ipsum. Si nonvenissem, ait,et locutus eis non fuissem,peccatumnon haherent. Non dicit simpliciter,enocu(i(s non fuisscm ;sed intersercns eis,€t loculus eis, inquit, non fuissem : ostendens sine dubio non ante censeri inexcusabilcs de contcmptu , quam ad ipsorum usque notitiam jussio quod doccret, non quod cxigcret et ab i pervcniret. Nam si locutus quidem fuis- absentibus, non unde praescribcret ct j sct, scd non eis; inohedientiae cul- his quinon audierant. VALDEquippein- pam ignorantia nihilominus excusaret. juste exigitur obeditio, ubi non pra3- i iVunc autera , inquit , quoniara locutus cessit auditio. NCque enim tale est hoc. ' sum, et locutus sum eis, excusationem quod et absque promulgalionc nalurahs lex ignorare non sineret , quale, verbi gralia,illud est: Quod iibi 7ion vis fierij alii ne feceris. Factitiura magis quodam- liiodo est, et non naturale raandatum. Quaenam enim natura seu ralio docet, internam seternamque salutcm nemi- uem mortaliuni posse pcrcipere, cujus corpus foris pcrfusumvisibilinon fuerit clemento? Sacraraentum Dei AUissimi est suscipiendum, non disculiendum; vencrandum , non dijudicandum; fide sortitura, non innatum; tradilione san- citura, non adinvcntum rationc. Porro lidem nccesse estut auditusprajcesserit dicente Apostolo : Ergo fides cx auditu. Quod crgo omnino fieri non poterat si non audiretur. quo pacto, qua?so, exigi debcat etantequara audiretur?Vide au- tem quomodo huc refugit Apostolus , et de soloauditu convincit incredulos. Sed (//co, inquit, Numquid non audicrunt ? Ac sidicat : Excusari poterant, si non au- dissent. Ubi enim non est lex, nec pra»- varicalio. Nunc vero cura in omnera lcrram exierit sonus praedicantium , no7i habent de peccato suo. Undc et aie- bat : Ego palam locutus sum mundOy et in occulto locutus sum nihil. Non quod suos domcsticos multa in occulto pri- vatiraquc non docuerit : sed quod lara- quam nihilum interim rcputaret; et nec poenam, nec praemium ea agere quaj in secrcto tradebat, judicaret, donec de raedio fierent , et prodi- rent in lumine. Denique et diccbat, Quod dico vobis in tenebris, dicitein lu- mine : ut merito videlicct jara audien- tibus obcdientiaivcl racritura adscribe- ret', vel contemptum, cum in medio proferrcntur. Itera, Qui vosaudit, inquit, 7?ie audit; et qui vos spernit, me spernil. Ac si diceret : Judiciura meura inter obcdientes et contcranentes, non de mca secreta traditione , sed de vestra publica praulicatione pcndebit. 4. Sed forte aliquis dicat : cos qui- dcm qui non audierunt, etsi non de contcmptu judicari , daranari tamen propter originalc pcccatum , a qiio uti- que nisi per lavacrum craundari ral- nime potuerunt. At vero quis nesciat et /»o alia practer Baptismum contra orii^inale peccatum remedia antiquis non defuisse temporibus? Abrahaj quidem et semini ejus, Circumcisionis sacramentum in hoc ipsum divinitus traditum est. In nationibus vero , quotquot inventi sunt iideles, aduUos quidcm fide et sacrifi- ciis credimus expiatos , parvulis autem solam profuisse*, immo et sufTecisse pa- rentum fidera. Pojrro hoc ita quidem usque ad Baptismi tempora perdurasse : quo uno substituto , vacasse caetera. S. Quaerimus itaque Baptismi tempus ex quo coeperit. Ex quo , inquit , pri- mum dictum est : Nisi quis renalus fue- rit, etc. Tene ergo firmiter dictum hoc ad Nicodemura, utique amicum Jesu, occultum taraen propter raetum Ju- daeorura; occultumque illud de nocte requisisse colloquium. Quanta autem putas obisse interim (ut de Gentibus taceam) millia circumcisorum , cum necdum in lucem prodierit quod de Baptismo tunc in tenebris dicebatur? Quid ergo ? Daranatos iUos oranes dici- mus , quia baptizati non sunt ? Fit ergo injuria antiquo illi Dei a^que raandato , si novo adhuc furtive quodaramodo superveniente, non tamen subveniente, illud ita subito evanuisse putetur, ut prodesse deinceps non valeret. Et qui- dem quara longe post putas publice praedicatura et clamatum super tecta fuisse: Si circumcidamini, Christus vohis non proderit ? Quomodo deinde stabit illud , quia a dicbus Johannis Baptistce regnum coelorum vim palitur, si prseci- pue tunc temporis contigisse constite- rit hujuscemodi a regno violentara in- terclusionem , qualis quidem nec ante fuerit, nec post futura sit? Sancito quippe novi raysterii decreto , sed ad- huc secreto ; quisnara , quaeso , morien- tibus interim ad regnura patct accessus, dum et vetus jam deficit, quoniam a jiovo excluditur : ct novum tamcn non subvenit, quoniam, dum neseitur, non percipitur? 0 infelicissima illa tem- pora! quae sola a saeculis orani penitus salutis reraedio vacua transicrunt, dum et circuracisio quae illo usque viguerat, prodesse jam subripiente baptisraate non auderet : et baptisma, quoniam S. BERNARDI ABBATIS adhuc lateret, non succurrcrct ? Forsan dormiebat eo tempore Deus, ncc fuit interim qui redimeret, ueque qui sal- vum faceret. 1 CAPUT II. Baptismi obligationem ccEpiise primum post sufficientem ejus promulgationem. In ne- cessitatis tamen articulo sufficere Baptis» mum fide et voto susceptum , sicul et mar- tyrium. 6. Satis profecto ex his (quantum reor) apparet, quod damnatio non bap* tizatorum , et frustratio circuracisorum, et evacuatio sacrificiorum, quae forto contra originale peccatura ritus obser- vabat antiquus, generaliter jara tunc minime coeperit , quando Nicodemo clara dictura est : Nisi quis renatus fue- rit ex aqua et Spiritu sancto , non intra- bit in regnum coelorum. Sed nec quando Apostolis palara injunctum est, Ite , docete omnes gentes, baptizanles eos in nomine Patris , et Filii, et Spiritus sancti : sed ex eo tempore tantura cuique coe- pit antiqua observatio non valere, et non baptizatus quisque novi praecepti reus exsistere, ex quo praeceptum ip- sum inexcusabiliter ad ejuspotuit per- venire notitiam. Sane parvulis et uec- dum ratiane utentibus, quia sola no- cere creditur peccati contagio, ncn eliam mandati praevaricatio ; tamdiu credendum est antiqua valuisse sacra- raenta, quaradiu palam interdicta non fuisse constiterit. An ve*ro ultra? penes Deum est, non mcum diffinire. Porro in majori aetate quisquis post vulgatum ubique Baptismi reraedium renuit jam baptizari , generali originalique macu- lae addit et ex proprio criraen super- biae, duplicera secura portans justissi- mae damnationis causam , si sic de cor- pore exire contigerit. Tamen si ante exitum resipuerit, et voluerit et petie- rit baptizari , sed niortis prseoccupatus articulo forte obtincre nequiverit ; dum non desit fides recta, spes pia , caritas sinccra: propitius sit raihi Deus, quia huic ego ob solara aquara , si defuerit , nequaquam oranino possum desperare salutera , nec vacuam credere fidem , nec confundere spem , nec excidere ca- DE BAP ritatcni : tantumsi aquam non contemp- tus, sed sola(ut dixi ) proliibeat im- possihilitas. Si quis aliter sapit , viderit und,e sibi quod asserit persuaseritrnam me non facile fateor assentire , si non lirmior induxerit vel ratio ad intelli- gendum , vel adcredendum auctoritas. 7. Sed miror admodum , si novus iste novarum inventor assertionum, et as- sertor inventionum , invenire in hoc rationem potuerit, quae sanctos Patres latuerit Ambrosium et Augustlnum , sive auctoritatem eorumdem auctori- tate potiorcm. Nam si nescit, uterque idem profecto sensit, quod fatemur sentire et nos. Librum'certe Ambrosii de morte Yalentiniani legat si non le- git; recolat si jamlegit; nondissimulet si recolit : et advertet sine dubio, Sanc- tum homini non baptizato et mortuo fidenter de sola fide salutem praesumere, ettribuere indubitanter bonae voluntati, quoddcfuit facultati.Legat etAugustini de unico Baptismo librum quartum : et se vel agnoscat imprudenter deceptum, vel probet impudenter obstinatum. «Baptismi, inquit,vicem aliquando im- » plerepassionem, dcLatrone illo, cui » non baptizato dictum est , Hodie me- » cum eris in paradiso , beatus Cyprianus » non leve documentum assumit. » Et addit : « Quod etiam atque etiam con- «siderans, invenio, inquit,non tan- » tum passioncm pro nomine Christi, » id quod ex baptismate deerat posse » supplere ; sed etiam fidem conver- » sionemquecordis, siforteadcelebran- » dum niystcrium baptismi in angus- » tiis temporum succurri non potest. » Et infra : « Quantuni itaque, ait, valeat » ctiam sine visibili sacramento Bap- » tismi quod ait Apostolus, Cordc cre- » ditur ad justitiam , ore aufcm confessio » fit ad salutem, in illo Latrone dccla- » ratum cst. Scd tunc, inquit, imple- M tur invisibilitcr , cum mysterium » Baptismi non contcmptus religionis, » scd articulus necessitatis excludit. » Et quidem non ignoro rctractarc ipsum idquod posuerat tcstimonium de La- trone, minusque idoneum ad compro- bandam illam scntentiam confiteri , eo quod sane incertum sit, utrumne fucrit TISMO. 41 baptizatus. Cicterum sentenliam et au- dactcr prosequitur, et multipliciter confirmat; nec uspiam (nisi fallor) retractasse reperies. Item in alio loco Augustinus, cum aliquos prainiisisset, quos Scriptura commemorat invisibili- ter quidem, non tamen etiam visibi- liter sanctificatos , tandem infert : « Ex » his colligitur , ait, invisibilem sanc- » tificationem quibusdam affuisse et » profuisse sine visibilibus sacramentis, » quae pro temporum diversitate mutata » sunt, ut alia tunc fuerint, et alia mo- » do sint. » Et paulo post: «Nec tamen, » inquit, visibile sacramentum omnino » contemnendum : nam contcmptorejua » invisibiliter sanctificari non potest. » Ubi satis evidcnter ostendit, fidelem et conversum ad Dominum, non si nequi- verit, sed si contempserit baptizari, fructu privari baptismatis. 8. Ab his ergo duabus columnis, Au- gustiuum loquor et Ambrosium , crede mihi, difficile avellor. Cum his, in- quam , rae aut errare , aut sapere fatcor : credens et ipse sola fide hominem posse salvari, cum desiderio percipiendi sacramcntum : si tamen pio adimplendi desiderio mors anticipans, seu alia quajcuraque vis invincibilis obviarit. Vide etiam ne forte ob hoc Salvator cum diceret , Qui credidcrit et baptiza- tus fuerit, salvus erit; caute et vigilan- ter non repetierit, Qui vero baptizatus non fuerit; sed tantum, Qui vero , inquit, non crediderit , condemnabilur , nimirum innuens solam interdum fidem sufficere ad salutem , et sine ipsa suffi- cere nihil. Quaproptcr etsi martyrium vicem Baptismi posse implere concedi- tur, non plane hoc facit pojna, sed ipsa fides. Nam absque ipsa quid cst martyrium, nisi poena? Quoe crgo mar- tyrio pra^stat , ut absquc ulla dubictate pro baptismate rcputetur; ipsa ita in- firma et imbecillis perse erit, ut quod darc alteri valet, sola non valcat obti- nere?Et prorsus sanguinispro Christo effusio magna? cujusdara fidei indubitata probatio est , non Deo tamen , sed ho- minibus. Sed quid si Deus, qui pro- fecto ad probandum quod vult, nullis indiget experimeutis , aeque magnam iu ^2 S. EERNARD rordc cujuspiam iii pace inoricntis in- s[)icitfidcni, martyrio quidemnonintcr- rogatam , martyrio tamcn idoneam ? Si rccordatus fuerit homo , necdum se sa- lutis pcrccpisse mysterium, et dolens poenitensque toto desidcrio expetierit , sed assequi mortis celeritate praeoccu- patus nequivcrit ; damnabit fidelem suum Deus ? damnabit , inquam , ho- minem pro se etiam paratum mori ?Pau- ius dicit : Nemo potest dicere, Dominus Jesus , nisi in Spiritu sancto, Hxinc ergo qui in articulo mortis non solum invo- cat Dominum Jesum , sed ipsius quo- que toto desidcrio expetit sacramen- tum ; diccmus aut non loqui in Spiritu sancto , -et falsus erit Apostolus ; aut et cum Spiritu sancto damnari ? Sal- vatorem habct habitantem per fidem in corde, et in ore per confessionem; ci cum Salvatore damnabitur ? Pro certo, cum non aliunde raartyrium , nisi ex fidei merito illam obtinuerit prserogati- vam , ut singularitcr vicc Baptismi se- cure suscipiatur; non video cur non ipsa a?que et sine martyrio apud Deum tantumdem possit, cui et sine marty- rii probamento proculdubio innotescit. Possit sane tantumdem, dixerim, quan- tum ad salutis spectat obtentum, non autem ad meriti cumulum , quo indu- })itantcrmartyriumantecellit. Lcgimus, Oinnis qui odit fratrem suum , homicida est; et item :Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam , jam mcechatus est in corde suo. Quid planius , quod volun- fas pro facto reputetur , ubi factum excludit necessitas? Nisi forte putetur in malo , quam in bono efficacior inve- niri voluntas apud Deum qui caritas est ; et promptior esse ad ulcisccndum, quam ad remunerandum miscricors ct miscrator Dominus. Quomodo is qui alieno debito se leneri forte in extre- mis positus recolit , si desit unde per- solvat, sola nihilominus poenitentia et cordis contritione obtincre veniam cre- ditur, ne jam pro eo damnctur : sic sola fides et mentis ad Dcum conversio, sine effusione sanguinis , et sine perfu- sione aquae , salutcm sinc dubio opera- tur volcnti, scd non valenti, prohi- bente mortis articulo, baptizari. Et 1 ABRATIS sicut nulla illl poenittntia rcmittitur peccatum , si cuni possit , non restituit ablatum : sic et huic nulla prodcrit fidcs, si cum possit, non pcrcipit sacra- mcntum. Quamquam et fidem convin- citur non haberc pcrfcctam , si ncgli- git. Vera enim et plena fides universa praecepta complcctitur : est autem hoc unum ipsumque praecipuum ex prae- ceptis. Merito ergo non infidelis , sed plane rebellis atque contemptor repu- tabitur , quisquis obcdire renuerit. Quo- modo denique fidelis , qui Dei contem- nit sacramentum ? 9. Sane infantes , quia hanc , prohi- bente aetate ,non possunt habere fidem, hoc est cordis ad Dcum conversionem ; consequenter nec salutem, si absque Baptismi perceptione moriuntur. Non quod vel ipsi , quando baptizantur , fide omnino careant, sine qua impossibile est vel ipsos placere Deo : sed salvantur et ipsi per fidcm , non tamen suam, sed alienam. Dignum nempe est*et ad Dei spectat benignitatcm , ut quibus fidem aetas denegat propriam , gratia prodessc concedat alienam. Nec enim Omnipo- tentis justitia propriam putat ab his cxigcndam fidem, quos novit propriam nullam habcre culpam. Porro alicna opus est fide , cum sine sorde non nas- cantur alicna : quatenusnec a parvulis alienum sit, quod de omnibus genera- liter dicitur : Fide mundans corda eorum. Nec dubium , quod macula contracta ab aliis, *aIiorum quoque fide valcat vcl debeat emundari. Haec sunt quippe judicia divinae justitiae, in quibus ex- sultans sanctus David , Memor fiii, iu- quit 5 judiciorum tuorum a s(2culo, Do^ mine, et consolatus sum. Ilucusque de his. CAPUT m. Justos veteris Tesfamenti non tam claram haLuisse nolitiam fulurorurn mysteriorum fidei, quam nos habemus praeterilorum. iO. AssERiT praeterea, ut dicis, ille quem dicis, omnes antiquos Justos, quot- quot videlicet Cliristi adventum prae- cesseruntjtantam omnino habuisse prae- scicntiamfuturorum, quantam nos, qui post sumus, pra?tcritorum scicntiam : DE BAPTISMO. 45 ita ut uullus vel simpliclum justoium aliquld prorsus ignorarot cx omnibus, (ju« modo nobis cvangclica pandit bis- toria. Verbi gratia, Yerbum incarna- tuni, partum virginalem, doctrinani Salvatoris ,miracula, crucera, mortcm, sepulturam, descensum ad iufcros, rcsurrectionem , ct ad coclos asccnsio- nem , sic omnino omnibus illorum tcm- porum Justis, ct apcrte omnia, et dis- tincte singula fuisse pra^cognita, quem- admodum suo sunt tempore post cx- hibita , ct modo cognila nobis : adeo ut nec justi fucrint, ncc salvi sint, quibus ita clara omnia et pcrspicua non fuerunt. Et id quidem falsum. 11. Verum ad refcUendum tu tanta in tua epistola posuisse videris, ut nil addcndum penitus putem ; ct pene quid addi possit , non inveniam. De homine tamen qui ista loquitur, (pace ipsius dico paucis quod sentio) videtur mihi plus novitatis curiosus , quam studio- sus veritatis; gravariquc de omni rc sentire cum aliis, et dicere quod aut solus non dixcrit , aut primus. Unde fit, ut in liis quoe sentit vel loquitur, mo- dum omnino tcnere aut ignoret, aut dissimulet. Ecce cnim et in hac asscr- tione sua dum pares in scicntia facit omnes , qui ventura sperabant, iis qui prajterita lcgunt; Deum profecto aut nimis parcum prx'dicat, aut nimis lar- gum, oculum discretionis ex nulla parte apcriens. Aut cnim numerum Electo- rum illius tcmporis sub paucitate redi- gitrarissiraorum spiritualiura, quospro suaj sanctitatis speciali exccllentia in- signes illustresque illis temporibus ex- stitissc, ac singulari muncre Spiritus singula,uti vcntura erant, praividcre ccrtissirae potuisse Scriptura comme- morat; et sic nimis abbreviat manum Dei , dum prjcter paucos illos perfec- tissimos, neraincm eo tempore putat potuisse salvari : aut certe, si et illa tempora multitudincm salvandorum etiam prajter istos habuisse non diffite- tur ; magnam, sed inauditara divini mu- neris largitatcm velcri populo collatam asserit: siquidcra omncm illaraniultitu- uineiu oinnia , quK de mystcrio nostrx' rcdcmptionis superius cnumerata sunt, liquido prsecognovissc constiterit. Cum cnim ex his quippiam tunc nec scrip- tum manifeste, nec publicc praedica- tum fuisse manifestura sit : rcstat ut fateamur omnia omnibus per Spiritum revelata fuisse ; et sic omnes spiritua- lcs, omnes perfectos , oranes exstitisse Prophetas, quotquot ab adventu Do- mini retro justi et salvi fuerunt. Fuit itaque antiquis temporibus aut perrara salus, autniraiura nuracrosa perfcctio: quorum quidem quodlibet sapere , dis- crctionis terrainos excedcre cst. 12.Quod si videtur tolerabilius , im- mo et Deo dignius judicatur, replcsse potius ct ditasse sa^cula illaraultitudine perfcctorura, quara salvandorura tanla fuisse paucitate contentura, quatenus et salvi non pauci tunc fierent, etora- nes nihilorainus repleti spiritu pro- phetico, necdura revelata mysteria jam tunc penetrarent : si , inquam , hoc re- cipitur , benedicimus quidcm Dcum in donis suis; scd quid tempori gratise re- servatum sit, non videraus. Nisi quod terapus gratiae illudpotiusjuxtasenten- tiam hanc fuerit appcllandura , in quo tot et tantse Dei populo divitioe spiritus afiluebant : ut illud prorsus incredibili felicitate cerncretur irapletum, quod Moyscs optabat, cura diceret : Quis da~ hit ut omncs prophetent? Quaso, quid simile attulit Evangelium ? Frustra glo- riatur Paulus de primitiisspiritus, quas se putat cum suis coapostolis accepisse, cura nil tale in diebus suis potuerit experiri.Denique aiebat : Numquid ow- ncs Prophetce? Frustra , inquam, glo- riatur de Evangelio suo, quia non ab hominc , nequc 'pcr hominem illud ac- cepcrit, sed quasi speciali quadampra3-f rogativa pcr revclationem Jesu Christi : cum et ante ipsum pcr Spiritum sanc- tuju fuerit etiarn populis revelatum. Sed ncc apostolus Pctrusprofecto debuit propheticura illud ad sua tempora re- torquerc : Effundam de Spiritu meo super fdios ct filias veslras, ct prophclabunt fitii vestri et filice; si abundantior jam pra?- cesscrat transactis saiculis ctTusio Spiri- tus. Aut certe Prophcta, vel potius in Prophcta Dcus, (si verc illa tcinpora apostolica, cura hoc dicerct, intucba- fih S. BEnNARDI ABBATIS tnr) non plane cffundam, sed subtraham jiiagis de Spirilu meo dixisse debuerat. Quid eniin? Si filiis Evangelii omnes veteres jiistos pares facimus in scientia, numquid non et superiores in gratia consequenter fateri necesse est?utpote quos non lectio, sicut nos, aut prsedi- Ccitio , sed ipsa unctio docuerit omnes do omnibus. 13. Eslo tamen : toleremus nos nos- tram injuriam , et Apostoli quoque suam ut et ipsis minimi etiam antiquorum Justorum coraparentur in scientia , prae- ferantur in gralia. Sed est sane quod ullo oranino pacto non feriraus , et me- ' i ito ; ut Dorainus videlicet gloriae sen- | tiatur, vel falli uraquara potuisse, vel ftiUere voluisse. Et quidera ipse protes- | tatus est , inter natos raulierum majo.- rem Johanne Baptista non surrexisse. j Vide autera si non vere falsum fateri , cogimur Veritatis hoc testiraoniura , si tantura tribuamus veteribus , quantura nec Johanni vindicare valeraus. Non utique fit injuria Johanni , si quid igno- rasse creditur aut dicitur, nirairum quod et ipse non diffitctur : sed si quod prreconi Veritatis negamus , contra prse- conium Veritatis alteri daraus; hocnon tantum injuria , sed et blaspheraia est , et plane contradicere non Johanni , scd Veritati. Quid ergo? Amicus sponsi du- bitat, et quccrit, Tw es qui venturus es, an alium exspectamus? etnos milli- bus horainum certitudinera de oranibus iiostro mendacio confirraamus ! 14. Nec ipsos de se ita veteres sensis- se , paucis advertere possumus. Moyses scril)it Deum ad se loquentera dixisse »\c:Ecjo sum Deas Abraham,et Deus haac , et Deus Jacob ; et nomen meum Adotiai non indican eis, sul)audit, sicut tibi. Ostendit ergo se de Dei notitia plus aliquid prGecedentibus Patribus ac- cepisse. David quoque super doctores suos et seniores donum sibi intelligen- tiaj audacter praesumit, ita dicens : Super omnes docentes me intellexi, quia tcstimonia tua meditdtio mea est. Et rur- sum : Super scnes intellexi. Sed et Pro- phcta Daniel , Pertransibunt , ait, plu- rimi , ct multiplex erit scicntia ; amplio- j cra scilicet rcrum notitiam promittens et ipsc posteris. Si ergo (ut ait ctiani sanctus Papa Gregorius) sccundum in- creraenta teraporum crevit et scientia spiritualiura Patrum; et quanto vici- niores adventui Salvatoris exstiterunt, tanto mysteriura salutis plcnius perce- perunt : non est dubium , quin his qui ct pracsentes fuerunt, multo ampliu3 contulerit rcrum ipsarum exhibitio, atque pra^sentia exhibentis. Denique et audiunt : Beati oculi qui vident qu(S vos videtis. llem : Vos autem dixi amicos , quia omnia quoecumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. Multi, inquit, i?e- ges et Prophetce voluerunt videre quce vos videtis , et non viderunt ; et audire qu(B auditis , et non audierunt. Quare ? ut vi- delicet clarius largiusque perciperent, quod vix tenuiter obscureque praesen- serant. Alioquin quid opus erat foris videre carncra , et carnis audire sermo- nes, si jam intus a Spiritu fuerant pcr- fecte instructi de omnibus? praesertim cura Dominus dicat : Caro non prodest quicquam , spiritus est qui vivificat. Quod si Prophetae, et qui illustriores vide- bantur in illopopulo,non omnes omnia liquido aequalitcr agnosccre valucrunt, scd alii plus , alii minus , prout eis Spi- ritus dabat, dividens singulis prout vole- bat , idque absque praejudicio suae sanc-^ titatis atque perfectionis : quanto magis sirapliciores quique justi sine detrimen- to salutis , salvationis tempus, moduin et ordinera ne.scire potucrunt , quae tamen certa spe et fide, uti promissa fuerant, firmissime tcnucrunt? 15. Quanti hodieque profecto in po- pulo Christiano vitse aeternse, saeculique futuri, quod indubitanter credunt et sperant, et ardentcr desiderant, for- mara tamen ac statum ne cogitare qui- dcm vel tenuiter norunt? Ita crgo raulti antc Salvatoris adventum , Deum omni- potcntem tencntes, et diligcntcs suae salutis gratuitura promissorem, cre- dentes inpromissionefidelem, sperantes certissimura Redemptorem, in hac fide et exspectationc salvati sunt : licet quando, et qualiter , et quo ordinc salus repromissa fierct, ignorarcnt. Deniquc Beda apcrte docet aperta orania omni- bus nequaquam fuisse quae de Christo DE BAP fiitiira crant, qnod fu qiioque tcstimo- nium in tua cpistola posiiisti. « Unum, )» inquit, idemquc dominicae crucis tro- » phajuni prius Prophctae et Moyscs, » quam Apostoli noverant et pra^dica- » bant : sed Prophetai hoc aliquoties ■ figuratis vchitisque sermonibus , Apo- I» stoli autem Apostolorumque succes- » sores patcfacta luce Evangelii semper » aperte praidicabant : ita ut nunc om- » nis populus Christianus scire ct con- » fiteri debeatfidem, quam eo tempore >» pauci admodum, et perfectiores qui- » que noverunt : quamvis omnis popu- » lus Dei etiam tunc ejusdem mysteria M fidei in legalibus cairemoniis typice » portaret. » Multa sunt qua3 ad ha3c confirmanda concurrunt : sed modus cpistolaris cuncta non patitur , ncc opus cst. Arbitror enim (ut ante jam dixe- ram ) me quoquc non respondente , ea potuisse sufficerc quae tua super hoc epistola continct. Sed hoc addidi, ne intactum quid praiterirem ex omnibus quae petisti. CAPUT IV. Qgtendit dari peccatum per ignorantiaTTi, con- tra assertorem contrariae opinionis. 16. Jam contra tertiam assertioneiti non raultum nobis arbitror laborandum, tum quod manifcstam nimis praeferat falsitatem; tum quod ipse ejus inven- tor, in sua supcriori sententia ipsam per sc satis impugnet, sibimet ipsi con- trarius, Cum enim de nocturno illopri- vatoque susurrio Domini cum Nicode- mo, laqueum nectat publicae damna- tionis per totum orbem ignorantibus , arbitrans videlicct neminem ex illa . hora potuisse salvari, qui non fuerit baptizatus : nonne aperte peccatum ignorantia;, et pcccatum damnabile conlitetur? Nisi forte tam protervus sit, ut Deum homines sine culpa damnare existimet. Verendum tamen , ne si vel \ breviter non respondctur stulto juxta stuUitiam suam; putans fortc sapientiam, sccurius spargat seniinarium vccordiaj in aurilms insipientium, et ita jain in- sipientiic cjus non sitnumerus. Verita- lis proindc tcstimuniis, paucis et ma- TISMO. h^i nifestis, manifcstum mendacium con- futctur. Is forsitan qui asscrit non possc pcccari pcr ignorantiam , numquam pro suis ignorantiis dcprecatur , scd potius Prophetam irrideat deprecantem et di- centcm : Delida juventulis inece , et igno- rantias meas ne memineris^ Forsitan et rcprchendet Deum exigcntcm pro pec- cato ignorantise satisfactionem. Loqui- tur cnim in Levitico ad Moyscn dicens : Jnima si peccaverit per ignorantiam , feceritque unum ex his gttcc lege Domini prohibentur , et peccati rea intellexerit iniquitatem suam ; offeret arietem imma- culatum de gregihus sacerdoti , juxla mensuram astimationemque peccati; et rursum : Qui orabit pro eo quod nesciens fecerit, el dimittetur ei , quia per erro- rem deliquit in Dominum. 17. Si ignorantia numquam peccatum est, cur dictura est in cpistola ad He- bra30s,quia in secundo tabernaculo se- mel in anno solus Pontifex intraret, non sine sanguine , quem offerrct pro sui et populi ignorantia ? Si peccatum igno- rantia) nullum est, non ergo peccavit Saulus quod persecutus est Ecclesiara Dei, quoniam quidem ignorans Iioc fecit, manens in incredulitate. Bene itaque faciebat , quod erat blasphemus , et pcr- secutor, et contumeliosus; quod erat spirans minarum et caedis in discipulos Jesu; et in hoc ipso quippe abundanter aemulator exsistens pateriiarum suarum traditionum. Non ergo debuit dicere, Misericordiam consecutus sum : sed mer- cedem reccpi , quippe quem ignorantia apeccato reddebat immunem, insuper et a^mulatio remunerabilem judicabat. Si , inquam , ignorantia numquam pec- catur;quid ergo causamur adversus oc- cisores Apostolorum, quandoquidem non solum malum esse nescienmt interfice- re illos , sed insupcr quoque id facicncifl arbitrati sunt obsequium se pra?start Dco ?Sed et frustra in cruce Salvator pro suis orabat crucifixoribus, quippe nc- scientibus, ipso teste, quid facercnt, et ita nequaquam peccanlibus. No(iue cnim fas cst ullatenus suspicari meuti- tum fuissc Dominum Jcsum , aperlc pcrhibentcm eos Ignorarcquid faccrcnf ; clsi fortc de Apostolo dubitct quis- ^6 S. BERNAIIDI ABiiATlS quod carnem suam aemulaus, sicutho- mo raentiri potucrit, ubi ait : Si enini cognovissent, numquam Dominum glo- rice crucifixissent. Numquid nou cx his satis apparet , in quantis jaceat igno- rantiae tenebris, qui ignorat peccari posse interduni per ignorantiam ? Sed de his hactenus. CAPUT V. Sententiam quamdani suam male acceptam a calumnia vindicat , nempe , quod anfjelos latuerit consilium Incarnalionis dominicae. 18. In fine mihi insinuas , amicabili- ter quidem, moveri aliquos super qua- dam mea sententia , qua dixi cum Evan- gelium exponerem*,consilium Dei nulli etiam beatorum Angelorura, antequam Virgini revelatum. Primo quidem inde (ut arbitror) quia non satis juste mo- ventur , advertere possunt , quod eam- dem sententiam non constanter affirmo, sed cum temperamento, suspendens sub disjunctiva particula : vel ideo , inquara, dictum est, a Deo. Siquidem prsemissa una causa quae mihi videba- tur, cur Evangelista, cum diceret, Missus est Angelus Gabricl , nominatim subjecerit , a Deo ; alteram quoque tem- perate quidem et sub disjunctione sub- junxi, quo etmihi non incumberet de- fendendi necessitas, et lectori daretur eligendi facultas quam e duabus voluis- set. Si igitur una quielibet illarum stare potest, de altera quid suggillor, quippe qui neutram affirmans , lectoris utram- que magis judicio derelinquo? Quam- quam etsi ex sententia dixerim, igno- tum usque tunc sanctis Angelis fuisse Dei consilium , non quidem quia per incarnandi Verbi mysterium Dei pro- positum erat quandoque operari jsalu- tera in medio terrae ( hoc enim et mul- tis mortalium et prsescire donatum est, et praedicere) sed quod potissimura tempus , quemve locum , vel modum , prsecipueque quam virginem, ad im- plenduni propositum suum elegisset Deus ; si inquam , hoc Dei consilium nou de opere , sed de tempore , loco , raodo, at([uc persona , etiam sanctos ignorasse Angclos senserim et scripserim; pro- feclo non vidco cur incredibilc vidcatur. Sauc ibi unusquisquc in suo sensu secu- rus abundat, ubi aut certa) rationi,aut non contemnenda} auctoritali quod sen- titur non obviat. 19. Quajnam enim me ratio sive auc- toritas sentirc cogat, etiara tempus il- lud ab antiquo Angelis innotuisse , dft quo Apostolus : Postquam venit , inquit, plenitudo temporis, misit Dcus filiuin suum factum ex muliere , faclam sublege f Credibilius raagis fortasse videtur, ut sicutfuturi adventus Domini, ipsoteste, diera prorsus ignorant ; ita quoque prio- ris terapus nequaquam prsescierint. Quis scit enim,siraodo illo spirituali Dei Sapientia de prirao adventu suo et An- gelis illud locuta sit,quod Apostolis per os carnis assuraptae de secundo le- gitur respondisse : Non est , inquicns, vestrum 7iosse tempora vel momenta , quoi Pater posuit in sua potestate ? Quse me rarsum credere corapellat necessitas, Angelos jara ante advertisse civitatem Nazareth , quam illo cernerent missum Archangelum Virginera salutare, etpar- tura nuntiare divinura ? Siquidera quod prseelecta fuerit Bethleera nativitati , Jerusalem passioni; etiam sic aperte prsescitum et prsedictum cst a Prophe- tis. Quod autem et Nazareth praevisa similiter est conceptioni, non tamen similiter (ut arbitror) praevisurafuisse et a Prophetis , evidens aliquod inveni- tur de Scripturis te^timoniura. Nam quod legitur, Quoniam Nazaroeus voca- bilur, profecto Evangelista, qui hoc de Prophetasumit, non tam ad conceptio- nem, quam ad educationem referri satis evidenter ostendit, quodillo vide- licet ex^gypto reportatus fuerit, iliic- que nutritus. Denique Judaei ad Nico- demura , Scrutare , aiunt , et vide , quo- niam Propheta a Galilcea non surgit. Et quidera scienti legera loquebantur, et qui magister erat in Israel , nihilque facile ignoraret ex oranibus : ettaraen tota fiducia instabant , monstrantcs Scripturas non loqui Cliristum venire a Galilaea, cujus Nazarcth civitas esse cognoscitur, Plus sanc ad manum fuit eis testimonium de Propheta, ex quo Rcgi locum sciscitanti nalivitatis, iji- DE BAP cunctantcr Bethlccm responaerunt. llaiiuc natus in Bcthlccm Christus cst, ct in Jcrusalcm passus; et utrumque •aperte praedixisse Prophetas manifcs- tura cst. Conccptus a^que est ct in Na- zarcth civitatc Galileae : nec tamen vi- sum est occurrcre quippiam vel Nico- demo, pcr quod sive Galilseam, sive Nazareth ad Christi adventum undecura- que pertinerc docerct. aO. Sic quoque Nathanael , doctus et ipse in lege, Philippo nuntianti Jesum liliuni Joseph a Nazarcth , raox sub in- terrogationc adniirando respondit : A Tiazarelh , inquit, pofesf aUquid boni esse ? Niirirura admirans, quod a Nazareth Christus nuntiaretur, quod ex nulla penitus Scriptura rccoleret. Aut si non interrogando quidera, sed raagis affir- mando illud respondisse contenditur, memor utique praefati testimonii , quo- niam Nazarceus vocabilur : non tamen perinde, quod in Nazarcth conceptus fuerit Jesus, eura agnovisse constahit : cura multae aliae caus» occurrere po- tuissent, cur illud Propheta praedixerit. Potuit ergo et de conceptionis loco , ut Prophetas , sic et Angelos divinum la- tuisse consilium. 21. Modum deindc illum tam incom- prehensibilem , quem et Virgo sollicita requisivit, unde quaeso doceri queara Angelis fuissepraecognitum? Mihi vero videtur , ne ipsi quidem (ut pace ejus dixerim ) qui nuntiabat : quod et ipse fatetur, si ejus verba diligenter adver- timus. Respondens quippe, Spiritus sanctus supcricniel in te ; nonne aperte mittit ad magisteriura Spiritus sancti, cujus unctione doceatur de omnibus , quorum ipse sibi non praesumit scien- tiam, ct discat experlendo quod au- diendo non poterat? Denique subjungit, TISMa.. 47 Et virtus JUissimi ohumbrabit tibi : exprcssius profccto significans modum sccretissimum arcani incomprchensil)i- lis ct ineflabilis sacraraonti , quo quasi in urabra cum sola , ct in sola Virgine, sola Trinitas conceptum fuerat opera- tura divinum. Ad hoc quoque investi- gandum mysteriura minus se idoneum confitetur magnus ille Johannes , cuni se indignum pcrhibet solvcre corrigiam calceameiiti. Sed et ipsani Virginem, rogo, unde probabitur ex nomine , vel ex facie ante cognitam Angelis, quod ipsa vidclitet esset , quam Deus clegc- rit in matrem sibi , cxcepto dumtaxat Archangelo , cui et servanda ab initio tradita fuisse credenda est ? Porro au- tem si diabolus eam nec post concep- tionem agnovit, Joseph utique despon- satione deceptus: credipotest et sanctis Angelis vel ante minirae innotuisse, quod ipsa videlicet esset Dei mater fu- tura. Sane ctenim reprobi spiritus, etsi destituti suntparticipatione gratiae spi- ritualis, non tamenvivacitate industriae naturalis. 22. Videsne , in quantis , salva fide et veritate Scripturarum, divinumAn- geli consilium poterant ignorasse, prae- scrtim ut horum revelandorum praero- gativa Matri Virgini servaretur ?Priraum equidem cst tempus , secundum locus, tertium modus, quartum electio perso- nae virginalis. Hoc responde fratribus , qui me reprehendunt quod dixerim ad laudem Virginis , ideo positum esse a Deo, ne cui forte vel beatorum Ange- lorum suura consiIiuraDeus,priusquam Virgini , revelasse putetur , excepto dumtaxat archangelo Gabriele. Suum consilium dixi , non de opere , scd de operis tempore , de loco , de modo , de personaj quoque clectione. Vale. TRACTATUS DE ERRORIBUS ABAELARDI INCIPIUNT CAPITULA IlyERESUM PETRI ABAELARDI. T, Horrenda simililudo de siKillo aereo, de specie et genere ad Trinilatem. Pelrus. — « CuM Sapientia Dei quse- dam sit potentia , sicut oereum sigillum cst quoddam aes ; liquet profecto divi- nam sapieutiam ex divina polentia esse suum habere , ad eam videlicet simili- fudiacm, qua sigillum sereum dicitur osse quod est ejus materia ; vel species cx genere, quod quasi materia speciei (licitur esse , ut animal hominis. Sicut cnim ex eo quod est aereum sigillum, cxigit necessario quod aes sit, et ex eo quod est homo ut animal slt, sed non c contrario : ita divina sapientia, quse est potcntia discernendi , exigit quod sit divina potentia, sed non econtrario. « Et post pauca. « Benignitas ipsa,qua3 hoc nomine quod Spiritus est demons- tratur, non est in Deo potentia sive sapientia. » II. Quod Spirilus sanctus non sit de substan- tia Palris. « CuM itaque tam Filius , quam Spi- ritus Sanctus ex Patre sit, hic quidem genitus, ille procedens; differt in eo generatio ipsa a processione , quod is «lui generatur ex ipsa Patris substantia ost, cum ipsa , ut dictum est, Sapientia hoc ipsum esse habeat, ut sit quaedam potentia. » Et post pauca. « Spiritus vero quamvis ejusdem substantiae sit cum Patre et Filio, unde etiamTrinitas ipsa liomousion, id est unius substantiae, praedicatur , minime tamen ex sub- stantia Patris est aut Filii, quod esset ipsum ex Patre vel Filio gigni : sed magis ex ipsis habet procedere , quod est Deum se per caritatem ad alterum extendere. Quodammodo etenim per amorem unusquisque a se ipso ad al- terum procedit, cumproprie,utdictum cst, nenio ad seipsum caritatera habere dicatur, ut sibi ipsi benignusesset, sed alteri:maxime autem Deus, qui nullius indiget, erga seipsum benignitatis affec- tu commoveri non potest, ut sibi aliquid ex benignitate impendat, sed erga creaturas tantum. » III. Quod ea Deus solummodo possit facere^ vel dimitiere, vel eo modo tantum vel eo tempore quo facit , non alio. « Hac ratione qua convincitur, quod Deus Pater tr.m bonum genuit Filium quanfum potuit , cum videlicet alitcr reus esset invidiae; clarum est etiam omnia quae facit, quantum potest, egre- gia facere; nec ullum coinmodum quod conferre possit, subtraherevclle.» Et post pauca : « In tantum in omnibus quae Deus facit, quod bonum est atten- dit, ut ipso boni pretio potius quam voluntatis sua? libito ad singula facien- da inclinari dicatur. » Ilem. « Ex his itaque tam de ratione quam de scripto collatis constat, id solum Deum facere posse quod aliquando facit. » Et post pauca. « Qui si mala quae fiunt disturbare posset, nec icl etiam nisi opportune fa- ceret, qui nihil importune facere potest : profecto non video , quomodo peccatis consentiens non esset. Quis enim con- sentire malo dicendusest, nisi is per quem etiam opportune disturbari pos- set ? » Kem. « Praedictis itaque rationibus velobjectorumsolutionibusliquerereor omnibus, ea solummodo Deum posse facere, vel dimittere, vel eo modo tan- tum,vel eotemporequo facit,nonalio.» IV. Quod Chrislus non assumpsit carnem , ut nos a jugo diaboli liberaret. « SciENDUM est, quod omnes nostri Doctores qai post Apostolos fuere, in hoc conveniunt, quod diabolus domi- nium et potestatem habebat supcr ho- raiiiem, ct jure eum possidcbat. » Et DE ERRORIBDS pnxt pnttca. « Nec diaboliis urnquam jus aliquoil haljuit supcr honiincm, scd juro cum possidebat pcrniittente , ut carccrarius ; nec [ ut eum ] Filius Dei a jugo diaboli liberaret , carnem as- siunpsit. » Etpost pauca. «Quomodonos justilicari vcl reconciliarl Deo per mor- tem Filii cjus dicit Apostolus, qui tanto amplius adversus hominem irasci de- buit, quanto amplius in erucifigendo Filium suum deliqucrit , quam in trans- gredlendo primum praeceptum suum unius ponii gustu: quomodo enim am- plius justum fucrat ? Quod si tantum fucrat illud Ad;c pcccatum , ut expiari non posset nisi ex mortc Christi, quam expiationcm habebit ipsumhomicidium quod in Christo commissum est, tot et tanta scdera in ipsum vel suos commissa? IVumquid mors innocentis Filii tantum Dco placuit, ut per ipsam reconciliare- tur nobis , qui hoc commisimus, prop- terquod innocens Dominus est occisus; nec nisi hoc maximum fierct pecca- tum, ctiam leviuspotuitignoscere mul- to?nec nisi nmltiiilicritis malistambo- num facere, in quo ct jusliorcs facti sumus per mortcm Filii Dci, quam ante eranuis, ut a peccatis jam liberari de- beamus h>ltem : « Cui vero non crudele et iniquum videtur ut sanguinem inno- centis , et prctium aliquod quis re- quisierit,aut ullomodo ei placueritin- noccntcm interfici ? nedum Deus tam acccptam mortcm Filii liabuit, ut per ipsam univcrso reconciliatus sit mun- do. Uxc et his simiiia non mediocrem movcnt quaestionem , non solum de rcdemplione , sed ctiam de justifica- tione nostra per mortcm Domini nostri Jesu Christi. Nobis autem videtur , quod nihilominus sumus justificati in sanguine Christi; et Deo reconciliati pcr hanc singuhircm graliam nobis exhibitam , quod Filius suus nostram susccpit naturam, ct ipsa jios tam vcr- bo, quam exemplo insliluendo usquc ad mortem praislitit. nos sibi ani- plius per amorem adstrinxit : ut tanto divinjB gratia; accensi beneficio, nulla reformidct caritas. Qnod quidem be- neficium anli(iuos etiiim Patres, hoc per fidcnj exspectantes, in sumnium 2!. ABAELARDL ftO amorem Dei tamquam homines tem- porisnon dubitamus accendisse. » Et in- fra. « Puto crgo quod consilium et causa incarnationis fuit , ut mundum luce suae sapicntiie illuminaret, etad amorem suum accenderet. » V. Quod neque Deus et homo , neque liomo persona , quae Cliristus est , sit terlia perso- na in Trinitale. « QuANDO dico, Chrlstus est tertia persona in Trinitate; hoc volo dicere, quod Verbum , quod ab a^terno tertia persona in Trinitate fuit, tertia per- sona sit in Trinitate : et ita puto quod locutio sit figurativa. Si enim propriam diceremus esse, cura hoc nomcnChris- tus idem sonet quod Deus et homo, tunc talis esset sensus : Deus et homo est tertia persona inTrinitate, quod penitus est falsum. » Etpost pauca. « Et est sciendum , quod quamvis conce- damus, quod ChristUs est tertia per- sona in Trinitate , non tamen conce- dimus quod ha^c persona , qua? Chris- tus est, sit tertia persona in Trini- tate. » VI. Quod Deus non plus faciat ci qui salvatu r antequam cohaereat gratiae , quam ei qui non salvatur. « Sic iterum solet quaeri illud quod a quibusdam dicitur , scilicct utrum omnes homines ita sola misericordia salventur, ut nullus sit qui bonam vo- luntatcm habere possit, nisi gralia Dei prKVcnientc , quce cor moveat, et bonam volunlatcm inspiret, ct in- spiratam multiplicet, et multiplica- tam couscrvet. Quod si ita est quod homo ex se nihil boni opcrari pos.sit, aut aliquo modo ad divinam gratiam suscipicndam pcr libcrum arbitriuni sine auxilio gratia^ sc criger< , prout dictiim cst, non possit; non videtuf ratio , quarc si peccat puuialur. Si cnini non potest cx se aliquid boni faccre, et talis factus cst qui sit pronior ad malum, quam ad bonum ; nonne si peccat immuniscstaculpa; etnumquid Dcus, qui ita infirmum et fragilis na- turaj cum fecit, est laudandus de tali crcatione? Immo si ila esset, noniie pn- tius culp?ndus videretur? » Et poat k «0 S. EERNARJ)! ARGATIS pauca. « Quodsi ita osset quod liomoad divinam gratiam pcrcipiendam se cri- gcre sine alterius gratia non possct; non vidctur ratio essc , quarc homo inculparetur ; et Dei gratiam non liabere potius in auctorcm ipsius re- fundendum videretur. Quod ita non est, sed longe aliter dicendum, prout rei veritas se liabet. Dicendum est ergo, quodhomo per rationem, a Dco quidem datara, gratia^ appositge cohaerere po- test : nec Deus plus facit illi qui salva- tur anteqiiam cohsereat gratia?, quam illi qui non salvatur. Ita enim se gerit Deus erga hoinines, quemadmodum mercator qui habet preliosos iapides venales,qui videlicet expouit eos in foro, et oeque omnibus oJIert, et per ostensos desiderium in eis ad emen- dura excitat. Qui prudens est, sciens fic eis indigere , laborat ut habeat; acquirit nummos, et cmit eos : qui deses est et piger, etsi desiderium habeat, quia taraen piger est, non lal)orat , etsi fortior sit alio corpore, nec emit eos; et ideo culpa sua quod caret illis. Simi- literDeus gratiam suam apponit omni- bus, et consulit Scripturis et Doctoribus exiraiis , ut pro libertate arbitrii, qua gratise cohsereat qui prudens est, pro- videnssibi infuturo ex Ubertatearbitrii qua liuic cohaeret gratise. Piger vero a carnalibus desideriis implicatus, etsi desideret beatiticari, numquam tamen vult laborare compescendo se amalo, sed negligit, quamvis per liberum arbi- triura possit cohajrere gratiae ; et sic ab omnipotenti Deo negligitur. » VII. Quod Deus non debeat mala impedire. « In prirais videndum est , quid sit consentire malo ; et quid non. llle equi- dem malo consentiens dicitur, qui cum debeat hoc prohibere, et possit, non prohibet : si autem debeat, etnon possit ; et e contrario si possit et non debeat, non est reus. Si vero nec debet, nec potest, multo minus reus censendus ■est. Et ideo Dcus a consensu malorum cst alienus , qui nec debet, nec potest mala impedire. Ideo non debet, quia cura res per benignitatem illius eveniat eo modo, quo melius potest, nullomodo j lioc velle debct. Ideo autem nonpotcst, quia l)onitas illius clecto minori bono, illi quod majus cst impedimcntum rai- nime parare potest. » VIII. Quod non conlraximus ex Adam cul- , pam , sed pcenam. ' ! « SciENDUM est, quod cum dicitur originale peccatum est in parvis; hbc dicitur pro poena temporali et a?terna, qua^ dcbetur cis ex culpa primi paren- tis. » Et paulo post. «Similiter dicitur, in quo omncspeccaveruni : ideo, scilicet, quia seminarium omnium erat in ilio qui peccavit. Non tamen inde provenit, quod omnes peccassent qui non erant: ct qui non est, non peccat. » IX, Quod corpusDomini non cadit in lerram. « De speciebus panis et vini quseri- tur, si sint modo in corpore Christi, sicut prius erant in substantia panis et vini, quae vcrsa est in corpus Christi : an sint in aere. Sed verisimilius est quod sint in aere, cum sint in corpore Christi sualiniamenta, et suamspeciem habeat, sicut aliacorpora humana. Speciesvcro istae , scilicet panis et vini, fiunt in oro ad celandum et obtegendiim corpiis Christi. ^>Et 2wstpauca.<^ Hic autemquae- ritur de hoc quodqui videtur esse raul- titud... unde et praecipitur, quod a Sabbato usque ad Sabbatum servctur , sicut de panibus propositionis factum fuisse legitur, a muribus etiam corrodi videtur , et de raanu sacerdotis vel dia- coniinterra-cadere. Et ideo quaeritur, quare Deus permittat ista fieri in cor- pore suo. An fortassis non ita fiat in corpore , sed tantum ita faciat apparere in specie ? Ad quod dicimus, quod revera non est sic in corpore , sed Deus ita inspeciebus ipsispropter neg^ gentiam ministrorum reprimendam habere fa- cit : corpus vero suum , prout ei pla- cet , reponit et conservat. » X. Quod propter opera nec melior, nec pejor efficiatur liomo. « SoLET quaeri quid a Doraino remu- neretur , opus, an intentio, seu utrum- que. Auctoritas autem videtur vellc, quod opera a Deo seternaiitcr remu- nerentur. Ait namque Apostolus : « Red- DE ERRORIBUS ABAELARDI. » det Dcus unicuique secundum opera M » sua.»Et Atlianajius ait :« Ueddituri sunt » de factis propriis rationem. »Et paulo pos<;ait:«Et qui bona egerunt, ibunt in » vitam aeternam ; qui vero mala, in ig- » nem aetcrnum. » Nos verodicimus quod seternaliter a Deo remunerentur, sive ad bonum , sive ad malum : nec propter opera pejor, vel melior efficitur homo, nisi dum operatur , forlassis voluntas ejus in aliquo augmentetur. Nec est con- fra Apostolum vel alios auctores; quia cum Apostolus dixit, reddet unimique , etc, ibi eflectum pro causa posuit, opus j scilicet pro voluntate seu iutentione. XI. Quod non peccaverunt qui Chrisfum crucifixerunt i{;noranter ; et quod non sit culpae adscribendum quidquid iit per igno- ranliam. Opponit de Judccis qui Christum cru~ cifixerunt , et de aliis qui martyres jjer- scquendo pulabant se ohsequium prce- stare Deo; et de Eva: .... « quse non egit contra conscientiam , quoniam seducta est, et tamen certum est eam peccasse. Ad quod nos dicimus, quod revera illi simplicesJudaeinon agebant contracon- scientiam , sod potius zelo legis suae Christum persequebantur ; nec putabant .se male agere, et ideo non peccabant: nec propter hoc aliqui eorum daranati sunt, sed propter praecedentia peccata, merito quorum in istam caecitatem de- voluti sunt. Et inter illos erant electi illi, pro quibus Christus oravit, dicens: Pater dimitte illis, quia nesciunt quid faciunt. Nec oravit, ut hocpeccatumeis dimitteretur, cum hoc peccatum non csset, sed potius peccata pra^cedentia. » XII. De potestate ligandi et solvendi, « Illud quod in Mattha30 legitur: Quaecumque ligaveris super terram , etc, sic intelligcndum cst : Quasicum- que ligaveris super tcrram, id est in prscsentivita, erit ligatum et in coelis^ id est in praesenti Ecclesia. » Et post pauca. « Huic sententiac, qua dicimus Dcum solum dimittere peccata, Evan- gclium vidctur obviaxc. Ait namquft Christus ad discipulos suos : Accipite Spiritum sanctum ; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis. Sed nos dici- musquodhoc dictum est solis Apostolis, non successoribus eorum. » Et statim subditur. « Si quis tamen successoribus eorum convenire hoc dixerit,admodum supradictae auctoritatishanc quoque ex- ponerc decet. » XIII. De sufjgestione , delectatione , et consensu. « SciENDUM quoque quod suggestio non est peccatum illi cui suggestio fit, nec delectatio consequens suggestionem, quae dclectatio inest cx infirmitate et memoria voluptatis, quae est in imple- tione illius rci quam advcrsarius sug- gerit, sed solus consensus, qui et con- temptus Dei dicitur, in quo peccatura consistit. » Et post pauca. « Nec dici- mus quod voluntas faciendi hoc vel iilud, nec et ipsura opus sit peccatum, sed potius, ut superius dictum est, ipse Dei contemptus ex aliqua volun- tate. » XIV. Quod ad Patrem proprie vel specialiter pertinet omnipotentiae. « Si potentiam tam ad notitiam sub- sistendi, quamad efficaciamoperationis referamus, invenimus ad proprietatem personae Patris proprie vcl specialiter omnipotentiam attinere : quod non so- lum cum coeteris duabus personis aeque omnia efficcre potest, vcrum etiam ipse solusase, non ab alio exsistere habct : et sicut habet a sc exsistere, ita etiara ex se habet posse. » Ilasc sunt capitula Theologice, immo Stultologice , Petri Abaclardi, » Uoc Athanasius. CAPUT II. In Trinifate ron esse admittendam ullam disparitatem , sed omnimodam aequalitatem. 4.V1DET Sanctitas vestra, quomodo isto iLon disputante , sed dementante , et Trinitas non cohaeret, et Unitas pendet; nec istudsane absque injuria majestatis. Quicquid namque illud est quod Deus sit, id sine dubio est, quo noa possit majus aliquid cogitari. Si ergo in hac unica et sumraa majestate juxta consi- derationera personarura vel parura ali- quid claudicare rccipiraus, dum quod uni plus datur, alteri minuitur; rainus profecto est totum ab eo, quo nihil ma- jus valeat cogiiari. Majus enim sine dubio est quod totum maximura est, quara quod ex parte. Ille vero digne pro sua possibilitate divinam aestimat raag- nificentiara , qui nil in ea cogitat dispar, ubi est totum sumraum; nil distans, ubi totum est unum; nil hians, ubi to- tum Cbt intcgrum ; nil denique imper- fectum vel egens,ubitotum esttotura. Totura nempe cst Patcr, quod Pater ct Filius ct Spiritus sanctus: lotum Filiuii, 5't S. BERNARD quod ipse et Pater et Spiritus sanctus; totum Spiritus sanctus , quod ct ipse et Pater et Filius. Et totum, unum est totum, nec superabundans in tribus, nec imminutum in singulis. Nec cnim verum summumque bonum , quod sunt, inter se particulariter dividunt : quo- iiiam nec parlicipaliter id possident, sed hoc ipsum essentialitcr sunt. Nam quod alter ex altcro, vel altcr ad alte- rum veracissime dicitur, pcrsonarum sane designatio est, non unitatisdivisio. Licet namque in hac incffabili et in- comprehensibili Deitatis esseutia, alter ct alter ( id quidcm requircntibus pro- prictatibus personarum) sobrie catho- liceque dicatur : non tamen ibi est alte- rum, et alterum, sed simplex unum : ut nec praejudicium faciat Unitati Tri- nltatis confessio: nec proprictatum sit exclusio, vera assertio Unitatis. Tam longe proinde fiat a sensibus nostris, quara est et a regula veritatis exse- cranda illa de genere et specie non similitudo, sed dissimilitudo ; et nihilo- minus illa de aere ajreoque sigillo : quo- iiiam cum genus quidera et species, quod ad se invicem sunt , alterum supe- rius, altera inferior sit, Deus autem imus sit : numquam bene profecto con- Ycniet tantffi aequalitati, et tantae dispari- tati. Et rursum de ajrc , et quodam aere , quod cst a^reum sigillum, quoniam quod inde ineamdcm usurpatur sirailitudinis rationem, simile esthuic, idcm judi- cium.Cumenim specics( utdixi )minor sit ct infcrior genere, absit ut hanc in Patre et Filio diversitatem cogitemus; absit ut Imic acquicscamus dicenti , hoc esse Filium ad Patrem, quod spcciem ad genus, quod homincm ad animal, quod aereuni sigillum ad aes, quod ali- quam potcntiam ad potentiam. Sunt quippe cuncta hsec, mutua suae con- nexione naturse, ad se invicera supe- riora et inferiora : ct ob 4ioc nulla prorsus adinJttenda similitudo ex his ad illud, u!)i nihil cst insequale, nihll dissimile. Vidctis de quanta vel impe- ritia, vel impictate descendat lurum adinventio sirailitudinum. I ABBATIS CAPUT III. Ahsurdum do{;ina Abaelardi , nomina abso- luta et essentialia uni personae proprie ct specialiler aUribuenlis, oppugnat. 5. Adiiuc advertite clarius quid sen- tiat, doceat, scribat. Dicit proprie ef specialitcr ad Patrcm potcntiam, ad Fi- lium sapicntiam pcrtinere : quod qui- dem falsum. Nam et Patcr sapicntia , et Filius potcntia verissime sunt , sanissi- mequc dicuntur : ct quod est commune amborum , non erit proprium singulo- rura. Alia illa sunt profccto vocabula, quae non ad se ipsos dicuntur , sed ad alterutrura : et iileo cst cuique suum, et non commune cum altero. Nam qul Pater est, Filius non est : et qui Filius .est, Pater non est : quoniara non quod ad se, sed quod ad Filium Pater est, Pafris nomine designatur ; et itcra no- mine Filii, non quod ad se Filius , sed quod est ad Patrem , exprimitur. Non sic potentia , non sic sapicntia, neque alia multa , quae ad se dicuntur : et Pa- ter et Filius non singulariter , alter respectu alterius. « Non, inquit, sed » ad proprietatera personae Patris pro- » prie vel specialiter invenimus orani- » potcntiara attinere , quod non sOlum » cum caetcris duabus personis seque » omnia efficere potest, vcrum etiam » ipse solus a se , non ab alio exsistere » habet : ct sicut habct ex se iexsistere, » ita etiam ex se habet posse. » 0 al- tcrum Aristotelem ! Annon eadem ra- tione, si hoc ratio esset, et sapientia et benignitas proprie pertinerent ad Pa- trem : cum etsaperc, et benignum esse, aeque a se Pater , ct non ab alio habeat, queraadraodum et esse, et posse? quod si non abnuit (ncc cnim de ratione po- test ) quid quseso facturus cst de illa nobili sua partitione, in qua ut Patri potcntiain, sic Filio sapicntiara, sic Spiritui sancto bcnignitatem proprie ac specialiter assignavit?Non eniin una et eadcm res proprie poterit conveniro duobus, hoc est, ut cuique propriasit. Eligat quod vult : aut dct sapientiam Filio , et toHat cam Patri; aut Patri tri- buat,et aufcrat Filio; et rursumbenig- nitatem aut Spiritui sancto sine Palrc, DE ERRORIBU aut Patri siiic Spiritu sancto assignet : uut certc desinat nomina communia propria faccrc ; et Patri , quoniam a soipso lial)etpotentiam,uon ideo tamen nudeat conccdere propriam : ne et be- iiignilatem simul et sapientiam , quas a se nihilominus habet, identidera pro- prias ipsi suaratione assignare cogatur. 6. Sedexspcctcmus adliuc, ct videa- mus, quam theorice noster Theologus invisibilia Dei contempletur. Dicit ( ut dixi) proprie omnipotentiam pertinere ad Patrem; atque hanc, ut sit integra t't perfccta, in gercndo et discerncndo constituit. Porro Filio, ut jam dictum cst, assignat sapientiam ; ipsamque non simpliciter quidem potentiam , sed quamdam in Deo potentiam csse defi- iiit, id est potcnliam tanlum disccr- nendi. Forte timet injuriam faccre Pa- tri si tantum tribuat Filio , quantum et ipsi : ct cui non audet potentiam dare integram, concedit dimidiam. Et quod dicit , manifestis dcclarat exemplis , asserens potentiam discernendi, quae cst Filius , ita quamdam esse poten- tiam, quemadmodum homo quoddam est animal, et sigillum aereum quoddam cst xs : atque hoc essc potentiam dis- cernendi, ad gerendi discernendique potentiam , id est Filium ad Patrem , quod homo ad animal est, quod aereum sigillum ad xs. « Sicut enim, inquit, ex >» eo quod est aereum sigillum , exigit ne- » cessario ut a?s sit ; et ex eo quod est » homo , ut animal sit, sed non e con- » verso : ita divina sapicntia, quae est » potentia discernendi, exigit quod sit M divina potentia , sednone converso. » Quii igitur? Vis ut juxta tuam simili- tudinem,adinstarprajcedentium,etiam cx hoc quod Filius cst , cxigat ut Pater sit : hoc est , ut qui Filius cst , Patcr sit, quamquam non e converso?Si lioc dicis, ha^reticus es : si non dicis, vacat i>imilitudo. 7. Ad quid enim tibi ipsam tanto cir- cuitu de longe positis rcbus et minus convenientibus emcndicas, tanto la- borc colligis, tanta inculcas inani mul- liplicitatc verborum , tantis effcrs lau- dihus , si non facit ad quod adducitur , ut vidclicct mcmbra ad mcmbn! con- S ABAELARDI. 55 gruisproportionibusrcducantur?Nonne hoc opiis, hic labor cst, ut per ipsam nos doccas eam , quae est inter Patrem et Filium , habitudinem ? Tencmus au- tem te docente ad hominis positionem poni animal, scd none converso secun- dum regulam dialccticae tuae : qua non quidem posito gencrc ponitur spccies, sed posita specie ponitur genus. Cum ergo Patrem ad gcnus, Filium ad spe- ciemreferas ; nonne idratio similitudi- nispostulat, ut similitcr posito Filio, Patrem poni ostendas, et non converti? ut quomodo qui homo est , necessario animal est , scd non convcrtitur : ita quoque qui Filius est necessario Patcr sit , et aeque non convertatur. Sed con- tradicit tibi in hoc catholicaFides, quae profecto utrumque recusat, tam Patrem videlicet esse qui Filius est, quam esse Filium qui Pater est. Nam alius procul- dubio Pater , atque alius Filius : quam- vis non aliud Pater, quam Filius. Nam per alius et aliud, novit pietas Fidei cautc inter personamm proprietates et individuam essentiae unitatem discer- nere ; et medium iter tcnens , rcgia in- cedere via : ut nec declinet ad dcxte- ram , confundendo personas ; nec respi- ciat ad ^inislram, substantiam divi- dendo. Quod si per simplex esse dicas vere consequi ut si Filius est , neces- sario Patcr sit : nil te juvat, cum ratio relationis necessario cxigat,ut convcr- tatur, ct cadem vcritas comitetur con- vcrsam : quod non congruit adducta) de genere et specic, vel de aere , sereoque sigillo similitudini. Ncque enim,sicut per simplex csse dumtaxat verissime dicitur, Si Pater est, Filius cst ; ct si Fi- liusest, Pater est : ita etiam possu- mus inter hominem et animal , sive inter aercum sigillum et aes , in veritate convertibilcm tcxerc consequcntiam. Nametsi verum sit diccre , Si Iiomo c?l, animal cst : non tamen vera cst con- versa, qua dicitur , Si animal cst, ho- mo est. Et itera si sigillura aereum est, neccssario sequitur, ut aes sit : non ta- men si aes sit, ncccssario sequitur, ut sigillum aereum sit. Sed jam pcrgamus ad rclicjua. 8. En juxla islum habcjnus omnipo- ZC) S. BERNARD lcntiam in Patre, quamdam potenliam in Filio : dicat noLis ctiam de Spiritu sancto quid scntiat. « Bcnignitas ipsa, » inquit , quaehoc nominc quodestSpi- » ritus sanctusdemonstratur,non est in » Deopotentia,sivcsapicntia.»Yidcl)am salanam tamquam fulgur cadentcm de coelo. Sic debet cadere , qui ambulat in magnis et mirabilibus supcr se. Yides, Pater sancte, quas scalas, immo quae pra3cipitia istesibiparaverit adruinam. Omnipotentiam, semipotenliam, nul- Jam potentiam. Ipso auditu horreo, et ipsum horrorem puto sufficerc ad re- fellendum. Ycrumtamcn testimonium pono, quodturbato interim occurrit ad removendam Spiritus sancti injuriam. In Isaia legitur, Spiritus sapienlioc, Spi~ rilus forliludinis ; Y>er quod utique satis aperte istius audacia, etsi non compri- mitur, convincitur tamen. 0 lingua jnagniloqua! Esto ut injuria Filii vcl Patris remittatur tibi : numquid blas- phemia Spiritus? Manet Angelus Do- miiii, qui secet te medium ; dixisti enim : « Non est Spiritus sanctus in Dco po- » tentia , sive sapientia. » Ita pes su- perbise ruit cum irruit. CAPUT IV. Refellit definitionem fidei, qua dlcit Abae- lardus fidem esse aestimationem. 9. Nec mirum sl homo , qui non curat quae dicat, irruens in arcana Fidei, thcsauros absconditos pietatis tara irre- Ycrcnter invadit atquc disccrpit : cum de ipsa pictate fidei nec pic , nec fide- liter sentiat. Denique in primo limine Tlieologise, vel potius Stultilogiae suse, lidem diffinit aistimationcm. Quasi cui- que in ea sentirc et loqui quae libcat liceat ; aut pendcant sub incerto in vagis ac variis opinionil)us nostrae Fidci sacramcnta , ct non magis certa vcritate subsistant. Nonne si fluctuat fides, ina- nis est et spcs nostra? Stulti ergo Mar- tyres nostri, sustinentes tam acerba proptcr incerta, nec dubitantcs sub du- l)io rcmunerationis pra^mio durum per exitum diuturnum inire exsilium. Sed absit ut putemus in fide vel spe nostra aliquid, ut is putat , dubia ajstimatione I ABBATIS pcndulum ; et non magis totum quod in ea est, ccrta ac solida veritate sub- nixum, oraculis ct miraculis divinitus persuasum, stabililum et consccratum partu Yirginis , sanguine Rcdemptoris, gloria resurgentis. Tcstimonia ista crc- dibilia facta sunt nimis. Si quo minus, ipsc postremo Spiritus reddit testimo- nium spiritui nostro, quod filii Dei su- mus. Quomodo ergo fidem quis audet dicerc aistimationcm, nisi qui Spiritum istum nondum accepit, quivc Evangc- lium aut ignoret , aut fabulam putet? Scio cui credidi , et cerlus sum , clamat Apostolus; et tu mihi subsibilas : Fides est aistimatio ? Tu mihi ambiguum gar- ris, quo nihil est certius. Sed Au- gustinus aliter : « Fides , ait, non con- » jectando vel opinando habctur in » corde in quo est, ab eo cujus est; sed » certa scientia, acclamante conscien- » tia. » Absit ergo, absit ut hos fines fides habcat christiana. Academicorum sint istae sestimationes , quorum est du- bitare de omnibus , scire nihil. Ego vero sccurus in Magistri gentium sen- tentiam pergo, ct scio quoniam non conf undar. Placet mihi , fateor , illius de fide diffinitio , etsi iste etiam ipsam la- tenter insimulet. Fides est , ait, sub- stantiarerum sperandaruni, argumentum non apparentium. Substantia , inquit, rerum sperandarum , non inanium phantasia conjecturarum. Audis sub- stantiam. Non licet tibi in fide putare , vel disputarB pro libitu; non hac illac- que vagari per inania opinionum , per devia errorum. Substantiaj nomine ali- quid tibi certum fixumque prsefigitur : cerlis c]auderisfinibus,certis limitibus coarctaris. Non cst enim fides sestima- tio, sed certitudo, 10. Sedadvertite csptera.*Omii{o quod dicitspiritumtimoris Domini non fuisse in Domino ; timorem Domini castum in futuro sseculo non futurum ; post con- sccrationem panis et calicis, priora ac- cidentia, quae remanent, pendere in aere ; dsemonum in nobis suggestiones contactu fieri lapidum ct herbarum , prout illorum sagax malitia novit harura rcrum vires diversas diversis incitandis et incendcndis vitiis convenirc ; Spiri- DE ERRORIBUS tum sanctum esse animam mundi ; mun- dum, juxta Platoncm , tanto cxcellen- tius animal cssc, quanto mcliorem ani- mam habet Spiritum sanctam. Ubi dum multum sudat , quomodo Platonem fa- ciat christianum , se probat elhnicum. Hsec, inquam, omnia, aliasque istius- modi na^nias ejus non paucas praetereo : venio ad graviora. IVon quod vel ad ipsa cuncta respondeam , magnis enim opus voluminlbus esset : illaloquor quae tacere hon possum. CAPUT V. Arguit Abaelardum , sua sensa aut somnia unanimi Patrum sententiae praeferentem ; praesertim ubi dicit , Christum non ideo in- carnatum , ut hominem liberaret de potes- tatesatanoe. 41. Mysterium nostrse redemptionis, sicut in libroquodam Sententiarum ip- sius, et item in quadam ejus exposi- tione epistolae ad Romanos legi, teme- rarius scrutator majestalis aggrediens, in ipso statim suaj disputationis exordio, ecclesiaslicorum Doctorura unam om- nium de hac re dicit esse sententiam, ot ipsam ponit acspernit, etgloriaturse habere meliorem : non veritus contra praiceptum Sapientls transgredi termi- nos antiquos, quos posuerunt Patres aiostri. « Scicndum est, ait, quod omnes 5> Doctores nostri post Apostolos in hoc 5> conveniunt, quod diabolus dominium » etpotestatemhabebatsuperhomlnem, » ct jure cum possidebat : idco scilicet » quod homoex libertatearbitrii,quam vliabebat, spontc dlabolo conscnslt. » Aiunt namquc , quod si quis aliquem »viccrit, victus jure victoris scrvus » constituitur. Idco, inquit, sicut dl- » cunt Doctorcs, hac neccssitate incar- » natus cst Filius Dei, ut homo, qui » aliter libcrari non potcrat, per mor- » tem innocentisjure libcrarctura jugo » diaboli. Sed, ut nobis vidctur, ait , » ncc diabolus umquam jus aliquod in » homine habuit, nisi forte Deo pcr- » mittente, ut carcerarius : nec Filius » Dei ut hominem liberarct , carncm » assumpsit. » Quid in his vcrbis into- lcrabilius judlcem, blasphcmiam, an arrogantiam ?quiddamnabiliuSj temeri- ABAELARDI. 57 tatem, an impietatcm? An non justius os loqucns talia fustibus tunderetur, quam rationibus refcllcrctur? Nonnc omnium mcrito in se provocat manus , cujus manus contra omncs? Omncs, in- quit, sic : sed non ego sic. Quid ergo tu? quid melius affers? quid subtiliu* invenis? quld secretius tibi revclatum jactas, quod tot praetcrierit sanctos, ef- fugerit sapientes? Aquas furtivas et panes absconditos, puto, apponet nobis iste. 42. Dic tamcn , dic quicquidillud est, quod tibi videtur, et nulli altcri. An quod Filius Dei non ut hominera liberaret , hominem induit ? IIoc plane nemini , to excepto, videtur: tu videris ubi vide- rls. Non enim hoc a sapiente, non a Propheta , non ab Apostolo , non deni- que ab ipso Domino accepisti. Magister gentlum accepit a Domino , quod et tradidit nobis. Magister omnium suam doctrinam fatetur non esse suam : Non enim, ait, a meipso /o^uor. Tuvero de tuo nobis tradis, et quod a nemine acce- pisti. Qui loquitur mendacium, de pro- prio loquitur. Tibl proinde sint, quaj tua sunt. Ego Prophctas et Apostolos audio, obedio Evangelio, sed non Evangelio secundum Petrum. Tu novum nobis condis Evangelium ? Quintura Ecclesia evangelistara non recipit. Quid Lex, quid Prophetae , quid Apostoli , quid apostolici viri nobis aliudevangelizant, quam quod solus tu ncgas, Deura vidc- licet factura hominem, ut hominero li- beraret? Et si Angelus de coelo aliud nobis evangclizavcrit, anathcma sit. 45. Sed qui vcnerunt post Apostolos, Doctores non reclpls, homo qui super omnes doccntcs te intellexisli. Denique non erubcscis dicere, quod adversum te omnes sentiant, cum ab invicemnon dissentlant. Frustra proindc illorum tibi fidem doctrinamque proponcrem, quos jara proscripsisti : ad Prophetas te du- cam. Loquitur sub typo Jerusalem ad populum acquisitionis, non Propheta , sed in Propheta Dorainus , dicens : Sal- vaho te^etUberabo ixisti nempe te non sentire cum illis, qui post Apo- stolosvenerunt. Assentias velApostolis, si forte et tibi contingat quod unus eo- rumloquitur de quibusdam : Nequando, inquiens , det illis Deus poanitentiam ad cognoscendam veritatem , ut resipiscant a diaboli laqueis , a q'iO capUvi tenentur ad ipsius voluntatem. Paulus cst istc , qui homincs a diabolo captivos tcneri asse- rit ad cjus voluntatcm. Audis ad ejus voluntatem, et negas potcstatem ? Si ct Paulo non credis , veni jam ad ipsum Dominum; si forte audi .s, etquicscas. Ncmpe ab ipso appellatur Princeps /m- jusmundi , ct forlis armalus , posscssor- quc vasorum : et dicis eum non habere potestatcm in homincs ? INisi tu aliud putas lioc loco intelligi atriura , quam mundura; vasa, quara horaines. Quod si atriura diaboli, mundus erat ; ct ho- mincs vasa ejus; quomodo non domi- nabatur hominibus ? Ait item Dominus capicntibus sc : Hcec est hora vestra, ct poteslas tencbrarum. Potcstas ista non latuit illum qui dicebat : Qui eruil; nos de ]wteslate tencbrarum , ct transtulit in regnumfdiiclarilatis suce. Ilanc ergo Do- minus ne in se quidem negavit diaboli potcstatcm , sicut nec Pilati , qui mem- brum erat diaboli. Ait siquidcra : Non haberes potestatem in me idlam, nisi data tibi fuissetdesuper. Quod si in viride lig- num in tantura grassala est ista desu- per data potestas, aridura quomodo non fuitausa contingere ?Nec injustam puto iste causabitur potestatera datam desu- pcr. Discat ergo diabolum non solum potestatem, scd et justam habuisse in homines : ut consequenter et lioc videat, vcnisse utique in carne Dci Filium propter liberandos homines. Caitcruni ctsi justam dicimus diaboli potcstatem, non tameif et voluntatem. Unde non diabolus qui invasit ; non Iiomo qui me- ruit : sed justus Dominus qui exposuit. Non enim a potestate, sed a voluntate justus injustusve quis dicitur. Hoc ergo diaboli quoddara in hominera jus , etsi non jure acquisitum, sed nequitcrusur- patum; juste tamen permissum. Sic itaquc homo juste captivus tencbatur, ut tamen nec in homine, nec in diabolo illa esset justitia , sed in Deo. CAPUT VI. In opere liberalionis humanae non solum jui- sericordiam , sed et justiliam relucere. 15. JuSTE igitur homo addictus, sid misericoiditer libcratus; sic tamcji nii- DE ERRORIBUS ABAELARDI. KO sericorditer, ut non dcfucrit justilia quajdametinipsaliberatione : quoniam hoc quoque fuit de raisericordia libe- ran^is, ut ( quod congruebat reniediis liberandi ) justilia magis contra inva- sorom , quam potentia uteretur. Quid uanique ex se agere poterat, ut semel amissam justitiam recuperaret liomo servus peccati, vinctus diaboli ? Assig- nata est ei proinde aliena, qui caruit sua; etipsa sic est. Venit princeps hu- jus mundi , et in Salvatore non invenit quicquajn : et cum nihilo minus inno- centi manus injecit, justissimc quos te- nebat amisit : quando is qui morti nihil debebat , accepta mortis injuria, jure iilum, qui obnoxius erat, et mortis de- bito, et diaboli solvit dominio. Qua enim justitia id secundo liomo exigeretur ? Homo siquidem qui debuit ; homo qui solvit. INam si iinus, inquit , pro omni- bus mortuus esf, crgo omnes morlui sunl : ut videlicet satisfactio unius omnibus imputetur, sicut omnium pcccataunus ille portavit; ncc alter jam inveniaiur qui lorefecit*,alter qui satisfecit : quia caput et corpus unus est Christus. Sa- tisfecit ergo caput pro membris, Chris- tus pro visccribus suis, quando juxta /ivangelium Pauli, quo convincitur men- dacium Petri , morluus jrro nobis convi- vificavit nos sibi, donans nobis omnia de- licta,delens quod odcmw?n nos cratclii- rographum decreli, qaod erat contrarium nobis ; et ipsum tulit de mcdio , affigens illud cruci , exspolians principatus et po- testates. i6. Utinam ego inveniar in his spo- liis, quibus spoliatae sunt contraria; po- testates, traductus et ipse in possessio- nem Domini ! Si me insecutus Laban argucrit , quod recesserim clam ab eo ; audiat clam rae accessisse ad eum , et ob hoc clam recessisse. Subjecitmeilli causa sccr^tior peccati : subduxit me illi ratio occultioris justitiae. Autsi gra- tis vcnumdatus sura , gratis non rcdi- niar ? Si Assur sine causa calumniatus cst mihi, sine causa causam exigit eva- sionis. Quod si dixerit , Pater tuus ad- dixit te , rcspondcbo : Sed frater raeus rcdcmit me. Curnon aliunde justitia, cum aliunde rcatus ? Alius qui peccato- rera constituit, alius qui justiflcat a peccato; alterin semine, altcr in san- guine. An peccatum in semine peccato- ris, et non justitia in Chrisli sanguine ? Sed justitia, inquiet, sit cujus est : quid ad te? Esto. Sed sit etiam culpa cujus est : quid ad me ? An justitla justi super eum erit, et impictas inipii non erit super eum ? Non convenit il- lium portare iniquitatem patris, et fraternae fieri exsortcm justitiae. Nunc ergo per homincm niors, et per homi- nem vita. Sicut enim in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivifi- cafeitnfur :quoniam non sic illiattineo, ut non et isti. Si illi per carnem ; et per fidcra huic : et si infectus ex illo origi- nali concupiscentia ; etiam Christi gra- tia spiritali perfusus sura. Quid milii plus imputatur de praevaricatore ? Si generatio, rcgenerationem oppono; nisi quod spiritalis est ista, illa carnalis. i\ec patitur ratio aequitatis ut ex a^quo contendant : sed vincat necesse est spi- ritus carncm, et sit cfficacior causa , cujus potior est et natura : quo plus vi- delicet prosit generatio sccunda, quam priraa nocuerit. Sanepervenit dclictum adme, sed pervenit et gratia. Etnon sicut dclicfum , ita et donum. Nam judi- cium ex uno incondcmnalionon ; gratia autem exmultis deliclis in juslificationem. A primo homine manavit dclictura; a surarao ccelo egressio gratiae. Utrumquc a parente, illud a primo, ista a summo. Tcncna nalivitas perdit me : et non multo magis generatio coelestis conser- vat mc? Ncc vereor sic erutus de potcs- tatc tencbrarum rcpelli a Palre lumi- num , justificatus gratis in sanguine Filii ejus. JNcmpe ipse qui justificat: quis est qui condcmnet ? Non condcra- nabit justum , qui niisertus est pecca- tori. Justum mc dixcrim, sed illius jusiitia.QuKnam ipsa? Finislegis Chris- lus, adjusliliam omni credenfi. Denique qui factus est nobis, inqn\t,justifiaa Deo Pafre. Qua) ergo niihi justitia facla est, mcanonest? Si mca traducta culpa, cur non et niea indulla justitia? Et sane mihi tutior donataquara innata. Nam ista quidcni gloriam habet, sed non apud Deum : illa autcni cum sit salutis cffi- (10 S. BKRNAIl «ax, malciiam noii liabet gloiiaiidi nisi in Domino. Nam elsi justus fuero, inquit , non levaho caput; ne videlicet responsum accipiat : Quid habes quod iion accepisti? Si autem accepisti , quid gloriaris, quasi non acceperis ? CAPUT VII. Abaclardum perslringit , impie ac temere Dei secreta scrutantem et extenuantem, 47. H^c est justitia hominis in san- guine Redemptoris : quam hoino per- ditionis exsufflans ct subsannans, in tantum evacuare conatur, uttotum quod Dominus glorige semetipsum cxinanivit ; quod minoratus cst ab Angelis; quod natus de femina; quod conversatus in mundo ; quod expertus infirma ; quad passus indigna ; quod demum per mor- tem, crucis in sua reversus, adid solum putet et disputet redigendom, ut (ra- Ueret hominibus formam vitae vivendo ct docendo ; patiendo autem et mo- riendocaritatis raetam praefigeret. Ergo docuit justitiam, et non dedit ; ostendit caritatem, sed non infudit; et sic rediit in sua ? Itane hoc totum est magnum illud pietatis sacramentum , quod mani- festatum est in carne , juslificatum est in spiritu , apparuit Jngelis,pr(Edicatum est gentibus, credilum est in mundo, assump- tum est mj/io>-/ft.?Incomparabilis doctor, qui etiam profunda Dei sibi aperiens, ct ea quibus vult lucida et pervia fa- ciens, altissimum sacramentum, et mys- terium absconditum a saeculis, sic no- bis suo mendacio planuin et apertum reddit, ut transire leviter per illud possit quivis , ctiam incircumcisus ct immundus; quasi Dci sapientia cavere nescierit aut neglcxeritquod ipsa pro- hibuit : sed dederit et ipsa sanctum ca- nibus, et margaritas porcis. Sed non est ita. Nain etsi manifestatuin est in carne, sed tamen justificatura est in spiritu : ut ct spiritualibus spiritualia conferan- tur;ctanimalis homononpcrcipiat quaj sunt spiritus Dei ; nec fides nostra sit in sapientia verbi , sed in virtute Dei. Unde Salvator ait : Confiteor tibi, Pater Domine coeli el terroe, quia abscondisti hoec a sapienlihus ct prudentihus , et rc- DI AKBATIS velasti ca parvulis ; ct Apostolus : Etsfj inquit , opcrlum cst Evangelium meum , in his est opertum qui pereunt. 48. Denique advertitc horainem irri- dentem quajsuntspiritus Dei,quoniani stultitia illi videntur; ct insultantcm Apostolo loquenti Dei sapientiam in mysterio absconditam ; invehcntem in Evangelium , Dominura blaspheraan- tem. Quam prudentius quod non valci coinprehenderc , crcdcre dignaretur , nec auderet contemnere, aut conculcare sacrum rcverendumque mysterium. Longum est ad omnes ejus ineptias ct calumnias, quas divino struit consilio , respondere. Pauca tamen infero, e qui- buscaetera aeslimentur. «Cum solos, in- )>quit,electos libcraverit Christus, quo- » modo eos diabolus possidebat, sivc in » hoc saeculo,sivcinfuturomagis,quam » modo ? » Rcspondemus : Imrao quia dia- bolus electos Dei possidebat, a quo, si- cut dicit Apostolus , captivi tenebantur ad ipsius voluntatera : ut Dei proposi- tum dc ipsis impleretur , opus fuit li- bcratore. Oportuit autem liberari iii hocsaeculo, ut liberos haberet in fu- turo. Deinde infert : « Numquid ctiain M pauperera illuin , qui in sinu Abrahae » requiescebat, sicut et diviteradarana- » tum, diabolus cruciabat ; aut etiain in » ipsum Abrahain dominium habebat, » caeterosque electos? » Non : sed habuis- sct, sinonliberati fuissent fide venturi, sicut de ipso Abraham scriptum est : Credidit Al)raham Deo , et reputatum est ei adjustiliam. Itera ; Abraham exsulta- vit ut vidcret diem meum ; et vidit, et ga- visus est. Propterea jara tunc sanguis Christi rorabat etiam Lazaro, ne flain- mas sentiret : quod et ipse credidisset in eum qui crat passurus. Sic de omni- bus elcctis illius temporis senticndum , natos quidein et ipsos, seque ut nos,sub potestate tenebrarum, propter originale peccatura : sed crutos antequam more- rentur, et non nisi in sanguinc Chrisli. Scriptum est cnim : Turhoe autem qme proicedebant, et quos sequebantur, clamct- hant dicentes : Hosanna filio David, hene- dictus qui venit in nomine Domini. Ergo Christo in carne venicnti, ctantcquam veniret , et post, benedictum est a tur- DE ERRORIBUS Lis bencdictorura : quamvis praeeuntcs plenum minime tunc consecuti sint be- nedictionem, scrvata nimirumhac prae- fogativa tempori gratiae. CAPUT VIII. Quare Cbristus tam gravem ac laboriosum nos liberandi modum susceperit , cum sola ejus voluntas seu jussio sufficeret.. 19. Deinde laborans docere et per- suadere , diabolum nuUum sibi jus in liominem vindicare potuisse aut de- buisse, nisi permissu Dei ; et quod sine injuria diaboli jure Deus profugum suum, si vellet misereri, repctere et solo verbo eripere posset, quasi hoc quis diffiteatur; post multa aliquando infert: «Quaiitaque necossitas, aut quse >» ratio, aut quod opus fuit, cum, sola >» jussione sua , divina miseratio libe- >» rarehominema peccatoposset ; prop- >♦ ter redemptionem nostram Filium n Dei, carne suscepta,tot et tantas ine- » dias, opprobria, flagella, sputa, de- >• nique ipsam crucis ignomiiiiosam et >» asperrimam mortem sustinere , ut » cum iniquispatibulum sustineret? » Respondemus : Necessitas nostra fuit, et necessitas dura sedentium in tene- bris et umbra mortis. Opus aeque nos- trum , et Dei ipsius , et sanctorum An- geloiuni. Nostrum , ut auferret jugura captivitatis nostra} : suum . ut iraplere- tur propositum voiuntatis ejus : Ange- lorum , ut numerus impleretur eorum. Porro ratio hujus facti fuit dignatio fa- cientis. Quis nogat Omnipotenti ad ma- num Tjisse alios et alios raodos nostrae rederrptionis , justificationis , liberatio- nis ? Verum hoc non praijudicat hujus, quem e multis elegit, efficacia}. Et for- tasse is praistat, per quera in terra obli- vionis, gravedinis, lapsus nostri , tot et tantis gravarainibus Keparaloris for- tius et vivacius admonereraur. Alias autera nemo hominum novit, nec nos- cere ad plenura potest, quid boni ad gratiam , quid congruentioe ad sapien- tiam, quid decori ad gloriara, quid commodi ad salutem , penes seipsain contineat hujusvcnerandi mysterii in- 6crutabilisalliludo:quainProphetacon- ABAELARDF. 61 siderans expavit, non penctravil; ct Praecursor Domini indignum se judica- vit qui penetraret. 20. Caeterura si non licet perscrulari divinae sacraraentum voluntatis, licet tamen sentire elTectum operis, fructuni utilitatis percipere. Et quod licet scire^ non licet tacere : quia (jloria regum ce- lare verhuni , et gloria Deiirivesiigare scr- monem. Fidelis sermo , et orani acccp- tione dignus! quoniam cura adhuc pec- catores esseraus,reconciliati suraus Deo per mortera Filiiejus. Ubi reconciliatio et remissio peccatorura. Nara sidicente Scriptura : Peccata noslra separant intcr nos et Dcum ; raanente peccato non est reconciliatio. In quo ergo reraissio pec- catorum ? Hic calix , inquit , novi lesta- menti inmeo sanguinc, qui pro vobisef- fundetur in remissionem peccalorum. Ita- queubi reconciliatio, ibi remissio pec- catorum. Et quid ipsa, nisi justificatio ? Sive igiturreconciliatio, sive reraissio peccatorura , sive justificatio sit;sive etiara redemptio , vel liberatio de vin- culis diaboli a quo captivi tenebaraur ad ipsius voluutalem : intercedente morte Unigeniti obtineraus , justificali gratis in sangiMue ipsius : in quo, sicut ideradicit, habemus redemplionem pcr sangiiinem ejus , et remissionem peccalo- rum, secundum dividas graliai ejus. Cur , inquis, per sanguinem, quod potuit fa- cere per sermonera ? Ipsum interroga. Mihi scire licet quod ita : turita , noii licet. Nuraquid dicit figmentura ei qui se finxit: Quid me finxisti sic ? 2\. Sed haec stultitia ei videntur : non potest tenere risum. Audite cti- chinnos : « Quoraodo, ait, justificari » nos vel reconciliari Dco per inortem » Filii ejus dicit Apostolus, qui tanto » araplius adversus hominein irasci de- » buit, quanto amplius homines in cru- » cifigendo Filium suum deliquerunt , » quara in transgrediendopriraura ejus » praeceptura unius pomi gustu? » Qua- si non potuerit Deo in uno eoderaque facto et displicere iniquitas malignau- tiura, ct placcre pielas pationtis. Et ait : « Quod si tantuin fuerat illud Adae » peccatura, ut expiari non posset nisi » raortoChristi; quam expiationem ha- 62 S. BERNAR » bebit ipsum homicidium , quod in M Christo commissum est? » Breviter respondemus, ipsum sanguinem quem fuderunt, et intcrpellationem ipsius qucm occiderunt. Addit etiam :« ^um- » quid mors innocentis Filii in tantum » Deo Patri placuit , ut per ipsam re- » conciliarctur nohis, qui hoc peccan- V do commisimus, propter quod inno- M cens Doitiinus est occisus : nec nisi » hoc maximum ficret peccatum, illud M mullo levius potuit ignoscere ? » Non mors , sed voluiitas placuit sponte mo- rientis , et illa morte expungentis mor- tem, operantis salutcm, restituentis innoccntiam , triumphantis principatus et potestates, spoliantis inferos, di- tantis superos, pacilicantis quae in coe- lo sunt et quye in terra, omnia instau-. rantis. Et quoniam ha^c tam pretiosa mors , voluntaric suscipienda advorsus peccatum, non tamen poterat fieri nisi per peccatum; non delectatus quidem, sed tamen bene usus malitia scelerato- rum,et mortem de morte, et de peccafo damnavit peccatum. Et quanto illorum major iniquitas, tanto liujus voluntas sanctior, et eo potentior ad salvandum : quatenus tanta mediante potentia, an- tiquum illud, quamvis grande pecca- tum, necessario tamen huic, quod ia Christo commissum est, cederet, tam- quam minus majori. Nec peccato sive peccantibus adscribitur haec victoria; sed bene utenti peccato , et peccantes fortiter perferenti, et convertenti in usum pietatis , quicquid in ipsum ausa est crudelitas impiorum. 22. Fuit vero sanguis qui efTusus est , tam multus ad ignoscendum , ut ipsum quoque peccatum maximum, quo fac- tum est ut effunderetur, deleret;ac per hoc de antiqui illius, utpote levio- ris , deletione nullam omnino dubieta- tem relinqueret. Deinde iste : « Cui ve- »ro, inquit, non crudele et iniquum » videtur , ut sanguinem innocentis in » pretium aliquod quis requisierit, aut » ullo modo ei placuerit innocentem » interfici ; nedum Deus tam acceptam » Filii mortem habuerit, ut per ipsam » universo reconciliatus sit mundo?» ^on requisivit Dcus Pater sanguinem DI ABBATIS Filii, scd tamen acccptavit oblatum; non sanguinem sitiens, sed salutem , quia salus erat in sanguine. Salusplane, ct non, sicut iste sapit et scribit, sola caritatis ostensio. Sic enim concludit tot calumnias et invectiones suas , quas in Dcum tam impie, quam imperite evomuitjUt dicat : « Totum esse quod » Deus in carne apparuit, nostram de » verbo etexemploipsius institutioncm » ( sive ut i)Ostmodum dicit) instructio- » nem ; totum quod passus et mortuus » est, suae erga nos caritatis ostensio- M nem vel commendationem. » CAPUT IX, C^hristum venisse in mundiim , non solius instructionis nostrae , sed et liberationis causa. 23. C;eterum quid prodest quod nos instituit, si non restituit? Aut numquid frustra insiruimur, si non prius de- struatur in nobis corpus poccati , ut ul- tra non serviamus peccato? Si omnc ([uod profuit Christus, in sola fuit os- tensioiie virtutum; restat ut dicatur, quod Adam quoque ex sola peccati os- tensione nocuerit : siquidem pro quali- tate vulneris allata est medicina. Sicut enim m Adam omnes moriuntur , itact bi Chrislo omncs vivificahuntur. Ergo sicut hoc,itaet illud. Si vita , quari dat Cliristus , non est alia , quam insti- (utioejus : ncc mors utique , quam de- dit Adajn,-alia erit similiter quam in- stitutio ejus : ut ille quidem ad pecca- tum exemplo suo , hic vero exemplo et verbo ad bene vivendum, et se diligen- dum homines informarent. Aut si Christianse fidei , et non haeresi Pelagia- nge acquiescentes, generatione, uon institutione traductum in nos confite- mur Ad.ie peccatmn , et per peccatum mortem ; fateamur necesse est , et a Christo nobis,non institutione, sed re- generatione restitutam justitiam, et per justitiam vitam : ut sicut per imius delictum in omnes homines in condemna- tio7iem , sic et per unius justitiam in om- ncs homines in juslificationem vitoi. Et si ita est, quomodo is dicit : «Consilium M et causam incarnationis fuissc, ut DE ERRORIBUS ABAELARDI V munduin luco suoe f.apiontiic illumi- » narot , ct ad amorem suum accendc- » ret? » Ubi crgo rcdenipUo? A Christo nempc, ut fateri dignatur, illuniinatio et provocatio ad amorem : redemptio ct liberatio a quo? 24. Esto quod Christi adventus illis prosit, qui sc illi possunt conformare l)er vitam, et vicem ei dilectionis re- pcndereiquid de parvulis? quam dabit lucerasapiontia) vix adhuc captantihus lucem vitae? Unde acccndet ad Dei amorem, qui nccdum matrcs suasama- Cr, pingas. Magnum profcclo et valde no- cessarium humilitatis,magnum ctomni acceptionc dignum caritatis cxem- plum : scd non habcnt fundamcntum, ac proindc nec statum, si desil red.Mup- tio. Volo totis nisibus humilem sequi Jcsum ; cupio eum qui dilcxit me,et tradidit scmetipsum j^ro nie,quibusdam brachiis vicarise dilcctionis amplccti : sed oportet mc et Agnum manducare paschalcm. Nisi enim manducavcro car- nem ojus, et biboro cjus sanguincm , non habcbo vitani in mcmctipso. Aliud re noverunt? Nihilne prodorit eis ad- sequi Jcsum, al?ud tcncrc, aliud man- ventus Christi? niiiil quod complantati sunt similitudini morlis cjus pcr bap- tismum, quoniam nondum possunt, prohibcntc aetatc, Christum sapere aut aniare? « Redcmptio itaquc, ait, nostra » cst, illa summa in nobis por Christi » passionem dilectio. » Ergo parvuli ducare. Sequi, salubrc consilium ; te- ncrc,ct amplccti, solcinne gaudium; manducare , vita beata. Caro enim ejus vere cst cibus, etsanguis ejus vere est potus. Panis cst Dci qui de coelo de- scendit , ct dat vitam mundo. Quis sta- tus gaudio, sivc consilio, absque vita? non habent redcmptioncm, quia non ' Nempe haud alins quam picturae absque liabent summam ilhim diloctionom. An sicut non habent unde diligant, ita noc unde poreant, ut non sit eis in Christo necessaria regenoratio , utpote quibus generatio ex Adam nihil nocuerit? Si solido. Ergo nec humil.itatis exem- pla, noc caritatis insignia, praeter re- demptionis sacramontum , suat ali- quid. 26. IIa?c, domine Patcr, de labore hoc sapit, cum Pelagio dosipit. Quic- manuum pucri vcstri qualiacumquo te- quid horum senliat, palct quantum Immanoe sacramento salutis invidcat; quantum,quod in ipso cst , evacuet alti disponsationem mysterii, qui totum do salute tribuit devotioni, rogoncrationi nihil : qui nostr^e gloriam rcdcmptio- nis, et summam salutis, non in virtute crucis, non in pretio sanguinis, sed in nostrae constituit conversationis profoc- tibus. Mihi auleni ahsil gJoriari , nisi in cruce Domininoslri Jcsu Christi , in qua esl salus, vita et resurrcctio nostra. 23. Et quidom tria qua^dam pra?cipua in hoc 0|)ere nostrae salutis intucor : formam humilitatis,in qua Dcus semct- ipsum exinanivit : caritatis mensuram, quam usque ad mortem, et mortcm crucis cxtendit : redemptionis sacra- mentum, quo ipsam mortem, quam pertulit, sustulit. Horum duo priora sine ultimo sic sunt, ac si super inanc netis, adversus paura quidem novae hoercscos capifula : ubi ctsi non aliud quam zclum agnoscitis meum,tamen propriae interim conscientice satisfoci. Nam cum non cssct quod agerem pro injuria Fidei quam dolcbam; oporoj mihi protium arbitror, si illum monui, cujus arma potontia a Deo ad destruc- tionem contrariarum assertionum , ad dcstruendam omnomallitudinem extol- lontem sc adversus scientiam Dei , et in captivitatem rodigendum omnem in- tollectum in obscquium Christi. Sunt ct alia in aliis cjus scriptis non pauca , nec minus mala capitula, ad quae nec temporis, nec epistoUe angustia rc- spondere pcrmittit. Quamquain noc nc- ccssariuni putem, cuni sint adeo mani- fosta, ut ipsa ctiam vulgata iidc facile refellantur. CoUegi tamen aliqua, ot transmisi. r --a LIBER DE VITA ET REBUS GESTIS SANCTI MALACHIiE HIBERNI^ EPISCOPI. PR^FATIO Ad Conganum ahbatem. Semper quidem operae pretiura fuit illustres Sanctorum describere vitas, ut sint in speculum et exemplum, ac quoddam veluti condimentum vitae ho- minum super terram. Per hoc enim quodammodo apud nos etiam post mor- tem vivunt, multosque ex his, qui vi- ventes mortui sunt , ad veram provo- cant et revocant vitam. Verum nunc maxime id requirit raritas sanctitatis , et nostra plane ajtas inops virorum. Quam sane inopiam super nos adeo in- valuisse sentimus, ut nulli sit dubium illa sententia nos feriri : Quoniam abun- dabit iniquitas, refrigescet caritas multo- rum. Et, ut suspicor ego, aut praesto, aut prope est,de quo scriptum est : Faciem ejus prcecedel egestas. Ni fallor , Antichristus est iste, quem fames et sterilitas totius boni et praeit, et comi- tatur. Sive igitur nuntia jam praesentis, sive jamjamque adfuturi pra^nuntia, egestas in evidenti est. Taceo vulgus, taceo vilem filiorum hujus saeculi mul- titudinem : in ipsas Ecclesiae columnas volo oculos leves. Quem mihi ostendas vel de illorum numero , qui videntur dati in lucem gentium , non magis de sublimi fumantem , quam flammantem? Etsi lumen quod in te est, inquit, tene- hroe sunt, quantoe sunt tenebroi? Nisi tu illos forte (quod non credo) lucere di- xeris, qui qux'stum aestimant pietatem; qui in hajreditate Domini , non quae Do- mini, sed magis quae sua sunt, quaeri- tant. Quid dico , quae sua sunt ? Perfec- . tus sit et sanctus etiam sua quaerens, suaque retinens, si ab alienis cor ma- nusque contineat. Meminerit taraen, qui sibl usque huc forte pervenisse vi- detur,eumdem exigi sanctitatis gra- duin et ab ethnico. Annon miiites suis jubentur contenti fore stipendiis, ut salvi fiant? Magnum vero Ecclesiae Doc- tori , si sit sicut unus militum : aut certc (quod ad illorum improperium Prophe- ta loquitur ) sicut populus,ita et sacerdos fuerit. 0 deformitatem ! itane summus merito reputandus erit , qui a summo corruens gradu, haerebit vix infimo, ne abysso absorbeatur? Quam rarus tamen iste ipsein Clero?Quem item das mihi contentum necessariis, contemptorem superfluorum? Lex est tamen praefixa ab Apostolis Apostolorum successoribus : Fictuni et veslitum /labenfes, inquiunt, liis contenti simus. Ubi forma haec? la libris cernimus eam , sed non in viris. Habes vero de justo , quia lex Dei ejus in corde ipsius, et non in codice. Nec perfec- tionis is gradus. Perfectus carere et ne- cessariis paratus est. At gratis islud. Uti- nam superfluis ponatur modus ! utinam non cupiamus in infinitum! Sed quid? Forte reperias qui hoc possit ? Id quidem difficile : sed vide quid egimus.Quaereba- mus virum optimum , multorum libera- torem;etecce laboramus in inveniendo qui seipsum salvum fa^ere possit. Opti- mus hodie est qui nonestnimis malus. Unde quoniam a tcrra defecit sanctus, videor mihi non supervacue ex his , qui empti sunt de terra , revocare ad me- dium Malachiam episcopum , virura vc- re sanctum , et nostrorum quidem tem- porum , singularissapientiae et virtutis. Iste erat lucerna ardens et lucens : nec exstincta est tamen , sed submota. Quis mihi jure succenseat, si readmovero eam?Immo vero non est,quod mihi ingrati esse mei saeculi homines de- beant, et omnis deinceps generatio ventura, si quem conditio tulit, revo- cem stylo; si mundo restituam, quo dig- nus non erat mundus ; si servem merao- riae hominum liominem , cujus memoria jn benedictione sit omnibus qui legere DE VITA S. MALACIir^.. n-; i^.-.gnahuiitiir ; si inc oxcilanto ainicuni ilormientem, vox turturisaudita fuerit in terra nostra, diccns : Ecce egovobis- cum sum omnibus diehus nsque ad con- summationeni sivcuU. Deindc sepultus apud nos est : nobis specialitcr lioc opus incuinbit. Quid quod me inter spe- ciales amicos Sanctus ille babebat, ct co loci,ut nuUi in hac parte gloriae se- cundum fuisse mc crcdam? rsec mer- ccdcvacat niihi tantae familiaritas sanc- titatis : priniitias jam accepi. In cxtre- mis positus crat,immo in principiis, JHxta illud : Cuni consummatus fuerit homo , tunc incipit. Accurri cgo , ut be- nedictio morituri super nie vcnirct. At illc cum jam. mcmbra alia movere non posset, fortis ad dandam bcnedictioncm elevatis sanctis manibus super caput meura, benedixit mihi, et bcnediclio- ncm hcercditate possideo : et quomodo ego illum silere qucam ? Postremo tu id mihi, abba Congane, injungis, reve- rendus frater, et dulcis amicus meus, ac tocum pariter (utcx nibcrnia scri- bis)vestra illa omnis ecclcsia sancto- rum. Libcns obedio, pra3scrtim quod noncIoquiumexigitiSjScd narrafionom. Dabo vero operam,ut ea sit pura ct lu- culenta, devotos informans, fastidiosos non onerans. Sane narrationis veritas sc- curaapudmc est, intimataavobis,haud alia proculdubio protestantibus , quam quaj certissimc compcrta sunt vobis. CArUT 5. Pueritia el adolescentia S. Malachiae. 4. Malachias nostcr , ortus Hibemia Ue populo barbaro, ibi cducatus , ibi lilteras cdoctus cst. Cselcrum de natali l)arbarie traxit nihil , non magis quam de sale matcrno pisccs maris. Quam vero suave, quod inculta nobis barba- ries tam urbanum protulit civcin Sanc- toruni, etdomesticum Dei ! Qui produ- cit mel dc petra , olcumque de saxo durissimo, ipse fecit hoc. Parcntcs ta- men illi fucre genere ct potcntia ma- gni , juxta nomen magnorum qui sunt in terra. At matcr menlc , quam san- guine gcncrosior, satagobat in ipso ini- tio viarum suaruin, notas parvulo facere 2. vias vita) : lianc pluiis iili cxistimans ventosa scientia litteraturaj sa^cularis. Ad utramque tamen huic non defuit ingcnium pro aetatc. In scholis litteras, domi timorem Domini doccbatur, ct quotidianisprofectibusrespondebat am- bobus salis , magistro et matri. Ncmj)o a principio spiritum sortitus est bonum, per quem erat puer docilis, et amabilis valde , mire admodum omnibus pcr orania graliosus. P>ibcbat autera pra lacte de pcctore materno aquas sapicn- tia3 salutaris, et fiebat in dics seipso piudentior. Piudentior , dicain , aii sanctior ? utrumquc si dixero, non me poenitebit: vcritatcm enira dicara. Age- bat sencra moribus, annispucr, expcrs lasciviae puerilis. Cumque cx hoc cunc- tis esset rcverentise ac stupori , noii tamen inde, ut assnlet , insolentior in- veniebatur; scd magis quietus et sub- ditus in omni mansuetudine. Non im- paticns magistcrii , non fugitans disci- plinae, noii lcctionis faslidiens , nou ludorum donique appetens : quod v^cl maxirae illa a,'tas dulce ac familiare habere solet. Et proficiebat siipra om- iics coa?tancos suos in ca quidcni litlc- ratura , quce illi compctebat a^tati. Nani in disciplina morura profectuque virtu- tum , etiam super omncs docentes sc iii brcvi enituit , non tam matre tamen, quam unctione magistra. Hac sollici- tante , haud scgniter et in divinis cxer- cebatur, petore secretum , anticipare vigilias, nieditari in lege, refici par- cius, orarc frequeiuius. Et quia ccclc- siain Ircqucntare nec vacabat proptor studium, et pro vcrecundia non libe- bat ; lovare puras manus in omni loco ad ccelum, ubi tamon secrete id posscl. Jam tunc siquidem cautus fuit decli- iiare virus virlulura, inanera gloriam. 2. Est vicus prope civitatjin, in qua disccbat puer, quo magistcr cjus fre- quenler pcrgerc solitus erat, ipso solo coniito. Illo cuntibus ambobus paiilcr, ipse (ut postca refcrcbat) retrahebat pedem , sistebat gradum, et stans a tcrgo magistri , illo quidem non compc- ricntc, cxpansis ad coclum manibus, raptiin quodammodo, ac vcluti jacula- tam emittebat orationcni : ct sic dissi- ^6 S. BERNARD nmlans , magistrum (ienuo sequebatur. Istiusmodi pio furto puersaepius illude- bat comitem pariter etmagistrum. Non est dicere omnia, quse ejus principia colore bona3 indolis decoravere : ad majora atque utilioracurrendum. Unum tamen refero adhuc, quod hoc, meo quidem judicio , non modo bonae , sed et magnae injmero dederit insigne spei. Excitus aliquando opinione cujusdam magistri , ( erat enim famosus in disci- plinis, quas dicunt liborales) adivit illum discendi cupiditate. Quippe ex- trema jam pueriliae captans , ad eas lit- tcras anhelabat. Intrans vero domum , vidit virum ludentem subula , crebris- que sulcantem tractibus nescio quo no- tabili modo parietem. Et solo visu offensus puer serius , quod levitatem redoleret, resilivit ab eo , ac deinceps illum nec videre curavit. Ita cum esset studiosissimus litterarum, prae honesto tamen sprevit eas virtutis amator. Tali quodam prseludio puer prseparabatur ad eum, qui se manebat in fortiori aetate, conflictum : jamque ipse adversa- riura provocabat. Et 31alachiae quidem pueritia sic erat. Porro adolescentiam simili transivit simplicitate, et puri- tate : nisi quod crescente aetate , cres- cebat simul illi sapientia et gratiaapud Deura et homines. 3. Hinc jara , id est ab ineunte ado- lescentia ejus, capit manifestius appa- rere quid esset in homine, et gratia Dei in lilo vacua non videri. Videns enim industrius adolescens , quam in maligno mundus positus sit,et cogitans qualem spiritum accepisset, dicebat intra se : « Non est spiritus hujus mundi » iste. Quid isti, et illi? Non est socie- » tas alteri ad alterum, non plus quam » luci ad tenebras. Meus ex Deo est , » et scio quae in illo donata sunt mihi. » Inde mihi interim adhuc innocentia »vitae, inde continentiae decus , inde wjustitiae faraes, inde quoque illa eo »securior, quo secretior, gloria mea » est, testimonium conscientiae meae. >» Nil horum mihi tutum sub principe » mundi. Deinde habeo thesaurum hunc » in fictili vase. Verendum ne impingat M et frangatur, et effundatur oleum la3- I ABBATIS » titia? quod porto. Et quidem non im- » pingere inter saxa et scopulos distor- » tae et anfractuosae viae et vitae hujuii » difficillimum. Itane momento perdam » simul omnes, quibus ab initio prae- » ventus sum, benedictiones dulcedi- » nis ? Resigno illi potius , a quo sunt , » et me pariter. Et ego enim ipsius. » Perdo ipsam ad terapus animara meam, » ne perdam in aeternum. Et quod sura, » et quae halieo orania, ubi mihi aeque )' salva , uti in raanu Auctoris ? Quis ita » ad servandum sollicilus, ad retinen- » dum potens, ad restituendumfidelis? » Servabit tuto , restituet opportune. » Sine retractatione rae do ad servien- » dura illide donissuis.Non potest raihi » perireexomnibus, quaeinopuspietatis » expendero. Forte et sperare plus ali-^ » quid licet. Solet reddcre cura usura » qui dat gralis. Ita est. Etiara curaula- »bit, et raultiplicabit in aniraa mea » virtutera. » Haec cogitavit , et fecit, sciens absque facto vanas esse cogita- tiones hominum. CAPUT II. Religiosae vitae tirocinium. ti. Erat homo in civitate Ardmacha , (ipsa est, in qua alitus est IMalachif>s) et homo ille sauctus , et austerae admo- dura vitae, inexorabilis castigator corpo- ris sui, cellara habens juxta ecclesiam. In ea raanebat, jejuniis et obsecrationi- bus serviens die ac nocte. Ad Imnc se contulitJMalachias, formara vitae accep- turusab eo, qui vivum se tali damnave- rat sepultura. Et vide Immilitatem. A primaevaaetatein sancta arte magistrum ( quod dubium non est ) habuerat Deum : et ecce factus est denuo discipulus ho- minis, homo raitis et humilis corde. Si ncsciebamus, hoc vel solo nobis ipse probavit, Leganthoc, qui docere quae non didicere conantur , discipulos sibi coacervantes , qui numquam discipuli exstitere , caeci ducos caecorum. Mala- chias doctus a Deo, doctorem nihilo- minus quaesivit homincm , et quidem caute , et sapienter. Quid siraile, qua^o, afferre quibat , in quo aeque daret ca- peretque experimentum profectus sui ? DE VITA S. MALACHI.^E. Si MalachiaR cxempluin ols pro minimo cst 5 Pauli opus altcndant. Nonne Evan- golium suuin, quod non ab homine acccperat, sed a Christo, cum homini- bus tamen censuit conferendum , ne forte in vacuum curreret, aut cucur- risset? Ubi illc securus non est, nec cgo. Si quis hoc scit , viderit, ne non tam sccuritas sit , quam temeritas. Sed haec alterius temporis. 5. !Nunc vero sonuit in civitate quod factum erat , et commota est universa ad inopinatam novitatem. Stupcbant autem omnes, ct virtutem mirabantur, coque aniplius, quo minus usitatam in gentc fera. Yideres tunc revelari ex nmltorum cordibus cogitationes. Pleri- que humano aiTcctu pcnsantes factum, plangere et dolere , quod dilectus oni- uibus, delicatusque adolesccns , duris se adeo laboribus mancipassct. Alii su- spicati levilateraproptcr aetatem, diffi- dere de perseverantia, limere de casu. Nonnulli tcmcritatem causantes, indig- nari et fremere in eum , quod supra ictatcm et vires inconsultc rem arduam fuisset aggrcssus. Verum ille sine con- silio egit nihil. Nam habuit consilium a Prophcta , qui ait ; Bonum esl homini, si portaverit jucjum ah adolescenlia ; ct addit : Sedehit solitarius, et tacehit , quia levavit se supra se. Sedebat sibi juven- culus secus pedcs Imarii , ( hoc enim nomen viro ) ct aut disccbat obedicn- tiam, aut se didicissc doccbat. Sedcljaf, utquietus, ut mansuetus, ut humilis. Scdebat, et tacebat, scicns secundum Prophetam , cultum justitiaj esse silen- tium : sedebat ut perscverans, taccbat ut verecundus, nisi quod suo illo silen- tio in Dei auribus loquebatur cum sancto David : Jdolcscentulus sum ego , et coniemptus , justificationes tuas non $um ohlitus. Et sedebat intcrim solita- rius, quia ct sine socio , et sine excm- plo. Quis enim ante 31alachiam distric- tissimum viri propositum vcl cogitaret attenlare ? Nempe mirabilc omnibus ha- bebatur, non imitabilc. Malachias imi- tabile pcrsuiisit, sedendo dumtaxat, et tacendo.Intra paucos dicshabuitimita- lores non paucos, provocatos cxcmplo j»ui. Ita qui primo solitarius sedit, ct G7 unicus patris sui , fit jam unus cx mul- tis, fit cx unigenito primogenitus iii raultis fratribus. Et ut prior in conver- sione, ila in conversatione sublimior : et qui ante omnes venit , omnium judi- cio supra omncs emicuit in virtute. Et dignus visus est Episcopo pariter et magistro , qui ad diaconi gradum pro- moveretur. Et coegerunt eum. CAPUT III. Ordlnibus irritiatus Episcopi vices gerit. 6. HiNC jam levita Domini publice se ad omne opus pietatis accinxit : plus vero ad eas res , in quibus aliqua inju- ria viderctur. Denique cura erat ei maximain sepcliendis defunctis paupe- ribus, quod hoc sibi non minus humi- litatem saperet, quam humanitatera. IVec defuit novo nostro Tobise rcdiviva a mulierc tcntalio , immo a serpentc per mulierem. Gcrmana ejus indignitatem (ut sibi videbatur) officii exhorrens, Quid facis, inquit , o insane? dimittc morvuos scpelire mortuos suos. Et hoc illi quotidie cxprobrans ingerebat. Sed rcspondcbalur mulieri stultse juxta stul- titiam suam : Misera, tu cloquii casti vocem tcnes, sed virtutem ignoras. Ita ministerium , ad quod coactus acces- serat , devotustenuit, indefessus exer- cuit. Unde et censuerunt etiam sacer- dotale officium imponendum illi. Et factum est ita. Erat autem , cum sacer- dos ordinutus est , annos natus quasi viginti quinquc. In qua ejus utraque ordinationc, si quid praeter Canonum formam proccssisse videtur, ut vere vi- detur ( siquidem infra vicesimum quin- tum annura leviticum ministcrium , in- fra triccsimum adeptus est sacerdotii dignitatem ) donandum sane tum zelo ordinatoris, tum mcritis ordinati. Ego vcro istud nec in sancto redarguendum, ncc usurpandum consulo ei qui sanctus non fuerit. Ncc contentus Episcopus , etiain vices suascommisitei, seminare semcn sanctum in gente non sancta , et dare rudi populo , et sine lege vivcnti , Icgem vitaj et disciplina?. Susccpit ille mandatum in omni alacritate, sicut erat spiritu fervcns ; nec falentis incubans , C3 S. BERNARDI ABBATrS sod inhiaiis lucris. Et ecce linguac sar- culo cocpit evellerc , destrucrc , dissi- pare, de die in diem factitans prava in directa, et aspera in vias planas. Ex- suUabat ut gigas ad discurrendum ubi- que. Diceres ignem urentem in consu- mendo criminum vepres. Diceres sccu- rim vel asciam in dej iciendo plantationcs raalas , exslirparc barbaricos ritus , plantare ecclcsiasticos. Vetcrnosas om- nes ( neque enim paucae invenicbantur ) abolobat superstitioncs, seuquaslibct, ubicumque dcprehcndisset , malignita- tes immissas per angclos malos. . 7. Denique quicquid incompositura, quicquid indecorum , quicquid distor- tum obvium habuisset , non parcebat oculus ejus : sed velut grando grossos e ficubus , et sicut pulverem ventus a fa- cie terrac, sic coram facic sua hujus- modi nitebatur totum pro viribus extur- bare ac delcre de populo suo. Et pro his omnibus tradebat jura ccelestia op- timus legislator. Lcgcs dabat plcnas justitissi, plenas raodcsti* et honesti. Sed et apostolicas sanctioncs acdecreta sanctorum Patrum, pra^cipueque con- suetudines sanctae Romance ecclesise, in cunctis ecclesiis statuc])at. Ilinc est, quod hodieque in illis adhoras canoni- cas cantatur et psallitur juxta niorem universae terrse. Nam minime id antc fiebat, ne in civitate quidcm. Ipse vero in adolescentia cantum didicerat, et in suo coenobio mox cau*yri fccit, cum necdum in civitate , seu in cpiscopatu univcrso cantare scirent, vel vcllent. Deinde usum saluberrimum Confessio- nis, sacramentum Confirmationis, con- tractum conjugiorum , quas omnia aut ignorabant, aut negligebant, Malachias de novo instituit. Et de his ista pro exemplo sufficiant. Nam et pcr totum historiae textum , brevitatis studio plu- rima praeterimus. CAPUT IV. Malcho episcopo plenius inslituendus adhaeret. 8. CuM esset illi studium et zelus maxi- mus circa cultum divinorum etvenera- lionem sacramentorum, nc forte dc liis aliquid conslituerct vcl doceret seciis, quam ritus haberct universalis Eccle- sKJu; subiit animum adirc episcopuui Malchum, qui se plenius de omnibus informaret. Hic erat sencx pienus die- rum et virtutum, et sapientia Dei erat in illo. Natione quidera Ilibernus , sed in Anglia conversatus fuerat in habitti et proposito raonachali in Wintoniensi monastcrio : de quo assuraptus est in Episcopura in Lesraor civitate Murao^ niao : et ipsa nobilior inter cseteras regni illius. Ibi tanta ei desuper collata est gratia , ut non modo vita et doctrina , scd et signis clareret. Quorum duo pono cxcmpli causa : ut omnibus innotescat, qualera in scientia sanctorum Malachias habuerit pra^ccptorem. Puerura raente captura ex his, quos lunaticos vocant, intcr confirraandura sacra unctione sa* navit. IIoc ita notura certuraque fuit , ut illum raox constitucrit ostiarium do- mus suse , vixcritque idcm puer inco- lumis in eo officio usque ad virilem aetatem. Surdo auditum restituit : in quo idera niirabilc quiddara confessus est , quod cura sanctus utrique auricu- Ix hinc inde digitos iraraisisset , duos quasi porccllos ex ipsis cxire senscrit. Pro his atque hujusraodi faraa crcbres- cente , noraen grande adeptus est : ita ut ad eura Scoti , Hibernique conflue- rcnt , et taraquara unus oraniura patc." ab oranibus coleretur. Ad hunc ergo Malachias , accepta bcncdictione patris Iniarii , et ab Episcopo raissus , cum prospcre pervcnisset , benigne a sene susccptus est:qui annos aliquot cura eo raansit, ut per hanc teraporis moram hauriret plenius de pcctore vetcrano, sciens scriptum : Quia in miliquis est sa- pientia. Sed nec hoc quoque ad causam defuisse reor, quod magnus ille Provi- sor universorum voluit scrvum suum Malachiam in loco tara cclebri notum fieri omnibus, qui erat omnibus profu- turus. Nec cnim poterat non esse gra- tus, quibus notus fuisset. Denique unura interim accidit, per quod exali- qna partc quodnotum Deo erat in illo, manifcstuni fecit horainibus. 9. Inter Regem Mumonia) (qu» est Hibernise pars australis ) et gerraanura DE VITA S. M ojus orta siinultate, ctfratre Facto supe- riori, Rex pulsus regno, confugit ad episcopum Malclmm.Non tamcn ut ope illfus regnum recuperaret : sed magis Princeps devotus dedit locum irae, et necessilatem in virtulem convertit, pri- vatam cligens ducerc vitam. Cumquc Episcopus Regem suscipere debito lio- nore pararet , abnuit illc , sc mallc in- quicns tamquam unum ex illis cssc paupcfibus fratribus qui illi adhaere- rent ; rcgium fastum deponerc , et communi paupertate fore contentum, exspectare potius Domini voluntatem , quam per vim recipcre regnura ; nec velle pro suo honore tcrreno sanguincm humanum effundcre , qui coutra se cla- met ad Dcum de terra. Quo audito, cxsultat Episcopus, et admiratus de- votionem , satisfacit voto. Quid plura ? Traditur Regi paupcrcula domus ad liabitandum , et Malachias in uiagis- trum, advictum paniscum salc et aqua. Porro ad delicias sufficicbat Regi Mala- chiae prsesentia, vita atque doctrina, ita ut diccret ci : Quam (hdcia fuucibus tneis eloquia taa! super mclorimeo. Ad hnec per singulas noctcs lacryrais suis stratura suura rigabat : sed et quoti- diano aquse frigidae bahieo male calen- lem exstinguebat in carne libidinem. Et orans Rex , cum Rege dicebat : Ficle humilitalem meam et lahorcm meum, et dimitte universa delicta mea. Et non amo- vit Deus orationera eji.s et misericor- diara suam ab eo. Et exaudila est ora- ♦ ioejus, etsi secus, quain intenderct ipsc. Nam is quidem sollicitus erat pro auima sua : sed vindex innocentiae Dcus, honiinibus ostenderc volens quo- wiani sunt reliquiai homini pacifico, pa- ral)at interim laccre judiciuminjuriani patienti, quod illc penitus non spera- I)at. Et suscitavit Deus spiritum vicini Uegis; neque enira unum estllibernia regnum, sed divisa in plura. Hic itaque \ idens quae facta sunt , rcplctus cst •/(•lo : et hinc quidera indignans praedo- )ium !il)ertati , et insolcntice superbo- vuMi; iudc vcro miserans rcgni dcsola- lionem et Regisdejectionem, desccndit :ul ccllulam pauperis : suadet rcditum , i^ed non pcrsuadct, Instat tamcn, spon- ALACHI^. 60 det opem , dc cffeclu non diffulere mo- net; Deum affuturum promittit, cui non poterunt rcsisterc omnes adversa- rii ejus. Proponit ctiara oppressionem pauperum, patriaequc vaslalionem, et non proficit. 40. Caiterum accedente mandatoEpi-. scopi et Malachise consilio, de quibus illc pendebattotus, vix tandemacquics- cit. Scquitur Rex Regcm, et juxta ver- bura Regis , sicut fucrat voluntas in coelo, tota facilitate pulsis praedonibus, rcducitur horco in sua cura cxsultatione suorura, regnoque restituitur suo. Di- lexit ex tunc Rex ille , et scmper reve- ritus cstMalachiam : coquc propcnsius, quo plcnius in sancto viro digna vene- ratione et araore compercrat. Cujus enim tantam meruit in sua adversitate familiaritatem, sanctitatem ignorare non potuit. Propterea raagis in sua pros- peritate perpetuis illura amicitiis, de- votisquc colebat obsequiis, et libenter audiebat eum, et audito eo multa facie- bat. Et de his satis. Verumtamen non fortuitu factum reor, quod ita jam tunc magnificavit cum Dominus in conspectu Regura : sed quia vas electionis sibi erat illc, portaturus noraen suura coram Rcgibus et principibus. CAPUT V. Sorori defunclje sacrificiioblatione succurril. 11. Mortua est interimsoror ejus illa, quara praefati sunius. Nec praetercundae visiones, quas vidit de ea. Hujus siqui- deni sanctus carnalem exhorruerat vi- tam, ct tanto zelo, ut se devovcrit non visurura cam in carne vivcntem. At illa carne soluta, solutura est votum, et coepit viderc in spiritu, quam in cor- porc noluit. Quadani noctc audivit pcr soranium vocem sibi diccntis, sororcm cjus starc foras in atrio, ct ecce per totos trigiiita dics nihil gustassc : qui evigilans cito intcllexit,cujus escae ine- dia marccrct. Et diligcnler discusso numcro dierum qucm audierat, ipsum csse rcperit, cx quo pro ca panem dc C(tIo vivura non obtulissct. Tum ille qui sororis non aniinam oderat, sed poccatuni: bencriccntiam, quam intcr- 70 S. BERNARDI jniserat, rursum adoritur. Neque frus- ira. Non inulto post visa est illi perve- jiisse ad limen ecclesia) , nccdura tamen posse intrare ; apparere etiam in veste pulla. Cumque ille perseveraret, curans ne qua die solita stipe frustraretur ; se- cundo vidit eam in vesle subcandida; fidmissam quidem intra ecclesiam, sed jiltare contingere non permitti. Tertio tiuidem visa est aggregari coetui candi- datorum, et in veste candida. Yides Isctor, quantum valeat deprecatio justi assidua ? Yere regnum cffilorum vim patitur , et violenti rapiunt illud. Nonne libi videtur Malacbiaj oratio vicem quo- dammodo effractoris exbibuisse coeles- tibus portis, quando peccatrix mulier fraternis obtinuit armis, quod suis me- ritis negabatur? Hanc vim, Jesu bone, tu qui pateris, facis, validus et pius ad falvandum, faciens misericordiam et potentiam in bracbio tuo, et in sacra- inento tuo servans sanctis qui in terra sunt,usque in consummationera sseculi. IIoc plane sacramentum potens peccata consumere, debellare obvias potestates, iiiferre coelis revertentes de terra. CAPUT VI. Monasterium Benchorense desolalum inslaurat, 12. Et Dominus quidem in regione Lcsmorensi sic praparabat dilectum suum Malachiam ad gloriam nominis sui. Verum qui miserant eum, minime jam ferentes absentiara ejus, missis cpistolis revocant illum. Quo reddito suis, et quidem instructiore de omnibus, quse oportebat; en opus a Deo paratum, et servatum MalachicE. Yir dives et potens, qui locum Benc?ior et possessio- iies ejus tenebat, inspiratus a Deo, tonfestim inmanu ejus sua omnia dedit, «t se quoque. Et is avunculus ejus. Sed ?ilalachia3 spiritus quam carnis propin- quitas pluris fuit. Ipsum quoque locum iiencbor de quo cognominabatur, tradi- dit ei Princeps , ut aidiTicaret ibi mona- stcrium, vel potius reaidificaret.Nempe nobilissimum exstiterat ante sub primo Patre Congello, multa millia monacho- ram gencrans, multorum raonastcrio- ABCATIS rum caput. Locus verc sanctus foecun- dusque sanctorum, copiosissime fructi- ficans Deo, ita ut unus ex filiis sanctse illius congregationis, nomine Luanus, centum solus monasteriorum fundator exstitisse leratur. Quod idcirco dixerira, ut ex hoc uno conjiciat lector, quam ingens fuerit reliqua multitudo. Deni- que ita Hiberaiam Scotiamque reple- verunt genimina' ejus, ut ea potissi- mum tempora Davidici illi versiculi prsecinisse videantur : Fisitasli terram, et inehriasti cam, multiplicasli locupktare eam. Flumen Dei repletum est aquis, pa- rasti cibuni illorum, quoniam ita est prce- paratio ejus. Rivos ejus inehria, multiplica genimina ejus , in stillicidiis ejus lcetahitur (/erm/nons. Etinhuncmodum ca^teri qui sequuntur. Nec modo in prafatas, sed et in exteras etiam regiones , quasi inunda- tione facta , illa se sanctorura examina effuderunt. E quibus ad has nostras Gal- licanas partes sanctus Columbanus as- cendens, Luxoviense construxit monas- terium, factus ibi in gentem magnam. Aiunt tam magnam fuisse, ut suc- cedentibus sibi vicissim choris, con- tinuarentur solcrania divinorum , ita ut ne momentum quidem diei ac noctis va- caret a laudibus. lo. Hffic de antiqua dicta sint Ben- chorensis monasterii gloria. Hoc olim destructum a piratis, ob insigne digni- tatis antiqu», Malachias, vciuti quem- dam replantaturus paradisura , am- plexus est, ei quia multa corpora sanc- torura dormireut ibi. Nara ut taceam illa quae in pace sepulta sunt, ferunt nongcntos simul una die a piratis occi- sos. Erat quidera ingcns loci illius pos- sessio : sed 3Ialachias solo contentus loco sancto , totas possessiones et terras alteri cessit. Siquidera a terapore , quo destructura est raonastcrium, non defuit qui illud tenerct cum possessionibus suis. Nara et constituebantur per elec- tioncra etiam, et Abbatcs appcllabaii- tur, servantcs numine, etsi non re, quod olira exstiterat. Curaque suade- rent niulti non aUenare possessiones , sed totura simul retinere sibi , non ac- quievit paupertatis amator : sed fecit cligi jaxta raorcra qui cas tcnerct, loco DE VITA S. ( ut prajcliximus ) reteiito sibi, et suis. Et forlassis coiisultius, ut post apparuit, iiitegrum retiuuisset, si non magis suai prospexisset humilitati, quam paci. il*. Itaque ex raandato patris Imarii assumptis secum clecem circiter fratri- hus, vcniensad locum, coepitffidificare. Lbi quadam die cum in securi ipse se- caret, casu ex operariis unus, illo vi- branle in acira securim, locum incaute occupavit, quo ictus destinal)atur : et cecidit super spinam dorsi ejus,tanto utique impetu, quanto ille conatu im- pingere valuit. Corruit ille : accurrere omnes, putanles aut percussum ad mortem, aut raortuura. Et tunica qui- dem scissa a summo usque deorsum : homo vero illaesus inventus est, tam modice et summatim perstricta cute, ut vix in superficie vestigium appareret. Stabat homo incolumis, quem securis prostraverat, intuentibus et stupenti- bus qui circumstabant. Unde et facti alacriores, promptiores exinde ad opus invenli sunt. Et hoc initium signorum l^Ialachia!. Porro Oratorium intra paucos dies consummatum est de lignis qui- dem la^vigatis, sed apte firraiterque contextuni, opus Scoticum, pulcrura satis. Et exinde servitur Deo in eo, sicut in diebus antiquis, simili quidera devotione, etsi non pari numero. Prae- fuit iMalachias loco illi tempore ali- quanto, patre Imario ita constituente, ipse rector, ipse regula fratrum. Lege- bant in vita ejus quomodo conversa- rentur , et ipsc ante illos praeibat in jus- titia et sanctitate coram Deo : nisi quod prater institula communia, multa sin- gulariter faciebat, in quibus potius prae- ibat omnes, et aliorum nemo illura po- terat ad tam ardua sequi. Eo temporis et co loci quidam infirraabatur, cui assistens diabolus, et aperte loquens, suggercbat, ne umquara crederet nio- nitis iMalachia;; sed si intraret ad se, cultello cum peteret, et occideret. Quo cognito, qui illi ministrabant, ipso in- firmo prodente, verbum perferunt ad Malachiam , praemunicntes. At ille solita arma orationis arripiens, impavidus hos- tom aggrcssus, et infirmitatem fugat, et du^moucm. Erat autem noincn viro Mal- MALACHI^. 7i chus. Frater est iste secundum carneni Christiani nostri, Mellifontrs abbalis. Arabo enim supcrstites adhuc sunt, sibi in spiritu modo gcrmaniores. Nara ille, ut liberatus est, continuo non ingratus, loco eodera conversus ad Doniinum, habitum simul animumque mutavit. Et cognovere fratres malignum invidere bonis eorum; et a;dificati sunt, facti de reliquo cautiores. CAPUT VII. Dysent-.Tia laboranlem curat. 13. Clericum, nomirie Michaelem, dysenteria laborantem, et desperate, mittens ei aliquid de mensa sua, eodem loco sanavit. Secundo eumdem ipsum , gravissima infirmitate correptura, ct corpore pariter curavit, et raente. Ilico enim adhaesit Deo et Malachiae servo ejus, timens ne deterius aliquid sibi contingeret, si denuo ingratus tanto in- vcniretur et beneficio, et miraculo. Et nunc, ut audivimus, praeest cuidam raonasterio, sito in partibus Scotia^ : et hoc novissimum omnium quae ille fun- davit. Pro hujusmodi augescebat in dies et opinio , et congregatio Malachiae , et grande ei nomen intus et foris, non ta- raen re grandius. Nerape ibi deraoraba- tur etiam factus Episcopus, quod locus esset vicinus civitati. CAPUT vin. Episcopalum Conneretensem , licet invitus, suscipit. 16. Vacabat tunc temporis episco- palis sedes, et jamdiu vacarat, Mala- chia nolente assentire, siquidem ipsum clegerant. Persistcntibus taraen illis, tandem aliquando cessit, accedente ad vira faciendam mandato magistri sui, necnon et metropolitani. Tricesimo ferrae aetatis suse anno Malachias conse- cratus episcopus introducitur Conne- relh : boc cnim nomen civitatis. Cuni autcm coepisset pro officio suo agcre, tunc intcllexit homo Dei, non ad homi- nes se, scd ad bestias destinatum. INus- quam adhuc talcs expertus fuerat in quantacumque barbarie : nusciuam rc- 72 S. BERNARD pererat sic protervos ad mores , sic fe- rales ad ritus, sic ad fidcm impios, ad leges barbaros, cervicosos ad discipli- nam, spurcos ad vitam. Christiani no- mine, re pagani. Non decimas, non pri- initias dare , non legitima inire conjugia, non facere confcssiones; pocnitenlias nec qui peteret,nec qui daret, penitus inveniri. Ministri altaris pauci admo- dum erant. Sed enira quid opus plu- rium, ubi ipsa paucitas inter laicos pro- pemodum otiosa vacaret ? Non erat quod dc suis fructificarent officiis in populo ncquam. Nec enim in ecclesiis aut pr.ie- dicantis vox, aut cantantis audiebatur. Quid faceret athleta Domini ? aut cc- dendum turpiter, aut periculose cer- iandum. Sed qui se pastorem, et non mercenarium agnoscebat, elegit stare, quam fugere , paratus et animam suam dare pro ovibus , si oportuerit. Et quam- quam omnes lupi, et oves nullse; stetit in medio luporum pastor intrepidus, omnimodis argumentosus, quomodo fa- ccret oves de lupis. Monere communi- icr, secreto arguere , flcre per singulos ; jmnc aspere,nunc leniter convenire, prout cOique expedire videbat. In qui- 1)U5 per hsec minus profecisset , cor con- tritum et humiliatum ofTerebat pro eis. Quoties noctes totas pervigiles duxit, extendens manus in oratione ! Et cum venire ad ecclesiam nolient, per vicos et plateas occurreJ)at invitis ; et circum- icns civitatem, perquirebat anbclus quem Christo acquircret. 47. Sed et foris rura ct oppida nihilo- niinus sa?pius pcrcurrebat cuni sancto illo comitatu discipulorum suorum, qui mimquam deerant latcri ejus. Ibat, et erogabat vel ingratis calestis tritici mensuram. Nec veliebatur equo, sed pedes ibat, et in hoc virum se aposto- licum probans. Jesu bone ! quanta pas- sus est pro nomine tuo bellator tuus a filiis sceleratis ! quanta sustinuit ab his ipsis, quibus, et pro quibus loquebatur .bona tibi ! Quis digne exprimat, in «piantis vexatus , quibus aftectus sit con- tumeliis, quibus injuriis lacessitus, quoties lassatus inedia, quoties afflictus in frigore et nuditate ? Attamen cum his qui oderunt pacem , crat pacificus, in- I ABBATIS stans nihilominiiS opportune, impor- tune. Blasphematu5 obsecrabat; inju- riatus opponcbat scutum patienti» , et vincebat in bono malum. Quidni vi- cisset? Persevcravit pulsans, et secun- dum promissionem tandem aliquando pulsanli apertum est. Quomodo poterat non sequi, quod Vcritas praenuntia- verat secuturum ? Dcxtera Domini fecit virtutem, quia os Domini locutum est veritatem. Cessit durilia , quievit barba- ries; et domus exasperans paulatim leniri coepit, paulatim correptionem admitterc, recipere disciplinam. Fiunt de medio barbaricae leges , Romanae in- troducuntur; rccipiuntur ubique eccle- siasticae consuetudines, contrariae reji- ciuntur, reaedificantur basilicae, ordina- tur clcrus inillis. Sacramentorum rite so- lemnia celebrantur, confessiones fiunt, ad ccclcsinm conveniunt plebes, concu- binatus honestat celebritas nuptiarum ; postremo sic mutata in melius omnia, ut Iiodie illi genti conveniat, quod Do- minus per Prophetam dicit : Qui ante non popuhis meus, nunc populus meus. CAPUT IX. Monaslerium Ibracense conslruit i8. CoNTiGiT post annos aliquot de- strui civitatem aRcge aquilonaris partis Hiberniae, quia ab Aquilonc panditur omne nialum. Et forte malum illud bene utenti-bus bonuln fuit. Quis scit enim , si tali flagello Deus delcre voluit mala antiqua populi sui ? Istiusmodi Malachias necessitate compulsus, et ipse exiit cum turba discipulorum suo- rum. Nec otiosus exitus ejus. Ilac occa- sione jnonasterium Ibracense construc- tum est, eunte illo Malachia cum suis numero centum triginta fratribus. Ibi occurrit ei Cormarcus rcx. Ipse est, qui olim regno pulsus, sub cura 31alachia8 de misericordia Dci consolationem ac- cepit. Et locus ille situs in rcgno ejus. Gavisus est Rex viso IMalachia, se et omnia sua exponens ei , et his qui cum eo erant, utpote non ingratus nec itn- memor bencficii. Adducta incontinenti animalia multa ad usus fratrum, multa insuper in auro ct argcnto ad sumptua DE VITA S. ocdincioriiin pro rcgia libcralitale col- lata. Ipsc quoque eratintrans et exicns cym eis sedulus et officiosus, habitu quidcm rcx, sed animo discipulus Ma- lachiaj. Et bcnedixit loco illi Dominus propter iMalacliiam. Et in brevi factus est magnus rebus, possessionibus, et personis. Ubi velut de novo inchoans, legem et disciplinam, quam aliis impo- licbr.t, magis ipsc portabat cpiscopus et magistcr. Ipse iii ordine vicis suaj, co- •juina) ministcrio inscrvicbat : ipsc fra- tribus, cum rccumbercnt, ministrabat. Inter succcdentes sibi invicem fratres ad cantandum , legcndumve in ecclesia, non se pnctcriri patiebatur, strenue implens ct ipse officium loco suo, lam- Ic- tropolilano in omni obcdientia, etunus ipse oinnibus praisit. Veruin mospossi- mus inoleverat quorumdam diabolica ambitionc potentum, sedem sanclam Ahtentum iri ha?reditaria successionc. Ncc enim paliebantur episcopari , nisi MALACniiE- 75 qui essent de tribu ct familia sua. IVec parum processerat exsecranda succcs- sio, decursis jam in hac raalitia quasi gcnerationibus quindccim. Et eousque firmaverat sibi juspravum, immo omni morte puniendam injuriam, goiuMatio mala et adultera, ut etsi interdum dc- fecisscnt clerici de sanguine illo , sod episcopi numquam. Denique jam octo exsliterant ante Celsum viri uxorati, et absque Ordinibus , litterati tamen. Inde tota illa per universam Hibcrniam, de qua superius diximus , dissolulio ec- clesiasticae disciplinse, censura) enerva- lio, religionis evacuatio : inde illa ubi- que, pro mansuetudineChristiana, saeva subintroducta barbarics, immo paga- nismus quidam inductus sub nomine Christiano. Nam ( quod inauditum est ab ipso Christianitatis initio ) sine Or- dine, sine ratione mutabantur et mul- tiplicabantur episcopi pro libitu melro- politani, ita ut unus episcopatus uno non csset contentus , sed singulae pcne ecclesiae singulos haberent episcopos. Nec mirum. Nam quomodo tam raorbidi capitis membra valerent ? 20. Pro his Cclsus , atque hujiismodi malis populi sui vehementer dolens, ( erat enim vir bonus et timoralus ) curavit omni modo habere sibi succes- sorcm Malachiam, quodpor ipsum con- fidoret posse explantari male radicatam successionem : quicarus esset omnibu?, et quem omnes acmularentur , et Do- niinus erat cum eo. Ncc fruslratus cst a spc sua. Nam illo mortuo, substilutus est 31alacbias,non tamen mox, noque id facile. Eccc enim de semine nequam qui occupet locuni, ^lauricius nominc. Is por (luinquonnium , frolus polcntia sieculari , incubavit ecdosia?, iion epi- scopus, sed t)rannus. Nam vola piorum magisin Malachiam convenorant. Dcni- que snadebant cum subii e onus juxta constitutionomColsi : scd ille,(iuiomn«! sublimc haud socus quam suum pra'ci- pilium doclinabat, bonam sibi vidcba- lur nactus occasioncm excusandi, qiiod por id tcmporis introitus ejus pacificus esse non possct. Instabant lam sancto o|)ovi , et sollicitabant onincs: diio i)o- tissimum cpiscopi, Malchus cl Ciillcbor' 7'» S. BERNAR tus, qiiorum prior ipse cst scnior Lcs- jiiorensis, de quo supra mentio facta ost : alter, quem aiunt prima functum logatione apostolica^ Sedis per univer- sam Iliberniam, Qui triennio jam de- curso in liac praBsumptione Mauricii , ct Malachiae dissimulatione , non fcren- tes ultra ecclesise adulterium dedecus- que Christi, convocatis Episcopis et Prin- cipibus terra3 , uno spiritu adeunt Ma- lacbiam, parati vim facere. At ille renuere primum; praitendere siquidem difficultatem rei, nobilis illius prosapia? multitudinera , fortitudinem, ambitio- nem : multum esse ad se pauperculum opponere se tot, tantis, talibus, taliter radicatis, qui jam annos ferme ducen- tos, quasi hsereditate posaedissent sanc- tuarium Dei, et nuncquoque id praeoc- cupassent : non posse illos exstirpari, iiec cum mortibus Iiominura quidem : sua non interesse , fundi liumanum sanguinem occasione sui : postremo junctum se sponsse alteri , qaam dimit- tere non liceret. 21. Verura illis e contrario instanti- Ijus, et clamantibus , quia a Domino sermo egressus est; sed et tota auctori- "late jubentibus subire onus , atque in- tontantibus anathema :« Ad mortem, in- » quit, ducitis me: sedobedio spemar- » tyrii , hac tamen conditione , ut si » juxta fidem vestram res in melius ce- » dat, et vindicet sibi Deussuam hajre- » ditatem a diripientibus eam , tunc » demura omnibus consummatis, et ec- » clesia pacem habente, liceat mihi re- » dire ad priorem sponsam meam, et »amicam, de qua rapior, pauperta- w tera : etprome illic aliumsubstituere » qui tunc forte repertus idoneus fucrit.» Nota,Lector, virtutem viri, et animi puritatem, nec honorera scilicet afiec- tantis, nec formidantis mortem pro Christi nomine.Quid hoc animo purius, quidve fortius, ut sc exponens periculo et labori , alteri fructum cedat , ipsam in loco principatus securitatem et pa- cera ? Facit hoc , cura liberura sibi ex pacto retinet reditum ad paupertatem , pace et libertate ecclesiaj restituta. Spondentibus illis, demura acquievit volunlali eorum, vcl potius Dci, a quo DI ABBATIS sibi jam olim prajostensum recordaba- tur , quod de se modo dolebat fieri. Nempe jam a?grotante Celso , apparuit Malachix', et quidem longe posito et nescienti , mulier procerae staturae et reverendi vultus. Percontanti quajnam esset, responsum estesse uxoreraCelsi. Quae Iradens ei virgara pastoralera , quam manu tenebat, disparuit. Paucis decursis diebus, Celsus moriens misit baculura suum Malachiae, tamquara sibi successuro : quera ut vidit, agnovit ipsum csse , quem viderat. Hujus prae- cipue recordatio visionis terruit 3Ia- lachiam : ne si ( quod diu satis dissi- mularat ) ultra renueret , divinae jam videretur resistere voluntati. Verum- tamen civitatem non intravit,quamdiu ille incubator vixit, ne hac occasione contingeret raori quemquam ex his , quibus vitam magis ministraturus ve- niebat. Ita per bienniura ( nara id tem- poris supervixit ille ) agens extra ur- bera, strenueinuniversaprovincia opus episcopale exercuit. CAPUT XI. Insidias evadit incolumis , auctoribus male perdilis. 22. Illo igitur celeri morte facto de medio , rursum Nigellus quidam , immo vere nigerrimus , sedem praeripuit. Et in hoc aaimae suae Mauricius adhuc vi- vens providerat , ut bunc haberet liae- redem : in quo qui damnandus exibat, operibus adjicere damnationis persiste- ret. Erat enim ct ipse ex damnata pro- genie, cognatus Mauricii. Caeterum Rex, et Episcopi, et fideles terrae nihilomi- nusconvenerunt, ut introducerent Ma- lachiam. Et ecce consilium malignan- tiura ex adverso. Quidam de filiis Bc- lial, promptusad malitiam , potens in iniquitate , sciens locum ubi paritcr convenire decrevissent , multis aggre- gatis sibi , latenter vicinum occupat collem eminentcm e regione : unde illis tractantibusalia, repentino impetu super incautos irruerent, et interfi- cerent innocentcs. Condixerant enim ctiam Regem cura Episcopo trucidare , utnonesset qui vindicaret saiiguinem DE VITA S. jushim. Rcs innotuit Malacliiae , et in- tians ccclesiam( erat cnim prope) ele- \atis manibus wavit ad Dominuni : et ccce* nul)es et caligo , sed et tenebrosa aqua in nubibus aeris , diem verterunt in noctem. Fulgura quoque et tonitrua et horribilesspiritusprocellarum, diem wltinmm minitantur, vicinamque ele- menta intentant omnia mortem, 23. Et ut scias, Lector, quod oratio Malachioe concusscrit elcmenta; solos ijilerccpit tempestas, qui quacrebant animamcjus; solos turbo tcncbrosus invohit, qui paravcrant opera tencbra- luni. Bcniquc ipse , qui princeps exsti- tcrat tanti mali , fulminc percussus in- tcriit cum tribus aliis : et fucre con- sortcs mortis , qui fucrant participes sccleris. Quorum sequenti die inventa sunt corpora semiusta , et putrida , hx- rentia ramis arborum , ubi quemquc spiritus elevans allisisset. Alii quoque tres semivivi inventi sunt : csteri om- iics circumquaquedispersi. Illosautcni, qui cum Malachia erant, quamvis pro- ximos loco, tcmpcstas omnino non tc- tigit, ncc quicquam molcstiaj intulit. In facto isto recens capimus experimen- tum veritatis verbiillius, quia oralio justi penetral ccelos. Scd et novum anti- qui exemplum miraculi : quo olim tota yEgypto vcrsante in tenebris , solus Is- rael in luminc mansit , dicente Scrip-' tura : Vbicamque Isracl crat , lux erat. Huc mibioccurrit et factumsanctiEliK, nunc quidcui ab extrcmis tcrrae nubes vL pluvias educentis, nunc vero supcr Masphemos evocantis ignem de cado. Et modo de simili clarificatus est Dcus in servo suo Malachia. CAPUT XII. lloslcs £cu apmulos , in ipsum armalos, vir- lule animi el constanti in Deum lide lenit , sibique conciliat. 2^4. Anno ajtatis sua) triccsimo octavo puupcr Malachias , pulso incubatorc, iiitravit Ardmacha ,rontifcx et Metro- politanus totius Ilibernia). Rege vero caaterisquc, qui introduKcrant eum , ad propria rcmeantibus , ipse remanct iii laanu Dei, ctremanent illi foris pugnoe MALACHI^. 73 intus timorcs. Nam eccc viperea sobo- lcs, frcndcns et vocifcrans sc exhaerC'- dari , tota se intus ct foris suscitat ad- vcrsus Dominum,ct adversus Christum ejus. Porro Nigellus vidcns sibi immi- nerc fugam, tulit secum insignia qua3- dam Sedis illius, tcxtum scilicct Evan- geliorum, qui fuit bcati Patricii, bacu- lumque auro tectum, et gemmis pre- tiosissimis adornatum , quem nominant baculum Jesu , eo quod ipsc Dominus ( utfcrt opinio ) eum suis manibus te- nuerit , atque formavcrit. Et ha^c sum- moe dignitatis et vcnerationis in gente illa. Nempe notissima sunt celeberri- maque in populis, atque in ea reveren- tia apudomnes, ut qui illa habere visus fuerit , ipsum habeat episcopum popu- lus stultus et insipiens. Ibat homo gy- rovagus , et altcr satanas circuibat ter- ram, et perambulabat eam , insignia sacra circumferens : qua^ ubiquc osten- tahs, ubique eorum gratia rcceptabatur , concilians sibiper haecanimos omnium , et a Malachia, quosque potuisset, aver- tens. Haec ille. 25. Erat autem Princeps quidam de potentioribus iniquoe progcniei , quem rex, priusquamcivitatem exiret, jurare coegerat paccm tenere Episcopo , ac- ccptis ab co insupcr obsidibus multis. Is post rcgis exitum nihilominus civi- tatem ingrcssus, consilium habuit cum propinquisetamicis, quomodo sanctum dolo tenerent et occidercnt : timebant vero plcbem. Et conjurantes in necem lMalachia3 , constituere locum et diera, ct traditor dcdit eis signum. Ipso dic cum vespertina jam solcmnia in eccle- sia cclebraret Antistes cum universo dero et multitudine populi, mittit ad ipsum nequam illc in verbis pacificis in dolo , rogans quatenus ad se dignetur dcscendere , ut faciat pacem. Respon- dcntibusqui assistcbant, ipsum potius ad Episcopum dcherc venire; ecclcsiam csse competentiorcm locum firmandae pacis ( siquidcm prccscnscrant dolum ), subjungunt qui missi erant hoc tutura non csse Principi : tiraerc cum capiti suo, ncc sc credere turbis, qua3 sc antc hos dies causa Episcopi properaoduni intcrcmisscnt. Contcndentibus in liunc 76 S. inoduiii , illis quidcm ut irct, isiis vcro iie irct; Episcopus cupidus pacis , ct mortis non tiinidus : « Sinitc , inquit , M Fratrcs, sinite mc imitari Magistrum » meum. Sine causa sum Christianus, » si Christum non scquor. Fortc flccto » humilitatc tyrannum-,ct si non,Yinco » tamcn exhibcns ovi pastor, sacerdos » laico, quod milii ille dcbucrat. Vos » quoque , quod in me est , non parum >» ajdifico exemplo lali. Quid cnim si >» contingatoccidi?Non recuso mori, ut » vos vitae ex me teneatis exemplum. » Oporlct Episcopum, ut ait Episcopo- •» rum Princcps , non dominari in clero, » sed formam fieri gregis. Haud aliam » sane formara, quam ab illo acccpi- » mus, qui humiiiavit semetipsum , » factus obediens usque ad mortem. » Quis mihi det hanc relinquere filiis » signatam sanguine meo?Experiemini » certe, an sacerdos vester digne satis a » Christo didicerit, mortemnon timere » pro Christo. » Et surgens, coepit ire, flentibus cunctis et supplicantibus , ne tantum cuperet pro Christo mori ut tantuni Christi gregera desolatum relinqueret. 26. Verum ille totam spem suam po- iiens in Domino, tota alacritate per- rexit, tribus tantum comitatus discipu- lis, paratismori cum eo. Qui ut calcato limine domus repente se mediointulit armatorum, scuto fidci ipse munitus; concidere facies omnium, quia pavor irruit super eos, ita ut dicere posset Episcopus : Quitribulantmeinimicimei , ipsiinfirmali sunt, etceciderunt. Ilocver- bura verum est. Videres hostiam stan- tem, carnifices ferro armatis manibus undique ciscumstautcs : et qui immola- ret, non erat.Tutares stupcre lacertos: sic non fuit, qui extenderet nianum. Nam etisquoque, qui eaput malitise videbatur, assurgit ei potius quam in- surgit. Ubi , quyeso , signuin , o homo , quoddcdcrasinmortem Pontificis ? Hoc magis honoris signum, quam mortisin- dicium. Deferre est hoc, non mortcm inlerre. Res mira! pacem offerunt, qui nccem paravcrant.Noncst quodabnuut, qui et vitae pcriculo quoesierat cam. Itaque facta cst pax, et tam firma. ut ab RERNARDI ADBATIS illa die hostem SaceVdos non modo pa- catum habucrit, scd subdilum , scd de- votum. Quo audito, fideles quique ga- visi sunt, quod non modo salvatus sit sanguis innoxius in die illa; scd et no- centium multorura animoe , Malacliiae meritis, evascrintad salutem. Et appre- hendit omnes circumquaque tiraor, au- dientcs quomododuos inimicoruraejus, qui viderentur ferociorcs et fortiores in generatione sua, sic subita virtute pro- stravitDeus : istum loquor, qui in ma- nibus est, et eura de quo superius dixi. Alterura enira tcrribilitcr mulctatum in corpore, alterum miscricorditcr rau- tatura in corde, arabos mirabiliter com- prehenditin consiliis, quae cogitabant. 27. His ita peractis, coepit jam in ci- vitate Episcopus tota libcrtate dispo- nere et ordinare de omnibuspertinenti- bus ad ministerium suum , non tamen sine continuo discriminevita3sua3. Nam etsi jara nemoqui palaranocerct, abin- sidiantibus tamen ncc locus satis tutus Episcopo erat, nec tcmpus feriatura. Et dcputati sunt ei viri arraati ad custo- diam dic et nocte: scdilleraagis iuDo- mino confidebat. Fuit vero consilium , praefatum schismaticum insequi , eo quod seduceret raultos ex insignibus quae fercbat , suadcns omnibus episco- pum se esse debere; et sic sollicitans plcbes adversus Malachiam , atque ec- clesiae unitatem. Et fecit sic : ct sine difficultate'lta in brevi universas sepi- vit vias ejus per gratiam sibi a Doniino datara , et quam liabcbat ad oranes , ut malignus ille coactus sit dare manus , reddere insignia, et quiescere de reli- quo in omni siibjectione. Ita Malacliias, licetper multa pericula et labores,pro- sperabatur in dics, etconfortabaturma- gis ac niagis, abundans in spe et virtute Spiritus sancti. CAPUT XIII. Deiis Malachiae delraclores punit. 28. Nec modo malefactores, sed et dctractorcs Malachise corripuit Dcus. Quidam, verbi gratia, gratiam habens principum et potentum, ctiani ipsius Rogis, qnod cssct adulafor ct garrulus. DE VITA S. et potons iii lingua ; favebat pcr oninia advcrsariis Malacliiaj , ctprocaciter tue- batur partem eorum: Sancto vero et pra'&cnti resistebat in facie , et detrahe- bat absenti, irrcverenter occurrens ei in onini loco, maximeque ubi celebrio- ribus illum sciret interesse conventibus. Sert cito digna linguaeprocacis mercede donatus est. Intumuit et computruit lingua maledica, vermibus ex ea sca- tentibus, et diffluentibus toto ore blas- phemorquos per septem ferme dies in- cessanter vomens, tandem cura illis miseram exspuit animam. 29. Loquente coram aliquando 3Iala- chia, et populum exhortantc, mulier quaedam infelix ausa est interrumpere scrmonem clamoribus improbis , non deferens sacerdoti, et spiritui qui lo- quebatur. Erat autem de progenie im- pia, et spiritum liabens in naribus, blasphemias contumeliasque evomebat in Sanctum , dicens hypocritam et in- vasorem aliena? haereditatis , sed et cal- vitiei illius improperans. At ille nibil respondit ei , sicut erat verecundus el mitis : sed Dominus responditpro eo. Versa illa in insaniam est , Dominoju- dicante : et crebris vocibus clamitans sc suffocari a Malachia, morte de- inum horrenda luit peccatum blasphe- miaj. Sic misera assumens adversus Ma- lachiam impropcrium Elisaei, vere il- lum sibi alterum experta est Elisseum. 50. Porro quia causa pestilentioe cu- jusdam ortaj in civitate, multitudineni cleri et populi solemniter cum reliquiis Sanctorum tunc foras eduxerat, nc hoc quidem prx'tereundum, quod oranto Malachia, pestilentia ilico conquievit. Ex hoc jam, qui mutiret adversus eum, non fuit, dicentibus qui de semine Chanaan sunt : Fugiamus Malachiam , quia Dominus pugnat pro eo. At sero istud : quia zelus Domini, ubique oc- currcns eis , persecutus est eos usque ad inlernecionem. Quomodo intra paucos dies periit memoria eorum cum sonitu? quomodo facti sunt in desolationem, subilo defecerunt, pcrierunt propter iniquitatem suam? Grandc hodieque miraculum facit lam velox gcnerationis illius deletio, his praeseriim qui eorum MALACHI.E. 77 novcrant superbiam atque potentiam; 31ulta quidem et alia signa fuere, qui- bus Deus glorificavit nomcn suum, et servum suum inter sudores et pericula confortavit. Quis digne commemoret? ^on tamen omnia praeterimus , etsi non sufficimus ad omnia. Propter seriem au- temnarrationis, ne impediatur, aliqua quoe dicturi sumus , reservamus in tinera. CAPUT XIV. Scdem melrop^litanam paci redditam resignat. 31. Igitur Malachiasintra triennium reddita retributione superbis , et liber- tate ecclesiae restituta, pulsa barbarie , et reformatis ubique moribus Christia- nae religionis, videns omnia in pace esse,coepit cogitare etde sua pace, Et memor propositi sui , constituit pro so Gelasium,virumbonum, et dignumtali honore , conniventibus clero et populo, quin potius sustinentibus propter pac- tum. ]\am alias durum visum omnino. Quo consecrato, Regibusque ac Princi- pibus attentius commendato, ipse cla- rus miraculis et triumphis, ad suam pa- rochiam redit : non tamen Conneretls. Etaudi causam dignam relatu. Dioecesis illa duas fertur habuisse antiquitus epi- scopales sedes, etduos exstitisseepisco- patus. IdvisummeliusMalacbioe. Itaque quos ambilio conttavit in unum, Mala- chias revocavit in duos,partem alteri episcopo cedens, partem retinens sibi. Et propterea non venit Conneretb , qnod in eajam episcopum ordinasset : sed Dunum se contulit, disterminans parochias , sicut in diebus antiquis. 0 purum cor! o oculum colunibinum ! Lo- cum tradidit novo episcopo , qui vide- retur paratior, principalior haberetur; locum , in quo sederat ipse. Ubi sunt, qui de terminis liligant , pro uno viculo perpetes ad invicem inimicitias exer- centes? Nescio si quod genus hominum magis, quara istos, antiquum vatici- niumtangat : Secuerunt pmgyiantes Gn- laad ad dilatandum tcrminos suos. Sed hoc alias. 52. Mulachias factus Dunensis epi- 78 S. BERNARDI ABBATIS scopus, confestim morc suo curavitad- sciscere ad solatium sibi dc filiis suis conventum regularium Clcricorum. Et cccc rursus accingitur, quasi novus Christi tiro,ad spiritalc ccrtamcn ; rur- sus induitur arma potentia Dco, sanctaj paupertatis humilitatem, rigorcm dis- ciplina) coenobialis, otium contcmplan- di, orandi assiduitatem. Quae tamcn omnia voto magis valuit diu tcncre , quam actu. Etenim universi conflue- l)ant ad cum : nec modo mediocres , sod ct nobiles ct potentcs, illius se sa- piontioe et sanctitati instruendos, cor- rigendos ac regendos committere fes- linabant. Et ipse interdum ibat, et cxibat seminare semcn suum , dispo- nens ct dccerncns tota auctoritate dc rebus ccclesiasticis, tamquam cx Apo- stolis unus. Et nemo illi dicebat : In qua potcstate hc » palliis aulcm , ait summus Pontifcx , 80 S. BERNARDI ABBATIS >» oporfct soleiniiiusagi. Convocalis epi- »scopis,et clcricis, etmajoribus terrae, » celebraLis generale concilium : et sic » conniventia ct communi voto univer- » sorum per lionesfas personasrequiretis wpallium, et dabitur vobis. » Deindc tollens raitram de capite suo , imposuit capiti ejus : sed ct stolam cum mani- pulo dedit, quibus uti inter offerendum solebat. Et saliitatum in osculo pacis dimisit eum, apostolica fultum bene- dictione ct auctoritate. 59. Qui rcvertens per Claram-vallem, suam secundo nobis largitus est bene- dictionem. Et alta suspiria trahens, quod non liceret sibi pro suo desiderio remanere : Hos , inquit, interim pro me, oro ut retincatis, qui a vobis discant, quod nos postmodum doceant. Et infert : Erunt nobis in semen, et in semine isto henediccntur gentes, et illaj gentcs, quae a diebus antiquis monachi quidem nomen audierunt, monachum non vi- derunt. Et dimissisquatuor a latere suo , abiit. Qui probati, et digni inventi mo- nachi facti sunt. Post aliquod tempus, cum jam Sanctus csset in tcrra sua, raisit alios, ct de illis factum cstsimili- tcr. Quibus per aliquantum tempus in- structis, et cruditis cordc in sapientia, dato eis in patrcni sancto fratrc Chris- tiano , qui crat unus cx ipsis , cmisimus eos, adjungcntcs de nostris, quanti safficerent ad numcrum abbatia^. Quge conccpit, et pepcrit filias quinque : et sic multiplicato semine , augescit in dies numerus monachorum , juxta de- siderium et vaticinium Malachiae. Nunc jara repetaraus ordinera narrationis. CAPUT XVII. Diversabeneficia sanitatiim per eum collata. 40. Malachias profcctus a nobis, prospere pervenit in Scoliara. Et in- venit David regem, qui adhuc hodie superest, in quodam castello suo : cu- jus filius infirmabatur ad raortera. Ad quera ingrcssus , honorifice a Rege sus- ceptus , et hurailiter exoratus , ut sana- ret filium suum; aqua, cui benedixit, adspersit juvenem , ct intuens in eum , ait; Confide, fili, non raorieris liac vice. Dixit hoc, et die scqucnti, secundum dictum prophetae, sccuta est sanitas, sanitatcm laetitia patris, clamor et stre- pitus totius exsultantis familiae. Exiit sermo ad omncs ; nec cnira quod in do- mo regia, et Regis acciderat filio, la- tcre potuit. Et ecce ubique resultans gratiarum actio , et vox laudis, tuin pro salute domini,tura pro miraculi novitatc. Henricus est iste : nani vivit adhuc unicus patris sui, Miles fortis et prudens, patrizans (ut aiunt) in sec- tando justitiam et amorera viri. Et araavit uterque 3Ialachiam, quamdiu vixit , taraquam qui iilum a raorte re- vocasset. Rogabant eum manere per aliquot dies : sed illc declinans gloriam, moram non sustinuit,etraane carpcbat iter. Transcunti igitur per villam , no- raine Crugeldura, occurrit puella mula. Orante illo, solutum est vinculum lin- guaj cjus, et loquebatur recte. Dehinc villam ingrcdiens, quam nominant ec- clesiam sancti Michaelis , oblatam sibi mulicrcm phreneticam, et vinctam funibus, coram omni populo curat, et dimissa incolumi, proficiscitur. Pervc- nicns vcro ad portum Laperaspcri, transitum ibi per aliquot dies pra3sto- labaturrsed mora minirae transiit otio- sa. Construitur interira dc virgis in se- pcm textis Oratorium, ipso jubente, ipso operante pariter. Consumniatum circumdedit vallo, atque interjacens spatium in coemeterium benedixit. Sane mcritalienedicentis miracula satis dcclarant, quae usque hodie ibi actitari fcruntur. hi. Inde est, quod de finitirais locis infirmos et male habentes illo portarc consueverunt , et sanantur raulti. Mu- licr, totis dissolutis racmbris , plaustro vecta illuc , pedibus suisrcmeavit do- mum , una dumtaxat noctc non frustra in loco sancto praistolata miscricordiam Domini. Alia qusedara ibidcra pernocta- bat in oratione : quara forte reperiens solam homo barbarus , accensus libi- dine , ct sui minime compos , irruit ra- biosus in eam. Convcrsa illa , ettreme- facta, suspiciens advertit hominem plcnum diabolicospiritu : « Heustu, in- w quit, miser, quidagis?Considera ubi D£ VlTA S. » es, rcvcrcre hocc sancta, dcfcrDeo , t* defcrscrvocjusMalachia),parccettibi » ij)si. » Non destitit illc, furils agitatus iniquis. Et ccce (quod horribilc dictu est) vcucnatum ct tumidum animal , quod bufoncra vocant , visum est rep- tans exire deinter femora mulicris. Quid plura? Tcrrefactus resilit horao, et datis saltibus, fcstinus oratorio exi- lit. IUeconfusus absccssit, ct illa intacta remansit,, magno quidera et Dci raira- culo, ct merito Malachiae. Et pulcre operi foedo et abominando foedura in- tcrvcnitct abominabile monstrum. Non prorsus alitcr decuit bestialem exstin- gui iibidinera , quara per frigidissiraum vcrmem : ncc aliter temerarium fre- nari ausum, frustrari conatum , quara per vilem, inutilcmque bestiolam. Et ]\asc loco isto sufficiant pauca de pluri- bus : nunc jam reliqua prosequamur. MAtACirr^. 81 CAPUT XVIII. Reversus in patriam, tolus curae pastorali el reformationi iiicumbit. 42. AscENDiT Malachias navem , et prospcre navigans, applicuit monaste- rio suo Bcnchorensi, ut primi filiipri- mam reciperent gratiam. Quid animi pulas gessisse illos, sano de via tam longa recepto patrc , ct illo patre ? Ncc niirura , si sc tota in gaudiura effude- runt viscera corura in rcditu ejus , quando ct cxtcris circuraqnaque gcnti- l)us incrcdibilcra mox laititiam vclox rumor invexit. Dcniquedc civitatibus, ct castellis, et vicis occurrunt ei; ct quocumque divcrtat, suscipitur cxsul- talionc universa? terra?. Ycrumtaracn non sapit honor. Opus cxcrcctur lcga- tionis : multis inlocis cclcbrantur con- ventus multi, ne qua rcgio, scu portio rcgionis, lcgationis fructu ct ulili- tate fraudctur. Seminatur supcr omnes aquas : non est qui sc abscondat. ab opcra soUicitudinis ojus. Non sexus, non Ktas, non conditio, non professio rcputatur. Ubi(iue scmcn spargitur sa- lutarc, ul)iquc intonat tuba cocleslis. Ibiquo discurritjUbiquc irrumpit,cva- ginalo gladio lingua) ad facicndam vin- diclam in nationil)us, incropntiones in populis. Terror ejus supCP facicntcs raala. Clamat iniquis : Nolite iniquo agere ; et delinquentibus : Nolite exal- tare cornu. Religio ubique plantatur, propagatur, fovetur. Oculi ejus supcr cos, ct cura ejus ad necessitates eorum. InConciliis, quae passim celebrantur, repetuntur antiquae traditiones, quas tamen bonas fuisse constiterit , abolila* vero negligentiasacerdotum. Nec modo vctcra instaurantur : cuduntur et nova ; et qufficumque promulgaverit, tamquam coelitus edita 'icccptantur , tcnentur , scripto mandantur ad meraoriara poste- rorum. Quidni coelitus missa credcren- tur, quae tot coelestia confirmant raira- cula ? Et ut fidem dictis faciara, pcr- stringara nonnulla paucis. Quis enim cuncta enuraeret? Quaraquamlibentius, fateor, iraitandis immorer, quam ad- mirandis. CAPUT XIX. Virlutum ejus insignia,et mores vero prac- sule digni. 43. Et meo quidcm judicio primuiii ct maximum miraculum , quod fecit , ipse crat. Ut enim taceam intcrioreiu liorainem ejus , cujus pulcritudincm , fortitudinem , puritatera satis indica- bantmorcs ipsius ct vita; ipsura exto- riorera ita uno seraper modo , ipsoquo modcstissimo et deccntissimo gessit, iit nil prorsus appareret in eo,quod pos- sct offcndcre intuentes. Et quidcra qui non offcndit in vcrbo, ille perfectus cst vir. At vcro in Malachia quis uraquau) , otiarasi curiosius obscrvarit, dcprchen- dit otiosura , non dico verbum , scd nu- lum? quis manum ,pedemvc moventent frustra? Immo quid non a^dificans iii ojusincessu, aspcctu, habitu, vultu^ Deniquc vultus hilaritatem nec fuscavifc UKoror, nec levigavit risus. Totum in co disciplinatum , totum insignc virtu- tis, pcrfcctionis fonna. Pcr omnia sc- rius , scd non austerus. Rcraissus inter- dum, dissolutus numquam. Ncgligens nihil, olsi pro tcmporc muUa dissimu- lans. Quiclus sa^pe, sed minimc ali- quando oliosus. A die prirao conversio- nis snnc us- vium habuit hominem cum uxore sua, quae non poterat loqui. Rogatus, ut ejus iniserealur, stat in porta, populo cir- cumstante : et data benedictione super eara, jubet dominicam dicere oratio- nem. Dixit illa, et populus benedixit Dominum. In civitate, cui nomen Oen- threb, decumbens lectulo quidara dives, jam dies duodecim privatus linguae of- ficio, ad jussionem visitantis se sancti, loquelam recuperat, eucharistiam su- mit : et ita munitus, extremum in bona confessione efflavit spiritum. 0 oliva fructifera in domo Dei! o oleum jucun- ditatis, ungens et lucens! Et splendore miraculi illustravit sanos , et suavitate beneficii unxitinfirmum, cui mox mo- rituro salutarem confitendi et commu- nicandi obtinuit facultatem. Intravit ad eura quidam de nobilibus, habens ei aliquid dicere. Qui inter loquendum, fide plenus, tres juncos pie furatus de lectulo , in quo ille sedebat , tulit se- cum : et multa Deus de furto pietalis est operatus, fide illius, et Praesulis sanctitate. Forte venerat in civitateui, nomiue Duevania. Et cura sederet ad mensam, ingressus vir nobilis de civi- tate ipsa , humiliter supplicatprouxore praegnante, quae jara solerane omne praeterisset tempus pariendi , ita ut mi- rarenlur omnes; et nemo, qui aliud quam vitae periculum crederet irami- nere. Ilogat et^um eo Neeraias episco- pus illius civitatis , qui juxta eum sede- bat : rogant et caeteri, quotquot aderant simul discumbentes. Tum ille : « Cora- » patior ei, inquit, quod bona mulier » sit , et pudica. » Et porrigens viro po- 6. 8'i. S. EER-NARDI ALBATf.S eulum, cui])onedixcrat : « Yado, inquit, » (la illi bibcrc, scicns cam sumpto » benedictionis potu, ct sine mora, ct » sinc periculo parituram. » Factum cst quod pra^cepit , et nocte ipsa subsccu- tum est quod promisit. Scdcbat in campo cum Comite UIydia3 aliqua trac- lans, et multifudo copiosa circa eos. Vcnit mulier gravida , ct vcrc gravis. Indicat se contra omnes naturae legcs retinere partum jam quindccim mensi- I)us et diebus viginti. Compassus Mala- chias super novo et inaudito incom- modo , orat, et mulier parit. Qui ade- rant, la^tati sunt, et mirati sunt. Om- nes enim viderunt, in qua faciiitatc ct velocitate loco eodem enixa sit, et triste negati partus pcriculum mira- culo commutatum jucundiori. GAPUT XXII. Concubinario obstinato exilium denuntial. 48. AcciDTT ibidem quiddam pari quidem miraculo , sed sorte dispari. Vidit homincm, qui publicc tcnere di- cerctur concubinam fratris, et hic erat Miles , minister Comitis. Et publice convcniens incestuosum , alterum ci Johanncm exhilmit : « Non licct tibi, » inquicns , concubinam habere fratris » tui. »At ille alterum ipsi nihilominus Herodem rcdhibens , non modo non au- divit eum , sed et superbc respondit, et coram omnibus jurat numquam sc di- missurum. Tum commotus Malachias , sicut erat pro justitia vehemcnter ze- lans : « Et Deus , inquit, te ab illa sepa- » ret vel invitum. » Parvipendens ille, ex instauti abiit indignabundus. Offen- densque mulierem non longe a turba constituta in loco , vi oppressit cam , sicut erat satanse totus, cui paulo ante traditus fuerat. Nec latuit flagitium. Ancilla, quse dominam comitabatur, recurrens domum (nempehaucl pro- cul aberal loco) nuntiat anhela quid mali accidcrit. Ad quam voccm ger- mani illius, qui domi erant , zelantes sororis stuprum, tota illo festinantia pervolant, pudicitiai hostem, ipso in loco et operc sceleris dcprchcnsum, multis confossum vulneribus inturi- munt. Nccdum convcntus solutus craf , cum ccce armigcr illius, quod evene- rat, nuntiavit. Et mirati sunt univcrsi , quod sententia Malachise tam celerem habuissct cffectum. Timuerunt quiquc flagitiosi audito hoc verbo (nammuUi crant in terra), etterriti purgati sunt, lavantes manus suas in sanguine pec- catoris. CAPUT XXIII. Varia sanitatum heneficia variis praeslita. 49. DiARMiTiuM Comitem,multo jain tempore decumbentem lecto, duriter quidem increpans , qiiod malus homo esset, immoderatius serviens vcntri ct gulae , benedicta adspersum aqua , sur- gere fecit sine mora , ita valentem, ut equum ascenderet ilico, et utique pr»- ter spem suam ipsius et suorum. In urbe Caseiensi venit homo ante euu» cum filio paralytico , rogans illum sa- nari. Qui orans breviter : « Vade, in- » quit , filius tuus sanabitur. » It, efc crastino redit cum filio , sed minim« sanato. Tum surgens Malachias, et stan» super eum diutius oravit, et ille sana- tus cst. Etconversus ad patrem : « Offer, » inquit, illum Deo ». AnnuithomOj scd non tenuit : et post aliquot annos ille jam juvenis recidit in idipsum , sino dubio propter inobedientiam patris , ct pacti transgressionem. Alius quidaju vcniens de Ipnginquo ,.cum esset Mala- chias in finibus Mumonisc, attulit ad eum filium,pedum pcnitus officio dc- stitutum. Pcrcunctatus quonammodo illi id accidisset:« Ut suspicor, inquit, dx»- » monuni malignitate. »Et addit: « Lu- » denti in pratoipsi (nifallor) immiscrc »soporem, evigilansquepuerulus,sic se » invenit. » Hoec dicens , cum lacrymis precem fundit, efflagitatopem. Misertus cjus oravit Malachias, jubens ffigrum intcrim dormire ibidem super soliuni. Dormivit; et surrcxitsanus. Hunc ipse, quia de longe venerat, aliquamdiu iu comitatu suo retinuit, ct erat ambulans cum eo. 50. In monasterio Bcnchorcnsi pau- pcv quid: n fratrum eleeniosynis sus- tent;'!)atur. Et erat quotidianam acci- D,E VITA S. MALACHI.5-. 8:i liicns slipcm, aliquid officii faclitans iii pistrino. Is claudus ab annis duo- dccim, liumi manibus rcpcns, post se Irahebatpcdcscmortuos.Qucradiequa- dam ante ccUara suam Malachias moes- tum ct mocrentcra invenicns causam pcrconlatur. Et ille : « Vides , inquit, » quam ex longo misellus afflictcr, et ma- » nus Domini supcr me : et ecce ad cu- » mulum aerumnae , homines , qui mise- » reri dcbucrant, irrident mc potius, mi- » seriamcxprobrantes. «Qucm ubi audi- vit piclale motus suspexit in coclum , iiianusparitcr levans. Facta autcm brevi oratione, ipse intravit ccUam, et ille surrexit. Et stans super pedes suos , jnirabatur, si vereesset quod erat pene somnium suspicatus. Coepit tamen se pedetentim movere : neque enim possc ire satis credebat.Tandem quasie gravi somno evigilans, cognoscit misericor- diam Domini super sc ; firmiter gradi- tur, et in pistrinum revertitur, exsi- liens et exsultans, et laudans Deum. Viso eo, qui ante viderant et cognove- rant , repleti sunt stupore ct ecstasi , phantasmaputantes. Virumitem hydro- picum orando sanavit : qui ilico rcman- sit in monasterio , pastor oviura factus. 51. Civitas Hiberniae , nomine Corca- gia , vacabat episcopo. Traclatum estde clectione : dissensere partes, quibus- que , ut assolct , prsesulem volentibus constituere suum, non Dei. Venit illuc Malachias, audita dissensione. Convo- cato clcro et populo, etiam corda cl vota discordantiura unire curavit. Et pcrsuasis illis totura negotiura sibi de- bcre crcdi , cui potissiraura sollicitudo incumbcret illius, sicut et aliarum pcr Iliberniara ccclesiarura ; incontinenti «ominat eis, non querapiam de nobili- busterroc, sed magis quemdam homi- nem pauperem, qucm sciret sanctura et doctum : ct hic erat alienigcna. Quscritur ille : nuntiatur decumbere lccto, et ita dcbilis, ut nuUo pacto oxcat, nisi in manibus portatus minis- trantium. EtMalachias: uSurgat, inquit, » innomine Domini,cgopra3cipio; obe- » dicntia salvum facict cum. » Quid face- rct ille ? Parere volebat , sed imparatum ac scntiebat : quod etsi possct irc , epi- scopari reformidabat. Ita cum voluntate obediendi , pugnante gemino hostc , pondcre languoris, ct metu honoris , vicit illa tamen, data sibi in adjuto- rium spe salutis. Itaque conatur, movet sese , tentat vires, invenit se solito for- tiorcm, Crescit pariter fides cum viri- bus , et rursum facta fortior fides dat vicissim viribus incremcntum. Jam sur- gcre per se valet, jammeliuscule gradi, jara nec sontire inambulando lassitudi- nem ; demum expeditus et alacer per- venire ad Malachiam sine hominis ad- jutorio. Qui assumens eum, misit in cathedram, clero etpopulo collaudante. Hoc ita in pace factum est , quia nec illi ausi sunt Malachiae voluntati in ali- quo obviare, videntes signum, quod fecerat : nec ille parere dubitavit , tam evidenti argumento faclus securior dc Domini voluntate. S2. Mulier qusedam fluxura sanguinis patiebatur : et hsec nobilis, carissima Malachioe, plus tamen ob morura quam gencris nobilitatem. Quae ex toto defi- ciens,nimirura cura sanguine exhaustis viribus, jam posita in extremis , misit ad Dei hominem , ut , quod supererat , animse subveniret,qui se jam non essct visurus in corpore. Audiens Malachias, moleste tulit , quod mulier virtutis fo~ ret, et vita ejus fructuosa opere et exemplo. Et videns se non posse satis accurrere tempestive, accito Malcho, quod juvenis esset, et expeditus: (ipsc est, cujus supra raerainimus, frater Christiani Abbatis. ) « Accelera, inquit, » fer illi tria poma haec, super quae no- » mcn Domini invocavi. Confido in ipso » quod ubi ex eis gustaverit, non gusta- » bit mortcm , priusquam nos vidcat , » etsi tardiuscule secuturos. » Festinat 3Ialchus sccundum mandatum , et vc- niens intrat ad moriturara , alterum se exhibens pucrura Elisaci, nisi quod hu- jus cfficacior opera fuit. Jubet missam sibi a Malachia bcnedictionem acciperc, et gustare, si quo raodo valuerit. At illa exhilarata, audito nomine Mala- chiae, ut obedirc possit, nutu significat, paulispcr se erigi vclle ; nam verbo nou poterat. Erigitur , gustat : gustato con- fortata cst , loquitur ct gratias agit. Et 8G S. BERNARDI ABBATiS iininisit Dominus soporem in eam , et suavissime requievit in eo, cujus usu diu caruerat , sicut ct esu. Stetit intc- limsanguis, et post modicum cxpergc- facta sanam se reperit, nisi quodlonga incdia, et sanguinis minutione adhuc debilis erat. Si quo minus, die sequenti desideratus Malachiae adventus aspec- tusque perfecit. CAPUT XXIV. Feminam sine sacramenfo Exlremae unclio- nis defunctam resuscitat. S3. Habitabat vir nobiiis in vicinia Benchorcnsis monasterii, cujus uxor cum infirmarctur ad mortem , rogatus Malachias ut descenderet, priusquain moreretur, infirmam uncturus oleo. Dcscendit, et intravit ad eam : quo viso, cxsultat illa, spe animata salutis. Et cum pararet ungcre eam, visum est om- nibus differendum potius usque mane. Erat enim vespera. Acquicvit Mala- chias, et data benedictionc supcr a^grain cxivit cum his qui secum erant. At vero post modicum subito clamor factus est, planctus et strepitus multus per totam doinum ; siquidcm insonuit, quod mor- tua csset. Accurrit Malachias tumultu audito , et secuti sunt euni discipuli ejus. Et accedcns ad lectum , ut certo comperit cxspirasse, constcrnatus est animo , sibi impulans , quod fraudata gratia Sacramcnti obierit. Et elevatis in coelum manibus: « Obsecro, Domine , » inquit, insipientcr egi. Ego, ego pec- ■» cavi, qui distuli ; non ista , quse vo- :>» luit. » Haec dicens , contestatus cst in audientia omnium , nullam se receptu- rum coiisolationem, nullain daturum requiem spiritui suo , nisi , quam tule- rat, liccret restituere gratiam. Et stans super eam, tota nocte laborabat in ge- initusuo; etpro oleo sancto, largo im- bre lacrymarum perfundcns mortuam ,. vicem iili unctionis, quam poterat, exhibebat. Ipse qaidem sic; ad suos autem : « Vigilate , inquit , et orate. » Itaque in psalmis illi, ille in lacrymis, noctem duxere pervigilem. Et mane facto , exaudivit Dominus sanctum suum, quia spiritus Domini erat postu- lans pro eo , qui postulat pro sanctis gcmitibus inenarrabilibus. Quid plura? Aperitoculos quae fuerat niortua : et, ut solent qui de gravi somno evigilant , fricans sibi manibus frontem et tempora, super lectum se erigit , et agnito Mala- cliia, inclinans devote salutat eum. Et verso luclu in gaudium , stupor appre- hendit omnes , et qui viderunt , et qui audierunt. Sed et Malachias gratias agens, bcnedixit Dominum. Et unxit eam nihilominus , sciens in hoc Sacra- mento remitti peccata, et quod oratio fidei salvct infirmum. Post ha3c abiit ille, et illa convaluit ; et vivens inco- lumis tempore aliquanto , ut gloria Domini manifestaretur in ca , peracta poenitcntia , quam sibi Malachiasin- junxerat, in bona confessione iteruni obdormivit , et migravit ad Dominum. CAPUT XXV. Alia diversa beneficia in diversos collala, 54. FuiT itera mulier, cui spiritus iracundiaeetfuroris in tantum domina- retur, ut non soluin vicini et cognati fugerent consortium cjus, sed filii quo- que ipsiusvix sustincrent habitare cum ea. Clamor, etrancor, et tcmpestas va- lida, ubicumque fuissct. Audax, ct ar- deiis, etprseceps, metuenda lingua ct manu, importabilis omnibus , et invisa. Dolcntes filii tuin pro illa, tum pro seipsis, trahunt illain ad praesentiam Malachiae, lacrymabilem cum fletu querimoniam deponentes. Vir autem sanctus et periculum matris, ct incom- modum miscrans filioruin , seorsum ad- vocat illam : fucritne confessa aliquan- dopeccata sua, sollicite percontatur. Respondit : «Nequaquam. Confitere, » in- quit. Paret. Et ille injungens poeniten- tiam confitcnti , oransquc supcr eam , ut Dominus omnipotens det ei spiritum mansuetudinis, in nomine Domini Jesu ne ultra irascatur jubet. Sequitur tanta mansuetudo, ut paleat omnibus non esse aliud , quam admirabilem mutationem dexteia} Excelsi. Fcrtur adhuc liodie vivere, et tantae cssc patientiae et leni- tatis,ut quac omnes exasperare solebat, DE VITA S. nullis inodo exasperari damnis, contu- nicliis, affliclionibus queat. Si licet et ine, juxta Apostolum, abundare in sensu niep, accipiat quisquc ut volet : ego istud superiori suscitatae miraculo mor- tuaeceusco praefcrendum, quod exterior quidem ibi, hic verointcrior revixerit Iiomo. Et nunc curramus ad reliqua. 55. \ irsecundum sseculum honorabi- lis, secundum Deumtimoratus, veniens ad Malachlam, questus est ei supcrste- rilitatc anima3 suae , supplicans ut sibi obtincret ab omnipotente Deo gratiam lacrymarum. Et subridens 3Ialachias, quod gratum haberct in homine saecu- lari desidcrium spiritalc , suam maxil- lam maxillai iliius quasi blandicndo conjungens : « Fiat, inquit, tibi, sicut » petisti. » Tantos exinde , et pcne continuos exitus aquarum deduxerunt oculi cjus, ut illud Scriptura? ei posse aptari viderctur : Fons hortorum , pu- teus aquarum vivcntium. Est insula maris in Hibernia, ab olim fecunda piscium : et mare ibi pisco- sum valde. Pcccatis ( ut creditur ) ha- Litantium adempta copia solita , quae multos habcbat filios, infirmata est, et a tanta funditus sui commoditatecmar- cuit. Dolcntibus accolis , et jacturam gravem populis aegre ferentibus , reve- latum cst cuidam mulieri ,precibus Ma- lachiae posse alTerri remedium : idque innoluit omnibus, ipsa prodente. Nutu Dei contigit adesse Malachiam. Dum enim circuirct, et replcrct Evangelio legioncm, divertit illuc, ut et ipsis cam- dem gratiam impertirct. At barbari , quibus crat major cura de piscibus , omni instantla flagitant, ut potius re- spiccrc dignctur supcr sterilitatem in- sulae suae. Qui cum responderet se mi- nime ad hoc vcnisse, hominum magis, quam piscium dcsiderare capturam; vi- dens tamen fidcm eorum, flexis in lit- torc genibus, oravit ad Dominum , ut, licet indignis, indultum olim bencfi- cium tanta fide repetentibus non nega- ret. Ascendit oratio, ascendit et piscium multitudo,et fortc uberior, quam in diebus antiquis, et ipsa populo terrae perscverans usque in hodiernum diem. Quid mirani , si oratio justi, quae pcnc- MALACHI^. 57 tratcoelos, penetravit abyssos, ct de profundo raaris tantas pisciura copias evocavit ? 56. Vcnerunt aliquando tres episcopi in villam Fochart, qucm dicunt locura nativitatis Brigidae virginis : et quartus erat Malachias. Ad quem presbyter qui hospitiosusceperateos :« Quid faciam , » inquit, quod pisces non habeo ? »Quo respondente , ut quaereret a piscatori- bus : « Bienniura est, ait, quodnon in- » veniuntur pisces in flumine. Unde et » piscatores prorsus difi^usi , etiam arti » suae renuntirverunt. •» Et ille : «Prae- » cipe, inquit, laxari retia in noraine » Domini. » Factum est, et capti sunt salmones duodecim. Secundo miserunt, et captis totidcm, inopinatum inferunt mensis et ferculum , et miraculum. Et ut clare liqueat, Malachiae meritis hoc datum fuisse ; aliis quoque duobus se- quentibus annis eadem nihilominus sterilitas perduravit. CAPUT XXVI. Veritatem corporis Christi in eucharislia propugnat. 57. FuiT quidam clericus in Lesmor, probabilis ( ut fertur ) vitae , sed fidei non ita. Is sciolus in oculis suis, prac- sumpsit dicere, in eucharistia esse tan- turamodo sacramentum,et non rera sa- cramenti, id est solara sanctificationem, et non corporis veritatcm. Super quo a Malachia secreto , et saepe conventus , sed incassum, vocatus ad mcdiura est, seorsum tamen a laicis, ut, si fieri pos- sct, sanarctur, et non confunderetur. Itaque in conventu clericorum data fa- cultas homini est pro sua sententia re- spondendi . Cumque totis ingenii viribus, quo non mediocriter callebat , assercre et defenderc conarctur errorera ; Mala- chia contra disputante et convincente , judicio oraniumsuperatus, de convcntu confusus quidem exiit , sed non correc- tus. Dicebat autera se non ratione vic- tura, sed Episcopi pressum auctoritate. « Ettu, inquit, o Malachia, sine causa M mehodic confudisti,adversusprofecto » veritatcm locutus, etcontratuam ip- » sius conscicntiara. »McestusMalachias €8 S. BERNARD pix) honilne sic indurato , sed magis Fi- dci dolens injuriam , timenspericulum ccclesiam convocat, errantem publicc arguit , publice monet ut rcsipiscat. Suadentibus liocipsum episcopis etuni- \erso clero , cum non acquiesceret , tontumaci anathema dicunt^haereticum protestantes. Nec sic evigilans : « Om- »nes, inquit, favetis homini potius , r* quam veritali ; ego personam non ac- » cipio, ut deseramveritatem. « Ad hoc verbum substomachans sanctus : « Do- » minus , inquit, fateri te veritatem fa- » ciat, vel ex necessitate. » Quo respon- dente, Amen, solvitur conventus. Tali i^le inustus cauterio, fugam meditatur, infamis atque inhonorus fore non susti- 3iens. Et continuo sua tollens exibat , cum ecce subita correptus infirmitate , sistit gradum, viribusque deficiens, eodem loco jactat se super solumanhe- 3us et fessus. Forte incidens in id loci Tagabundus insanus quidam , offendit liominem , quidnam ibi agat, perconta- lur. Respondet gravi se infirmitate te- iieri, et neque procedere, neque redire \alentcm. Et ille : « Infirmitas ista haud » alia, inquit, quam ipsa mors est. » Hoc iiutem non dixit a semetipso ; sed pul- cre Dorainus per insanum corripuit cum, qui sanis acquiescere noluit con- siliis sensatorum. Et addit : « Revertere 5) domum, ego te juvabo. » Deniqueipso duce revertitur in civitatem; rcdit ad €or,et ad misericordiam Domini. Ea- dem hora accitur Episcopus, agnoscitur Teritas, abjicitur error. Confessus rea- tura absolvitur , petit Viaticum , datur reconciliatio : et uno pene momento perfidia ore abdicatur, et morte dilui- tur. Ita mirantibus cunctis, sub omni celeritatecompletus est serraoMalachia; et Scripturnam foret voluntas Dci. Et die quadani de via regrediens, cum jam loco appropiaret, prospexit cminus : et ecce Oratorium apparuit magnum lapi- deum, et pulcrum valde. Et intuens diligcnter situm, formam et composi- tionera, cum fiducia arripit opus, priu» quidem indicata visione senioribus fra- tribus, paucis tamen. Sanc totum, quod attente notavit de loco, ct modo, et qualitate, tanta diligentia observavit, ut pcracto opcre, factum viso sirailli- mum apparcrct , acsi ct sibi cum Moyse dictum audierit: Vide,ut omnia facias secundum exemplar, quod tibi ostcn- sura cst in raonle. Eodem visionis ge- nere id quoque, quod in Saballino situm est, antequam fieret, praeosten- sum est iUi, non modo Oratorium, sed et monasteriura totura. CAPUT XXIX. Claret propheliae spiritu , et omni miraculo- rum gratia. 61. Transeunte illo per quaradam civitatera, et raultitudine magna con- currente ad eum , casu vidit juvcnem intcr alios videndi se curiosum. Ascen- derat lapidem , et stans super suramos articulos , extento collo , oculis et anirao intendcns in eura, queradam illi de novo Zacchaeura exhibcbat. Nec latuit Malachiara, sancto quidem Spiritu re- velante, vcre illum v.enisse in spiritu et virtute Zacchaji. Dissimulavit tunc tamen,tacitusque pertransiit. Cgeterum in hospitio nocte ipsa narravit fratribus, quoraodo illum vidisset, et quid praevi- disset de illo. Die autcm tertia, en ille cum viro quodam nobili, domino suo : qui aperiens votum et desiderium ju- vcnis, rogabat, ut a se commcndatum recipere dignaretur, et liabere de caj- tcro inter suos. Et Malachias agnosccns eura : Non est opus, inquit, ut quein jam Dcus coramendavit, horao coni- mendet. Apprchensumque manu sua tradidit abbati Congano nostro, et ille fratribus. Ipse vero juvcnis, adhuc ( ni fallor) vivcns primus Conversus laicus Suriensis monastcrii , tcstimoniuni ha- bet ab omnibus,quod sanctc conver- setur intcr fratrcs sccundum ordinem 92 S. BERNARDI ABBATIS Cistercicnscin. Et cognovcrunt disci- puli, etiam in hoc Malachiam prophe- tiaj spirilum hahuissc; non solum au- lcm, scd et in eo, quod suhjuncturi sumus. 60. Cum Sacramenla offerret, ct ap- propiassct ci diaconus , facturus aliquid pro officio suo, intuitus cum saccrdos, ingemuit, quod sensisset pcnes illum latere quod non conveniret. Pcracto sacrificio, sccreto pcrcunctatus dc con- scientia sua, confessus est, et non ne- gavit illusum sihi per somnium nocte ipsa. Cui injungens poenitentiam : Non dehueras, inquit, hodie ministrasse; sed vcrccunde te suhtrahere sacris , et defcrre tantis tamque divinis mysteriis, ut hac humilitate purgatus, dignius cxinde ministrares. Item alia vice sa- crificante illo, et orante hora sacrificii, ca quidem sanctitatc et puritate cordis, qua solitus erat, adstanti diacono visa est columha intrare per fenestram in claritate magna. Ea sacerdos perfun- ditur totus, ea suhohscurior hasilica tota refulget. Columha vero aliquandiu circumvolitans, tandem rcsidet super crucem ante faciem sacerdotis. Obstu- puit diaconus ; et pavens tum pro lumi- nis, tum pro volucris novitate, quod illa sit rara avis in terra , cecidit super faciem suam, et vix palpitans, sese erigere ausus est, vel quando officii sui neccssitas postulavit. Post Missam seor- sum conventus a Malachia, suh periculo vitae juhetur nullatenus secretum pro- dere quod vidisset, quoad viveret ipse. Aliquando cum in Ardmacha esset cum quodam coepiscopo suo , de nocte sur- gens , coepit memorias Sanctorum , quae in coemeterio sancti Patricii multae sunt, orando lustrare : et ecce unum de alta- rihus suhito ardcrc conspiciunt. Amho taiim viderunt visionem hanc magnam, et amho mirati sunt. At Malachias intel- ligens signum esse magni meriti illius, vel illorum , quorum sub altari illo cor- j>ora requicsccrcnt, currens, et se me- diis immergens flannnis , expansis bra- chiis sacram amplexatus est aram. Quid ihi fcccrit, quidve senserit, nemo qui soiat : scd quod amplius solito, coRlcsti ijjnc succcnsns ex iilo iguc cxicrit, Fratrum qui cum co tunc cranl, rcor neminem essc qui nesciat. 66. llxc dicta suntjpaucaquidem do pluribus , sed multa pro tcmpore. Non enim signorum tempora liajc, secun- dum illud : Signa non vidimus; jam non est Propheta. Unde satis apparet , Mala- chias meusquantus in meritis fuit, qui tam multus in signis exstitit, et in ra- ritate tanta. Quo enim antiquorum ge- nere miraculorum Malachias non claruit? Si bcne advertimus pauca ipsa qua) dic- ta sunt, non prophetia defuit illi, non revelatio, non ultio impiorum,non gra- tia sanitatum, non mutatio mentiura, non dcnique mortuorum suscitatio. Per omnia benedictus Deus, qui sic amavit et ornavit cum : qui et magnificavit eum in conspectu Rcgum , et dedit illi coro- nam glorise. Amor prohatur in meritis, ornatus insignis, magnificatio in ultio- ne inimicorum,glorificatio in praemio- rum rctrihutione. Hahes, diligcns lec- tor, in Malachia quid mireris, liahes et quid imiteris. Nunc jam quid tihi ex his sperandum sit, studiosus attcnde. Nam finis horum , pretiosa mors est. CAPUT XXX. Locum et diem morlis suse prsedicit , et cau- sa pallii denuo iter ad papam Eugenium suscipit. 67. Percunctatus aliquando , quo- nam inloco, si optio dctur, extrcmum malit agere diem,-(de hoc siquidem fratres quserchant inter se , quem sibi quisque deligeret) cunctatur, ct non respondet. Instantibus illis : « Si liinc » migro 5 inquit , nusquam libcntius , » quam unde una cum nostro Apostolo » resurgcre possim. (Diccbat autcni » sanctura Patricium. ) Si percgrinari » oportct, ct ita permittit Deus, Cla- » ram-vallem delegi.» Requisitus itcm de tempore, diem respondit solemnem omnium dcfunctorum. Si simplex vo- tum putatur, impletum cst; si prophc- tia, ne iota prsetcriit. Sicut audivimus, sic vidimus de loco pariter, et de die. Dicamus hreviter, quo ordine istud, quave occasionc provcnerit. yi-^grc satis ferehat , Hibcrniam usque adhuc pallio caruisse, utpotc acmulator sacramenta- DE V-ITA S. MALACHIyE. 9o rum : quorum nc uno quolibct gcntcm suam vellct omnino fraudari. Et recor- datus sil>i a Papa Innoccntio fuissc pro- missuin ; indc magis tristari , quod dum adliuc illc superfuit, non fuit missum pro co. Et nactus occasionem, quod Papa Eugenius summam regiminis te- nerct, et eo temporis usque in Fran- ciam appropiassc nuntiaretur, pppor- tunitatem rcquircndi se invenisse ga- visus cst. ■ Prajsumcbat autem de illo , utiquc viro tali , et de tali assumpto profcssionc : magis vero, quod suo?. Clarae-vallis spccialis filius cxstitissct , nec timcrct apud illum se ullam susti- nere difficultatcm. Itaque convocantur episcopi, concilium cogitur : tractata triduo , qua; tcmpori imminerent : die quarto aperitur consilium de pallio rc- quirendo. Placet, sed si per alium re- quiralur. Tamen quia brevior via, ct ob lioc tolcrabilior percgrinatio videre- tur, non fuit qui ejus obviare praesu- mcrct consilio ct voluntati. Et Mala- chias, soluto concilio , arripit itcr. Pro- scquuntur eum , qui convenerant fratrcs usquc ad littus, non multi tamen, ipso nimirum prohibente. Ad quem unus illorum, Catholicus nomine, flebili voce ct vultu : Ileu, tu abis, inquit, et in quanta pene quotidiana vexatione me deseris, non ignoras, nec fers opem misertus raci ! Si ego dignus qui patiar , fratrcsquid peccavcrunt, qui vix diem noctemve ullam a tam laboriosa cura et custodia mei fcriatam habcre sinuntur ? llis vcrbisctlacrymis filii (flcbatcnim) palema visccra concussa sunt, ct am- plcxatus est cum blandiondo , impres- soque pectoriejussigno crucis : «Certus » csto, inquit, te ejusmodi nil passu- » rum, donec rcdcam. »Eratautemcpi- lcpticus , ct cadebat frequentcr , ita ut interdum non semcl , scd sapius pate- rctur in dic. IIoc jam per sex annos morbo horrido laborabat : sed ad vcr- bum ;MaIachia3 pcrfcctc convaluit. Ab illa hora nil talc pcrpcssas est, nil tale (utconfidimus) deinccps pcrpessunis, quia Malachias deinceps rediturus non cst. 68. In ipso asccnsu navis acccdunt duo ex his , qui illi familiarius adhacrc- bant, audcntes et pelontcs aliquid ab co. Quibus ille : Quidvultis? Non dici- mus, inquiunt, nisi spondcas tc dalu- rum. Spondct. Et illi : Volumus nobi-; ccrto promitti a tua dignationc, te iii Iliberniam incolumem revcrsuruni. Instare et caetcri omncs. Tum illc pa- rumpcr dclibcrans , poonitcrc prinio quod se alligasset, qua exirct non in- veniens. Angustia) undiquc , dum nil occurreret ab altcrutro tutum periculo, voti videlicet, aut promissi. Visum ost tandem id potius eligcndum, quod im- praescntiarum plus urgeret, rcliquum supernae committendura dispositioni. Annuit tristis quidem; sed magis ill03 noluit contristare : et spondcns eis, ut volunt, asccndit navera. Et cum jani fcrc medium itcr a^quoroum peregis- sent, subito contrarius ventus navcm repellit,et reducit in terraraHibcrnia;. Descendens dc navi, in ipso portu iii quadam sua ecclesia pernoctavit. Et Ice- tus, gratias egit divinae consilio provi- dcntia;, quo factura cst, ut jara fecerifc satis pro sua promissionc. Mane vcro intrans navera , ipsa die prospero cursu fransfretavit, et venit in Scotiara. Dic tcrtia pervenit ad locura , qui Virido- stagnura dicitur : quera fecerat prsepa- rari , ut ibi statueret abbatiara. Et re- licto illic de filiis suis, fratribusnostris, monachorum conventu et abbatc , ( nara secura ad lioc ipsura eos adduxerat) valedicens eis, profectus est. 69. Et cura transiret, occurrit ei rex David, aquo susceptus cst cura gaudio, et retentus pcr aliquot dies : raultaquc oi^cratuspIacitaDcOjinchoaturarcpctit itcr, Et pertransiens Scotiara, in ipso introitu Anglia; divertit ad ecclesiara Gisiburnensem , ubi habitant viri reli- giosi, canonicam ducentes vitam, ah antiquo familiares ei pro sua religionc et honestate. Ibi adducta cst ad eum raulier paticns raorbura , qucra cancruin vulgo appellant, ipso liorrendum visu; et sanaviteam. Nam ubi aqua, cui bo- nedixit, adspersa sunt ulcerum loca , dolorcm non sensit. Dic vcro scqucnti vix ulcera apparcbant. Abicns indc, ad marc vcnit;sed ncgatur transitus. Cau- sa , ni falIor,fuit orta simultas quncdam 9'i S. BERNARDI ABBATIS inter summum Pontificem ct Rcgcm Anglise , quod Rex ncscio quid mali suspicaretur de bono illo homine , si transiret : nam nequc alios cpiscopos transire sinebat. Quod quidem impe- dimentum , etsi fuit contrarium Mala- chiai voluntati , scd non voto. Dolebat diffcrri a dcsiderio suo, ncscicns magis per hoc impletum iri. Nam si inconti- nenti transisset , oportebat transire etiam Claram-vallem,utsummum Pon- tificem sequeretur. Jara cnim abicrat, eterat Romae , aut prope Romam. Nunc vero intercedente dilatione factum est, ut tardius transfretans, ad locum et horam sanctissimi sui obitus opportune occurreret. CAPUT XXXI. Biusus Claram-valleTn venit , moriturus loco el tempore quo desideraverat. 70. Qni a nobis susceptus est , tam- quam verus, ab Occidente veniens, Yisitans nos Oriens ex alto. 0 quantum iiostra3 Claraj-valli irradians sol ille cla- ritatis adauxit 1 quam jucundus ad ejus introitum dies festus illuxitnobis! Hajc dies, quam fecit Dominus, exsultatum et laetatum inea! Quam celer et saliens, tremulus licct ac debilis, mox ipse oc- curri ! quam laetus in oscula rui ! quam laetis brachiis missam mihi ccplitus am- plexatus sum gratiam ! quam alacri vul- tu et animo, mi Pater, introduxi te in domum matris mcae , et in cubiculum genitricis meae! Quam festivos deinde tecum duxi dies, sed paucos!Quid vero ille vicissim nobis? Ncmpe hilarem, nempe affabilem peregrinus noster om- nibus se prsebebat, omnibus incredibi- liter gratum. Quam bonum, et quani jucundum agebat hospitem apud eos , quos nimirura videre venerat a finibus terrse, non auditurus Salomoncm, sed exhibiturus. Denique audivimus sa- pientiam cjus, tenuimus prsesentiam ejus, et tenemus. Jam quatuor aut quinque dies liujus nostra? solcmni- tatis defluxerant, cum ecce die so- lemni beati Lucce Evangelista? , missa in conventu sua illa saucta devotione celcbrataj febre correptus, lecto decu- buit : ct nos cuni illo omncs. Extrcma gaudii nostri moeror occupat, modcra- tior tamen, quod lcvior intcrim febris esse videretur. Videres discurrere fra- tres , dandi avidos , vel accipiendi. Cui non dulce videre illum? Cui non dulcius ministrare illi? Utrumque sua- ve, utrumque salutare. Et humanitatis erat prajbcr^ obsequium , et profectus cuique sui, cum gratiam reportaret. Assistere omnes, omnes solliciti erant circa frequens ministerium medica- menta perquirere , adhibcre fomenta, urgere saepius ad gustandum. Ad quos ille : « Sine causa, inquit, hsec; sed » caritate vcstri facio quicquid injun- » gitis. » Sciebat cnim imminere teni- pus suae inigrationis. 71. Cumquc fratres, qui cum 80 ve- nerant, fidentius instarent dicentes, non oportere diffidere de vita;nec enini signa morlis in eo aliqua apparerent : « Oportet, inquit, hoc anno Malachiani » cxire de corpore. » Et infert : « Ecce » appropinquat dies, quem, ut optime » nostis , optavi semper ipsum fore diem » resolutionis mex. Scio cui credidi, » et certus sum,non fraudabor reliquo » desiderii mei, qui partcm jam teneo. » Qui me sua miscricordia perduxit ad » locum quem petii, terminum quem » seque volui , non negabit. Quod ad hoc » corpusculum attinet, hic requies mea : » quod ad animam , Dominus provide- » bit, qui- salvos facit sperantes ia se. » Nec parumspeirepositura mihi in die » illa 5 qua mortuis tanta a vivis bene- » ficia impenduntur. » Nec longe aberat dies ipsa , cum talia loqueretur. Interca jubct se sacro oleo ungi. Exeunte con- vcntu fratrum ut solemniter fieret,non sustinuit ut ad se ascendcrent : ipse descendit ad eos. Jacebat siquidem in solario domus superioris*.Ungitur, et sumpto Viatico , fratrum se orationibus, et fratres commendans Deo, ad lectum revertitur. Alto de solario descendebat pedibus snis, et rursura nihilominus suis pedibus ascendebat : et dicebat mortem esse in januis. Quis hunc Iiomi- nem crederet moriturum ? Solus ipse, et Dcus id scire poterant. Non vultus pallidior, noa macilentior vidcbatur; DE VITA S. non rugala frons , non rccondili oculi , non nares extcnuatoe, non contracta labia, non adusti dentes,non collum exesdin et gracile , non curvi humeri , non caro exinanita in corpore reliquo. Haec erat gratia corporis cjus, et haec gloria vultus cjus, qua3 non evacuatur , ne iii morle quidem. Talisquoad vixit , lalis ct mortuus apparebat, viventi si- milior. 72. Cucurrimus usque huc : sed modo ha^remus, quia Malachias cursum con- summavit. Stat illc, et nos pariter sta- mus cum co. Alioquin quis libcnter currat ad mortcm? praesertim tuam , Pater sanctc, quis rcferre possit? quis velit audire? Attamcn dileximus nos in vita,in mortc non scparabimur. Fra- tres , non rclinquamus in morte , qucm vita prosccuti sumus. Ab ultcriori Scotia usque huc cucurrit ille ad mortem : ca- mus et nos, et moriamur cum co. Opor- tet, oportet dicere, quam cernere nc- cesse fuit. Adest Omnium Sanctorum clara ubiquc celebritas ; sed juxta vcte- rem sentcntiam, Musica in luctiiimportu- na narratio est. Adsumus , canimus vcl inviti. Flcndo cantamus, et cantando flemus. Malachias etsi non cantat,non plorat tamcn. Quid cnim plorct, qui appropinquat ad gaudium? Nobis, qui relinquimur , rclinquitur luctus : solus Malachias festum facit. Quod cnim non potcst corpore , facit mentc , sicut scrip- tum est : Cogitalio liominis confitebitur tibi^ et reliquiic cogitalionis diem festum agtnt tibi. Dcficienteilli corporisinstru- mento, silente organo oris, officio vocis cessante , reiiquum cst, ut mentis jubilo solemnizet. Quidni solcmnizet sanctus, qui Sanctorum ducitur ad solemnita- tem? Exhibet illis, quod mox sibi de- bebitur. Adhuc modicum , ct ipse unus ex illis est. 75. Sub noctis crcpusculo, cum jam utcumquc diei a nobis expleta celcbri- tas foret , Malachias appropinquavcrat, non crcpusculo, scdauroraj. Annon illi aurora.cui nox praecessit, dies autem appropinquavit ? Itaque febrc invales- centc, cfppit ex intimis ardens per omnc corpus crumpere sudor, ut quo- dannnodo transicns per ignem ct aquam MALACHIiE. 93 educeretur in rcfrigenum. Jam despe- ratur de vita cjus, jam quisque suum judicium reprehcndit, jam nulli du- bium , Malachise sententiam prsevalere. Vocamur : adsumus. Et ille oculos le- vans in circumstantes : « Dcsiderio de- » sideravi, inquit, hoc pascha mandu- » care apud vos. Gratias ago supcrnae » pictati : non sum fraudatus a dcsidcrio » meo. » Vides homincm securum in mortc, et necdum mortuum, jam cer- lum de vita.*' Nec rairum. Videns ad- csse noctem, quam cxspectaverat, et in ipsa diescere sibi ; quasi de nocte triumphans, vidctur insultare tenebris, ct quodammodo loqui : « Jam non di- » cam, Forsitan tencbrge conculcabunt » me, quia Iia^c nox illuminatio mca in » deliciis mcis. » Et blandc nos consolans : « Habete , inquit , curam mei j ego ves- » tri , si licuerit , non obliviscar. Licc- » bit autem. Credidi in Deum, et oni- » nia possibilia crcdenti. Amavi Deum: » amavi vos, et caritas numquam ex- » cidit. » Et suspicicns in coelum : « Dcus, » inquit, scrva cos in nominc tuo : non » solum autem eos, scd et omnes, qui per » verbum ac ministcrium mcum tuo se » mancipavere scrvitio. » Dciude impo- nens manus singulis, et benedicensom- nibus, pausatura ire jubet, quia non- dum venerat hora ejus. 74. Imus : redimus circa medium noc- tis. Nara ea hora lux lucere in tenebris nuntiatur. Implctur domus : adest con- gregatio tota : Abbates quoque multl qui convencrant. Psalmis, ct hymnis, ct canticis spiritualibus proscquimur amicum repatriantcra. Anno a^tatis sure quinquagcsimo quarto , loco et tcmpore, quo prceelcgit, ct praedixit 3Ialacliias episcopus et legatus sanctai apostolicae Scdis , Yclut c manibus nostris assump- tus ab Angelis , felicitcr obdormivit in Doraino. Et vere obdorraivit. Vultus placidus placidi cxitus indicium fuit. Et quideni oraniura oculi fixi in cum : ncmo tamcn, qui quando exivit, ad- vertere potuisset. Mortuusvivere, etvi- vcns mortuus puiabatur : adeo nil in- tcrcidit, quod altcrutrum distcrminarct. Eadcm vivacitas vultus, sercnitas ca- dcm,qualisapparere solct iiidormienlc. O') S. CERNARD Diccrcs moiiem nil hoium tiilisso, ma- gis auxissc plurimum. Noii cst muta- ius, scdipsc mutavit omncs. iMirum in modum luctus ct gcmitus omnium su- l)ilo conquicscit : mutatur in gaudium moeror, planctum cantus cxcludit. Ef- fcrtur, feruntur in coelum voccs, infer- tur Oratorio Abbatum humeris. Vicit fidcs, triumphat affectus, rcs in suum devcnit statum : cuncta gcruntur ex ordine , cuncta cx ratione proccdunt. 75. Et revera quid rationis habct im- modcratius plangere Malachiam, quasi iion sitprctiosa morsejus, quasi non sit magis somnus, quam mors; quasi non sit mortis portus, ct porta vitse? Mala- chias amicus noster dormit, et ego lu- gcam ? Luctus iste usu se , non ratione tuetur. Si Dominus dedit dilccto suo somnum, et talem somnum, in quo haercditas Domini, filii mcrces, fruclus vcntris : quid horum videtur fletum in- dicere ? Egone fleam illum , qui flctum evasit? Ille tripudiat, ille triumphat, ille introductus cst in gaudium Domini sui;et ego eum plangam? Cupio mihi hffic, non illi invideo. Interim parantur exscquiaj : offertur pro eo sacrificium ; I ABBATIS consummantur cx morc omnia cum summa dcvotione. Stabat cminus pucr, cui emortuum pcndcbat a latcrc bra- chium, magis illi impcdimcnto, quam usui. Quo compcrto, innui ut accc- dcrct : et apprchensam aridam manuni applicui ad manum Episcopi , et vivifi- cavit eam. Ncmpe vivebat in moftuo gratia sanitatum : ct manus ejus fuit mortua} manui, quod mortuo homini Elisaeus. Pucr ille dc longe vcncrat, et manum quam pendentem attulerat, sanam in patriam rcportavit. Jam om- nibus ritc pcractis, in ipso Oratorio sanctEC Dei gcnitricis Mariae, in quo sibi bene complacuit Malachias, traditur scpulturae, anno ab Incarnatione Do- mini millesimo centesimo quadrage- simo octavo, quarto nonas Novembris. Tuum est, Jesu bone , depositum , quod nobis creditum est; tuus thcsaurus, qui reconditur pencs nos. Servamus illum rcsignandum in temporc , quo reposccn- dum ccnsueris : tantum ut absque con- tubernalibus suis non egrcdiatur, scd quem habuimus hospitem, habeamus duccm , tccum ct cum ipso pariter reg- naturi in saecula sseculorum. Amen. TRACTATUS BE CANTU SEU CORRECTIONE ANTIPHONARII CISTERCIENSIS ORDINIS'. Bernardus humilis abhas Clarm-valUs omnihus transscripturis hoc antiphonarium , sive canta" turis in illo. Inter caetcra quae optime aemulati sunt Patres nostri, Cisterciensis vide- licet Ordinis inchoatores, hoc quoque studiosissimc et rcligiosissime curave- runt , ut in divinis laudibus id cantarent, quod magis authcnticum invenirctur. Missis denique qui Metensis ecclcsia) Antiphonarium (nam id Gregorianum csse dicebatur) transscriberentj et af- ferrent; longc aliter rem esse quam aiH dierant, invencrunt. Itaquc examina- tuni ditplicuit, eo quod ct cantu, ct littera invcntum sit vitiosum, et in- compositum nimis, ac penc pcr omnia contemptibilc. Quia tamcn scmcl coe- pcrant; et usi sunt co, et usque ad nostra tempora rctinucrunt. Tandcni aliquando non sustincntibus jam fra- (ribus nostris Abbatibus Ordinis, cuin mutari ct corrigi placuisset, cursc nos- trse id opcris injunxerunt. Ego vero DE CANTU SEU CORRECT. ANTli 97 ticcilis cx ipsis fratribiis nostris, qui ia art(; ct usu canendi instructiores atque periiiorcs invcnti sunt, dc muUis ct divcrsis novum tandcm Antiphonarium in subjectum volumcn collegimus, et oantu(sicut crcdimus) et littera irre- prehcnsibilc. Dcnique cantator ipsius, si tamen gnarus fuerit,hoc probabit. Ita ergo ut dcmum mutatum est, et in hoc voluminc continctur, volumus in nostris de cajtero monasteriis tam vcrbo, quam nota ubiquc tencri; et mutari omnino in aliquo ab aliquo, auctoritate prout licet, incipiunt et terminant, de- ponunt et elevant, componunt et ordi- nant. IJnde nemo miretur aut indigne- tur, si cantum aliter quam huc usque audierit, in plerisque mutalum inve- nerit. Ibi enim aut irregularis cst pro- grcssio, aut progressioni sive disposi- tioni reclamat oppositio, aut oppositio- ncra dissolvit oppositio. Haec omnia cum vitia sint regularum, perfectio- nem magis exterminantia, quam deter- minantia, omnino procul sunt ab illi3 qui vitia magis abscindere , quam dis- totius Capituli , ubi ab universis Abba- 1 pensare novcrunt. Dcnique cum Musica tibus concordiler susceptum et confir- recta sit canendi scicntia , omnes hu- matura est, prohibemus. Porro muta-' jusraodi cantus a Musica excluduntur. tionis hujus causam et rationem, si qucm evidentius et plenius nosse delec- tat, legat subjectam praefatiunculam, quam praefati discussores veteris Anti- phonarii ad hoc ipsum praeponere cura- vcrunt : ut palam factis qua3 in illo erant, tara cantus, quam litterae vitiis, rcnovationis et correctionis necessitas atquc utilitas clarius appareret. PR^FATIO ANTIPBONARII. 4 . Cantum quem Cisterciensis Ordi- Tils ecclesiae cantare consueverant, licel gravis ct multiplcx obfuscct absurditas, diu tamen canentium commendavit auctoritas. Sed quia penitus indignum vidcbatur, qui rcgularitcr vivere pro- posuerant, hos irregulariter laudesDeo decantarc; cx eorum assensu cantum ita corrcctum invenies, quatcnus elimi- nata falsitatum spurcitia, expulsisque illicitis ineptorum liccntiis, integra regularum veritatc fulciatur, aliorum- que cantibus, quibus crat deterior, ad notandum et cantandum commodior ha- beatur. Dignuui siquidem est, ut qui tcncnt Regula} veritalem, prajtermis- sis aliorum dispensationibus, habeant ctiam rcctam canendi scientiam, ropu- diatis eorura liccnliis, qui similitudi- nem magis, quam naturam in cantibus attcndentos, cohaerentia disjungunt, ct conjungunt opposila; sicquc omnia con- fuudcnlos, canlum prout libct, non 2. qui nimirum non recte, sed irregula- riter et inordinate canuntur. De muta- tione namque litterae facilis est, nisi fallimur, excusatio. Eam nimirum in plerisque adeo parcam et restrictam re- perimus, ut in eadem historia idem versus ter repeteretur aut quater, ac si in toto veteri ac novo Testamento re- periri non posset quippiam , quod adeo comraode posset apponi. In multis etiam historiis Postcommuniones ab iis, qui simplicitatera cantus ignorant Antipho- narii , pro Responsoriis appositas inve^ nimus : quibus versus subjuncti ita mi- sere cohserentes, ut notari non posset, secundura quod eos pronuntiari neces- sariura erat. 2. Dediraus ergo operam , ut in nulla historia idera versus plusquam semel reperiatur; immo, nisi fallimur,vix trcs versus reperies, qui in toto An- tiphonario vel bis contineantur. Post- communioues autcm quasdam removi- mus, usitata et authentica pro eis re- sponsoria apponentes : quorumdam vero litleram ut sanctam et evangelicara re- tinentes, honestate et pulcritudine can- tus supercoloravimus , sobriam lamen atque pudeutem musicam ubique ser- vantcs. Inmultis dcniquelocislittcrani veteris Antiphonarii tantajrcmissionis atque dissolulionis esse comperimus, ut multis falsitatibus sive apocryphorum na3niisrcspersa,non solum tanlium, sed et odium sui legcntibus inferrct; ita ut novitii qui sub ecclesiastica disciplina erudili fucrant, ipsum Antiphonarium 7 9S S. BERNARDl AEB.\TIS tum pro littera, tum pro nota fastidien- tcs et ignorantes , in divinis Laudibus tardiores reddercntur et somnolentio- res.Praemonitos autem esse volumuseos inaxime qui libros notaturi sunt, ne no- tulas vel conjunctas disjungant , vel conjungant disjunctas : quia per hujus- modi variationem gravis cantuum oriri potest dissimilitudo : insuper et singu- los cantus in propriis studeantterminare linalibus, per quarum inconsultam trans- mutationem tanta in cantibus orta est confusio , ut plures eorum alterius sint manerise, et alterius deputenlur. 3. Quatuor enim sunt diversitates sive maneriae cantuum , quibus omnis ipsorum multiplicitas includitur. Hae apud Graecos vocantur , protus , deute- rus, tritus, tetradus, Hae inter se oppo- sitae sunt, et certis ab invicem differunt proprietatibus. Prima enim maneria est, quae ab voce qua terminatur ascendit per tonura post semitonium, et descendi t per tonura. Haec duas tantum habet fi- nales D etA, quarum utraque habet supra se priustonum, post semit^nium, et sub se tonum. Secunda maneria est , quae a voce qua terminatur, ascendil per semitonium et tonum, et per tonum descendit. Haec iterura habet duas fina- lesE etB quadratum, apud quas nimirum illum ascensum et descensum naturali- ter invenies. Tertia maneria est quae ascendit per duos tonos , et descendit per semitonium : quae nihilominus ha- bet duas finales F et C, utpote taliura proprietatum susceptivas. Quarta as- cendit per duos tonos, et descendit per tonum : et haec unara tantura habet fi- nalem G. Prima maneria duos continet modos , qui toni vulgariter dicuntur, videlicet primura et secundura : secunda duos, tertium et quartura : tertia duos, quintum et sextum : quarta duos, septi- mura et octavum.Bini veroetbini toni, qui sub singulis continentur maneriis , non distinguuntur a se diversitate fina- liura, quas prorsus easdera liabent; sed progressione et compositione : quarum altera quantitatem , altera qualitatera determinat. Qui ergo libros notaturus es , tuae diligenter iraprirae memoriaj , quod omnes cantus prima; maneriae, qui facti sunt , vel qui regulariter fieri po*- sunt, in D tantum et in A terminari ha- bent; et quicumque cantus potest po- nere in aliqua illarum , primae profecto estmanerias, id est primi vel secundi toni. Utrumque, inquies, falsum : quia nec omnes cantus primae maneriaj in illa tantum possunt terminari , cum et finem in G ponant per B rotundum ; nec omnes qui in illa terminantur primaj sunt maneriae : quia Benedida tu in , et Petre amas me, et multae consimilc3 Antiphonai, in A tantum habenttermi- nari;et taraen sunt secundae maneriae quarto tono deputatae. Haec quidem opi- nio jara multos fefellit , quam adduxit in mediuraBrotundiadjectio, per quam multis erroribus JMusicam maculavit ineptorum praesumptio. Sane non se- cundum aliquid accidentaliter adjectum, sed secundura primam et propriam lit- terarum institutionera distincta est fi- nalium proprietas , apud quas nimirum principale et maximum de cantu versa- tur judicium. In naturali autera com- puto litterarum septera invenies , quaj graves nominantur. Hse ut cantus libe- rius discurreret duplicatae ; quaedai7i vero ex ipsis triplicatae sunt : in dupli- catione acutas, in triplicatione supera- cutas reperies. Consideratis litterarum singularum habitudinibus, quas habent ad proximas sibi litteras altrinsecus po- sitas, nullam profecto reperies praeter D et A , quae ascendat per tonum et se- mitonium ,'jet descendat per tonum. Unde et hae tantura finales sunt primae maneriae, cujus est proprium sic ascen- dere et descendere. G ergo excluditur, quod in naturali ordine litterarum et ubi prius ponitur , et unde repetitur , nequaquam per tonum et semitonium, sed per duos tonos directe ascendit. 4. In hoc litterarum ordine non com- putatur B rot. Patet enira omnibus, quod non sit aliqua de gravibus ; cum etiam inter eas nusquam ponatur : sed necaliqua de acutis, cum nulli gravium per duplarem conjungatur proportio- nem. Est autem inventum, non ad pro- prietatem finalium determinandam,sed ad servandam in plerisquecantibus eu- phoniam , quam apud eos minueret vd M CANTU SEU CORRECT. ANTIPH. ()<> auferret tritonus , qui apud B quadra- lum terminatur. Unde in qualibet ma- neria , ubi molliorera expedit fieri so- num, loco B quadrati B rot. quandoque ponitur, furtim tamen ac raplim, nc propter ipsum generctur in cantu simi- litudo alterius modi; quod nimirum nullam lineam , nuUumve spatium per determinationem alicujus littera? in li- Lris obtinet, nisi ipsum apponatur. Et sisemclB quadratum supervcnerit, de libro delcatur omnis cjus memoria, do- nec urgeiite supradicta neccssitate ite- rum apponatur. Si ergo in G per ipsum aliquem cantum tcrminares primae ma- neriae, contra inventionem ejusomnino agcres, etinstitutioni obviaresfmalium : quia nullus cantus extra finalem suae mancri» tcrminari debet, Quod si dixe- Tis , G finalcm esse primae per B rot. , respondco hoc esse non posse. Ad hoc onim ut finalis essct primae maneriae, necessarium esset ut secundum natura- lcm litterarum dispositionem ascende- ret per tonum et semitonium, quod nec B rot. nec aliud quippiam ei potesl con- forre. Licet igitur concedi possit, can- tus primae maneriae quoquomodo posse notari vcl cantari in G per B rot.;nulIa- tenus tamen concedendum est , vel sic, vel aliter G esse finalem illius , impe- diente quam diximus necessitate. Proin- de quae utilitas, quaive industria est, ut in aliena finali cantum aliquera acci- dentalitcr notes , quem in naturali ac propria notare potes , eo securius quo irrcprehcnsibilius , eo laudabilius quo diligcntius, co gratius quo vcrius ? Prop- tcr hoc ne vitiosus aut superfluus in- vcniaris, ubi necessc est B rot. studeas apponere , quod nimirum necessitas adinvenit. NuUus enim cantus qui sine ipso notari potest, per ipsum notari de- bct. Qui sunt qui sine ipso notari non possunt ? Qui apud eamdera littcram , inodo tonum, modo semitonium habent. Quia tanien supcracutaset vicinas ipsis littcras minus notas habent impcrfecti cantores; infirmitati eorum condescen- dens consuctudo quosdam cantus pcr B vot. notat inferius , qui apud praedictas littcras sine ipso commodius possent aotari. Nos vero volentes, ut sicut in- ^ nasteriorum bibliothccis feriorcs , ila et superiores in usu ha- beantur et in notitia, (aliter cnim frus- tra habercntur ) quoscumque cantus natura confcrt inferioribus, cos in ipsis terminatos reperies. Terminantur vero in superioribus qui eas naturaliter ha- bent finales. Similiter sciendum est de hac antiphona Benedida tu , et consimi- libus, quae in A tantum terminari pos- sunt, quodsecundum hujusraodi dispo- sitioaem proculdubio primae sunt ma- neriae , et non quarto, sed secundo tono applicandae sunt. Ecce enim haec anti- phona Benedida tu, in quodam loco su- pra finalcm tonura , postea semitonium naturaliter habet per B quadratum ; alibi prius semitoniura , deinde tonura pcr B rotundura. Quae obsccro perspi- cacitas est ad judicandura de cantu illo cujus sit raaneriae, accidcns praeferri naturae : et cura sit primae secunduni naturalem, judicari secundae secundum accidentalcra dispositionera ? TJt autem niagis mireris et abhorreas hujusmodi ineptiam, inspice hanc antiphonam, Petre amas me, et muitas alias hujus- modi : eas profecto invcnies naturaliter habere supra finalem tonura et semito- nium per B molle , et nusquam semito- nium , et tonura per B rotundum. Cur ergo judicantur esse secundae ? Simili- ter hanc antiphonara, Nos qui vivimus, secundura quod fere ubique cantatur , cum principaliter ac proprie tcrminari habeat in D, et sit secundi toni, notant eam iniqui praevaricatores in G pcr B rot. et sacramento asserunt cara esse octavi toni , licet apud cosdem G per B rot. potius primae, quam quartae mane- riae cantus terrainet. Quis,obsecro, mu- sicus patientcr ferat, ut cantus qui pro- priara et naturalem habet finalem D, octavo tono attribuatur : qui vero pro- priara et naturalera hubet finalera A , sub quarto tono contincatur ? S. Horura ergo cantuura in A termi- nantium, inquibus naturam sufi"ocat si- inilitudo, necessaria correctio cst : quia dissoluti per appositionem , quae partes compositionis contarainat, alterura in principio , alterura in fine tonum redo- lcnt. In vetustissimis magnoruni mo- elcgantissi- 7. 400 S. CERNAR inum quodtlain arllsmusicaebroYiaiium rcperitur : quod sic incipit : Quoniam jmucisunt; duo quidem in partc legi , sed nomen Auctoris me legisse non re- colo. In eo, si bene memini, hujusmodi cantus nothi , id est degeneres, et non lcgitimi appellati sunt ; eo quod , ut ibi legitur, a septimo tono incipiant, et eumdemin mcdio servantes, circa finem degenerent , aliis in primo , aliis in quarto tono desinentibus: in primo, si- cut Ex quo fada est : in quarto , sicut , Benedida tu. Finc proindc competenter mutato, omnes hujusmodi cantus ad septimum tonum redactos repeiics.- Ho- rum cantuum duae sunt diversitates. Quidam enim eorum ab ea littera in quaincipiunt, hilari motu ascendunt ad quintam et pausant in ea , sub qua nisi prius esset tonus, deinde semitonium, postea tres toni , quae dispositio potest reperiri tantum sub ea littera quae quinta cst a finali septimi toni , non posscnt ibi notari reliquae partes eoruni can- tuum , ut potes videre in Benedicla tu , et similibuscantibus, qui tam in capite quam in toto corpore tali utcntes dispo- sitione , transmutato circa finem per B rot. semitonio, naturam secundi toni, et similitudincin quarti inordinate re- cipiunt. Propter hoc circa finem muta- tione indigentes, in ea parte correcti sunt. Quidam vero sunt , qui ab ea lit- tera in qua incipiunt , tono statim de- ponuntur, et redcuntes ad quartam pausant in ea , quod magis vidctur pla- galium esse , sicut , Dominus regit me , et, Post i^artuni. Hos ergonon solum in fine , sed etiam in principio mutatos in- venies, ut septimo tono ubique arri- deant. Iterum praemonendus cs de fina- libus tertiae et quarjtae maneriae, apud quas similiter magna invcnitur confu- sio. Sunt enim quidam raisetrimi can- tus, nullius maneria^ habentcs proprie- tatem, qui aeque tcrminari possunt in C et in G , quae diversarum sunt finales maneria.rum. Quidam super hanc rem diligentius intuentes dicunt, et bene dicunt , omnes illos cantus essc irregu- lares , quos nullius mancriae certitudo distinguit: et judicant omnium horum cantuura ita debere vel extendi pro- DI ABBATIS gressionem , vcl compositionom variari, ut in finalibus divcrsarum inaneriaruni terminarinullatcnus possint.His proin- de miserrimis cantibus suam inccrtitu- dinem levitcretbrevitorablatam inve- nies, ut jam non sis dubius, quil)ussin- gulos finalibusapplicare debeas. Omnes igitur cantus prima3 maneriae , id est primi vel secunditoni , termines ut di- ximus, in D vel A. Omnessecundae ma- netioe, id est tertiiet quarti toni, in E vel in B quadr. quod licet tam authen- torum quam plagalium naturaliter siis- ceptivum sit; nullum taraenauthentum inantiphonario reperies, quera in ipso terminare valeas. Si enira est Respon- soriura , versus iliius authenti non po- test ei competere, qui sub sextalittera in qua incipit scmitonium habet : si vero est antipliona Sceculorum, ejusdem authenti non potest recipere proptcr eamdem causam. 6. Nullum siquidem cantum, qui per diapente et soraitonium ascendat ad sextam, terminare potes in B quadrato, quod supra sc diapentenonhabet. Prop- tor hoc non satis commode invenerunt in tertio tono versum, neuma , ct scecu- lorum. Utrumque tamen forsitan consi- deraverunt, et stcrilitatcm B quadr. et habilitatem : sterilitatera , coinponen- tes versum , neuma , et sceculorum , can- libus in E terminantibus tantura com- petentia; habilitatera, sexta pro quinta utentes : ut si quando sterilitati illius finalis fcecunditas succederet , parata esset littera, qua} authenticara ejus elc- vationcra rccipcret. Apud nos tamen authentum in B quadrato terminari re- peries, scilicet Euntihus : quod alibiter- minari non potest.Hoc communemver- sum nec habet , nec habere potest, sed habct suum propriura. Porro oranes cantus tertiae maaeriae , id est quinti et scxti toni , termines in F , vel in C , F , majori parti authentorum ; C vero om- nibusfcreplagalibusattribuens : omncs vero cantus quartaD maneria} , id est septimi et oclavi toni, in G tantum ter- rainare debes. Harum septem littera- rum, non unam inagis , et aliara minus , sed omnes aiqualiter principalcs ac pro- prias finales esse noveris; habcntes ni- DECANTU SEU CORRECT. ANTIPH. 101 miium tain autheiitorum elevationem, quam depositioiiem plagalium. Inci- piunt autem a D gravi, et in C acuto (lesinunt : supra enim vel infra nuUam invenies, cui non desit elevationis vel depositionis perfectio. Ut autem una- quajque earum progressionis prajcelle- ret plenitudine , fecerunt Musici dispo- sitionem littcrarum a y graeco usque in superacutum •n"; non quia maluissent abundare quam delicere : sed quia nec superabundare, nec deficere voluerunt, facientesdispositionem, quaeneque sine iacommoditate contractior, nec sine su- pcrfluitate posset esse prolixior. Ut quid cnim aliquid superadderes, cum supra- dictae plenitudini hsic dispositio suffi- ciat, cui e regione si aliquid subtrahe- res, aliquam profecto finalium ejusdem plenitudinis decore spoliares? 7. Pra^terea sunt mulli cantus , in quibus duplari elevationi*hemioliam vel epitritum depositionem quam habe- resolebant, subtractam invenies. Sicut ('.ornelius , Sancte Paule , et alii plures, Omnes enim hujusmodi cantus duplices ^unt et irregulares : duplices, quia par- tim sunt authenti , partim plagales. Quod vero contra regulam sicascendant ot descendant, testantur eliam ipsi doc- lores erroris; sed perlicentiam dicunt lioc fieri , regulas confundentes ut vitia retineant , non vitia resecantes ut re- f^ulas custodiant. Quae est ista licentia , (luae regionem perambulans dissimilitu- dinis , confusionem adducens incertitu- crium possibilitatemconsiderantcs. Vc- rumtamen secundum illos , quorum exquisitior videtur esse sententia, us- que ad decem voces potest cantus pro- gredi , propter auctoritatem psalterii quod decachordum est; et ut aequalis sint dignitatis singulae voces diapason, quae octo sunt : quatcnus ultimae, sicut etmediae, geminam habeant habitudi- nem,scilicet elevari etdeponi, collo- catis altrinsecus duabus vocibus, altera superius, altera inferius; quia tantum hoc per octo voces habent cantus dis- currere , et nun per plures : propter quod regulari cantuum progressioni dia- pason sufficit. Licet enim in progres- sione cantuum, duabus vocibus hinc inde, ut dictum est, positis, decem vo- ces inveniantur ; non tamen per decem voces, sed tantum per octo medias can- tus discurrere , et usque ad voces al- trinsecus positas pervenire habet, sed per eas ire vel redire non habet. Et ({uod majus est , secundum dispositio- nem tonorum et semitoniorum , quam habentMusici, quiprimse et quartae et septimae litteraealtrinsecus tonum attri- buunt , secundae et quintae inferius to- num et supra semitonium , tertiae vero et sexta3 e converso, videlicet supra tonum et inferius semitonium, nonprae- termittentes quandoque B rot. pro as- peritate tritoni : Secundum hanc , in- quam , dispositionem nullus cantus fieri potest in decem vocibus vel citra qui notari non possit : sed undecim vocmn dinis, praesumptionis mater et refugium cantus ficri potest ([uinotari non potest. orroris. veritatem deprimit, ctpertur- Fac enim cantum qui sit authentus ter- i)at judicium ? (jua) est, inquam , hajc tiae maneria), etda dispositioni ejus in illicita licentia , quae coujungens oppo- sita, metasque nalurales transgrediens, sicut inconcinnitatem juncturae, ita et injuriam irrogat naturae ? Luce siqui- dem clarius est , cantum illum male et inordinate compositum, qui vel ita de- primitur, (juatenus, prout decet, audiri ne(iueat; vel ita elevatur, ut cantari non \aleat. Sic enim debet ficri, ut in inferioribus auditorem liabeat , et in superioribus prolatorem. Hujus medio- critatis tenorem (juidam in octo, qui- dam in novem vocibus cssc voluerunt, non clamosaramj sed vocum medio- uno loco tonum, in alio semitoniuin; et eleva cantum illum decem vocibus , ut sintundecim, addita illa quaj cst in de- positione ; scito profecto cantum illum non posse notari, quia sub C acuto ter- niinari non potest: cum in depositione, sub finali , modo tonum , modo semito- nium habeat , sed nec ibi , cum cantus cxcedat •/) superacutum. 8. Estigitur triplex ratio, (juare can- tibus decem voces attribuantur : Psal- tcrii auctoritas, dignitatis a^qualitas, ct notandi neccssitas. Secundum hujus- modi suflicicntiam decem vociun con-' m s. CEnNAHD sldcraverunt Musici progressionis ple- j nitudinem,propterquani singulisassig- nandam finalibus prajdictara disposi- tionem protraxerunt a ygrajcousque in j -n : alioquin insufficiens esset formula, iiec daret singulis plenarium ascensum. Ilas decem voces in sua progressione aliter authenti, aliter ordinant plagales. Authentos vocamus, qui majoris sunt auctoritatis , primum, tertium, quin- tum , et septimum , qui gravari nolunt aut deprimi , sed leves in saltibus, agi- lc3 in raotiJjus , quintam et eas quae su- l>ra sunt litteras frequentant. Hi sub finali quae una cst de decem vocibus , unam supponunt, octo supra ponunt. Plagales sunt, qui minoris sunt digni- tatis, secundus videlicet, quartus, sextus, et octavus, qui raro tangunt vel transeunt quintam, sed sub ipsa volunt morose gravari. Hi finales suas quasi in raedio collocantes, quatuor ipsis voces subponunt, et quinque su- pra ponunt, pulcra videlicet rationis probabilitate, ut quot vocibus in ele- vatione superantur, tot superent au- thentos in depositione. Nullus itaque plagalis ultra sextam elevari , et nullus authentus plusquam una voce debet deponi. Plane igitur insaniunt , qui pla- galera elevare per diapason , et authen- tura per diapente vel diatessaron depo- nere prffisumunt. tJt quid enim fiunt vel habentur hujusmodi cantus , graves quidem ad notanduin, graviores ad cantandum , lineas variantes , arterias cruciantes , caverciatam habentes pro- gressionem , nunc ascendentes usque ad coelos, nunc descendentes usque ad abyssos? Ne etenira ejusmodi cantus lierent , testante Widone , consilium fuit, ut unusquisque quatuor modorum, videlicet protus , deuterus . tritus , te- tradus , partiretur in duos, id est, au- thentum et plagalem , distributisque regulis, acuta acutis, et gravia con- venirent gravibus. Cum enim hujus- modi cantus secundum unam partcm sui sint graves et plani , secundum alte- rara acuti et alti,- versus et psalmi uno eodemque modo prolati diversis com- petenter aptari non possunt. Quod enira subjungitur , si cst grave , cum acutis I ABBATIS non convenit : si acutum, a gravibus discordat. Prohibet etiam idem Wido, ne hujusmodi abusio elevationis etde- positionis fiat in Antiphonis et Respon- soriis, quorura cantibus, psalmis et versibus coaptandi sunt. Cum enim can- tus sit communis et duplex , versus au- tem et sceculorum, vel tantum authen- tice, vel tantum plagaliter canantur; ad illius modi cantura competenter non possunt aptari , cura plures sint in qui- bus ^adeo confunditur gravitas et acu- men , ut vix possit adverti , cui magis , id est authento vel plagali , conferantur. 9. Prohibentibus itaque raetis natu- ra3 necessariis , plusquam quatuor ma- nerias inveniri impossibile est, quae et ipsae secundum depositionera plagalium et authentorum elevationem octo mo- dis exprimuntur, quorum bini et bini , authentus videlicet et plagalis ejus, conveniunt omnino in maneria, sed differunt, hinc in depositione et eleva- lione progressionis, inde in hilaritate et gravitate compositionis; elevationera siquidem et hilaritatera usurpantibus authentis, depositionem vero et gravi- tatem plagalibus retinentibus. iO. Ad hos inter se distinguendos, Neumata inventa sunt singulis subji- cienda antiphonis , quse apud quosdara Stiv(E vocantur, et apud Grsecos signan- tur perhsec verba, f^oa ^iocane et nocais, et his similia, quae quidera nihil signi- ficant , sed ad hoc tantura a Graecis sunt reperta, ut per eorura diversos ac dissi- railes sonos tonorum adrairanda varie- tas aure siraul et raente posset corapre- hendi. Ha3c ila maneriara suorum rao- dorura et corapositionem debent expri- mere, ut postquara tuae diligentius raemoriae fuerint impressa , frequentatis aliquamdiux:antuura diversitatibus, qui- bus arrideant cantibus , auditu etiam facile cognoscas. Unumquodque ergo eorum suo modo singulare debetesse et sufficiens : in boc sufficiens, ut cuilibet finali sui modi convenire possit , in hoc singulare ut cantui alterius niodi con- venire non possit. Non enim ad discer- ncndos modos a se invicem neumata competenter esscnt inventa, nisi unum- quodque suo modo sufficcrct, et euni DE CANTU SEU C cvidcMiter ab aliis discerncret. Debct crgo maneriain et formam , tam com- inunera , quam propriam , sui modi ex- pritoere : maneriam videlicet per dis- positionem; formam vero per composi- tioncm , prxtermissis interim neumati- l)usplagalium,qua;competentcrinventa csse videntur , utpote sufficicntia suis modis atque singularia. De neumatibus authentonim scicndumest, omnia male esse invcnta , vel post invcntionem corrupta, praeter ncuma primi toni. Unde siquidcm neuma quinti toni et incompetenter inventum rcpcries, quia suo modo nec sufficicns, ncc singulare cst. Cum enim asccndat per duos tonos, ct scmitonium, licet naturaliterC fina- lem habeat, in F tamen nisi acciden- taliter tcrminari non potest. Unde non est sufficicns : quia naturaliter utrique finali debct convcnire, non per B rot. quod a distinguendis tonorum proprie- tatibus omnino excluditur. Valde enim absurdum est, ut in eisdcm littcris, in quibus cantus totus comprchenditur , suum neuma quod ipsius naturam de- bet ostendere , recipcre non possit, quod tibi contingit in hoc modo in can- tibus asccndcntibus per tritonum. Itc- rum singulare non est, quia naturaliter et proprie terminari habct in G , quae est finalis quartas maneriae. Considera namque ncuma septimi toni , et hoc illi conferas : ejusdcm utrumque dispo- sitionis prorsus invenies et ejusdem ferc compositionis, ita ut hoc seplimo tono , et illud quinto , eadem possis ap- iarc diligentia, qua et hoc quinto, et iilud septimo. Undc ct hoc neuma sep- timi toni irrationabiliter est inventum, cum compctcre possit finali tcrtiaj ma- neriae. Est aliud valde indecens in utro- que neumate : habet enim utrumque in suo principio plagalem elcvationcm, asccndens per tonum et semitonium, et moram faciens in quarta, sicut pror- sus invenies in neumate octavi toni, qui plagalis est. Ergo vel communem aulhcntorum , vcl propriam alicujus authcnti compositionem ncutrum ex- primit, nec minus competenter assig- nari potest octavo tono , qui plagalis cst. Propter hoc utrumque mutatum ORRECT. ANTIPIL 403 invenies; ita plane ut suo modo unum- quodque sufficiens sit et singulare, nec superflua utatur circuitione. Neuma similitcr tcrtii toni insufficiens est, quia authentis qui terminari possunt in B quadr. convenire non potest; et ideo sub sexta scmitonium ablatum inve- nies. Hasneumatumexquisitas proprie- tates csse scias admodum necessariaa ad distinguendos quosdam authentos tk suis plagalibus. Haec enim antiphona , Lex per Moysen data esf, quac scmel quintara tangit, et se totam sub ea coliigit, omnino plagalis esset, nisl propriara sui authenti compositionem haberet, quam in neumate ipsius in- venies; videlicct, a finali per tonum descendere, et inde surgere per diates- saron, constans ex duobustonisct semi- tonio ; postea per duos tonos ascen- dcre ad quintam; et inde per quasdam interpositiones redire adfinalem.Curre per quaslibet antiphonas primi , hanc fere in omnibus compositionem inve- nics. Idem reperire potes in neumati- bus aliorum authentorum. Caveant au- tem quicumque dc cantuum distinctione perfectam volunt habere notitiam , ne propter aliquod brevitatis desiderium liaec neumata quasi superflua praeter- mittant. Adeptae siquidcm brevitatis non tantum valerct compcndium, quan- tum amissse commoditati&Jioccret dis- pendium. H. His et aliis rationum probabilita- tibus contra usum omnium ccclesiarum Antiphonarium hoc corrigere coacti su- mus; magis nimirum naturam, quam usum aemulantes. Nec hoc utique sug- gessit praesumptio, sed injunxit obe- dientia. Si ergo opus singulare et ab omnibus Antiphonariis diversum fecisse rcprehendimur, id nobis restat solatii, quod nostrum ab aliisratio fccit diver- sum : alia vero intcr se diversa fecit casus, non ratio, vel aliud quippiam, quod in causa casui non praeponderat. Licct enim in vitiis omnia fcre conve- niant ; in quibus tamen rationabiliter convenire possent , adeo disconveniunt, ut idcm Antiphonarium nec duae canant provinciae. Mirum proinde vidcri po- tcst, quarc majoris fuerint auctoritatis m S. BERNATlt)! ABBATIS DE CANTU, ETC. atquc communioris notitioe falsa quam •vera , vitiosa quam sana. Ut enim dc icomprovincialibus loquar ecclcsiis , sume Remense Antiphonarium, et con- fer illud Belvacensi, vel Ambiancnsi seu Suessionensi Antiphonario, quod quasi ad januam habes: si idenlitatem inveneris, age Dco gratias. Nolumus autem latere posteros, quod hortatu dominorum ct Patrum nostrorum multa retinuimus de veteri Antiphonario, quse quidem tolerabilia, sed multo melius possent haberi. Duo tamen incorrecta reliquimus, digna penitus correctione , videlicct,metrum quarti toni,metrum- que seplimi : quoe licct iii Graduali correximus , propter usum tamen psal? morum in Antiphouario non potuimus corrigere, reclamantibus eisdcm Pa- tribus nostris , quorum assensu et bc- nedictione caetcra pro viribus exsccuti sumus. Prsedicta metra quare vitiosa sint, ratio in promptu est. Cantus enira psalmorum quarti toni , impediente solo metro, nuUis Antiphonis potcst aptari quae terminentur B quadrato ; metrum vero septimi toni in ea littera pausat , in qua tonus ille nullum prin- cipium sumit : quod nulli tono licet. In illis enim litteris debet pausare quilibet tonus , in quibus habet frequentius uv- cipere. SA.XCTI BERNARDI ABBATIS CLARyEVALLENSIS SERMOIVES DE TEMPORE. IIV ADVEATU DOMIIVI. SER3I0 I. Bc advcnlu Domini, el sex circumslantiis ejus. i . HoDiE , Fratres, celeLramus Adven- tus initium ; cujus utique, sicut et cae- teraruni solemnitatum , nomen quidem celebrc satis, et notum mundo, sed ratio nominis forte non ita. Infclices onim filii Adam , omissis veris et salu- taribus studiis, caduca potius et transi- toria qucerunt. Quibus assimilabimus liomines generationis hujus, aut quibus comparabimus illos, quos videmus a terrenis et corporalibus consolationibus avelli separarique non posse? Profecto similes sunt his , qui submersi pericli- tantur in aquis. Nimirum videas cos tenentes tenere , nec uUa ratione dese- rere quod primura occurrerit manibus, quicquid sit illud , licet tale sit aliquid, quod omnino prodesse nonpossit, ut suut radices herbarum, caeteraque si- milia. Nam et si qui ad eos forte veniant ut subveniant, nonnumquam solent ap- prehensos involvere secum : adeo ut jam nec sibi,nec illis auxilium ferre l)ra3valeant. Sic pereunt in hoc mari luagno et spatioso, sic percunt miscri; dum pcritura sectantcs, amittunt solida, quibus apprehensis emcrgerc et sal- varc possent animas suas. Nequc cnim de vanitate , sed de veritate , dicitur : Cognoscetis eam, et liberabit vos. Vos igitur, Fratres, quibus tamquam par- vulisrcvelatDcus, qucc abscoudita sunt a sapientibus et prudentibus; circa ea quae vere salutaria sunt, sedula cogita- tione versamini, et diligenter pensate rationem Adventus hujus, quaerentes nimimm quis sit qui veniat, unde, quo, ad quid, quando, et qua. Laudabilis sine dubio curiositas ista est et salubris ; neque enim tam devote Ecclesia uni- versa prsesentera celebraret Adventura, nisi lateret in eo magnura aliquod sa- cramentura. 2. Primo igitur loco cum Apostolo stupente et admirantc intueamini et vos, quantus sit iste qui ingreditur : ipse enira est secundum Gabrielis testi- monium, Altissimi Filius, ac proinde coaltissimus ipse. Neque enim fas est Dei Filium degcncrcm suspicari : sed aequalis fateri necesse est altitudinis, et ejusdem penitus dignitatis. Nara et filios Principum Principes, et filios Regum Reges esse quis ncsciat? Verum- tamen quid sibi vult quod e tribus perso- nis, quas in summa Trinitate credimus, confitemur ct adoramus, non Patcr, non Spiritus sanctus advcnit , sed Fi- lius? Minime quidera ego id factum csse arbitror sine causa. Sed quis cog- novit sensum Domini?aut quis consi- liarius ejus fuit? Neque enim sine altis- simo Trinilatis consilio factum est, ut Filius adveniret : ct si considcramus exsilii noslri causam, fortassis advcr- terc possumus vel ex parte, quani con- gruum fuorit a Filio uos maximc Ubc- 40« S. BERNARDI ABBATIS rari. Lucifcr enim ille, qui mane oric- Latur, pro eo quod Altissimi similitudi- nem usurpare tentavit, et rapinam arbitratus est esse se aequalem Dco, ( quod utique Filii est ) pracipitatus ilico corruit, quoniam zelavit pro Filio Pater, et opere dixisse videtur : Milii vindictam, ct ego rctrihuam. Continuo videbam satanam tamquam fulgur ca- dentem de coelo. Quid tu igitur super- l)is, terra et cinis? Si superbientibus Angelis Deus non pepercit : quanto magis tibi, putredo et vermis? Nihil ille fecit, nihil operatus est : tantum cogitavit superbiam; et in momento, in ictu oculi, irreparabiliter praecipita- tus est : quia juxia Evangelistam , /n veritate non stelit. 5. Fugite superbiam, Fratres mei, quseso, multura fugite. Initium omnis peccati superbia : quae tam velociter ipsum quoque sideribus cunctis clarius micantem aeterna caligine obtenebravit Luciferum : quge non modo Angelum, sed Angelorum primum in diabolum commutavit:unde et protinus invidens homini , quam conceperat in semetip- go, in eo peperit iniquitatem; suadens ut lignum vetitum gustans fieret sicut Deus, sciens bonura et malum. Quid cnim polliceris, quid promittis, miser : cum Filius Altissimi scientise clavem habeat, immo et ipse sit clavis Bavid , quiclaudit, et 7iemo anerit? Jn eo sunt omnes thesauri sapientise et scientise absconditi : tune eos, ut homini prse- stes, iniquefuraberis?Videtisquiajuxta Domini sententiam mendax iste est, et pater ejus. Nam et mendax fuit, dicens, Similis ero Altissimo : et mendacii pater, cum in hominem quoque venenatum SUS2 falsitatis seminarium effudit, di- cens :Eritis sicut dii. Tu quoque, o homo, si vides furem , curris cum eo. Audislis, Fratres,quid hac nocte lectum est in Isaia , dicente Domino : Principes tui in- ftdeles, vel, ut alia translatio habet, inohedienles, socii furum. k, Revera enim principes nostri Adam ct Eva, principia nostra^ propaginis, inobedientes et socii furura; qui quod Filii Dei est, scrpentis, immo diaboli pcr scrpentem consilio surripere ten- tant. Nec dissimuhit injuriam Filii Pa- ter, ( Pater enira diligit Filium,) sed continuo et in ipsum hominera vindic- tam retribuit, et aggravat super nos manum suam. Omnes enim in Adam peccavimus, et in eo sententiam dara- nationis accepimus omnes. Quid agat Filius, videns pro se zelare Patrem, et nuUi penitus parcere creaturae .<' Ecce, inquit, occasione mei creaturas suas Pater amittit. Altitudinem meara pri- mus Angelus affectavit , et populum qui sibi crederet, habuit : sed continuo Patris zelus graviter vindicavit in illum, percutiens eum pariter cura omnibus suis plaga incurabili , castigatione cru- deli. Scientiam quoque, qua) nihilo- minus mea est, surripere voluit homo: et ne illi quidem misertus est, nec pe- percit oculus ejus. Numquid de hobus cura est Deo ? Duas tantum fecerat no- biles creaturas rationis participes, ca- paces beatitudinis, Angelura videlicet, atque hominera : sed ecce proptcr me Angelos perdidit multos, homines uni- versos. Ergo ut sciant quia et ego diligo Patreiti ; per me recipiat, quos quodam- modo propter me amisisse videtur. Si propter me tempestas hozc orta cst, ait Jonas, toUite me, ct mitlite in mafe. Om- nes invident mihi. Ecce -s^nio, et talem eis exhibeo memetipsum, ut quisquis invidere voluerit, quisquis gestierit imitari, fiat ei semulatio istii in bonum. Novi tamen in affectum malitise et ne- quitise transrsse Angelos desertores, nec ex ignorantia aliqua seu infirmitate peccasse; ideoque perire necesse est poenitere nolentes. Patris enim amor, et honor regis judicium diligit. 5. Propter hoc enim et ipse creavit homines ab initio, qui supplerent lo- cumillum, et ruinas Jerusalem restau- rarent. Sciebat enim nullam Angelis patere redeundi viam. Nempe novit su- perhiam Moah, quod superhus est valde : ct superbia ejus poenitentise remedium non admittit, ac per hoc nec vcnise. Al vero hominis vice nullam postea con- didit creaturam, innuens ex hoc ipso redimendum adhuc hominem : quippe quem supplantavit aliena malitia ; ideo- que prodesse ei potest caritas aliena^ IN ADVENT Ifa , Doininc, obsccro, coraplaceat tibi , «t cruas mc, quoniam ego infirmus sum : quoniam dc teira mea furtim sub- latus sum, et hic innocens in lacuni missus sum. IVon penitus quidem inno- cens : sed quantum ad eum qui me se- duxit, innocens aliquatenus. Menda- cium mihi pcrsuasum cst, Domine '• vcniat Veritas , ut possit falsitas de- prchendi, et cognoscam vcritatem, cl vcritas liherabit me : si tamen depre- hcnsaj falsitati penitusrenuntiavero, et cognitaj adha?sero veritati. Alioquin non humana erit tentalio, nec humanum peccatum, sed obstinatio diabolica. Nam perseverare in malo diaI)olicum ost : et digni sunt perire cum illo, qui- cumque in similitudinem ejus perma- «ent in peccato. 6. Ecce , Fratres, audistis quis sit qui veniat: considerate jam unde veniat, et quo. Venit utique de corde Dei Patris i;i uterum virginis Matris,* venit a fummo coelo in inferiores partes tcrrj». Quid ergo? Nonne et nobis in terra est conversandum? Est, si tamen in ea perstitit iile. Ubi enim bcne erit sine illo , aut ubi male esse poterit cum illo ? Quid mihi est in coelo, et a le quid volui sxipcr terram ? Deus cordis mei , et pais inca, Deus in aslernum. Nam etsi ambu- lavero in medioumhroi mortis, non timebo mala, si tamen tu mecum es. Nunc au- lem , ut video , et ad terras , et ad ipsuni quoque desccndit infernum : non tam- Justitia virtus cst, quod suum est uni- cuiquetribuens. Tribue ergo tribus quae sua sunt. Uedde superiori, rodde infe- riori,rcdde aequali cuique quoddebes; ot digne celebras Advcntum Christi, parans ci in justilia sedem suam. Reddo, inquam, revorontiam praelato, et obe- dientiam, quarum altera cordis, altcra corporis est. Nec enim sufficit exterius obtemperare majoribus nostris, nisi ex intimo cordis afl^octu sublimitor sentia- mus de eis. Quod otsi tam manifeste innotuerit indigna praelatiaHcujus vita, ut nihil omnino dissimulationis, nihil ex- cusationis admittat:propter eura tamen a quo est omnis potestas, ipsum qucm modo talcm novimus, excelsum repu- tare debemus, non praesentibus por- sonae meritis,sed ordinationi divinae, et dignitati ipsius officii deferentes. 5. Sic et fratribus nostris , inter quos vivimus, ipso jure fraternitatis et so- cietatis humanse consilii sumus ct auxi- lii dcbitores. Haec enim volumus ut et ipsi nobis impendant : consilium , quo crudiatur ignorantia nostra ; auxilium , quo juvclur infirmitas nostra. Sed fortc erit iutor vos qui tacitus respondcat, dicens : Quod cgo consilium dabo fra- tri , cui nec unum quidem dicere ver- bum fas est absque licentia ? Quod ei auxilium impendere est, cum nec mi- nimum aliquid agere liceat absque obe- dientia ? Ad quod ogo^ : Non deerit certe quod faclas-, tantummodo caritas fra- terna non desit. Nullum ego consilium melius arbitror, quam si exemplo tuo fratrem docere studoas, quae oportoat, quae non oporteat fieri; provocans eum ad meliora , et consulcns ei , non verbo noque lingua , sed opere et veritatc. Aii vero utilius aut efficacius auxilium ali- quod cst , quam ut ores devote pro eo ; ut non dissimules rodarguere culpas ejus; ut non modo nullum oi offondicu- lum ponas, sed et soUiciius sis, quan- tum praevalcs , tamquam angelus pacis dc regno Dei scandala tollerc , et occ;!- siones scandalorum penitus dimovere ? Si talem te fratri auxiliarium et consi- liarum oxhibes, reddis ei quoddcbcs, nec Isabot unde causetur. IN ADVENTU G. Porro si cui fortc proelatus cs, Imic sine dubio tcncris dcbitor sollicitudiiiis ainplioris. Exigit a te ct ipsc custodiam et disciplinani. Custodiam quidcm , ut possit cavcre pcccatum : disciplinam vcro , ut quod niinus cavit , minime mancat impunitum. Quod ctsi nemini fratrum pra^csse vidcris , habcs tamcn sub te , cui custodiam hanc et discipli- iiam oportcatcxhibcri.Dico autcm cor- pus tuunv, quod sine dubio rcgcndum acccpit spiritus tuus. Dcbcs ei custo- diam, ut non rcgnet in co peccatum , nec mcmbra tua arma fiant iniquitati. Debes ct disciplinam, ut dignos faciat poenilcntiae fructus , casligatum , et subditum scrvituti. Longe tamen gra- viori et pcriculosiori dcbito tencntur adstricti, qui pro multis animabus red- dituri sunt rationem. Quid ego infclix ! quo me vcrlam , si tantum thesaurum , si pretiosum depositum istud, quod sibi Christus sanguine proprio pretiosius judicavit , contigerit ncgligentius cus- todirc? Si slillantcm in cruce Domini sanguinem collcgissem , essetque rcpo- situs penes me in vase vitrco , quod et portari sa?pius oportcret; quid animi hahiturus essem in discrimine tanto ? Et certe id scrvandum acccpi, pro quo raercator non insipiens, ipsa utique Sapicntia, sanguinem illum dedit. Sed ct habeo thcsaurum istum in vasis fic- tilibus , ct quibus multo plura , quam vitreis imminere pericula videanfur. Accedit sanc ad sollicitudinis cumulura ct pondus timoris, quod cuni et meam, ctproximi conscientiam scrvare neccsse fiit, neutra mihi satis est nota. IJtraque abyssus est impcrscrutabilis , utraque niilii noxcst: et nihilomiinjs exigitur a me utriusque cu^todia, ct clamatur; Ciislosquid (h'nocle,custos quid dc nocle? INon cst mihi dicere cura Cain : Num- quid custos fralris mei sum cgo? sed est fateri humilitcr cum Propheta , quia nisi Dominus cuslodicril civitidem , frus- tra vi(ji!at qui custodit eam. In co lamen excusabilis cgo vidcor, si, ut pr^dixi , debitam cxhibeo custodiam pariter ct disciplinam. Quod si priora quoque qua- tuor non defucrint, dico autem erga praelatos rcYcrculiam ct ohcdicntiam, SERMO IV. ^n consiliumetauxlliumcrga fiatres,quocl ad justitiam perlinet, non imparatam sedem invenict Sapientia. 7. Et fortassis hae videantur sex co- lumnaj , quas excidit in ipsa dorao, quara sedificavit sibi : ct scptima quo- que quaercnda est , si forte et cam no- bis notam faccre ipsa dignetur. Quicl vero prohibet sicut sex in justitia, sep- timara quoque inteliigi in judicio? Ne- que enim justilia sola, sed Justitia, in- quit, et judicium j)rceparalio scdis tuce. Dcnique si pra^latis, ct a;qualibus , ct inferioribus reddimus quod oportet, nihilne accipict Dcus? At ei planequod dcbet retribucre nemo potest, quod tam copiose accumulavcrit super nos misericordiam suam, quod tam multa deliquerimus ci , quod tam fragiles et nihil simus , quod tara plenus ct suffi- cicns illc sibi , et bonorura oranium nostrorum non cgens. Audivi tamen di- centem eura , qui inccrta ct occulta sapientiae suse revelaverat , quia honor rcfjis judicium diligit. Nihil quod in se cst a nobis cxigit amplius : tantum dica- musiniquitates nostras, et justificabit nos gratis, ut gratia comraendetur. Di- ligit enira aniraam, quae in conspectu cjus et sine intermissione considerat, et sine simulatione dijudicat scmetip- sam. Idque judicium non nisi propter nos a nobis exigit : quia si nosraetipsos judicaverimus, non utique judicabi- mur. Proptcrca sapiens veretur omnia opera sua, scrutatur , discutit et diju- dicat universa. Honorat quippe verita- tem , qui ct se , et sua omnia in co statu, quo veritas habet, ct agnoscit vcracitcr , ct humiliter confitetur. Audi deniquc manifestius a te judicium exigi l)Ost justitiam. Cum feccritis , inquit, omnia , quce proecepla sunt vobis, dicile: Servi inutiles sumus. Ilaec pJane , quoad ad horainem , est digna sedis prajpara- tio Domino majcstatis : ut ct justitiaj mandata studeat observare , ct sempcr indignum scse ct inutilcm arbitrctur. SERMO IV. Advcntu, et studic virtutum. \, DiGNUM cst, Fratrcs, ut tota cuni De duplici Adventu, el studio verarum virtutum. 8 ia S. BERNARDI ABBATIS (levotione Domini celcbrclis Advcntum, delectati tauta consolatione , stupefacti tanta dignatione , inflanimati tanta di- lectione. Nec vero solum cogitctis ad- ventum , quo venit quaerere et salvum facere quodperierat; sed ct illum nilii- lominus, quo vcnict ct assumct nos ad seipsum. Utinam circa lios duos ad- ventusjugi meditatione verscmini, ru- rainantcs in cordibus vcstris , quantum in priore pra^sliterit , quantum promi- serit in sc.cundo. IJtinara ccrte dormia- tis inter raedios clcros. Haec sunt cnim duo brachia sponsi , iuter quae sponsa dormiens aiebat : Lceva ejus suh capitc mco, et dextcra ejus amplexahitur me. Nam in sinistra quidem ejus, sicut alibi legimus , divitioi et gloria : in dextera longiturnitas vHoe. In sinistra ejus, inquit,. diniice et gJoria. Filii Adam , genus ava- rum et ambitiosura , audite. Quid vobis cum terrenis divitiis et gloria tempo- rali , quse nec vcrse , nec vcstrse sunt ? Aurum et argcntum nonnc terra est ru- bra et alba, quam solus hominum error facit , aut magis reputat prctiosam ? Dcnique si vcstra sunt haec , tollite ca vobiscum. Sed homo cum interierit , non sumet omnia ; neque descendet cum eo gloria cjus. 2. Verse ergo divitiae non opes sunt , sed virtutes : quas secum conscientia portat , ut in perpeluum dives fiat. De gloria quoque dicit Apostolus : Gloria nostrahoRC est , testimonium conscientice nostrce. Hsec cst utique vcra gloria , quae est a spiritu veritatis. Ipse enim spiritus testimonium perhihet spiritui nostro, qiiod fdii Dei sumus. Gloria vero, quam ab invicem accipiunt , qui gloriam quae est a solo Deo non requirunt , vana est : quoniam vani filii hcminum. Insipiens lu , qui merccs congregas in saccum pertusum , qui thcsaurum tuura alieno in ore constituis ! iguorasquod arca ista non clauditur, nec seras habet? Quanto melius sapiunt, qui thcsaurum suum ipsi scrvant , aliis non committunt? Vc- rum numquid semper servabunt? Num- quid scmper abscondent? Vcniet cura manifesta crunt abscondlta cordis : quae vcro fueriot ostentata, non compare- bunLIIinc estquodvenicntcDomino fa- tuarum virginum lampadesexstinguun- tur ; ct qui rccepcrunt mcrccdem suam, a Domino ncsciuntur. Proptcrea dico vo- bis, carissimi, utile est abscondcre raa- gis quam ostcntare , si quid habcmus boni : sicut ct raendici cum eleemo- synam pctunt, non prciiosas vcstcs os- tendunt, sed seroinuda membra, aut ulcera , si habuerint , ut citius ad misc- ricordiara videntis animus inclinetui. Quam regulam Publicanus ille servavit multo melius Pharisaeo, ct ideo descendit justificatus ab illo , id est prse illo. h. Tempus est, Fratres, ut judicium incipiat a domo Dci. Quis finis eorum , qui non obediunt Evangelio? Quod ju- dicium his, qui in hoc judicio non re- surgunt? Quicumque enim judicari dis- simulant co judicio quod nunc est , in quo princcps hujus mundi ejicitur foras; judiccm exspectent, vel magis timeant, aquo cum ipso principe suo foras cjicicntur ct ipsi. Nos autera si perfccte judicamur nunc, sccuri Salva- torem exspectemus Dominura nostrum Jesum-Christum , qui reformabit corpus Iiumilitatis nostrse, configuratum cor- pori claritatis suae. Tunc fulgebunt jus- ti , ita ut vidcri possint docti pariter et indocti : fulgebunt enim sicut sol in regno Patris corum. Erit autem claritas soiis septempliciter 3 id est , sicut lux septcm dierum. 4. Adveniens enira Salvator refor- mabit corpus humilitatis nostrae , con- figuraturn cDrpori claritatis suae ; si tamen prius fuerit cor rcformatum , et configuratum humilitati cordis ipsius. Proptcr quod et dicebat : Discite a me , quia mitis sum , et humilis cordc. Consi- dera sane in his verbis, quoniam humi- litas duplex cst : altcra cognilionis , altera affectionis , quoe hic dicitur cor- dis. Priore cognoscimus quod nihil su- mus; ct hanc discimus a nobis ipsis, et ab infirmitate propria : posteriore cal- camus gloriam nmndi; et hanc ab illo discimus , qui exinanivit semetipsum , formam scrvi accipiens, qui etiam qua?- situs in regnura , fugit ; quaesitus ad tanta probra et ignorainiosura suppli- cium crucis, sponte obtulit semetipsum. Sint ergo , si dorinire volnmus inter mc- IN ADVENTU iios cleros , id cst Juos advcntus, 2>e«MCB nostrae dcargcntalm : ut illarti scilicct virtutum forniam tencamus , quara vcr- 1)0 ct excmplo commendavit Christus pra?scns in carne. In argento siquidcm non incongrue intclligitur humanitas ejus, sicut inauro divinitas. 5. Omnis itaquc virtus nostra tam longe est a vcra virtutc, quam longc cst ab ca forma : ct omnis penna nostra ad nihilum valct, si non fuerit dear- gentata. Magna qua^dara penna cstpau- pertatis, qua lam cito volalur in regnum ccclorum. Nam in aliis virtutibus qua} sequuntur , promissio futuro tcmpore indicatur : paupcrtati non tam promit- titur , quam datur. Unde et praesenti i tempore enuntiatum est, quoniam ip- sorum est rcgnum coelorum : cura in cx- tcris dicatur, hcercditabunt, consolahun- tur, ct siuiilia. Yidcmus autempaupercs | aIi(pios , qui si vcram haberent paupcr- j tatem, non adeo pusillanimcs invcni-l rentur ct tristes , utpote rcgcs , et reges i cccli. Sed hi suiit qui pauperes esse vo- ' lunt, eo taraen pacto, ut nihil eis desit : et sic diligunt paupcrtatcra , ut nullam inopiara patiantur. Sunt ct alii mitcs, scd quaradiu nihil dicitur, vel agiturnisi pro eorum arbitrio : patcbit autcra quain longc sint a vcra raausuetudine , si levis oriatur occasio. IIa;c mansuetudo quo- ' modo hKrcditabit, qua) antc haeredita- i tem delicit.^ Alios quoque lugentcs vi- deo : sed si de corde procedercnt illa; lacryniK, non tam facile ilico solvc- renliir in risum. Nunc autcm cura abun- dantius otiosa verba et scurrilia pro- iluant , quara prius lacryma) : lacrymas hujusmodi de his esse non arbitror, quibus consolatio divina promittitur, quandoquidcin post illas tain facile con- solatio vilis admittitur. Alii tam vche- mcntcr contra aliorura delicta zelantur, ut videri posscnt esurire et sitirc justi- tiara , si essct apud eos de suis quoquc pcccatis idcm judicium : scdnuuc pon- dus ct pondus , utrumque ahominatio est apud Deum. Nam contra alios tam im- pmleutcr, quam inanitcr a^stuant : seip- sos tam insipicnter , quara inutilitcr palpant. C. Sunt alii miscricordcs dc his quaj SKRMO IV. ii:; idipsos non pertinent ; qui scandali- zantur , si non datur omnibus abundan- ter , sic tamen,ut ipsi nc in modico quidcm gravcntur : qui si misericordes esscnt, dc suo facerc dcbercnt miseri- cordiam ; si non possent de terrena sub- stantia, de voluntate bona darcnt his qui forte contra eos pcccare vidcrentur, indulgentiam;darentdulcesignum,ver- bura bonura, quod est superdatum opti- mum, ut corum mentes ad poenitentiam provocarcnt. Dcniquc et his, ct omnibus quos in pcccato essc cognoscerent, com- passionera irapenderent , et orationem. Alioquin miscricordia eorum nuUa cst, et misericordiara consequuntur nullara. Item sunt qui peccata sua sic confiten- tur , ut vidcri posscnt ex desiderio mundandi cordis id agere, ( omnia enim in confessione lavantur ) nisi quod ea , qvLSi ipsi sponte dicunt aliis, ab aliis pa- ticnter audire non possunt : qui si vere raundari desidcrarcnt , ut videntur ; non irritarentur , scd habercnt eis gra- tiara , qui suas illis maculas demonstra- rent. Sunt et alii , qui si viderint quem- piara vel leviter scandalizatum , valde solliciti sunt quomodo eum in paccm reducere possint : et vidercntur paci- fici , nisi quod eorum commotio , si forte quicquam contra eos factum dic- tumve vidcbitur, tardius universispo- terit difficiliusquc sedari : qui nimirum si vcre pacem diligerent , haud dubium quin eam quoererent sibi ipsis. 7. Deargentemus crgo pennas nostras in Christi conversatione , sicut et Mar- tyrcs sancti lavcrunt stolas suas in cjus passionc. Imitemur, quoad possumus, eum qui sic dilexit paupertatem , ut quamvis in cjus manu csscnt fines lcr- nc , tamcn nou habuit ubi caput recli- naret; ita ut Discipulos adha-rentcs ci legamus famc compulsos spicas mani- bus confricasse, cum pcrsata transirenf: quique tanciuam ovis adoccisionera duc- tus cst, ct sicut acjnus coram londcnte sa obmutuit, et non aperuit os suum : quem et super Lazarum ct supcr civitatcm flevisse, ct in orationibus pernoctasso lcgimus; risissc vcro aut jocasse nus- quam : qui sic csurivit justitiam, ut cum propria non habcrct , tanlani pn> s. <16 S. BERNAR pcccatis nosfiis a SGipso excgit satis- factioncm. Unde in cruce niliil aliud quam justitiam sitiebat, qui pro ini- micis mori non dubitavit, et oiavit pro cruciCxoribus suis : qui peccatum non fecit, et imposita sibi ab aliispaticnter audivit, qui pro reconeiliandis sibi peccatoribus tanta sustinuit. SERMO V. De medio advenlu , et triplici innovatione. i. DixiMUS nupcr his, qui deargcn- taverunt peniias suas , dormicndum in- ter medios cleios, duos signilicantes adventus : sed ubi sit dormienduin non diximus. Tcrtius enim quidam adven- tus est mcdius intcr illos : rn quo delcc- tabilitcr doriniunt qui eum norunt. Illi enim duo manitesti sunt scd non iste. In priori quidcm in terris visus, et cum hominibus convcrsatus est : quando , sicut ipse tcstatur, et viderunt,et ode- runl. In posteriore vero videbit omnis caro salutare Dei nostri; et videbunt in quem transfixerunt. Medius occultus est, in quo soli eum in seipsis vident clecti, et salvae fiunt animoe eorum. In primo crgo venit in carne et infirniitate ; in hoc medio in spiritu et virtute ; in ul- timo in gloria et majestate. Pcr virtu- tem enim pcrvcnitur ad gloriara : quia Dominus virtutum ipse est Rex ylorice. Et itcm alibi ait idem Propheta : Ut vide- reni virtutem tuam , et (jloriam tudm. Advcntus siquidem iste medius , via quaedam est, perquam a primo venitur ad ultimum. In primo Christus fuit rc- demptio nostra; in ultimo apparebit vita nostra : in isto ut dormiamus iater medios cleros, rcquies est et consolatio nostra. 2. Sed ne cui forte inventitia videan- turquae dc hoc adventu medio dicimus, ipsum audite. Si quis diligit me , inquit , sermones meos servabit : et Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus. Sed quidest, si quis diligitme, scrmoncs mcos scrvabit? Lcgi cnim alibi : Qui timet Deum , faciet bona : sed plus ali- quid dictum sentio de diligente , quia sermoncs Dci servabit. Ubi ergo ser- vandi sunt ? Ilaud dubinm quin in DI ABBATIS cordc, sicut ait Prophcia : /n corde meo abscondi cloquia lua , ut non jyeccem iibi. Sed quomodo in corde servandi ? an sufficit sola eos servarc memoria ? At vero sic servanti dicct Apostolus : Quo- niam scientia inflat. Dcnique ct mcmo- riam facile delet oblivio. Sic scrva ser- moncmDci, quomodo melius scrvare potes cibum corporis tui. Nam et ille panis vivus est, et cibus mentis. Pania terrenus dum in arca est, potest a fure tolli, potest a mure corrodi, potcst vctustatc corrumpi. Ubi vero comcderis illum, quid horum timeas?Hoc modo custodi verbum Dei. Bcati enim qui custodiunt illud. Ergo trajiciatur in viscera qua^dam animse tua?; transeat in affectiones tuas, ct in mores tuos, Coinedc bonum, ct delcctabitur in cras- situdine anima tua. Ne obliviscarls co- mcdere panem tuum , ne exarescat cor tuum , scd adipc et pinguedine replea- tur anima tua, 3. Si sic verbum Dei servaveris, haud dubium quin ab eo serveris. Veniet enim Filius ad te cum Patre, veniet Propheta magnus, qui renovabit Jerusalem, et ille nova faciet omnia. IIoc enim facict liic advcntus, ut sicut portavimus imaginem tcrrcni , sic por- tcmus et imagincin coelestis. Sicut fuit vetus Adam effusus per totum homi- nem, ct totum occupavit :,ita modo totum obtineat Christus, qui lotum crcavit , totum redcmit , totum et glo- rificabit; quique totum hominem sal- vum fecit in sabbato. Erat in nobis ali- quando vctus homo : praevaricator ille erat in nobis, tam in manu, quam in orc, et in corde. In manu dupliciter, per facinus ct flagitium. In orc similitcr pcr arrogantiam et detractioncm. I;i corde quoque per desideria carnis, ct dcsidcria gloriaj temporalis. Nunc au- tem si qua nova creatura in ipso , VC" tera transieruiit, ct contra facinus in manu, innoccntia; contra flagitium, continentia est. In orc contra arrogan- tiain, vcrbum confcssionis; contra de- tractionem, verbuin a^dificationis, ut recedant vctcra de ore nostro. In corde vcro coiitra carnis desideria, carilas; humilitas contra cloriam tcmporalcm. IN ADVENT Et vitle si non in liis (ribus ClnJstuin Doi Vcrbum recipiant singuli clecto- rinn,quibusdic(um est : Pone me signa- culnrn siipc)' brachhim luum, signum su- ])€)' cor tiium; et alibi ; Prope cst verbum in ore tuOf el in cordc tuo. SERMO VI. De triplici Adventu, et carnis resurrectione. i. NOLO vos, Fratres, ignorare tcm- pus visitationis vestrse : sed nc illud «juidem quid hoc tempore visitctur in vobis. Animabus eniin lioc tempus est, non corporibus assignatum, quod vide- licet longe dignior anima corpcre , prio- rem sibi sollicitudinem naturali vin- tlicct dignitate. Scd et prior reparanda est, quam constat corruisse priorcm. Anima siquidem corrupta in culpam, fccit ut corpus quoque corrumpcretur in pa?nam. Denique si Cliristi membra volumus inveniri , sequendum nobis est sine dubio caput nostrum : ut videlicet Jirima nobis reparandarum sit sollici- tudo animarum, pro quibus ipse jam vcnit, et quarum prius mederi studuit corruptioni. Corporis vero curam illi tempori magis reservemus, et di(Tera- nms in illum diem, quo reformandi corporis gratia est vcnturus, sicut me- minit Apostolus, dicens : Salvatorem cxspectamus Dominum nostrum Jesum- CJiristum, qui reformahit corpus humili- tatis nostrce, confmuratum corpori clari- (atis suas. In priore siquidem adventu lamquam procco, vel magis vere prajco ipsius Johannes Baptista clamat: Ecce , inquit, JgnusDei, eccc qui toUil peccala mumli. Non dicit morbos corporis, non molcstias carnis, sed peccatum, quod cst morbus anima;, etcorruptio mentis. r.cce qui lollit peccata mundi. Unde? Utique a manu, ab oculo, a collo, dc- inum etiam a carnc ipsa, cui altius in- lixum est. -. Tollit peccatum c manibus, com- iiiissa pcccala delens : tollitab oculo, }>urgans mentis intentionem : tollit a collo, violentam rcmovcns dominatio- ncMi , sicut scriptum Q^ii: Sceptrum exac- iitris cjus supcrasti, sicut in dic Madian. V SERMO VI. i\7 Itemque : Computrescet jugum a facie olei. Et Apostolus loquitur, dicens : Ut non regnet peccatum in vestro mortali corpore, Siquidem alio in loco ait idem Apostolus : Scio, inquit, quod non est in me bonum, hoc est, in carne mea. Et alibi : Infelix ego homo,quis me libera- bit de corpore mortis hujus? Sciebat ni- mirum non prius liberandum se esse a pessima illa radice, quae carni infixa cst ; a lege peccati , quae est in membris nostris, donec et ab ipso corpore sol- veretur : unde ct cupiebat dissolvi, et cum Christo esse, sciens quod pecca- tum, separans inter nos et Deura, per nitus auferri nonpoterit, donec libe- remur a corpore. Audistis de quodam, quem Dominus curavit a da^monio, quoniam collidens et multum discer- pens eum daeraon, jussu Doraini exivit ab illo. Itaque dico vobis, genus illud peccati, quod toties conturbat nos, ( concupiscentias loquor et desideria raala ) reprirai quidera debet et potest per gratiara Dei , ut non regnet in nobis, nec deraus raembra nostra arraa iniqui- tatis peccato, et sic nulla daranatio est his qui sunt in Christo Jesu : scd non cjicitur nisi in morte, quando sic dis- cerpimur, ut anima separetur a cor- porc. 3. Habes ad quid venerit ChristuSj et cui intendere debeat Christianus. Prop- terea noli, o corpus, noli prseripere tempora : potes enim irapedire aninise tuae salutem, tuara ipsius operari non potes. Omnia terapus habent. Patere ut nunc anima pro se Iaboret,raagis autera etiam collabora ci, quoniara si corapa- teris, ct conrcgnabis. Quantura ejus impedis rcparationcm, tantum impedis tuam : quodnimirura ante reparari non poteris, donec suara in ea Deus imagi- nera videat reformatani. Nobilem hos- pitemhabes, o caro, nobilem valde, ct tota salus tua pendet dc cjus salute. Da honorem hospiti tanto. Tu quidcm ha- bitas in regione tua : anima vero pere- grina et cxsul apud tc est liospitata. Quaeso te, quis rusticus, si forte nobilis et prapotens quispiam apud cura vo- luerit hospitari, non libenter in angulo domus sua^. aut su)» gradibus suis, vel 418 S. LERN'AR iii ipsis cinciibus accubabit, cedens hospili suo locum (sicut dignum est) potiorem? Et tu ergo fac similiter. In- jurias vel raolestias tuas ne reputaveris : tantum ut hospes tuus honoridce possit apud te demorari. lionor tibi est, ut pro eo interim te exhibeas inhonorum. 4. Ac ne forte despicias aut parvi- pendas hospitem tuum, pro eo quod peregrinus tibi videtur et advena: dili- genter attendc , quid hospitis hujus tibi prssentia largiatur. Ipse enim est qui tribuit oculisvisum, auditum auribus prsestat : ipse est qui linguge vocera, palato gustum, motum membris ora- nibus subministrat. Si quid vitse , si quidsensus, si quid in te decoris est, hujus hospitis beneficium recognos- ce. Denique discessus ejus probat quid praesentia conferebat. Protinus enim anima discedente, lingua si- lebit, oculi nihil videbunt, obsur- descent aures, corpus omne rigebit, facies expallescet. In brevi quoque totum cadaver putridum simul et puti- dum fiet, et decor omnis in saniem con- vertetur. Ut quid ergo pro temporali qualibet delectatione contristas et leedis hospitem istum , quam nec sentire qui- dem ullo modo poteras nisi per ipsum ? Ad haec si tantum tibi confert exsul , et iniraicitiarura causa a facie Domini sui cjectus, quantum tibi prsestabit recon- ciliatus? !Voli,o corpus, noli impedire reconciliationem iliam : quoniam gran- dis tibi exinde gloria praeparatur. Pa- tienter, immo et libenter teraetipsum expone ad omuia : nihil dissimules quod huic videatur reconciliationi posse pro- desse. Dic hospiti tuo : Quia recorda- Litur Dominus tui , et restituet te in gradum pristinum, et tu memento mei. 5. Omnijio enim memor erit tui in bonum , si bene servieris illi : et cum pervenerit ad Dominum suum, sugge- ret ei de te, et bjquetur bonum pro bono hospite, dicens : Cum in ultio- nera culpae suse exsularet servustuus, ■pauper quidam, apud quem hospitatus sum, fecit mecum misericordiam; et utinararetribuat prome Dominus meus. Prinio siquidem omnia sua, dehinc otiam semctipsum exposuit utilitatibus DI ABBATIS raeis , non parcens sibi proptcr mc , ui jejuniis multis , in laboribus frequentcr, in vigiliis supra modum, in fame ek siti, etiam in frigore et nuditate. Quid igitur? Profccto non mentietur Scrip- tura, qua dicitur : Volunlatem timen- tiiun se faciet, et deprecationem eorum exaudiet. 0 si fortc gustare dulcedinem hanc , si forte gloriam istara valeas ses- timare ! Mira enim dicturus sum : sed tamen vera, et omnino indubitata fide- libus. Ipse Dominus Sabaoth, Dominus virtutum, et rex glorise , ipse descendet ad reformanda corpora nostra , et con- figuranda corpori ciaritatis suae. Quanta erit illa gloria, quam ineffabilis exsul- tatio , quando Creator univcrsitatis , qui pro animabus justificandis liumilis antc vcnerat et occultus, pro te glorificanda, 0 misera caro , sublimis veniet ct raani- festus, non jam in infirmitate , sed in gloria et majestate sua ! Quis cogitabit diem adventus illius, quando descendet cum plenitudine luminis, praecurren- tibus Angelis, et tubae concentu exci- tantibus de pulvere corpus inops, et rapieutibus illud obviam Christo in aera? 6. Quousque igitur caro misera , insi- piens , caeca , deraens et prorsus insana caro, transitorias et caducas quaerit consolationes, immo desolationes, si forte contingat repelli, et indignam judicari hac gloria,magis autem nihi- lorainus ineffabili in seternura excru- ciari poena ?'j>fon sic,obsecro, Fratres mei, non sic : quin iramo delectetur in hujusmodi meditationibus aniraa nostra : quin etiam caro nostra rcquies- cat in spe , Salvatorera exspectans Do- minura nostrum Jesum Christura , qui reformabit illam , configuratam cor- pori claritatis suae. Sic enim ait Pro- pheta : Sitivit in te anima mea, quam multipliciier iihi caro mea ! Desidcrabat siquidera anima prophetalis adventum priorera , quo se novcrat rediraendam : sed multo amplius caro desiderabat ad- ventum postcriorcm , et glorificationem suara, Tunc enim implebuntur dcside- rianostra, ct plena erit majestate Do- mini omnis terra. Ad quara gloriam, ad quam beatitudinem , ad quam deuique I IN ADVENTU paccm, quac cxsupcrat omncm scubum, ip^c sua nos miscricordia pcrducat, nec confundat nos ab cxspectatione nostra Sah.ator, qucm exspcctamus, Jesus- Christus Dominus nostcr, qui est supcr omnia bencdictus in soecula. SERMO VII. 41<) SER3IO YII. De triplicl utilitalc Advcritus Domini. 1. Sr -dcvote cclcbramus Adventum Domini, -id facimus quod oportct : siquidcm non modo ad nos, scd et pr.optcr nosvcnit, qui bonorura nostro- rum non egct. Vcrura nostrce quidem indigcntia3 quantitatcra manifestius ipsa tlignationis cjus indicatmagnitudo. IVcc modo pcricuium acgritudinis cx i|)so prctio medicaniinis innotescit : scd ct valetudinum imraerus ex mullitudinc reniediorum. Ut quid enim divisioncs gratiarum sunt, si non vidctur necessi- tatura ulla diversitas? Et quidcm dif- ficile est universas uno scrmone prosc- qui indigcntias, quas experiraur : sed occurrunt mihi intcrim trcs communes omnibus, et quodara raodo principales. iNcrao enira rcpcritur in nobis, qui non intcrira ct consilii, et auxilii, et pr^sidii indigus videatur. Nirairura generaiis cst huraanogcnerimiscria triplex ; ct quot- quot dcgiraus in regione umbra^mortis, in infirraitate corporis, in loco tcnta- tionis, si diligentcr advertiraus, triplici hoc incoraraodo raiserabilitcr labora- inus. Nara et facilcs suraus ad seduccn- duni , et dcbiles ad operanduni, ct fra- gjles ad rcsistenduju, Si disccrnerc volumus intcr bonum et malum, deci- pimur : si tcntaraus faccrc bonura , de- ficimus : si conamur rcsistere malo, dejicimur ct supcramur. 2. Necessarius proindo Salvatoris advcntus ; neccssaria sic pracoccupatis hominibus prajsentia Christi. Atque utinam sic veniat, ut copiosissima dig- natione sua, et in nobis pcr lidcm ha- bitans illurainct coecitatcra nostram, ct nobiscum mancns adjuvct infirraitatem nostram , ct pro nobis stans fragilitatem nostram protegat ct propugnct. Si enim ille in nobis, quis jam dccipiat nos? Si ille nobiscum , quid de Cffitero non pos- sumus in co qui confortat nos? Si ille pro nobis, quis contra nos ? Fidelis con- siliarius cst, qui neque falli omnino, neque fallcre qucat : fortis auxiliarius, qui non lassescat; patronus efficax,qui et ipsum satanam sub pcdibus nostris velociter conterat, et omnia cjus ma- chinamenta confringat. Kimirum ipse est Dei sapientia,cui scmper in prorap- tu sit inslrucrc ignorantcs : ipse Dei virtus, cui facile sit et deficientcs refi- ccrc, ct cripcre periclitantes. Ad hunc crgo tantura eruditorera, Fratrcs mei, in omni dclibcratione curraraus : hunc tara strenuum adjutorcm in omni ope- ratione invocemus : huic tam fido pro- pugnatori in omni colluctatione com- mittamus animas nostras : qui ad hoc ipsum venit in mundum , ut habitans in hominibus, cum hominibus, pro ho- rainibus, ct tcnebras nostras illumi- narct, et laborcs levaret, et pericuia propulsaret. nOMILI.fi IV DE LAUDIBUS VIRGIIVIS MATRIS, SUPER VEBHA J\IISSUS EST AISGEHJS GABRIEL, ETC. PUyEFATIO. ScRiijERE mc aliquid et dcvolio jubct, et prohibot occupatio. Verumtamcn quia prx'pedicntc corporali molestia , Fratrum ad praesens non valeo sectari convcntum : id tantillum olii, quod vcl mihi dc sorano fraudans in noclibus in- no S. BERNAIIDI ABBATIS tercipcre sinor, non slnam otiosum. Libet ergo tentare id potissimum ag- gredi, quod saepe animum pulsavit : loqui videlicet aliquid in Laudibus ViRGiNis Matris, super illa lectione evangelica, in qua, Luca referente, Dominicae Annuntiationis continetur historia. Ad quod sane opus faciendum ctsi nulla Fratrum ( quorum me profec- tibus deservire necesse est) vel neces- sitas urgeat, vel utilitas moveat : dum taraen ex hoc non impediar, quo ad quseque ipsorum necessaria rainus pa- ratus inveniar , non arbitror eos debere gravari, si proprise satisfacio devo- tioni. HOMILIA I. Missus est angelus Gabriel a Deo in civitatem Galilaeoe, cui nomen Nazarelh, ad Virjjinem desponsatam viro, cui nomen erat Joseph , de domo David ; et nomen Virgiitis Maria. Luc. 1. i. QuiD sibi voluit Evangelista, tot propria nomina rerum in hoc loco tam signanter exprimere ? Credo quia noluit Jios negligenter audire quod tam dili- genter studuit enarrare. Nominat siqui- dem Nuntium qui raittitur , Dominum a quo mittitur, Virginem ad quam mit- titur, Sponsum quoque virginis : arabo- Turaque genus , civitatem ac regionem propriis designat nominibus. Ut quid }ioc ? Putasne aliquid horum supervacue positum sit ? Nequaquam. Si enim nec foliura de arbore sine causa , nec unus €x passeribus sine Patre coelesti cadit super terram : putem ego de ore sancti Evangelistse superfluum diffluere ver- bum, prsesertim in sacrahistoria Verbi ? JNon puto. Plena quippe sunt orania su- pernis mysteriis , ac coelesti singula dulcedine redundantia : si tamen dili- gentem habeant inspectorem , qui no- verit sugere mel de petra, oleumquede saxo durissimo. INempe ia illa die stil- larunt montes dulcedineni, et colles lluxerunt lac et mcl,quando rorantibus coelis desuper, nubibusque pluentibus justum, apertaestterra Iseta germinans Salvatorem :quando Domino dante be- nignitatem, et terra nostra reddente Iructum suum, super iilum montem montiura, montera coagulatum et pin- guem , misericordia ct veritas obviave- runt sibi , justitia et pax osculataj sunt. IIlo quoque iii tempore unus iste inter caeteros montcsnonraodicus, bcatus hic videlicet Evangelistajdum desideratum nobis nostroe salutis exordiura suo rael- lifluo coramendavit eloquio , veluti perflante austro. atque e vicino Sole ra- diante justitiae, qua^damex eo spiritua- lia profluxerunt aromata. Utinam et nunc Deus emittat verbum suum, et li- quefaciateanobis; perflet spiritus ejus, et fiant nobis intelligibilia verba evan- gelica : fiant in cordibus nostris desi- derabilia super aurum et lapidem pre- tiosum raultura , fiant et dukiora super rael et favum ! 2. Ait itaque : Missus est dngehis Ga- brkl a Deo. Non arbitror hunc Angelum de rainoribus esse, qui qualibet excau- sa , crebra solcant ad terras fungi lega- tione : quod ex ejus nomine palam in- telligi datur, quodinterpretatum Forti- tudo Dei dicitur : et quia non ab alio aliquo forte excellentiori se (ut assolet) spiritu, sed ab ipso Deo mitti perhibe- tur. Propter hoc ergo positum est, ^ DeOj* vel ideo dictum est , ADeo^ ne cuivelbeatorura spirituum suum Deus, antequam Virgini , revelasse putetur consilium, excepto dumtaxat archan- gelo Gabriele , qui ulique tantae inter suos inveniri potuerit excellentiae , ut tali et nomine dignus haberetur, et nuntio. Necdiscoptlat nomen a nuntio. Dei quippe virtutem Christum quera raelius nuntiare decebat , quam hunc , quera simile noraen honorat ? Nara quid est aliud fortitudo, quam virtus ? Non autem dedecens aut incongruum videa- tur, dominum et nuntium corarauni censeri vocabulo : cum similis in utro- que appellationis, non sit tamen utrius- que similis causa. Aliter quippe Chris- tus fortitudo vel virtus Dei dicitur, ali- ter Angelus. Angelus enim tantum nim- cupative , Christus autem etiam sub- stantive Chrislus Deivirtus, et dicitur, et est, quae forti armato, qui suum atrium in pace custodire solebat , for- tior superveniens, ipsum suo brachio ■Jebellavit : ct sic ei vasa. captivitatis DE LAUDIBUS V pofcnfcreripuit. Angclus vero fortitudo Doi appcllatus est, vcl quod hujusmodi merueritpraerogativamoffieii, quo cjus- dcm nuntiarct adventum virtutis : vel quia virginem natura pavidam, simpli- ccm,vcrccundam, dcmiraculi novitatc ne expavcscerct , confortare dcberet: quod et fecit. Ne tinicas, inquiens, Ma- ria , invenisli gratiam apud Deum. Sed et ipsius sponsum , hominem utique nihilomrnus humilem ac limoratum, non irrationabilitcr forsitan idcm Angclus confortasse crcditur , quamquam tunc ab Evangelista non nominetur. Joseph , in(imt,filiDavid , ne timeas accipere Hla- riam conjugem tuam. Convenienter ita- queGabriel ad hoc opuseligitur:immo quia tale illi negotium injungiturjrecte tali nomine dcsignatur. 3. Missus est ergo angelus Gabriel a Deo. Quo ? /n civitatem Galilcece, cui no- men Nazareth. \ideamus, si ( ut ait ISa- thanael ) a Nazarelh potest aJiquid boni csse. Nazareth interprclaturflos. Yiden- tur autcm mihi quoddam seraen fuisse divinaj cognitionis, tamquam e coclo jactatum in terras , allocutiones et pro- niissiones factae coclitus ad Patres, Ab- raham scilicet, Isaac, et Jacob; dc quo semine scriptum est : Nisi Dominus Sabaolli. reliquisset nohis semen,sicut So- doma fuissemus; et quasi Gomorrha si- miles essemus. Floruit autem hoc semen in mirabilibus, quae ostensa sunt in cxitu Isracl de j^^lgypto, in figuris et ajnigmatibus pcr tolum iter in dcserto usque in terram promissionis, et dcin- ccps in visionibus et vaticiniis Prophc- tarum , in ordinationc quoque regni ac sacerdotii usque ad Christum. Christus autcm hujus seminis et horum florum non immerito fructus esse intelligltur, dicente David : Dominus dabit benigni- tatem,et lerra7iostra dabit fruclum suum. Et itcrum : De fruclu ventris tui ponam siipcr scdem luam.ln Nazareth ergo nun- tiatur Christusnasciturus : quia in flore spcratur fructus processurus. Sed pro- deunte fructu, flos dccidit : quia vcri- lale apparentc incarne, figura pertrans- iit. Unde et Nazareth civitas Galilx'a3 iUcitur,id cst, transmigrationis : quia iiasccnlc Christo, omnia iila transie- IRGINIS MATRIS. 421 runt, quse superius enumeravi, quae, ut ait Apostolus, infiguraconlingebant illis. Hos ergo flores et nos qui jam fructura teneraus, pertransisse videmus : et dum adhuc florere videbantur, transituri praividcbantur. Unde David : Mane si- cut herbatranseat,mane floreat et trans- eat : vespere decidat , induret et arcscal. Vespere etenim , id est , quando venit plcnitudo temporis , in quo misit Deu3 Unigcnitum suum, factum ex muliere, factum sub lege, diccnte ipso, £ccc nova facio omnia ; vetera transierunt et dia- paruerunt, quomodo in novitatesuccres- ccntis fructus flores decidunt et ares- cunt. Unde rursus scriptum est : Foe- num aruit, et flos decidil; verbum autem Domini manet in (eternum. Credo non ambigis, quin verbura fructus sit; Ver- bura autera Christus est. 4. Bonus itaque fructus Christus, quimanet inaeternum. Sed ubi estfoe- num quod aruit ? ubi est flos qui deci- dit ? Propheta rcspondeat. Omnis cara foemim: et omnis gloria ejus, tamquani flos foeni. Si omnis caro foenura : ergo carnalis ille populus Judaeorum ut foe- nura aruit. An non foenura aruit , dum idem populus ab orani spiritus pingue- dine vacuus, siccaj littcrae adha^sit ? Annon etiam flos decidit , quando glo- riatio, quam habcbant in lege, non re- mansit ? Si flos non decidit : ubi ergo regnum , ubi sacerdotiura, ubi Prophe- tae , ubi teraplura , ubi denique magna- lia illa , de quibus gloriari solcbant , et dicerc : Quantaaudivimus et cogymHmus ea, etpatres nostrinarraverunt nobis !Et iterura : Quanta mandavit patribus nos- tris nola facere ea fdiis suis! Et ha}c dicta sunt pro co quod positum est : /n Nor zareth civUatem Galilxce. 5. In illara ergo civitatem missus est angclus Gabriel a Deo. Ad quem ? Ad Virgincm dcsponsatam viro, cui nomen eratJoseph. Quai est hxc Virgo tani ve- ncrabilis, ut salutctur ab Angclo : tam humilis, ut desponsata sit fabro ? Pul- cra permixtio virginitatis ct humili- tatis:ncc mcdiocriter placet Dco illa aniina, m qua ct humilitas commcndat virginitatcra, et virginitas exornat hu- militatcm. Scd quan(a putas vcncra- i22 S. r.ERNARDI ABBATIS lione digna cst, in qua liumilitatcin oxaltat foecunditas, ct partus consccrat virginitatem ? Audis virginem , audis l)umilcm : si non potcs virginitatcin humilis, imitare humilitatem virginis. Laudabilis virtus virginitas , scd magis necessaria humilitas. lila consulitur , ista pra^cipitur. Ad illam invitaris , ad istam cogeris, De illa dicitur , QiUpo- iest capere , capiat : de ista dicitur , Nisi quis efficialur sicut parndus iste, non in- trabit in regnum coalorum. Illa ergo re- muncratur, ista exigitur. Potes denique sine virginitate salvari : sine humilitate non potes. Potest , inquam , placere hu- militas, quse virginitatem deplorat amis- sam : sine humilitate autem ( audeo di- cere ) nec virginitas Maria^ placuisset. Super quem , inquit , requiescet S].m-ilm meus, nisi super humilem et quietum? Su- per humilem dixit, non supervirginem. Si igitur 3Iaria humilisnon esset, supcr eam Spiritus sanctus non requievisset. Si supeream non rcquievisset, nec im- praegnassct. Quomodo enim de ipso sine ipso conciperel?Patetitaque, quiaut dc Spiritu sancto conciperct, sicut ipsa perhibet, respexit humilitatem ancillw suce Deus , potius quam virginitatcm. Et si placuit ex virginitate , tamen cx humilitatc concepit. Unde constat, quia etiam ut placcrct virginitas, humilitas proculdubio fecit. 6. Quid dicis , virgo superbe ? Maria virginera se oblita gloriatur de humili- tate : et tu ncgligcndo humilitaicm , blandiris tibi de virginitate ? Respexit, ait illa , humilitatem ancillce suce. Quae illa ? Virgo utique sancta , virgo sobria , virgo devota. Numquid tu castior illa ? nuraquid devotior ? Aut nuraquid tua forte pudicitia gratior castitate 3Iaria3 : ut tu scilicct sine humilitate placcre sufficias cx tua, quod illa non potuit ex sua ? Denique quanto honorabilior cs cx singulari munere castimoniae, tanto tibi tu raajorera injuriam facis , quod ejus in te decorcra foedas perinixtione su- perbiae. Alioquin cxpedit tibi virginem noncsse , quara de virginitate insolcs- cere. INon oraniura quidcra est virgini- tas : multo tanicn pauciorum est "cum -virginitate humilitas. Si igitur virgini- (atcra in Maria non poics nisi mirai stude hurailitatcm iraitari, et suffic. tibi. Quod si et virgo, et humilis es j quisquis cs , magnus es. 7. Esttamcn majus aliquid quod mf- reris in Maria : scilicet cum virginitale . foecunditas. A sajculo enira non est au- ditura , ut aliqua siraul raater csset , et virgo. 0 si et cujus est matcr attendas ! quo te tua super ejus mirabili celsitu- dine ducct adrairatio ? Nonne ad hoc , ut te vidcas nec satis posse mirari? Nonne tuo , immo Veritatis judicio, illa quae Deum habuit filium, super omnes etiam choros exaltabitur Angelorum ? Annon Deura et Dominum Angelorum Maria suum audacter appellat filium, dicens : Fili, quid fecisli nohis sic ? Quis hoc audcat Angelorum ? Sufficit eis , et pro magno habent, quod cura sint spiri- tus ex conditione, ex gratia facti sunt ct vocati Angeli,testante David : Quifacit, inquit, Angelos suos spiritus. Maria vcro matrem se agnoscens, majestatcra illam, cui illi cura reverentia scrviunt, cum fiducia suura nuncupat filium. Nec de- dignatur nuncupari Deusquod esse dig- natus est. Nani paulo post subdit Evan- gelista : Et emf ,inquiens, subdilus iHis. Quis, quibus ? Deus , hominibus, Deus, inquam , cui Angeli subditi sunt, cui Principatuset Potestatesobcdiunt, sub- ditus erat Mariae: nec tantum Maria3 , sedetiara Joscphpropter Mariam. Blirare ergo utruralibet , ct (ilige quid araplius raireris, siv&Filii benignissimam digna- tionem , sive Matris excellentissiraara dignitatcm. Utrimque stupor, utrim- quc miraculum. Et quod Deus fcrainae obtemperet, humilitas absque exemplo : etquod Deo femina principetur, subli- mitas sine socio. In laudibus virginum singularitcr canitur, quod scquuntur Agnum quocumque ierit. Quibus ergo laudihus judicas dignara, quae etiam praeit ? 8. Disce homo obedire ; disce terra subdi; disce pulvis obtcjnperare. De Auctore tuo loquens Evangelista, Et erat, inquit, suhdilus Hlis,hdLiid dubiura quin Mariai etJosepli.Erubesce,superbe cinis ! Deus se humiliat , ct tu te exal- tas?Deus se hominibus subdit. et tu DE LAUDIBUS VI dominari gcslicns Iiorainibus , tuo te praeponis auctori ? Utinara raihi aliquan- do, talc aliquid cogitanli, Deusrcspon- dcre dignclur, quod ct suo incrcpando respondit Aposlolo : Fadc , inquit , 2>ost ine satana , quia non sapis ea qucB Dei sunt. Quoties enim hominibus praeesse desidero , toties Dcura meura praeirc coutendo : ct tunc vcre non sapio ea quaj Dci sunt. De ipso nara({ue dictura est : Eter.al subditus Ulis. Si liorainis, o homo, iraitari dcdignaris exeraplum, certe non crit tibi indignura scqui Auc- torera tuuni. Si non potcs forsitan scqui eura quocuraque icrit, dignare \cl se- qui quo tibi condcsccndit. IIoc cst, si non potes sublimcni inccdcre seraitani virginitatis, scqucre vel Deura per tu- tissimam viara humilitatis : a cujus rec- titudine si qui etiam dc virginibus deviaverint, ut vcrura fatear, nec ipsi sequuntur Agrium quocumtiue ierit. Sequitur quidcra Aguura coinquinatus huinilis, scquitur ct virgo supcrbus; scd iieutcr quocunique ierit : quia nec ille ascendere potcst ad munditiara Agui , qui sine niacula cst; ncc is ad cjusdem inansuetudincni dcsccndcrc dignatur, qua scilicct non corara tondente , sed coram occidente se obrautuit. Attaraen salubriorem elegit sequendi partem in humilitate peccator, quam in virgini- lale superbus : cum ct illius imraundi- tiam sua hurailis satisfactio purget , et hujus pudicitiarasuperbia inquinct. 9. Sed fclix Maria, cui nec hurailitas defuit, nec virginitas. Et quidcra sin- ^uiaris virginitas, quamnon teracravit, scd honoravit foecunditas: et niliilomi- nus spe<;ialis huniilitas, quam non abs- tulit, scdextulit foecunda virginitas : et incomparabilis prorsus foecunditas, quara virginitas simul comitatur ct hu- militas.Quidhorum non mirabile ? quid non incomparabile?quidnonsingulare? Slirum vero si non haisitas iu eorum ponderatione , quid tua judiccs dignius admiratione , utrum videlicct potius »lupcnda sit foecunditas in virgine , an iu matrcintcgritas : sublimitas inprolc, aucuralantasublimitatc hurailitas. Msi quod indubitanter horum singulis prae- fcicuda sunt simul cuncta, et incompt^- RGINIS MATRIS. 423 rabilitcr exccllentius cst atque felicius, omniapercepisse. quani aliqua.Et quid mirura si Deus,qui rairabilis lcgitur et cernitur in sanclis suis , mirabiliorcm se exhibuit in Matre sua ? Vencramini ergo, conjuges, in carne corruptibili carnis integritatera : rairamini etiam vos, sacra) virgines, in virgine fcccun- ditatem : iinitamini, orancs homines, Dei Matris hurailitatera. Ilonorate, sancti Angeli , vestri Rcgis Matrera, qui nostra) adoratis Virginis Prolera , ipsum utique nostrura pariter ac vestrum re- gem, nostri genoris reparatorem, vcs- tra) civitalis instauratorem. Cujus apud vostara sublimis, inter nos tam humilis, a Yobis pariter, et a nobis detur et dig- nitati dcbita reverentia , et dignationi honor et gloria in saeculu sa^culorum , Amen. HOMILIA II. ■f. NovuM quidera canticura illud , quod solis dabitur in regno Dei cantare virginibus, ipsara virginum Rcginam cum CKteris, immo primam inter caete- ras esse cantaturam , nemo est qui ara- bigat. Puto autera illam, pra.4er illud quod solis licct, cum omnibus taraen virginibus ei ( ut dixi ) coraraune erit, dulciori quodam. atque elegantiori car- raine la^tificaturara esse civitatera Dei. Cujus utique dulcisonos dcpromere vel exprimere modulos ne ipsarum quidem virginum ulla digna invenietur : quia soli mcrito dccantandum servabitur, quffi sola de partu , ct partu divino glo- riatur. Gloriatur dixerim de partu, non in so , sed in ipso qucra peperit. Dcus siquidem ( Deus enim est queni pepe- rit ) Matreni suara singulari in coelesti- bus donaturus gloria, singulari in terris prajvenire curavit et gratia , qua vide- licet incffabiliter et intacta conciperet, et parcret incorrupta.Porro Deo hujus- niodi decebat nativitas, qua non nisi de Virgine nasceretur : lalis congracbat et Virgini partus, ut non parerct nisi Dcura.Proiude factor hominum ut homo fiercl, nasciturus de hominc, talem sibi ex oranibus debuit deligcre, iinrao con- dcrc matrcni.qualcra ct se decerc scic- m S. BERNAR hA j et sibi novcrat placituram. Yoluit itaquc essc virginem , de qua immacu- lata immaculatus proccdcret , omnium inaculaspurgaturus : voluitctliumilem, . Huic quoque Gedeonico facto propheli- cuin dictum pulcre satis convenire vi- delur, ubi legitur : Dcsccndet sicut phi- via in vcllus. Nam per hoc quod sequitur ct sicut stcUicidia stUlantia super terram, idcm datur intelligi, quod per inven- tain rorc madidam aream. Pluvia nem- pe voluntaria, (luam segregavit Deus haereditati suk , placidc prius et absqun strepitu opcralionis humana}, suo so quietissimo illapsu virgineuin demisit in uterum : postmodum vcro ubique tcrrarum difl"usa cst pcr ora pra?dicato- ^26 S. CERNARD rum,nonjam sicut pluria iu vellus, scd sicut stillicidia stlllanlia super ter- ram, cum quodam utique stropitu vcr- borum,ac sonitu miraculorum. Siqui- dcm recordata) sunt nubcs ill3e,qune portabant pluviam, praeccptum sibi fuisse cum mittercutur : Quod dko vo~ bis in teiiebris , dicite in lumine; et quod in aure auditis, prcedicale super tecta. Quod et fecerunt : etcnini in omnem ierram e.x?p<7 sonus €orum,et in fines orbis terrcc verba eorum. 8. Audiamus et Jcremiam nova vete- ribus vaticinantem, et quem prassen- tem monstrare non poterat , venturum ct ardenter desiderantem , et fidenter promittentem : Novum , inquit, crcant Dominus super terram : femina cir- cumdabit virum. Quae est htxic iemina? Quis vero iste vir? Aut si vir, quo- modo a femina circunulatus? Aut si a femina circumdari potest, quomodo vir? Et ut apcrtius dicam, quomodo potest simul et vir esse , et in utero matris? hoc est cnim virum a femina circumdari. Novimus viros , qui scilicet infantiam , pueritiam , adolescentiam , atquc juvcntutcm transcuntcs, ad gra- dum usque senectuti proximum perve- nerunt. Qui ergo jam adeo grandis cst, quomodo a femina circumdari potest ? Sidixisset, Fcmina circumdabit infan- tem; vel, Fcmina circumdabit parvu- lum;nec novum viderstur, necmirum. Nunc autem quia nil tale posuit , scd dixit virum, qua^rimus quse sit hsec novitas, quam Dcus fecit in terra, ut fcmina circumdaret virum, ct vir intra feminci unius corpusculi membra sese cohiberet? quidest lioc miraculi ? Num- quid potest homo, ut ait Nicodemus,m ventrem matris suce iterato inlroi^^e , el renasci ? 9. Sed verto me ad conceptum par- tumque virginalem , si fortc inter plu- rima nova ac mira, quae 4bi profccto inspicit qui diligcnter inquirit, etiam hanc,quam de Prophcta protuli,re- periam novitatem. Porro ibi agnoscitur longitudo brevis, latitudo angusta, alti- tudo subdita, profunditas plana. Ibi agnoscitur lux non luccns , verbum in- fanSj aqua siticns, panis esuricns. Vi- I ARBATIS deas, si attcudas, potentiam regi, sa- picntiam instrui , virtutem sustcntari : Deum dcniquc lactcntem , scd Angcloa rcficicntem ; vagicntem, sed miscros consolantcm. Vidcas, si attendas, tiis- tari la3titiam,pavere fiduciam,salutcm pati , vitam mori , fortitudinem infirma' ri. Sed,quod non minus mirandum est, ipsa ibi cernitur tristitia laetificans, pavor confortans, passio salvans, mors vivificans , infirmitas roborans. Cui jam illud quoque non occurrat, quod quaerc- bam? Numquid non facile tibi est intcr haec fcminam agnosccre virum circum- dantem , cum Mariam videas virum aj)- probatum a Deo Jcsum suo utcro cir- cumplcctentem? Virum autcm dixcrim fuisse Jesum , non solum jam cum dicc- retur vir propheta,polens in opere et ser- mone , sed etiam cum tencra adhuc infantis mcmbra Dei mater blando vcl foveret in gremio , vel gestaret in utero. Vir igitur erat Jcsus necdum etiam na- tus,sed sapicntia, non setate; animi vigore,nonviribuscorporis;maturitatc sensuum , non corpulcntia membrorum. Ncque enim minus habuit sapientia;, vel potius non minus fuit sapicntia Jesus conceptus , quam natus , parvus , quam magnus. Sive crgo latens in utcro, sive vagicns in praescpio, sive jam grandiusculus interrogans doctores iii tcmplo , sive jam perfectae aetalis doccns in populo, aeque profccto plenus fuit Spiritu sancto. Nec fuit hora in qua- cumque aetafe sua, qua de plenitudiue illa quam in sui conccptione accepit in utcro, vel aliquid minuerctur, vel aliquid cidem adjiccrctur : scd a prin- cipio perfcctus, a principio, inquam, plcnus fuit spiritu sapientiae et intel- lectus, spiritu consilii ct fortitudinis , spiritu scientiae ct pietatis, spiritu ti- moris Domini. iO. Ncc temoveat,quod de ipsolegis in alio loco : Jesus autem proficiebat sa- pientia,€t cetate,et gratia apud Deuni et homines. Nam quod de sapientia ct gratia hic dictum cst, non sccunduiu quod erat, scd secundum quod appare- bat, intelligendum est : non quia vidc- licet aliquid ci novum accederct, quod cinte non haberctjscd quod acccdcre DE LAUDIBUS YI vidoretur, quando volcbat ipso, ubi vidoretur. Tu,homo,cuni proUcis, non quando, nec quantum vis proficis : sod te neaciente tuus modcratur profcctus, tua vi(a disponitur. At vcro puer Josus, qui disponitvitani tuam, ipse dispono- bat et suam, ct quando volebat, ct quibus volebat sapiens apparebat, quan- do et quil)us volobat sapicntior , quan- do et quibus volcbat sapientissimus : quamquam in se numquam esset nisi sapicntissimus. Similiter et cum sem- per omni gratia plenus fuisset, sive quam apud Deum , sivc quam apud ho- mincs habere doberet; pro suo tamen arbitrio eam nuuc plus, nunc minus ostentabat , prout cerncntium vel me- ritis congruere, vcl saluti expedire sciebat. Constat ergo, quia sempcr Je- sus virilcm animum habuit, ctsi scm- per iu corpore vir non apparuit. Cur deniquc dubito virum fuisse in utcro, quem inibi Deum fuisse non ambigo ? Minus quippe est esse virum, quam esse Dcun. H. Sed vide si non etiam hanc Jere- miae novitatcm Isaias lucidissime apcrit, qui et novos superius Aaronicos llores exposuit. Ecce , inquit, virgo concipiet, et pariet filium. En habes feminam, sci- licet Yirginem. "Nis et dc viro audire quis scit? Et vocahitur , ait, nomen ejus Emmanucl , id est , Nobiscum Deus. Fe- mina itaque circumdans virum , Yirgo estconcipicns Deum. Yides quam pul- cre ct concorditcrSanctorum mira facta et mystica dicta sibi inviccm concinant. Vidcs quam stupcndum sit hoc unum de Yirgine et in Yirgine factum mira- culum,quod tot miracula prajvenerunt, tot oracula promisorunt. Unus nimirum fuit spirilus Prophetarum : et licct di- versis modis, signis et temporibus; eamdem rcm divcrsi,nondivcrso spiri- tu, et pra;viderunt, et pra^dixorunt. Quod.Moysi monstratum est in rubo et ignc , Aaroni in virga et flore , Gedeoni in voUere ct rore; hoc apcrtc Salomon pra^dixit in forti mulicre etcjus pretio; apertius Jcremias pra^cinuit de fomina et viro, apertissime Isaias declaravit deYirgine ct Dco,Gabriel tandom ex- Libuit ipsam Virginem salutando. Ipsa RGINIS MATRIS. 127 namque ost, dc qua nunc Evangelista : Missus est, ait , Ancjelus Gahriel a Deo ad Firgincm , desponsalam JosepJi. i2. Ad Virijinem , inquit , desponsatam, Quarcdcsponsatam?Cum esset, inquam, virgo electa, et, ut ostonsum est , virgo conceptura , virgo paritura, mirum cur desponsata fuerit,non nuptura. Num- quid vcl lioc casu factum quis dixerit? Non est casu factum, quod rationabilis causa commendat, causa valde utilis et necessaria, et divini prorsus adinvon- tione consilii digna. Dicam quod mihi, immo quod ante me Patribus visum fuit. Illa utique fuitratio desponsationis IMa- ria;, qua? et dubitationis Thom». Mos siquidem Judaeorum erat, ut a die de- sponsationis suaj , usquc ad tempus nup- tiarum, sponsis sponsa? tradcrentur custodiondae : quatenus oarum ipsi eo sibi pudiciliam curiosius scrvaront , quo sibi ipsi fidoliores exsisterent. Sicut ergo TJiomas dubitando , palpando , con- stantissimus factus est Dominicae con- fessor resurrectionis : ita et Joscpli Mariam sibi dcsponsando , cjusquecon- versationem in tompore custodiae slu- diosius comprobando, factus est pudici- tiae fidelissimus testis. Pukra utriusque rei convenientia et dubitatio Thomae, et desponsatio ^laria;. Poterant quidoiu similis crroris laqueum nobis injiccrc, fidei videlicet in illo, castitatis in illa, veritatera in suspicionem adducere : sed valde prudcnter et pie factum est pcr conlrarium , ut unde metuobatur suspicio, firma sit cerlitudo.lVam et de 1'ilii rosurroctione citius quidem ego, qui infirmus sum, crediderim Thoma) dubitanti ct palpanti, quam Copha; au- dienti ct credonti : ot de Matris conti- nentia facilius Sponso cjus custodienti ct expcricnti , quam ipsi quoque Vir- gini dc sola sua conscientia s(! defen- denti. Dic , qnxso , quis eam videns non dosponsatam ot gravidam , non potius dicerot merctriccm quam virginem.? Non autcm dccebat hoc dici de Malre Domini. Tolcrabilius veroatque hones- tius fuit, putari ad tcmpus Christum de conjugio fuisse natum, quara do fornicatione. lo. Sed non poterat, iuquis, Deus 428 S. BERNAR apertum aliquod ostcndere signum, quo vidclicet fieret, ut ejus ncc ortus infa- maretur, nec Mater criminaretur? Po- terat utique; sed non poterat latere daemones, quod scirent homincs. Opor- tebat autem a Principe mundi aliquam- diu celari divini consiiii sacramentum : non quod Deus, si palam opus suum facere vellet, impediri posse ab illo metueret : scd quia ipse, qui non so- lum potcnter, sed etiam sapienter quse- cumque voluitfecit, sicut in omnibus operibus suis quasdam rerum vel tem- porura congruentias propter ordinis pul- critudinem servare consuevit : ita in lioc quoque tam magnifico operc suo, nostraj videlicet reparationis, non tan- tum potentiam suam, sed et pruden tiam ostendere voluit. Et quamquam illud aliter, quomodo vellet, perficere potuisset; placuit ei tamen eo pctius ct modo, et ordine hominem sibi reconci- liare,quo noverat cecidisse : ut sicut diabolus prius seduxit feminara, et postmodum virura per feminam vicit : ita prius a femina virgine seduceretur, et post a viro Christo aperte debellare- tur : quatenus raalitise fraudi dura ars pietatis illuderet, ac raaligni fortitudi- nem Christi virtus contereret, diabolo Deus et prudentior appareret, et for- tior. Ita quippe decuit incarnatam Sa- pientiam spiritualera vincere raalitiani, quo non solum attingeret a fine usque ad finem fortiter, sed et disponeret omnia suaviter. Attingit autera a fine usque ad finem , id est a coelo usque ad infernum. Si asecndero , inquit, in cce- lum, tu illic es : si descendero in infer- num, ades, Ctrobique vero fortiter, quando et de supernis expulit super- Lum, et apudinferos spoliavit avarum. Conveniens ergo erat, ut suaviter quo- que orania, coeleslia scilicet et terrena disponeret : quatenus et illinc dejiciens inquietura, reliquos in pace Jirmaret ; et hic debellaturus in^idum, nobis prius sus humilitatis et mansuetudinis valde necessariura exeraplum relinqueret : sicque mirabili fieret moderaraine Sa- pientiae , ut et suis suavis , et hostibus fortis appareret. Quid enira prodesset diabolum a Dco vinci , nobis maueuti- DI ABBATI5 bus superbis? ^ecessario igitur despon- sata est Maria Joseph% quando pcr hoc et a canibus sanctum absconditur, et a sponso virginitas comprobatur, et Vir- ginis tam verecundiai parcitur, quaia famaj providetur. Quid sapientius, quid dignius divina providentia? Uno tali consilio secretis coelestibus et admit- litur testis, et excluditur hostis, et in- tegra servatur faraa Yirginis Matris. Alioquin quando pepercisset justus adul- terse ? scriptura est autem : Joseph au- ieui vir ejus , cum esset justus , cl nollet eam traducere , voluit occuUe dimittere eam. Bene, cura esset justus, noluit cam traducere : quia sicut nequaquara justus esset, si cognitara ream consen- sisset : sic nihilominus justus non esset, .' si probatara innoxiara conderanasset. Cum ergo justus csset, et noUet eam traducere, voluit occulte diraittero eam. 14. Quare voluit dimittere eara? Ac- cipe et in hoc non meam, sed Patruni scntentiara. Propter hoc Joseph voluit diraittere eara , propter quod et Petrus DorainUm a se repellebat , dicens : Exi a me, Domine, quia homo peccator sum. Propter quod et Centurio a domo sua eura prohibcbat , cura diceret : Domine, non sum dignus ut intres sub tectum meum. Ita ergo et Joseph indignum et peccatoremse reputans, dicebat intra se, a tali et a tanta non debere sibi ultra farailiare prrostar.i contubernium , cujus supra se rairabilem expavescebat dignitatera. Yidebat et horrebat divin» prsesentiae certissiraui.i gestantera in- signe ; et quia raysteriumpenetrare noa poterat, volebat dimittere eam. Expavit Petrus potentiae magnitudinera, expa- vit Centurio prsesentiae raajestatera. ExhoiTuit nimirum et Joseph, sicut homo, hujus tanti rairaculi novitatem, raysterii profunditatem : etideo occulto voluit dimittere eam. Miraris quod Jo- seph praegnantis sese consortio Yirginis judicabat indignum, cum audias ct sanctam Elizabeth ejus non posse ferro praesentiara , nisi cura treraore quidem et reverentia? Ait naraque : Unde hoc mihi, V/t veniatmater Domini mei ad me ? Idco itaquc JoscpU voluit dimittcic DE LAUDICUS VI RG ram. Soil qiiarc occuUc, ct non palani? no vidciicft divortii causam inquircre- tur, cxigcrctur rationcm. Quid onim vir justus rcspondcret populo durse ccrvicis , populo non crcdcnti ct contra- diccnti ? Si diccrct quod scnticbat , quod de illius puritatc comprobaverat,nonnc mox incrcduli ct crudcles Judot^i suL- sannarcnt illum, lapidarcut illam ? Qu;mdo namquc Vcritati crcdercnt ta- ccnti inutero, quam postea contemp- scrunt clamantem in tcmplo ? Quid faccrent necdum apparcnti, qui post- modum impias manus injccerunt cliam miraculis coruscanti? Mcrito ergo vir justus,nc aut mentiri, aut diffamare cogerclur innoxiam, voluit occuUe di- mitterc cam. m. Sin vcro aliter quis sentiat, ct Joseph sicut liominera dubitassc con- tcndat, sed quia justus crat, noluisse quidcra habilarc cura ea proptcr suspi- cioncm, nec tamcn ( quia pius crat ) traduccrc voluissc suspectara, et ideo voluerit occulte dimittere cam : brcvi- tcr rcspondeo, ctiam sic dubitationcm iUam Joscph fuissc nccessariam , qusc divino mcruit certificari oraculo. Sic quippe scriptura cst : Ilcec aulem eo co- gUante, scilicet quodoccultc dimittcrct cam, apparmt ci yingelus in somnis, (licens : Joseph fili David , noU tinicre acci- pere Mariani conjugeni tuam. Quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto cst. Itaque propter istasrationes desponsata cst Maria Joseph , vcl potius , sicut ponit Evingclista , viro, cuinomen erat Josepli. Virum nominat, non quia raaritus, scd quod Iiomo virtutis crat. Vcl potius quia, juxta alium Evangelistam, non vir simpliciter, sed vir cjus dictus cst, mcrito appellatur quod necessarie pu- tatur. Debuit ergo vir cjus appcUari, quia nccesse fuit et putari : sicut ct patcr Salvatoris non quidcm cssc, sed dici raeruit, ut putarctur cssc, dicente hoc ipso Evangclista : Et ipse Jesus crat incipiens quasi annorum triginta, ut pu- fabatur. filius Joseph. Nec vir ergo raa- tris, nec filii pater cxstitit, quamvis ccrta (ut dictum cst) ctneccssaria dis- pensatione utrumquc ad tempus et ap- pcUalussit, ct putalus. 2. INIS MATRIS. 129 16. Conjicc tamen cx hac appella- lionc, qua, licct dispensatoria, raeruit honorari a Dco , ut patcr I)ei ct dictus, ct creditus sit : conjicc ct cx proprio vocabulo ( quod augmcntum non dubitas intcrprctari ) quis ct qualis homo fucrit iste Joscph. Simul et raemcnto magni illius quondani Patriarchae Ycndili in illgypto : et scito ipsius istum non solum vocabulura fuisse sortitum , scd et cas- timoniara adcptum , innoccntiam assc- cutum et gratiam. Siquidcra illc Joscph, fratcrna cx invidia venditus et ductus in iEgyptum, Christi venditionem pra»- figuravit : iste Joscph Herodianam invi' diam fugiens, Christum in ^gyptuni portavit. Ille doraino suo fidera servans, dominse noluit coramisccri : iste domi- nam suam, Domini sui raatrera, virgi- ncra agnoscens, et ipsc continens fide- litcr custodivit. lUi data est intelli- gentia in mysteriis soraniorura : istl datum cst consciura fieri atque partici- pcm ccelcstiura sacraracntorum. Ille frumenta servavit non sibi , sed onini populo : iste panem vivura c coclo ser- vandura accepit tara sibi, quam toti raundo. Non cst dubiura quin bonus et fidelis horao fuerit iste Joseph, cui Maler desponsata est Salvatoris. Fidelis, inquam, scrvus ct prudens, qucm con- stituitDominussuaematrissoIatium,sua3 carnisnutritium,solura deniqueinterris magni consilii coadjutorem sibi fidelissi- mum. IIuc acccdit quod dicitur fuissc de domo David. Vere enim de domo David, vcre de regia stirpe desccndit vir istc. Joscph, nobilis genere, mcnte nobi- lior. Plane filius David , non degcnera:is a patre suo David. Prorsus, inquam, filius David, non tantum carne, scd fide, scd sanclitatc, sed devotionc : quem taraquara altcrura David Dorainus invcnit sccundura corsuum, cui tuto committcret sccrctissimujn alquc sacra- tissimum sui cordis arcanum : cui tam- quam altcri David inccrta ct oroulta sapicntire suse manifestavit, ct dcdit illi non ignarum esse mystcrii, quoJ ncmo principum hujus sa^culi agnovit : cui dcni(iue datum est quod multi regcs ctprophctaj, cum vcllent vidcrc, "ou vidcrunt; audirc, ct non nudicrunt; 'J ^30 S. BERNAR non solum vidcrG et audirc, sed etiam portarc, deduccrc, amplecti, dcoscu- lari , nutrire et custodire. Non tantuni autem Josepli , sed et Maria descendisse credenda est de domo David. Alioquin non fuisset desponsata viro de domo David, si non esset et ipsa de domo David. Ambo igitur erant de domo David ; sed in altera completa est veri- tas, quam juravit Dominus David, al- tero tamcn conscio et teste adimpletae promissionis. 47. In fine autemversus, El: nomen, inquit, Firginis Maria. Loquanmr pauca et super hoc nomine, quod interpreta- tum Maris stclla dicitur, et Matri Yir- gini valde convenienter aptatur. Ipsa namque aptissime sideri comparatur : quia sicut sinc sui corruptionc sidus suum emittit radium, sic absque sui laesionevirgo parturit Filium. I\cc sideri radius suam minuit claritatem, nec Virgini Filius suam integritatem. Ipsa cst igitur nobilis illa stella ex Jacob orta, cujus radius universum orbem illuminat, cujus splendor et pra^fulget in supernis, et inferos pcnctrat : tcrras ctiam perlustrans, et calefaciens magis mentes, quam corpora, fovet virtutes, cxcoquit vitia. Ipsa , inquam , est pra;- clara et eximia slella, super hoc marc magnum et spatiosum necessario suble- vatajmicans meritis, illustrans excm- plis. 0 quisquis te intelligis in hujus saeculi profluvio magis inter procCllas ct tempestates fluctuare , quam per ter- ram ambulare; nc avertas oculos a ful- gore hujus sideris, si non vis obrui pro- ccllis. Si insurgant venti tentationum , si incurras scopulos tribulationum : res- pice stellam, voca Mariam. Si jactaris superbiaeundis,si ambitionis, si detrac- tionis,si semulalionis; respice stellam, voca Mariam. Si iracundia, aut avaritia, aut carnis illecebra naviculam concus- serit mentis; rcspice adMariam. Si cri mi- num immanitate turbatus, conscientiai foeditate confusus, judicii horrore per- territus , baratro incipias absorberi tris- titiae, desperationis abysso; cogita Mariam. In periculis, in angustiis, in yebus dubiis, Mariam cogita, 3Iariara iiivocu. Non rccedat ab orc , non rece- DI ABCATIS ] dat a cordo : et ut impetrcs cjus ora>- I tionis sufl^ragium, non descras conver- 1 sationis exemplum. Ipsam sequens non devias : ipsam rogans non desperas : ipsam cogitans non erras. Ipsa tenento non corruis, ipsa protegente non me- tuis, ipsa ducc non fatigaris, ipsa pro- pitia pervenis : et sic in temetipso experiris, quam merito dictum sit : Et nomen Virginis Maria, Sed jam modice pausandum est, ne et nos in transitu claritatem tanti luminis intueamur. Ut cnim vcrbis apostolicis utar, Bonum est nos hic essc : et libet dulcjter con- tempiari in siIentio,quod laboriosa non sufficit explicarc loculio. Intcrim autem ex dcvota scintillantis sideris contem- platione , fervcntior reparabitur in his, quae sequuntur, disputatio. H03IILIA III. I. LiBENTER, ubi mihi congruere vi- deo , vcrba Sanctorum assumo , quo vel vasculorum pulcritudine gratiora fiant quaecumque in eis lectori apposuerim. Ut autem nunc a propheticis verbis in- cipiam : Vae mihi, non quidem, sicut Prophetae, quia tacui, sed quia locutus bum, quoniam vir pollutus labiis cgo sum. Heu quot vana, quot falsa, quot turpia pcr hoc ipsum spurcissimum os mcum evomuisse mc rccolo, in quo nunc coelestia rcvolvere vcrba praesumo ! Vehcmcnler timeo, ue jam jam audiam ad me dicttim : Qiiare lu enarras jasti- tias meas, et assumis testamentum meum per os tuum? Utinam et mihi de su- perno altari, non quidem carbo unus, sed ingens globus igneus alTcratur, qui videlicet multara et invctcratara pru- ricntis oris mci rubiginem ad plenum excoquere sufficiat ! quatenus Angeli ad Virginem, et Virginis ad ipsum grata in- vicem ac casta coUoquia dignus habcar meo qualicumquc replicare sermone. Ait igitur Evangclista : Et ingrcssus Jngelus ad eam, haud dubium quin ad Mariam , dixit : A^'e gratia j)lena , Dominus tecum. Quo ingressus ad eam ? Puto in secre- tarium pudici cubiculi , ubi illa fortassis clauso super se ostio orabat Patreni suum iii abscondito. Solent Angeli ad- DE LAUDIBUS VIRGINIS MATRIS. «31 sertumy skut virgula fumi, ex aromati- hus myrrh(B et thuris ? Statimquc Kgk egredieiis de loco sancto suo,cxsultavit ut gigas ad currendara Yiam : et licet a summo coelo egrcssio ejus, nimio tamen pervolansdesiderio praevenitsuum nun- tium ad Yirginera quam amaverat. «.lare oranlibus , et dclectari in liis quos vldeiit lcvare puras manus in oratioue : holecaustum sanctae dcvotionis gaudcnt se offcrrc Dco in odorem suavitatis. Maria; autcm orationcs quantum pla- cuerint in conspcctu Altissimi, Angclus indicavit , qui insressus ad eam, tam revercntcr salutavit. Nec fuit difficile quam sibi elegerat, cujus decorem con- Angclo pcr clausum ostium pcnetrare | cupierat.Quem prospiciens a longe ve- ad abdiia Virginis, qui utiquc ex sub- j nientem gratulans et exsultans ait Ec- tilitatc substantiae suae hoc habet in na- ' clcsia : Ecce venit is saliens in montibusy tura, ut ncc scris ferrcis ejus arccatur ingressus, quocumquc suus eum impe- lus fcrat. Angclicis enim spiritibus pa- rietcs non obsistunt, scd cuncta illis visibilia cedunt, cuiicta seque corpora, quantumlibct solida vel spissa,pcne- trabilia sunt eis ac pervia. Suspican- transsiliens colles. \ 3. Merito autem concupivit Rox de- corcm Virginis. Feccrat enim quidquid longe antca prsemonita fuerat a patrc suo David, diccnte sibi : Audi, filia, et vide,et inclina aurem tuani, et obli^is- cere popuhun tuum et domum ipatris tui. dum igitur non est, quod apertum in- 'Et si hoc feceris, concupiscel rex deco- venerit Angchis ostiolum Virginis,cui nimirum in proposito erat hominum fugere frequentias, vitare coUoquia : ne vel orantis pcrturbaretur silentium, vel continentis castitas tentaretur. Clau- serat itaque etiam illa hora suuni super se habitaculum Virgo prudentissima, sed hominibus, non Angclis. Proinde ctsi ad cain potuit intrare Angelus; scd nulli hominura facilis patebat accessus. 2. Ingressus ergo Angelus ad eam (lixit : Ji^e, gratia plena^ Dominus tecum. Legimus in Actibus Apostolorum, et Stcphanum plenum gratia, ct Apostolos fuisse rcpletos Spiritu sancto; sed longc dissimilitcr a Maria. Alioquin nec in illo habitavit plcnitudo divinitatis cor- poraliter , quemadmodum in Maria : nec rem tuum. Audivit quippe et vidit, non ut quidara, qui audientes non audiunt, et videntes ncn intelligunt : sed audivit et credidit, vidit et intellexit. Et incii- navit aurem suara ad obedientiam, et cor suum ad disciplinam, et oljlita est popu- luin suuin, et domum patris sui : quiu nec populum suum augere prolis succes- sione, nec domui patris sui rclinquere curavit hceredcm : sed quicquid honoris in populo, quicquid de paterna donio reruni terrcnarum habcre potuisset, omnia arbitrata est ut stercora, ut Chris- tuni lucrifaccrct. Nec fefcllit eara in- tcntio , quando et Chrislura sibi filiuni viudicavit, nec propositura pudicitia^ violavit. Bene igitur gratia plena, quctj et virginitatis gratiain tenuit, et insn- illi conceporunt dc Spiritu sancto, quo- per fcecunditatis gloriain acquisivit. raodo Maria. A^e, inquit, gralia plena, \ Dominus tecam. Quid mirum si gratia plena erat, cum qua Dominus erat ? Scd hoc potius mirandura, quomodo qui Angclum miserat ad Virgincm, ab An- gelo inventus cst esse cum Virgine. Itane vclocior Angelo fuit Deus, ut fes- tinantcm nuntium celcrior ipse pra3ve- niret ad terras V Nec mirura. Nain cum csset Rex in accubitu suo, nardus Vir- ginis dcdit odorcm suuin, ct asccndit in conspectu gloria3 ejus fuinus aroma- lis, et invenit gratiam corara oculis Domini, clamantibus qui circumsla- bant : <)urnNARD ])ientia Chiistus,sic in suo sccretissimo consiiio obumbrando contcget ct occul- (ahit, quatonus sibi tanlum notus lia- beatur et tibi. Ac si Angelus respondeat ad Yirginem : Quid a me requiris, quod in le mox cxperieris? Scies, scies, et fcliciter scies, scd illo doctore, quo et auctore. Ego autemmissus sumnuntiare virginalen conceptum, non creare. Nec potest doceri nisi a donante : nec po- icst addisci nisi 9 suscipicnte. Ideoque et quod nascelur ex te Sanclum, vocabi- tur Filius Dei. Quod est dicere : Quoniam non de homine, sed de Spiritu sancto conciples, concipies autem Altissimi virtutem , hoc est filium Dei : Ideoque et quod nascetur ex te Sanctum, vocahi- tur filius Dei. Id est, non solum qui de sinu Patris in uterum tuum veniens obumbrabit tibi, sed etiam id quod de tua substantia sociabit sibi, ex hoc jam vocAbitur filius Dei , quemadmodura et is qui a Patre est ante ssecula genitus , tuus quoque amodo reputabitur filius. Sic autem et quod natum est ex ipso Patre, erit tuus, et quod nascetur ex te, erit ejus ; ut tamen non sint duo filii , sed unus. Et licet aliud quidem ex te , aliud cx illo sit; jam non tamen cu- jusque suus, sed unus utriusque erit filius. 5. Ideoque et quod nascetur ex tc Sanc- tum vocahitur fdius Dei. Attende quaeso , quam reverenter dixerit, quod nascetur cx te SancfMm. Ut quid enim ita sira- pliciter Sanctum , et absque addita- mento ? Credo quia non habuit quid proprie digneve nominaret illud exi- miura, illud magnificura, illud reveren- dura , quod de purissima videlicet Vir- ginis carne cura sua anima Unico Patris erat uniendum. Si diceret, sancta caro, vel sanctus homo, vel sanctus infans; quidquidtaleponeret,parumsibidi\isse videretur. Posuit ergo indcfinite, Sanc- tmn : quia quidquid illud sit quod Virgo genuit, sanctum procul dubio ac singu- lariter sanctum fuit, et per Spiritus sanctificationem, et per Verbi assump- tionem. 6. Et adjecit Angelus : El ecce Elisa- hcih cognata tua.. et ipsa concepit frium in senectutc sua. Qnid fuit neccsso eiiam I ABBATIS hujus sterilis Virgini nuntiare concep- tum ? Nuraquid forte dubiara adhuc et incredulani oraculo , rccentiori voluit confirraare miraculo? Absit. Lcgimus et Zacliariaj incredulitatem ab hoc ipso Angelo fuisse castigatam : JMariam au- tem inaliquo reprehensam non legiraus, quin potius fidem ipsius Elisabeth pro- phetante laudatam agnovimus. Beata, inquit, quoe credidisti, quoniam pcrficien- tur in te qua? dicta sunt tibi a Domino. Sed ideo sterilis cognataj conceptus Vir- gini nuntiatur, ut dum miraculo mira- culura addilur, gaudium gaudio cumu- letur. Porronecesse erat non raodico lae- titiae et anioris pra3veniente inflamraari incendio, qua? Filium paternoe dilec- tionis cura gaudio Spiritus sancti mox fuerat conceptura. Neque enim nisi in devotissimo corde atque bilarissirao tanta se capere poterat dulcedinis et alacritatis affluentia. Vel ideo concep- tus Elisabeth nuntiatur Mariaj, quia profecto decebat, iit verbum mox di- vulgandum ubique, prius sciret Virgo per Angelum, quam audiret ab homine : ne mater videlicet Dei a consiliis filii videretur amota, si eorum quoe in terris tara prope gererentur, remansisset igna- ra. Vel ideo potius conceptus Elisabelh 3Iariae nuntiatus est, ut dum nunc Sal- vatoris , nunc Praecursoris edocetur adventum , rerum terapus et ordinem tenens,ipsa melius postraodura scripto- ribus ac praedicatoribus Evangelii re- seraret veritatiem , quae*et plene de om- nibus a principio coelitus f uerit instructa mysteriis. Vel ideo adliuc nuntiatur Mariae conceptus Elisabeth, ut audiens cognatam vetulara et gravidam, cogitet juvencula de obsequio : sicque illa pro- perante ad visitandura, parvulo Pro- phetae locus et occasio detur , quo minori sdhuc Domino suo officii valeat exhibere primitias : et dum ad se invi- cera occurrit matrum, infantumque ab alterutro excitata devotio, mirabilius fiat miraculum de miraculo. 7. Vide autem ne haec tam raagnifica, quse ab Angelo audis praenuntiata , ab ipso speres perficienda. A quo ergo si quaeris : ipsum audi Angelura. Onm non crit, hv[m{. impossibilc apiid Dcu)n omns DE LAUDIBUS VI verhum; lamquam dicerct : Ilyec quac cgo tamfidelitor promitto, non de mea, sed de illius qui ine misit, virtute prae- sumo : quia non erit impossihile apud Deuniomne verhum. Quale enim illi ver- hum impossibile poterit esse , qui om- nia fecit in Verbo? Movet me et hac iii vcrbis angelicis, quodsignanternonait: Quia non eril impossihile apud Deum omne factum, sed omne verhum» An idcirco posuit verbum , quia quam facile pos- sunt homines loqui quod volunt, eliam quod nullatenus facere possunt; tam fa- tile , innno incomparabiliter facilius valet Deus opere implere, quicquid illi verbo valent expriraere? Dicam aper- tius. Si hominibus tam facile esset fa- core quam dicere quod volunt : et ipsis (juoque nonesset impossibile omne ver- bum. Nunc autem quoniara vulgaris et vetus sermo est, raultum interesse inter loqui et facere, sed apud homines, non apud Deum : soli Deo quia idem est fa- cere quod loqui, idera loqui quod velle : raerito non erit impossibile apud Deum omne verbum. Yerbi gratia : Potuerunt praeviderc et pra;dicerc Prophetaj Vir- ginem vel sterilem concepturara ac pa- riturara : sed imraquid facere , ut con- tiperet et pareret ? Deus autem qui dedit eis posse praividere , quara facile potuit tunc quod voluit, per illos prae- dicere, tam facile potuit nunc quando voluit, pcr seipsum quod promisit im- plerc.Siquidera apudDcum nec verbum dissidct ab intcnlioue, quia vcritas est : nec fuclum a verbo, (juia virtus est : nct raodus a facto, quia sapientia est : ac per hoc non crit impossibilc apud Deuni omne verbura. 8. Audisti Virgo factum, audisti ct luodum : utrumque niirura, utruraque i jucundum. Jucundare lilia Sion, ct ex- sulta satis filia Jerusalera. Et quoniam | auditui tuo datuni cst gaudiura et lati- ♦ia, audiamus et nos a te responsura la^titiap ([uod dcsideramus, ut jam ex- sultcnt ossa humiliata. Audisti, inquam, f:ictum, etcrcdidisti : crede etde modo «luod audisti. Audisti quia concipies, ct l»aries niium : audisti quod non pcr hominom, scd per Spiritum sanctum. Vxspectat Angelus responsum : tempus RGINIS MATRIS. 1.19 cst enim ut revcrtatur ad Dtura qui misit illam. Exspcctamus ct nos, o Do- mina, verbum miscrationis, quos mise- rabiliter premit senlentia damnationis. Et ecce offertur tibi prctiura salutisnos- trae : statim liberabiniur si conscntis. In serapiterno Dei Vcrbo facti sumus omncs, et eccc morimur : in tuo brevi responso sumus reliciendi, ut ad vitam revocemur. Hoc supplicat ate, o pia Virgo, flebilis Adam cura miscra so- bole sua exsul dc paradiso, hoc Ab- raham , hoc David. IIoc caitcri flagitant sancti Patrcs, patres scilicct tui, qui et ipsi habitant in rcgione umbrai raorlis, IIoc totus raundus tuis genibus provo- lutus cxspcctat. Noc iramcrito, quando cx ore tuo pendet consolatio miscro- rura, redemptio captivorum , libcratio damnatorura : salus denique universo- rum filiorura Adam, totius generis tui. Da, Virgo, responsum festinanter. O Doraina,responde verbum, quod terra, quod inferi , quod exspectant et supcri. Ipse quoque oninium Rex et Dominus quantura concupivit decorem tuura , tantura desiderat et responsionis assen- sum : in qua nimirum proposuit salvare raundura. Et cui placuisti in silcntio, •am raagis placebis ex verbo , cum ipsc tibi clamet e coelo : 0 pulcra inter nm- licres, fac me audire vocem tuam. Si ergo tu eum facias audire vocem tuam , ipse te faciet videre salutem nostram. Nuraquid non hoc cst quod (|ua;rebas, quod geraebas, quod dicbus et noctibus orando suspira])as? Quid igitur?Tu cs cuihocproraissuraest, an aliaraexspec- taraus? Inirao tu ipsa, non alia. Tu, in- quam, iIIaproraissa,iIlaexspcctata, illa desiderata , ex qua sanctus pater tuus Jacob jam morti appropinquans vitam sperabat selernam , cum diccbat : Ej}- spcctaho salutare tuum , Domine. \\\ qua dcnique , ct pcr quara Dcus ipse Rex nostcr ante saicula disposuit operari sa- lulcni in medio terric. Quid ab alia speras^quodtibioffertur^quidperaliam exspectas , quod per te niox cxhibebi- tur , dumraodo proebeas assensura , re- spondeas verbum? Responde itaque ci- tius Angelo, immo per Angclum Do- mino. Rcsponde vcrbum et suscipo 440 S. BERNAR Vcrbum : profer tuum, et concipc divi- num ; omittc transitorium , et amplcc- tcrc scmpitcrnum. Quid tardas? Quid trcpidas? Crede, conlitcrc, et suscipe. Sumat humilitas audaciam, vcrecundia liduciam. Nullatcnus convcnit nunc, ut virginalis simplicitas obliviscatur pru- dcntiam. In hac solare ne timcas, pru- dens Virgo, prsesumptionem : quia etsi grata in silcntio verecundia , magis ta- men nunc in verbo pietas necessaria. Aperi, Virgo beata, cor fidci, labia con- fessioni , viscera Creatori. Ecce deside- ratus cunctis gentibus foris pulsat ad ostium. 0 si te morante pertransicrit , ct rursus incipias dolens qua^rere quem diligit anima tua! Surge, curre , aperi. Surge per fidem, curre per devotioncm, aperi per confcssionem. 9. Ecce , inquit , ancilla Domini , fiat rnihi secundum verbum tuum. Scmpcr so- let essc gratia^ divinse familiaris virtus liumilitas. Dcus enim superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Humili- tcr crgo respondct, ut sedes grati;» prseparetur. Ecce , inquit, ancilla Do- mini. Quae est haec tam sublimis humi- litas , quse cedere non novit honoribus, insolescerc gloria nescit ? MaterDci eli- gifur , et ancillam se nominat. Non me- diocris revcra humilitatis insigne, nec oblata tanta gloria oblivisci humilita- tem. Non magnum est esse humilem in abjectione; magna prorsus et rara vir- tus, humilitashonorafa.Si me miserum homuncioncm meis decepta simulatio- nibus ad aliquem vel mediocrem hono- rcm provexerit Ecclesia, Deo nimirum Iioc vel propter mea , vel propter sub- ditorum peccata pcrmittente : nonne statim oblitus qui fuerim , talcm me puto, qualis ab liominibus ( qui cor non vident ) putatus sum ? Credo famse, conscicntiam non attendo; Et reputans non honorem virtutibus, sed virtutes honori, eo sanctiorem, quo superiorem me aestimo. Videas plcrdsque in Ecclc- sia dc ignobilibus nobilcs , de pauperi- bus divites factos, subito intumescerc, pristinaj oblivisci abjcctionis : genus quoque suum erubesccrc, et infimos (lediguari parcntcs. Vidcas et homines pecuuiosos ad houores quosquc ccclc- DI ABBATIS siasticos pcrvolarc ;'• moxquc sibi ap- plaudcrc sanctitatcm, vcstium dum- taxat mutationc, non mcntium ; ct dig- nos sc a3stimare dignitate , ad quam ambiendo pcrvenerunt; quodque ( si audeo dicere ) adepti sunt nummis , at- tribuere meritis. Omitto autem de his , quos excaecat ambitio , et honor ipsc superbiendi eis materia est. 10. Sed video ( quod magis doleo ) post spretam saeculi pompam nonnullos in schola humilitatis superbiam magi» addiscere , ac sub alis mitis humilisque Magistri gravius insolesccre, et impa- tientes amplius ficri in claustro , quam fuissent in sseculo. Quodque magis per- versum est, plerique in domo Dei non patiuntur haberi contemptui , qui in sua nonnisi contemptibiles esse potuc- runt : ut quia videlicet , ubi a pluribus honores appetuntur , ipsi locum habere non meruerunt , sallem ibi honorabiles videantur, ubi ab omnibus honores con- temnuntur. Video et alios ( quod non sine dolore videri debet ) post aggres- sam Christi militiam , rursus saeculari- busimplicari negotiis, rursus cupidita- tibus terrenis immcrgi : cum magna cura erigere muros,et negligerc mores: sub prsetcxtu quoque communis utili- tatis,verbavendcre divitibus,et matro- nis salutationes : sed et contra Impera- toris sui edictum concupiscere aliena , et sua cum lite rcpetere ;non audientcs Apostolum ex imperio Regis tubicinan- tem : Hacipsum , in*quit , delictum est in vobis , quod causas habetis. Quare non magis fraudem imtimini fltanc mundum sibi , ct se mundo crucifixerunt, ut qni antea vix in suo vico vcl oppido cogniti fucrant, modo circumeuntesprovincias, et curias frequentantes , rcgum noti- tias , principumquc familiaritates asse- cuti sint ? Quid dc ipso habitu dicam , in quo jam non calor , sed color rcqui- ritur; magisque cultui vestium, quam virtutum insistitur ? Pudet dicerc ! vin- cuntur in suo studio mulicrcula?, quando a monachis pretium affectatur in vesti- bus, non nccessitas : nec saltcm forma rcligionis rctenta , in habitu ornari , non armari appetunt militcs Christi : qui dum se prscparare ad prajlium , et DE LAUDIBUS VI rontra aorcas polcstatos praRlenderc paupcrtatis iiisignc (lcbucrant , ( quod uliquc adversarii valdc formidant ) in mollitie Testimcntorum pacis potius pra;ferentcs indicium,ultro se hostibus sine sanguine tradunt inermes. Nec aliunde haec omnia mala contingunt, nisi quod illam , qua saeculum deserui- mus, deserentes humilitatem, dum per hoccogimur inepta denuo sectari studia 63ccularium , canes efficimur rcvcrten- tes ad vomitum. dl. Audiamus itaque, quotquot tales sumus, quid illa respondcrit, quse Dci Tiiater eligcbatur, sed humilitatem non obliviscebatur. Ecce , ait , ancilla Do- mini , fiat mihi secundum vcrhum tuum. Fiat est desiderii signum , non dubita- tionisindicium. Et per hoc quod dicit, fiat mihi secundum verhum tuum , magis intelligendaestaffectum exprimere de- siderantis , quam effectum requirere more dubitantis. Quamquam nil obstat intelligi , fiat , esse vcrbum orantis. IVemo quippe orat , nisi quod credit et sperat. Vult autem a se requiri Deus otiam quod poUicetur. Et ideo forte multa quae dare disposuit , prius poUi- cetur, ut ex promissione devotio exci- tctur : sicque quod gratis daturus erat, devota oratiopromercatur. SicpiusDo- minus, qui omnes homines vult salvos ficri , merita nobis extorquet a nobis : etdum nosprsevenittribucndoquod re- tribuat, gratis agit, ne gratis tribuat. lloc utique prudens Virgo intellexit , quandoprsevenicnti se muneri gratuitae promissionis , junxit mcritum suae ora- tionis : Fiat, inquiens , mihi secundum verhum tuum. Fiat mihi de Verbo sc- cundum verbum tuum. Verbum quod crat in principio apud Deum , fiat caro de carne mea secundum verbum tuum. Fiat obsecro mihi Vcrbuni, non prola- tum quod transcat , sed conccptum ut raancat, carnc vidclicet indutum, non acrc. Fiat mihi non tantum audibile auribus, sed et visibilc oculis, palpa- bilcmanibus, gestabilc humcris. Ncc fiat mihi vcrbum scriptum et mutum, sed incarnatum et vivum : hoc est, non mutis figuris , mortuis in pcllibus exa- ratum ; scd in forma humana mcis cas- RGINIS MATRIS. Ul tis visceribus vivaciter impressum : et hoc non morlui calami depictione, seil sancti Spiritus operatione. Eo videlicet modo fiat mihi , quo ncmini ante me factum est, ncraini post me faciendum. Porro multifariam multisque modis olim Deus locutus est Patribus in Pro- phetis : et aliis quidem in aure, aliis in ore, aliis etiam in manu factum esse verbum Domini mcmoratur : mihi au- tem oro , ut in utero fiat juxta verbum tuum. Nolo autem ut fiat mihi aut de- clamatorie praedicatum , aut figuralitcr significatum , aut imaginatorie somnis^- tum; scd silenter inspiratum, persona- liter incarnatum, corporaliter invisce- ratum. Verbum igitur, quod in se nec poterat fieri , nec indigebat ; dignetur in me, dignetur et mihi fieri secundum verbum tuura. Fiat quidem generaliter omni mundo , sed spccialiter fiat mihi secundum verbum tuum, Excusatio S. Bernardi, quoS locum istum Evangelii post alios expositores traclandum sumpserit. Lectionem evangelicam exposui , sicut potui : nec ignoro quod non omni- bus placebit , sed scio me ob hanc rem multorum fore indignationi obnoxium ; et aut judicabor superfluus , aut pra;- sumptor : quod videlicet post Patres , qui hunc ipsum locum plenissime expo- suerunt, rursus in eodem novus exposi- tor ausus fuerim mittere manura. Sed si quid dictum est post Patres quod non sit contra Patres; nec Patribus arbitror, ncc cuiquam displiccre debere.Ubi au- tem dixi quod a Patribus accepi , dum sic absit typhus pra^sumptionis, utnon desit fructus devotionis ; patienter au- diam de superfhiitate causantes. Nove- rint tamen qui me tamquam de otiosa et non necessaria explanatione suggil- lant, non tam intendisse exponere E van- gelium, quam ex Evangelio sumere oc- casionem loquendi quod loqui delecta- bat. Si vero peccavi , quod propriam magis ex hoc excitarim devotioncm, quam communera quasierim utilitatem; potens erit pia Virgo apud suum mise- ricordcm Filium hoc mcum excusare pcccatum, cui hoc meum qualecumque Opusculum devotissime destinavi. IN VIGILIA NATIVITATIS DOMIIVI. SERMO I. JJ^i pr(mun({atione 3Iartyrolo(jii, Jesus Christus, Filius Dei, nascitur in Belhleliem Judae. 1. SoNUiT vox l3etitia3 in terra nos- tra , vox exsuUationis et salutis in ta- bernaculis peccatorum. Auditum est verbum bonum, verbum consolatorium, sermo jucunditate plenus, dignus omni acceptione. Jubilate montes laudem, et omnia ligna silvarum plaudite manibus ante faciem Domini, quia venit. Audile coeli , et auribus percipe terra, obstu- pesce et lauda universitas creaturae , sed tu magis, o homo : Jesus Chrislus; Filius Dei , nascilur in Betlileliem Judce.. Quis tam lapidei cordis, cujus anima non liquefacta sit in hoc verbo ^ Quid annuntiari dulcius poterat?Quid delec- tabilius commendari ? Quid tale um- quam auditum est, aut quid simile ali- quandomundus accepit? Jfsus Cliristus, Filias Dei, nascitur in Bethtehem JuJce. 0 breve verbum de Verbo abbreviato, sed coelesti suavitate refertum ! Labo- rat affectio mellifluae dulcediniscopiam latius effundere gestien3,nec ijiveniens vcrba. Tanta siquidem est graiia ser- monis hujus , ut continuo incipiat mi- nus sapere, si unum iota nmtavero. Je- sus Christus,FHius Dei, nasciturin Beth- lehem Judce. 0 nativi tas illibata sanctitate honorabilis mundo , amabilis homini- bus collati magnitudine beneficii ^ in- vestigabilis etiam Angelis sacri profun- ditate mysterii , et in his omnibus ad- mirabilis singulari excellentia novita- tis ! utpote quae nec primam similcm visa est, nec habere sequentem. 0 par- tus solus sine dolore , solus nescius pu- doris , corruptionis ignarus ; non rese- rans, sed consecrans virginalis uteri templum ! 0 nativitas supra naturam , scd pro natura ; miraculi excellcntia superans , sed reparans virtule myste- rii ! Fratres, generationem istara quis enarrabit ? Angelus nuntiat , virtus obumbrat Altissimi , supervenit Spiri- tus : vii-g;o credit, fidc concipit virgo , parturit virgo , manet virgo : quis non miretur? ISasciiur AltissimiFilius,Deus de Deo genitus ante sajcula; nascitur Yerbum infans : quis vel satis miretur? 2. Nec sane otiosa nativitas, aut in- fructuosa dignatio majestatis. Jesus Christus, filiusDei, nascitur in Bethlehem Judce. Vos qui in pulvere estis , exper- giscimini ct laudate. Ecce Dominus venit cum salute,venitcum unguentis, vcnit cum gloria. jVeque enim sine sa- lute Jesus , neque sine unctione Chris- tus 5 nec sine gloria venit Dci Filius; siquidem ipse salus , ipse unctio , ipse gloria , sicut scriptum est : Gloria pa- tris , filius sapiens. Felix anima , quae gustato salutis fructu trabitur et currit in odore unguentorum, ut vidcat glo- riam cjus, gloriam quasi unigenili a pa- tre. Rcspiratc perditi : venit Jcsus quae- rere et salvum facere quod perierat. ^lorbidi convalcscite : venit Christus , qui contritos corde sanat unctione mi- scricordiae suaj. Exsultate quicumquc estis grandia concupiscentes : d.escen- dit ad vos Filius Dci,ut regni sui faciat cohaeredes. Ita obsccro, sana me , Do- minc , et sanabor : salvum me fac , et salvus ero : glorifica, et ero gloriosus. Sic nempe bcnedicct anima mca Do- mino, et omnia quae intra me sunt, no- mini sanctoe^us, cumpropitiatus fueris omnibus iniquitatibus mcis, sanavcris omnes infirmitatcs meas , replcveris in bonis desiderium meum. Haec tria , di- lectissimi , sapit mihi quod audio nasci Jcsum ChristumFilium Dci. Quare enim vocamus nomen ejus Jesum, nisi quia ipse salvum faciel jwpulum suum a peccci" tis eorum ? Aut quare Christus nominari voluit, nisi quia compufmcerc facietju- cjum afacie o/ei.^QuareFilius Dci factus est homo , nisi ut homines faciat filios Dci ? Voluntati autcm ejus quisresistil ? Jesus qui justificat, quis cst qui con- demnet ? Christusquisanat, quis cstqui vulneret ? Filius Dei qui exaltat , quis est qui huniiliet ? 3. Nascitur crgo Jcsus : ^audcat quis- IN VIGILIA NATIVIT quis ille est,queni perpeluGC damualio- iiis reum adjudicabat conscieniia pec- caforum. Exccdit quippe piclas Jcsu omnom crimiuum quantitatem seu nu- merositatem. Nascitur Cliristus : loete- tur (juicunKiue vitiis iinpugnabatur an- tiquis. Siquidem anle faciem unctionis Clirisli nullusomninostare potoritmor- Imsanimai, quamlibct inveteratus. Nas- citur Filius Dci : exsultet qui magna solet dcsiderare, quia magnvis munera- tor advenit. Fratres, liicest hjcrcs : de- votc suscipiamus eum, sic enim et hae- redilas nostru erit. Qui cxim proprium filium dedit, quomodonon omnia nobis simul cum filio donavit ? Nemo discre- dat, nemo luTsitct; habemus testimo- nium credibile nimis : Ferbiun carofac- tiiin est, cl habHaiilin nobis. Fratres ha- bere voluit Unigenitus Dei, ut esset in multis fratribus primogenitus ipse. Ut- (lue nihil haesitet ipsa pusillanimitas fragilitatis humanai, prius ipse factus cst liominum frater, factus est liominis filius, factus est homo. Siet hoc homo judicat incredibile, fidem adstruunt oculi. 4. Jesus Christns nalus est in Beth- khem Judai. Et vide dignationcm. Non inJerusalemcivitate regia: sedin Beth- Iehem,qua3minimaestin millibusJuda. 0 Bethlehem parva, sed jam magnifi- cata a Domino ! magnilicavit te qui iactus est in te parvus ex magno. Loe- tare Bethlehem , et per omnes vicos tuos feslivum hodie Allcluia cantetur. Quaj tibi civitas, si audiat, non invidcat pretiosissimum illud stabulum, ct illius prajsepii gloriam ? In univorsa siqui- dem tcrra jam celebre est nomen tuum, ct beatam te dicunt omnes gencratio- iies. Lbique gloriosa dicuntur de te, civitas Dei:ubique psallitur, quia/towio natus est in ea, et ipse [undavil eam Al- tissimus. Ubique, inquam, pradicatur , ul)i(iae clamatur, quia Jesus CJiristus, fi- Uus Dei , nascitur in Jicthlchem JudK. Nec otiosum quod additur JiidK , siqui- dem admonet nos ejus qua) ad patres facla est repromissio. Non auferctur , in^iuit, sccplrum de Juda . ct dux de fc- morc cjus^doncc vcnial qui nilttemluscst, ct ipse erit exspcctatio gentiHm. Salus DOMINI, SEHMO I U5 quipi)c ox Juda.us , scd salus usque ad /ines lcrrae. Jada, ait, telaudabunt fra- ires lui. Manus tuce in ccriicibus inimico- rumtuorum, et caetera, qua^ deJudaillo uusquam legimus, sed in Cliristo vide- mus impleta.Ipse est enim Leo de tribu Juda 5 de quo et additur : Calulus leonis Juda, ad prxdam, inquit,/?// mi, ascen- disti. Maguus pradalor Christus, qui priusquam sciat vocare jiatrem aut ma- trcm, Samariai spolia diripit. Magnus prrxidator Christus , qui ascendens in alluju , captivam duxit captivitatem : noc tamen abstulit quidquam, sed ma- gis ipse dedit dona homini])us. Has ita- que ct cajteras similes prophetias im- pletas in Christo ( de eo siquidera et pra3diclas ) ad mentem revocat , quod dicitur, BelhlcJiem Judce : nec omnino qua^rere est, utrum a Bethlehem possit aliquid boni esse. 5. Sane quod ad nos spectat , disci- mus eliam ex hoc quemadmodum sus- cipi velit, qui in Betlilehem voluit nasci. Erat cnim qui forte ei sublimia qua^renda arbitraretur esse palatia, ubi cum gloria Rex gloria^susciperetur: sed non propter hoc a regalibus illis sedibus venit. In sinistra cjus diiitioi et .gloria, indextcra longifurnilas vitoc. Ho- rura oinnium a^terna in coelis affluenlia suppetebat, sed paupertas non invenie- batur in eis. Porro in terris abundabat et superabundabat ha3c species, et ne- sciebathoraopretium ejus. Hanc itaque Dei Filius concupiscens descendit, ut eam eligat sibi, et nobis quoque sua ffistimatione faciat pretiosam. Adorna thalamura tuum, Sion; sed humilitate, sed pauperlate. In his enira pannis complacet sibi , et Maria testimonium perhibente, his sericis delectalur in~ volvi. Ahominationes iEgyptiorura im- raola Deo tuo. 6. Considera denique quod in Beth- leheni Judai nascitur, et sollicitus csto, quoraodo Bethlcheni Juda) invcniaris; et jam ne in te quidem suscipi dedigna- tur. Belhlehera quippe doniura panis, Juda sonat confessionem. Tu ergo si divini verbi pabulo repleas animam tuam, fideliterque, etsi non digna, ccrte quanta potes dcvotione suscipias SER^IO II. Do eo quod scriptum est, O Juda et Jerusalem , nolite timere, cras egrediemini, et Domi- nus erit vobiscum. 2 Par. 20. 17. 1. Veros alloquimur Judseos, non littera, sed spiritu : semen Abrahro, cu- jus multiplicatio, sicut promissa legitur, sic videtur impleta. Ncque enim fiiii carnis, sed filii promissionis deputan- tur in semine. Sed nec illi Jerusalem dicimus , quae occidit Prophetas, Unde enim illam consolemur, super quam Dominus flevit , quaj data est in sub- versionem? Illi dicimus, quae de coelo nova descendit : Nolite timere , o Juda ct Jerusalem. Nolite timere veri confes- sores, qui non solum ore,-sedtoti pa- riter, et ex omni parte Domino confi- .temini, induti confessionem sicut vestimentum ; immo quorum omnia interiora Domino confitentur, et om- nia ossa dicunt : Domine , quis simitis tibi ? non sicut lu qui confitQntur se nosse ViH S. EEnNARD panem illum, qui dc coelo descondit, ct dat vitam mimdo, Dominiciiin vidc- licet corpus Jcsu; ut vctercm utrem corporis tui nova illa resurrectionis caro reficiat ct sustineat, quatenus no- vum quod intus est vinum, lioc solida- tus glutino, valeat continere : si dcni- quc ex fide vivas, etnequaquamgemerc oporteat, quia oblitus sis comedcre panem tuum : Bethlehera lactus es, dlg- nus plane susceptione Dominica, si tamen confessio non defuerit. Sit proinde Judffia sanctificatio tua : confessionem et decorera induere, quam maxime stolam in ministris suis Christus accep- tat. Denique breviter tibi utrumque commendat Apostolus : Corde, inquiens, creditur ad justitiam , ore autem confes- sio fit ad salutem. Justitia siquidem in corde,panis in domo. Est enim justitia' panis. Et^Beati qui esuriunt et sitiuntjus- titiam , quoniam ipsi saturahuntur. Sit orgo in cordejustitia, et justitiaquaj ex fide est. Ilaec enim sola habet gloriam apud Deum. Sit etiam in ore confessio ad salutem : et securus jam suscipe eum , qui in Bethlehera Judse nascitur, Jesum Christum Filium Dei. l ADiiATlS Deum,fac(is autcm ncffant. Vcra. con~ fessio est,si omnia opera vcstra, Tra- trcs, opcra cjus sint,etconfiteanturcJ. Confiteantur autem gemina quadam confessione, ut diiplicibus vestiamini , id est confessione peccatorum vestro- rum, et confessione laudis divinx». Tunc enim vcri Juda^i eritis , si omnis vita vestra confileatur vos peccatores , et dignos multo majoribus pocnis : Deura vero summe bonum , qui pro liis levibus et transitoriis poenis, aeterna condonat supplicia, quae mcruistis. Quisquis enim ardenter non desiderat pocnitentiam , videtur operibus dicerc, non indigcre se poenitentia ; ct ita suara non confitetur culpara : aut non possc prodesse ei poenitentiam; et sic divi- nam non confitetur bonitatem. Vos au- tera estote veri Judsci , scd et Jerusa- lem vera, ut nihil jam timeatis. Est cnim Jerusalera visio pacis; visio, non possessio, cujus fines Dominus posuit pacem,non initium sane,necmedium. Si er go pacem non habetis , immo quia perfeclara in hoc saeculo habere non potestis , saltem videte eain , intuemini, considerate, et desiderate eam. Illuc sint oculi cordis vestri, ad paccm seso dirigat intentio vestra : ut omnia quoc- cumque facitis, hujus pacis, qu.e exsu- perat omnem sensum , desiderio facia- tis : in omnibus hoc intendatis , ut re- conciliati pacem habcatis ad Deum. 2. Ilis dicimus, Nolite timere, hos consoIamur,^non eos* qui viam pacis non cognoverunt. Nam si illis dicilur, Cras cgrediemini ; comminatio, non con- solatio crit ista. Soli nimirum dissolvi desiderant , et cgredi concupiscunt, qui pacem vident , et sciunt , si ter- restres domus eorura hujus habita- tionis dissolvantur , quoniaraaedificatio- nem habent ex Deo, et non illi qui ia insaniam versi suis compedibus delec- tantur. Denique hi tales moriendo non tam egressi dicendi sunt , quam ingres- si : qui non in lucera , non in libcrtateni vadunt, sed in carcerem, sed in tenc- bras, sed in infernum. Vobis autera di- citur : Nolite timere, cras cgrediemini , et jara jion erit timorin finibus vestris. Multos quidem habetis hostcs : carnem, IN VIGILIA NATIV. DOMINI, SERI^IO II. J')3 f]ua nullus potest os-^e viciiiior hostis : 5)r;eseiis sx'culum iicquam, quod undi- (jue circumfusum est vobis : principes teiieDrarum,qui viamvestram obsident in aere coliocati. Attamen nolite time- re, cras egrediemini,id cst in proximo. Cras enim in proximo est. Unde et sanc- tus Jacob ait ; Cras renpondehit vUJii jus- iUia mea. Tres enim dies sunt, de qui- bus etiam lcgimus : Vis>ificabit nos jwst duos dies-, in die terlia suscilahit nos. Unus sub Adam , altcr in Christo , ter- lius cum Christo. Unde et ibi subditur : SdemuS) seqaemurque , ut cognoscanuis Dominum : et hic dicitur, Cras egredie- mini, ct Dominuseritvohiscum. HisenLm dicitur, qui dimidiaverunt dies suos, in quibus periit dies inqua nati sunt,qu9e cst dies Ad3e,dies peccati,cui Jere- mias quoque raaledicebat, dicens : Ma~ ledicta dics , in qua natus sum. Omnes enim in illa nascimur. Utinam percat iri nobis omnibus dies illa , dies nebuloe ct caliginis, dies tenebrarura et turbi- siis, quara nobis fecit Adam, quara fecit iaimicus, qui dixit : Aperientur oculi vcstri. 3. Ecce vcro illuxit nobis dies rc- demptionis novae, reparationisantiquie, feiicitatis aeternae. Haec est dies quara fecit Dominus : exsultemus et Isetemur in ca, quia cras egrediemur. Unde , nisi de conclavi hujus saeculi , de ergas- tulo hujus corporis, dc compedibus neccssitatis, curiositatis, vanitatis, ct voluptatis , quaj ctiam invitis nobis pe- des tcncnt affectionis? Quid enim spi- ritui nostrocum terrenis? Curnon spi- ritualia desidcrat, spiritualia qua?rit, spiritualia sapit? O spiritus, qui dcsur- sum estis,quid vobis cum infimis?<3«fl? sursum sunt qucerite, ubi Cliristus cst in dextera Dei sedens : quoi sursum sunt s-apilc , non quce super terram. Sed cor- pus quod corrumpitur , aggravai animam , it deprimit terrena inhabitatio sensum inulla cogitanlem. Ncccssilates multa!! miscri liujus corporis dctincnt nos. Viscus quidam pravi desidcrii ct dclcc- tationis tcrrcnae volare nou patitur, et citius rctrahit mcntem, si forte aliquan- do sublevctur. Scd nolitc timcrc, cras egredicmini dc lacu miscria; ct de luto 2. faecis. Nam ut indc vos cducerct, infi- xus est ipsc quoque in limo profundi. Nolite crgo tiracre , cras cgrediemini de corporcmortis, et dc omni corruptione peccati. Agitc dieni istura in Christo, ut ambulctis sicut et ipse ambulavit. Qui enim dicit se in Christo manere, debet, sicut ipse ambulasnt , et ipse amhuJare, Nolite ergo timere, quiacras egrediemim , et sic scmper cum Domino eritis. Vel quia signanter dictxim , ct Dominus erit vobiscum, sic intelligamus, ut dum su- mus in corpore, possimus nos esse cuni Domino, id est , adhaerere ejus volun- tati; sed non ille nobiscum, ut consen- tiat voluntati nostra?. Vellemus eniin jara liberi csse,concupiscimusdissolvi, egredi desideramus : sed adhuc differt ille ccrta ex causa. Cras egrediemur, et Dominus erit nobiscura : ut quicquid voluerimus velit, et in nullo a nostra voluntate discordet. 4. Itaque, Juda et Jerusalem, nolito timerc, si perfectionera, quara deside- ratis , nondum potestis adipisci : sed quodminus habet imperfectio conversa- tionis, suppleat humilitas confessionis : ct iraperfectura vestrura viderunt ocuU Dei. Propterea enimmandata sua man- davit custodiri nimis, ut videntcs im- perfectionera nostram deficere , et non posse implere quod debet ; fugiamus ad misericordiam, et dicamus : Quoniam meliorest misericordia tua super vitas ,"et qui nonpossumus in vestituinnocentiact seu justitiae, appareamus vestiti con- fcssionc. Confessio enim et putcritudo iti conspeclu Domini ,"^^1 tamen sit (ut dixi • mus) non oris tantum, scd etiam totiiu hominis , ut omnia ossa nostra dicant Domine,quis similistibi? idquesoliu- pacis intuitu, et desiderio reconcilia- tionis ad Dcum. Talibus cnim dicitur, 0 Judaet Jerusalem, nolitc timere jCraa egrcdiemini ; id est quam cito a corpore exicrit anima , omnes simulatTectiones , omnia dcsidcria, quibus per univcrsum intcrim niundum dispersa ct ligata te- ncbatur, dissolvcntur,et egredietur de viscohoc; ct Dominus crit vobiscum. Mmis id (luidcm vobis videri potcst, si tamcn ad vos rcspicitis, ct non ad cri quae cxspcclant YOs.ISonnc hoc univor- 10 Aft6 S. BEIINARDI AUBATIS sus mundus cxspectat? Creatura enirn suhjccta cst vanitati : et cadente hoini- ne , quein constituerat Dominus domi- num domus suae, et principem omnis possessionis su3e;tota siraul hpfroclitas corrupta est. Inde distemperalus aer, terra in operibus Adoe maledicta, et omnia subdita vanitati. 5. INec sane reparabitur haereditas, donec reparentur hseredes. Unde et juxta Apostoli testimonium, ingemiscit quoque , e.lparlurit usque adhuc. Nec soli utique huic mundo, sed et Angelis, et hominibus spectaculum facti sumus. Me, inquit, exspectant justi, donecre- iribuas mihi. Et JMartyres, cum judicii diem postularent; non tamquam vin- dictae cupidi , sed perfectionem deside- rantes beatitudinis, quam tunc habi- turi sunt, acceperunt divinum respon- sum : Sustinete modicum iempus , donec impleatur numerus fratriim vestrorum. Acceperuntquidem jam singulasstolas: sed non vestienlur duplicibus, donec vestiaraur et nos. Vadla tenemus et obsides ipsa eorum corpora , sine qui- bus consummari non possunt, nec ea recipient sine nobis. Unde de Patriar- chis, et Prophetis ait Apostolus : D(?o melius aliquid providente pro nobis , ut non sine nobis consummarentur. 0 si cognosceremus et nos, quomodo ex- spectant, et quantum desiderant adven- tum nostrum! quam sollicite quffirunt, quam libenter audiunt bona de nobis! 6. Quidtamen de his loquor, qui di- dicerunt ex his quae passi sunt,com- passionem, quando et ipsi nos Angeli sancti desiderant? Nonne de vermiculis istis, et de pulvere isto restaurandi sunt muri coelestis Jerusalem? Putatis quantum desiderant cives coelestes in- staurari civitatis sua; ruinas? Quomodo soUiciti sunt ut veniant lapides vivi, qui coaidificentur eis? Quomodo discur- runt medii inter nos et Deum, fidelissi- me portantes ad eum gemitus nostros, et ipsius nobis gratiam devotissime re- portantes? Piane non dedignabuntur ut siraus eorum socii, quorum facti sunt jam ministri. Nonne enim omnes administratorii sunt spiritus, in minis- terium missi propter cos , qui ha^rcdi- tatem capiuntsalutis? Fcstinemus, ob- secro, dilcctissimi, festinemus : tota nos multitudo coelestis curiae exspectat. Exsultare Angelos fecimus, quando conversi sumus ad pcenitentiam : proii- ciamus, et festinemus complere de no- bis eorum lajtitiam. Vse tibi , quicumque es qui deliberas rcdire ad lutum ,rever- ti ad vomitum. Putasne placatos Iiabebis in judicio, quos tanto, et tam sperato privare vis gaudio? Exsultaverunt cum nos ad poenitentiam venimus , tamquam super his, quos ab ipsa inferi porta cer- nerent revocari. Quid nunc crit,si ab ipsa paradisi janua reverti viderint, et abire retrorsum eos , qui jam pedem al- terum in paradiso posuerunt?Nam etsi corpora infr^rius, sed corda sursum. 7. Currite, Fratres, currite : non soli Angeli, sed et ipse Angelorum vos Crea- tor exspectat. Nuptiaj paratae sunt, sed nondum plena domus : adhuc exspec- tantur, de quibus nuptiae impleantur. Exspeclat vos Pater et desiderat, non solum propter nimiam caritatem suam qua dilexit vos : (unde et Unigenitus, qui in sinu Patris est, ipse et enarravit, Pater, inquiens, amat vos) sed propter semetipsum, sicut loquitur per Prophe- tam : Propter memel ipsum ego faciam, non propter ros. Quis enim implendum dubitet quod promisit Filio, dicens : Postula a me , et dabo tibi gentes hoiredita- tem tuam ? Et alibi : Sede a dextris meis, donec ponani inimicos iuos scahellum pe- dum tuorum. Non conterentur omnes inimici ejus , dum nos , qui sumus mem- bra ejus, aliquatenus impugnabunt, Non implebitur liaec promissio, donec novissima inimica destruatur mors. Nam de Filio quis nesciat, quantum desideret fructum nativitatis, ct totius vitai quam gessit in carne, denique fructuni crucis et mortis suae, pretium sanguinis pretiosi ? Nonne traditurus est regnuin Deo ct patri, quod acquisivit? ^onne ei rcstauraturus est creaturas suas, pro quibus Pater illuin misit in terras? Exspectat nos et Spiritus sanc- tus. Est cniin caritas ct benignitas, in qua praedestinati suinus ab seterno : nec dubium quin pra)dcstinationem suam velit impleri. IN VIGILIA liXT. DOMINI, SERMO III. 447 8. Ergo quia paratae sunt imptia3, ct oinnis nos curiai ccelestis frcquentia dc- sidtirat et exspectat ; curramus non quasi in iiicertum ; cixrramus dcsideriis, et profectu virtutum. Proficerc, proticisci cst. Dicamus singuli : Jspice iii ine , et miserere mei, secundum judiciam diligen- tiam nomen tuum. ISon sicut cgo merui, scd sicut illi dccrevcrint, miscrcre. Di- camus itein : Sicut fuerit volunfas in coelo, sicfiat. Itcmque, Fiat voluntas tua. Sci- mus quoniam scriptum est : Si Deus pro nobis, quis contra nos? Aut quis accusa- bit adversus electos Dei? Anrionlicet , in- quit , mihi faccre quod volo? Ilaec sit in- terim consolatio nostra, carissimi, donec egrcdiamur, ct Dominus sit nobiscura. Qui raagna sua misericordia ad beatam illara egrcssionem , et ad clarura illud cras nos perducat, et in hoc quoque proximo cras visitare nos, et nobiscura csse dignetur : ut si quis forte in tenta- tione qualibctdetinctur,ipsomiscrante qui prajdicare venitclausisapertionem, cras egrediatur : ut cura gaudio salutari suscipiarauscoronaraparvuli Uegisnos- tri, ipso pracstante, qui cum Patre ct Spiritu sancto vivit et regnat Deus per orauia sa3cula saiculorum, amen. SERMO III. /n »7lud , Hodie scietis quia veniet Dominus, et mane videbitis yloriam ejus. Exod. 16. 7. 4 . QuiQUE tcrrigenae, ct filii hominum, audite. Vos qui inpulvere estis, cxpcr- giscimini ct laudatc : quia veniet me- dicusadaegrotos, rcdemptoradvcnditos, ad errantcs via, ad raortuos vita. Vcnit quippe qui projiciatinprofundummaris omnia peccata nostra, qui sanet omncs infirmitates noslras, qui nos propriis humeris ad propria) dignitatis rcportet origincm. Magna cst ista potentia : sed plus cst miranda misericordia , quod sic venirc voluit , qui potuit subvenirc. Ilodie, inquit, scietis quia veniet Domi- nus. Verba ha3C quidcm suo loco et tem- porc in Scriptura posita sunt: sed non incongruc illa Vigiliae dominicaj Nafi- vitatis Ecclesia raater aptavit. Ecclcsia, Jnquara, illaqua3 secumhahetconsilium ct spirilum Sponsi ct Dci sui cui di- lcctus intcr ubera commoratur , ipsani cordissui scdem principaliter possidens et conservans. Nimirum ipsa est quaj vulneravit cor cjus, et in ipsam abys- sum secretorum Dci oculum contempla- tionis iraraersit, ut et illi in suo, et sibi in ejus corde pcrcnnera faciat mansio- nem.Curaergoipsain Scripturis divinis Ycrba vcl alterat, vel altcrnat; fortior est illa coraposilio, quam positio priraa verborum : et fortassis tanto fortior , quantum distat inter figurara et verita- tera , inter lucem ct urabram, inter do- minara et ancillara. 2. Hodie scietis , quia veniet Dominus. Secundura gestimationem meam duo in verbis istis dies nobis expressius cora- mendantur. Primus, qui a primi homi- nis lapsu labitur usque ad finem raundi; dies , cui Sancti saepius maledixisse noscuntur. Ab illa enimlucidissima die, in qua conditus fuerat Adam , ejectus est; et in has rerum contrusus angus- tias , diem tenebrosura incurrit , et pene a luraine veritatis exstinctus. In hac die nasciraur universi, si tanien dies dc- bet, et non potius nox vocari : nisi quod lumen rationis quasi quamdam scintillulam nobis insuperabilis illa misericordia dereliquit. Secunda yero dies erit in splendoribus Sanctorum in perpetuas seternitates, cum inclarue- rit illud serenissimura mane , cui est misericordia repromissa, et absorpta crit mors in victoria : cum dimotis um- bris et tenebris, splendor verae Iuci.=i stirsum et deorsum , intus et exterius cuncta pariter occupabit. Audilam fuc mihimane miscricordiam tuam, ait Sanc- tus; et, Repleti sumus mane miiericor- dia tua. Sed ad nostrum diem reverta- mur, qui tamquam custodia in nocto prosua brevitate dicitur, qui tamquam nihilum ct inane ab illo familiari Spi- ritus sancti organo nominatur, cura di- cit : Quoniam omnes dics nostri defece- runt; et,Defeccrunt sicut fumus dies niei ; ct, Dies mei sicut umbra declinaverunt. Parvi et pes-imi sunt omnes dies vita^ meoi, ait ille sanctus Patriarcha, qui vidit Dominura facie ad faciem , qui cum eo tam familiaritcr loquebatur. Et (iuidcm in liac ipsa dic homini Dcus ra- 10 f'iS S. BERNAR tioiiem praesUil , liibuit intelligontiain : sed iiecesse est ut exeuntem de lioc mundo illuminet lumine scientise suae , ne si de domo carceris et umbra mortis exstinctus exierit, illuminari non va- leat in seternum. Ideo quippe Unigeni- lus Dci, Sol justitise, tamquam im- mensi et praeclari luminis cereus , in liujus mundi carcerem illuminatus est et accensus : ut omnes qui illuminari voluerint, ad illum accedant, illique jungantur > ut nihil medium inter illos sit et ipsum. Peccata enim nostra se- parant inter nos et Deum. Sed illis su- blatis, vero lumini illuminandi, et quasi concorporandi connectimur in idipsum : sicut lumen exstinctura lu- mini lucenti et ardenti sine aliquo me- dio conjungitur ut illuminetur, quate- nus per exemplum visibilium , elTectus rerum invisibilium cognoscamus. 5. Ad hoc igitur tam magnum et prse- fulgidum sidus juxta Prophetam, illu- minemus nobis lumen scientise, prius- quam de mundi hujus tenebris exea- mus, ne de tenebris transeamus ad te- nebras, ettenebras sempiternas. Qua? cst autem ista scientia? Profecto scire quia veniet Dominus , etsi quando ve- niet, scire non possumus. Hoc est illud totum quod postulatur a nobis. At , in- quis 5 ista scientia omnium est. Quis enim nesciat vcl nomine tenus fidelis , quia veniet Dominus; quia venturus cst judicare vivos ct mortuos, et red- dere unicuique juxta opera sua? Non omniura ista est scientia, Fratres raei , sed nec multorum paucorum est , quia revera pauci sunt qui salvantur. Pu- tasne quia illi qui cum male fecerint , laetantur et exsultant in rebus pessimis, vel sciant, vel recogitent, quia veniet Dominus ? Si dixerint ipsi , tu noli cre- dere : quia qui dicit se nosse Deum, et mandata ejus non custodil , mendax est. Confitenlur, ait Apostolus, se nosse Deum, factis autem negant : qaia fides ^ine operibus mortua. est. Non enim se ita omni impuritate poUuerent, si Do- minum venturum scirent vel formida- rent : sed vigilarent utique , et non si- nerent tani graviter perfodi conscicn- lius suas. DI ABBATIS /». Scientia autem ista in primo gradu operatur poenitudincm etdolorem, ut risuni in luctum , cantum in planctum , gaudium in moerorem convertat, et in- cipiant tibi displicere , quae vehemen- ter ante placuerant : et illa specialiter horreas , quse specialiter appetebas. Sic enim scriptum est : Quia qui addit scien- tiam , addil et dolorem : ut veracis et sanctae scientise sitdolorsubsequensar- gumentum. In secundo vero graduope- ratur correctionem, ut jam non exhi- beas membra tua arma iniquitatis pec- cato , sed coerceasguIara,jugulesluxu- riam, superbiam deprimas, et facias servire corpus sanctitati, quod iniqui- tati ante servierat. Poenitudo enira sine correctione non proderit, sicut Sapiens ait : Unus cedificans , et unus destruens , quidprodest eis nisi lahor? Unus orans, et unus maledicens , cujus vocem exau- diet Deus? Qui enim haptizatur a mor- tuo, ct iterum tangit eum , nihil proficit lamtio ejus, sed juxta Salvatoris sen- tentiam verendum est^ ne ei aliquid deterius contingat. Sed quia haec diu- tius haberi non possunt , nisi circa se multa circumspectione mens indefessa vigilet et attendat : in tertiogradu ope- ratur soUicitudincm , ut jara sollicitus incipiat ambulare cum Deo suo , et ex omni parte scrutetur , ne vel in levissi- ma re treraendse illius raajestatis offcn- dat aspectus. In poenitudine accenditur, in correctione ardet,*in sollicitudine lucet, ut int*erius et exterius renove- tur. 3. Hic jam respirare incipit a tribu- latione malorura ct dolore, et timoris magnitudineni spirituali la^titia terape- rare, ne suorura enorraitate scelerum abundantiori tristitia absorbeatur. Hinc etsi timet a judice, sperat a Salvatore ; cum jam in animo ejus tiraor et Isetitia obequitent et obvient sibi ; pleruraque timor Isetitiam superet, Iffitilia saepius timorera excludat , et intra sui gaudii concludat arcanum. Felix conscien- TiA, in qua luctamen hujusmodi inde- sinenter conficitur, donec quod mortale est absorbcatur a vita , donec evacuc- tur timor qui ex partc est, etsuccedat laotitia , quod perfcctum est : quia non IN VIGILIA N VT. DOi^IINI SEIUIO III. l'(9 limor scmpitcrnus, sccl loetitia scmpi- (i'rna crit ci. Jam vero sic ardcns ct luccns, nondum in domo sc csse confi- dati, ubi sinc omni limore vcntorum acccnsum lumcn solcat deportari ; sed memincrit sc esse sub dio , et utraquc manu studoat opcrirc quod portat ; nec f redat aeri , etiarasi videat esse tran- quillum. Repcnte enim, et horaqua non putavcrit , nmtabitur; et si vcl ad mo- dicum manus remiscrit, lumen exstin- guctur. Quod si etiam ardor portantis manus ( ut quandoijuc ficri solct ) ad- usscrit, cligat potius pati, quam rc- frahcre manus suasrquia in momcnto, in ictu oculi poterit cxsufflari. Si essc- mus in domo illa non manu-facta , icterna in coelis, ubi nuUus inimicus inlrat, nullus exit amicus, nihil esset timendum. Nunc vcro tribus malig- nissimis et validissimis vcntis expositi sumus, carni, diabolo et mundo, qui conscientiam illuminatara moliuntur exstinguere, insufllantes in cordibus nostris dcsidcria mala , motus illicitos ct ita te repente turbantes , ut vix praenoscere valeas, unde venias aut quo vadas. Ex quibus etsi duo saepius intcr- mittunt , a tcrtio tamen nemo umquam sufflandi inducias extorsit. Ideo utris- que manibus , et cordis , et corporis , anima est tegcnda , ne forte quae jam illuminata fuerat, exstinguatur; nec cedendum vel reccdcndura , etiamsi gravistentatiouum fervor utriusque ho- minis statum vchementer afflixerit ; scd dicendum cum Sancto : Anima mca in manibus mcis semper. Eligamus po- tius ardcre , quam ccdere. Et sicut quod in iranibus nostris tencmus, non facile obliviscimur : sic nuiviquam oblivis- camur negoliura aniraaruni nostrarum , ot illa cura principaliter vigeat in cor- dibus nostris. 6. Cum crgo sic lumbi nostri praecincti fuerint , ct lucerna? ardentes , custo- dicndae sunt vigilige noctis supra gregem cogitationum et actionum nostrarum : ut si in prima vigilia, vel secunda , vel tcrtia Dominus venerit , paratos nos inveniat. Prima vigilia cst rectitudo opcris, ut ad hanc quam jurasti Ucgu- )am, omncm vitam ex.Tpquare coneris , nec transgrcdiaris tcrminos quos po- suerunt patres tui in omnibus viaj et vita3 hujus excrcitiis, non declinansad dcxteram , ncque ad sinistram. Secun- da , puritas intentionis , ut simplex ocu- lus totura corpus lucidum faciat : qua- tenus quicquid feceris, propter Deuni facias , et ad locum unde excunt gratias rcvcrtantur, ut iterum fluant. Tertia est custodia unitatis, ut in congrcgationo positus, voluntatcs aliorum tuis volun- tatibus anteponas; ut non solum sino qucrela , sed et cura gratia intcr fratres maneas , portaps omnes , orans pro om- nibus , ut et de te quoque dicatur : Hic cst fratrum amator , et popuJi Israel , hic est qui muUum craf pro popuJo et pro sancta civitate Jerusalcm. Ita ergo in hac die adventus Unigeniti nobis veram scientiam accendit, scientiam inquam illam , quaj nos doceat quia veniet Do- minus , quse sit moruln nostrorum per- petuum et stabile fundamentum. 7. Et mane, inquit, videbitis gloriam ejus. 0 mane ! o dies , quae melior es in atriis Domini super millia, quando erit mensis ex mense , et sabbatura ex sab- l)ato , cum splendor lucis et fervor cari- tatis usque in altissima illa magnalia terrarum incolas illustrabit ! Quis de tc cogitare , nedum aliquid praesumai re- citare? Interim tamen aedificemus , Fra- tres, fidem nostrara, ut si mirabilia illa, quse nobis reservantur » videre non pos- sumus, saltem mirabilia , quae propter nos in terris facta sunt , aliquantulum coutcmplcmur. Tria opera,tres mixtu- ras fecit omnipotens illa majestas in as- sumptione nostrae carnis, ita singula- ritcr mirabilia, et rairabiliter singula- ria , ut talia nec facta sint, nec facienda sint amplius super terram. Conjuncta quippe sunt ad invicera Deus et homo , raater et virgo , fides et cor humanum. Adrairabilcs istae raixturae, et omni mi- raculo mirabilius, quoraodo tam diver- sa, tamquc divisa ab invicem, invicem potucre conjungi. 8. Et primo quidem intuere creatio- ncm , positicnem, et dispositionem re- rum : quanta sit videlicct in creatione polentia , quanta in positione sapicntia, i\\ compositione quanta bcnignitas. In 4;;0 S. BERNAR creationc vidc quam mulfi), ct quam niagua potcntcr creata suut : in posi- 1 ioue quam sapicnter cuncta locuta suut: in compositione quam beuigne suprcma ct infima conncxa sunt, tam amabili , (juam admirabili caritatc. Huic enim ]imo terreno vim vitalem miscuit, ut in arboribus, unde surgit venustas in foliis , in floribus pulcritudo , sapor in iructibus et medicina. Ncc hoc conten- ius, adjecit etiam vim sensibilcm limo nostro , ut in pecoribus , quaj non solum vitam habeaut, sed et sentiant quinque- pertita sensilicatione vigentes. Addidit adhuc honorare limum nostrum , et ei vim rationalem immisit, ut in homini- bus , qui non solum vivunt , sentiunt , scd et disceruunt inter commodum ct iucommodum, inter bonum et malum , inter verum et falsum. Voluit quoque infirmiora nostra abundantiori gloria sublimare , et contraxit se majestas : ut quod melius habebat , videlicet se- ipsum , limo nostro conjungeret , et in persona una sibi invicem unirentur Deus et limus , majestas et infirmitas , tanta vilitas et subiimitas tanta. Nihii onim Deo sul)limius , nil vilius limo : et tamen tanta dignatione Dcus descendit iii limura , tantaque dignitate limus as- ccndit in Deum , ut quicquid in eo Deus fecit, limus fecisse credatur; quic- quid limus pertulit , Deus in illo per- tulisse dicatur, tam ineffabili , quam incomprehensibili sacramento. Et at- tende , quia sicut in illa singulari divi- nitate Trinitas est in personis, unitas in substantia : sic in ista speciali com- mixtione trinitas est in substantiis , in persona unitas : et sicut ibi persona3 non scindunt unitatem , unitas non mi- imit Trinitatem ; ita ct hic persona non confundit substantias , nec substanti.X' ipsae personse dissipant unitatem. Sum- ma illa Triuitas hanc nobis exhibuit trinitatem , opus mirabile , opus singu- lare inter omnia, et super omnia opera sua. Yerbum enim , et anima ; et caro in unam convenere personam ; et hsec tria uimm, et hoc unum tria, non con- fusione substantiae, sedunitate personai. Haec est prima et superexcellens mix- tura; et hsec prima inter tres. Adverte DI ABBATIS homoquia limus cs, ctnonsissuperbus, quia Deo conjunctus cs, et non sis iu- gratus. 9. Secunda mixtura est , Virgo et matcr, admirabilis planc et singularis. A saeculo non cst auditum , quod virgo esset quae peperit, quod mater esset quae virgo permansit. Numquam juxta rerum ordinem viiginilas cst, ubi foe- cunditas praedicatur ; uec foccunditas, ubi virginitas integra conservatur. Sola hgec est, in qua virginitas et foecunditas obviaverunt sibi. Ibi semel factum est quod factum non fuerat, nec fiet in aeter- num : quia nec primam similem visa cst,nec habere scquentem, Tertiaest, fides et cor humanum ; ct ha'c quidem prima et secunda infcrior, sed non mi- nus forsitan fortis. Mirum enim est , ■quomodo cor humanum his duobus fi- dem accommodavit , quomodo credi po- tuit quod Deus homo essctrquod virgo manseritquaepeperisset. Sicutferrumet testa jungi nonpossunt, sic ct ha^c duo nequeunt commisceri , si non misceat glutinum Spiritus Dei. Ergone creden- dumest,quod iste Deussit, qui ponitur in praesepio, qui vagit in cunis, qui om- nium infantilium neccssitatum injurias patitur, qui flagellatur, qui conspuitur, qui crucifigitur, qui poniturin sepulcro, et inter duos lapides concluditur , ex- celsus ct immensus?Illane virgo erit, quae lactat puerum, cui maritus conti- nuus comes est, in convivio, in thala- mo ; qui ducit illam iu jflgyptura, redu- cit ab ^gypto, et solus cum sola tam longinquam , tam secretam conficit viam ? Quomodo potuit hoc persuaderi generi humano, universo orbi terra- rum? Et tamen tam facile, tam potenter persuasum est , ut mihi id credibile fa- ciat credentium multitudo. Juvenes et virgines, scnes cum junioribus elege- runt milie mortibus mori , quam vel ad momentum ab ista fide deficere. dO.Ethaecquidem mixtura excellenSj sedexcellentior estsccunda, tertiavero excellentissima est. Primam auris au- divit, sedoculus non vidit : quia audi- tumestet creditum usque in finesterrae magnum illud pietatis sacramcntum : sedtamcn oculus, Deus, non vidit absquc IN VIGILIA NAT. D to, quomodo to inlra virginei vontris anguslias humauo corpori conjunxisti. Sccundara oculiis vidit, quia se foecun- dam jet virginem illa singularis Regina conspoxit, qua^ conservabat oniuia verba ba3c, confcrons in corde suo : cognovit ot Joseph , non minus testis, quam cus- fos tantx' virginilatis. Tertia in cor ho- minis ascendit, cum quod factum est, sicut factum cst creditum est : cuni raagis oraculo quam oculo crcdimus, cum quffi dicta vel facta suut, tenemus firmissime, nullatenus dubitantes. In priraa vide quid, in socunda perquid, in tertia propter quid Deus doderit til)i. Dedit tibi Christura per I\Iariam propter sanitatem. In prima remedium cit, quia ex Doo ct homine cataplasma confectum est, quod sanaret omnes in- lu'raitates tuas. Contusae sunt autem et coraraixtae hae duys species in utero Vir- ginis , tamquam in mortariolo: sancto Spiritu, tamquam pistillo, illas suaviter commiscente. Sed quia indignus eras cui donaretur, datum ost Maria?, ut per illam acciperes quicquid haberes : qua^ per hoc quod raater est, genuit tibi Doum : per hoc quod virgo est, exau- dita est pro rcvereutia sua in causa tua et totius generis humani. Si sola mater osset, sufnceret ei ut salvaretur per filiorum generationem : si sola virgo, sufHceret sibi ; nec benedictus fructus ventris ejus , mundi protium esset. Cum crgo in primasit remedium, in secunda adjutorium cst : quia nihil nos Deus habere voluit, quod per Mari.e manus non transirot. In tertia autem moritum cst, quia cum liac lirmiter credimus, jam meritura habemus : et in fide sa- nitas est, quidi qui crediderit , salvus eril. SER3IO IV. De mcdiciria laevse, et deliciis dexlera; Extelsi. 1. HoDiERNUM quidem S'jrmonera Or- dinis nostri consuetudo non exigit : scd ciastina opus erit circa IMissarum so- lemnia diutius occupari, et hora bnjvis sonuonis longitudinem non admittet. rroptorca non ab ro puto pr;cpararc liocUc corda vcstra tantoe soleranitati. oMiNi sERMo IV. r>r prffiserlim cum sit profundissima sacra- luonti hujus ct incomprelionsibilis alti- tudo, et (amquam fons vita^ quo magis hauriatur, eo magis exuberans num- quam valcat exhauriri. Denique scio quemadmodum abundet pro Christo tribulatio vostra : et utinam abundct ct consolatio vcslra por ipsum. Nam raun- dialem quidom consolationem vobis of- forre nec libet, nec licet. Vilis ^est, et ad nihilura utilis hujusraodi consolatio : et ( quod magis est metuendum) etiam verge ac salubris consolationis est impe- dimentum. Propterea qui dclectatio est et gloria Angelorum , ipse factus est salus et consolatio raiserorura : qui in civitate sua magnus et sublimis valde beatificat cives, ipse in exsilio parvulus et humilis valde loetificat exsules : et qui in altissimis est gloria Patris, factus est in terra pax honiinibus bonse volun- tatis. Parvulus enim datus est parvulis, ut magnus dotur magnis : et quos jus- tificat parvulus , magnificet postmodura et glorificot magnus ct gloriosus. Hinc sine dubio Vas electionis quod de ple- nitudinc parvuli hujus acceperat, ( licet onim parvulus, sed plenus, plenusgra- tia et veritate, et in quo habitat oranis plenitudo divinitatiscorporaliter; ) liinc utique Paulus eructat verbum illud bonum , quod his diebus frequenter au- dislis : Gaudele in Domino semper, ite- rum dico , gaudctc. Gaudete , inquit , dc exhibitione, iterum gaudete de promis- sione : quoniam ct res plona gaudio, et spes plena gaudio est. Gaudete, quia jara percepistis dona sinistrae : gaudetc. quiaexspectatis praeraia dcxlcraj. Lrepfl, imimt, ejus sub capile meo , et dextera 'llius amplexabilur me, La!va quidem levat, doxtera suscipit. La3va medetur ct justificat : dextera amploctitur et beatificat. In ]a?va cjus morita , iii dextcra vero pra?mia continentur : in doxtcra, inquam, delicise, in sinistra sunt medicina'. 2. Scd attondc pium modicura,attcnde mcdicuin sapicntem. Considcra diligen- tiusquam novamedicamina portet, vido quam non modo pretiosas, sed ct spccio- sas attulorit mcdicinas : non solura pcru- tilos ad sanitatis fructuni, scdet delec- ^52 S. DERNARDI AEBATIS tabiles ad aspectum, et siiaves ad gus- tiini. Denique primam ejus medicinam, primum quod in sinistra portat , attende ; otconceptum inveniessine semine. In- i iiere, obsecro, qualc sit istud, quam no- \um , quam admirabile , quam amabile, qnam jucundum. Quid enim pulcrius, (juam gencratio casta?quid gloriosius, «luam sancta et sincera conceptio, in qua nihil pudoris est , nibil sordis , nihil cor- ruptionis ? At quoniam minus fortassis dotineret nos, grata licet, admiratio iiovitatis, nisi fructus quoque salutis et ulilitatis consideratio animum delec- taret ; conccptus iste , non modo glorio- sns in ipsa quasi exteriori specie, sed et pretiosus in interiori virtute : ut secundum quod scriptum est, in sinistra Domini gloria simul et divitise inve- iiiantur; divitiae, inquam, salutis, cum gloria novitatis. Quis enim potest facere mundum de imraundo conceptum se- mine, nisi qui solus sine omni illicita ct immunda conceptus est voluptate ? In ipsa radice et origine mea infcctus ot inquinatus sum : immunda est con- ceptio mea, sed est a quo tollatur ista confusio. Ipse eam toliit,in quera solum ipsa non cadit. 3. Divitias salutis haLeo, quibus re- dimam proprire conceptionis impurita- tom , Christi purissimam conceptionem. Adde adhuc, Domine Jesu, innova signa, immuta miralulia : nam priora quidem ipsa consuetudine viluerunt. Plane enim solis ortus et occasus, terrse f«cunditas,temporum vicissitudo, mi- racula sunt, et magna rairacula : sed toties hsec vidimus, ut jam non si't qui attendat. Innova signa, et immuta mi- rabilia. Ecce, ait, nova facio omnia. Quis hoc ait ? Jgnus utique qui sedebnt in throno. Agnus plane totus suavis, totus delectabilis, denique totus unctus. Hanc enim interpretationera habet no- nien ejus, quod est Christus. Cui po- terit asper aut durus videri,qui nec ipsi Matri in nativitate quldquam aspe- pitatis , quidquam intulii Isesionis ? 0 nova vere miracula ! Conceptus fuit sine pudore, partus sine dolore. Mutata est in Virginc nostra malodictio Evaj. Pe- porit enira filiura sine dolore. Mutata est, inquam, maledictio in benedic- tionem, et sicut prsedictum est per Angelum Gabriclem , Bcnedicta tn in mulieribus. 0 beata, sola inter mulieres benedicta, et non maledicta; sola a generali maledicto libera , et a dolore parturientium aliena. Ncc mirum , Fra- tres, si dolorem non intulit Matri, qui dolores totius mundi tulit, secundum quod Isaias ait : quia vere layiguores nos- iros ifse tuUt. Duo sunt quae time't hu- raana fragilitas , pudor et dolor. TJtrum- que Christus toUere venit, unde et utrumque suscepit, quando ( ut caetera sileam) morte, et morte turpissima condemnatus est ab iniquis. Itaque ut fiduciani nobis daret quod toUeret hasc a nobis, prius Matrcra suam immunem ab utroque servavit : ut nec in con- ceptu quidquam pudoris, nec in partu quidquam doloris exsisteret. U. Accumulantur adhuc divitiae, cres- cit gloria, innovantur signa, et mira- cula immutantur. Non solum sine pu- dore conceptus, et sine dolore partus; sed et Mater est sine corruptione. O vere novitas inaudita ! Virgo peperit, ct post partum inviolata permansit, foecunditatera prolis cura carnis inte- gritate, et gaudium matris habens cum virginitatis honore. Jam securus ex- specto promissam milii gloriam incor- ruptionis in carne mea , quandoquidem conservata per eum est incorruptio etiara in Matre sua. Facile erit ei, per quem Matcr 4psa incorruptionem non perdidit pariendo, ut et eorruptibile hoc incorruptionera induat resurgendo. 5. Habes tamen adhuc majores divi- tias, habes gloriam ampliorem. Mater est sine corruptione virginitatis, Filius sine omni labe peccati. Non cadit in matrem Evse maledictio, non cadit in prolem generalis illa conditio, de qua dictuni est per Prophetam : Nemo mun- dus a sorde,nec infans , cujus est unius diei vita super terram. Ecce infans sine sorde, solus inter homines verax, immo et veritas ipsa. Ecce Agnus sine macula, Agnus Dei qui tollil licccala mundi. Quis enim peccata melius tolleret , quam is in quera peccatura non cadit ? Iste sine dul)io lavare me potest, qucra constat IN VIGILIA NAT. DOMINI SERMO IV. i[ inijiilnatum non csso. Ilyec nianus oper- (uni luto detergat oculuni iiieuni, (luw •>ola sine pulverc est. Iste mco festucam cducat de oculo, qui non habct trabem in suo : immo istc trabem educat dc nioo , qui nec exiguum pulverem liabet in suo. (). Vidimus certc divitias salutis ct vita"; vidimus gloriam cjus, gloriam quasi Unigcniti a Patre. Quoeris, a quo Patrc V Et Filius Jltissimi vocahiiur. Manifestum est quis Altissimus sit. Sed nc quis remaneat locus dissimulationis, Quod ex fe nascetur Sandum, ait An- gelus (rahriel ad Mariam, vocabitur Fi- lius Dei. 0 vcre sanctum ! Non dabis, Domine, Sanctum tuum viderc corrup- tionem , quod ncc Matri quidem abstulit incorruptionem. Crcscunt miracula, multiplicantur divilise, thcsaurus ape- ritur. Quae generat, ct mater et virgo est; qui gencratur, et Deus et homo cst. Sed numquid dabitur sanctum cani- bus, aut raargarita} porcis? Abscondatur ccrte thesaurus jioster in agro, et pe- cunia nostra in sacculo rcponatur. Ope- rialur conceptus sinc semine Matris des- ponsatione, partus sine dolore vagitibus l»arvuli et moerore. Abscondatur et par- turientis incorruptio lcgali purifica- tione; infantis innoccntia solita cir- cumcisione. Absconde, inquam, abs- conde , Maria, novi Solis fulgorcm : pone inprajsepio, involve pannis infantem; n:\m ct ipsi panni diviliae nostraj sunt. l'retiosiores siquidcm panni Salvatoris oiuni purpura, ct gloriosius hoc pr»- scpc auratis Regum soliis; ditior deni- que Christi paupcrtas cunctis opibus, cunctisque thesauris. Quid enim humi- litatc ditius, quid pretiosius invenitur, qua nimirum regnum coelorum emitur, ct divina gratia acquiritur ?sicut scrip- tum est : Beali "pauperes spiritu, quo- niam ipsorutn est regmim coelorum. Et apud Apostolura : Deus superljis resistil, humilibus autcm dat gratiam. Habes coraracndatani a Deo hurailitatem in Nativitate. In hac enim cxinanivit sc- metipsura, forraam servi accipiens, et hubitu invcntus ut homo. 7. Vis adhuc pretiosiorcs divitias, ct superexccHcntciu gloriam iuvcnirc ? Habcs caritalcm in passlonc. Hlujorcm hac dilectionem ncmo hahcl , quam ul animam suam ponat quis pro amicis suis. Ujs diviticc salutis ct gloria, sanguis pretiosus, quo redempli suinus; et crux Dominica, in qua cuin Apostolu gloriamur. Mihi autem, inquit, ahsit gloriari,nisi inCruce Domini nostri Jcsu Christi. Et diccbat : Nihil arbitralus sum me scire inter vos, nisi Christum Jesum, et hunc criicifixum. lytsa est Iseva Christua Jesus, et hic crucifixus. Nam dcxtera quidcm Christus Jcsus, et hic gloriosus: Christum, inquit, Jcsum, et hunc cruci- /«.rum. Fortasse crux ipsa nos sumus, cui Christus memoratur infixus. Ilomo cnim formara crucis habet : quam si manus extenderit, exprimct manifes- tius. Loquitur autem Christus in Psal- mo : Infixus sum in limo profundi. Limum quidem nos csse manifestum est, quo- niam de limo plasmati sumus. Sed tunc quidem limus paradisi fuimus,nunc verw limus profundi. Infixus sum^ inquit, non pertransi , non recessi. Volxiscum sum usque ad consummationem soiculi. Ipsc cst enim Emmanuel, nobiscum Dcus. Nobiscum utiquc, sed pcr sinistram. Sic cnim olim Thamar parientc , Zara prius solam protulit manum, quae in sacramento Dominica) passionis cocci- neo alligata est filo. 8. Itaque jara quidcm tenemus sinis- tram, scd adhuc clamare ncccsse est : Opcri manuura tuarum porrige dexte- ram : nam delcctationes in dextera tua usque in fincm. Dominc, cxtende nobis dexteram, ct sufficit nobis. Gloria, in- quit, et diviticein domo ejus, utique qui timet Domiimra. Sed in dorao tua, Do- mine, quid? Profecto gratiarum actio, et vox laudis. Beati qui hahitant in domo tua, Domine, etc. Oculus enim nonvidil, auris non audivit, et in cor hominis non ascendit , quoe prceparasti Deus diligenti- hus te. Lux cst enim inaccessibilis, pax est icf//jcrtf/o ! navit : cosdem quoque et tribus illis cjus, quia videlicetomniain confessione lavantur : et domus panis, quod Betli- lehem sonat , ad praeparationem for- tasse videbitur magnopere pertinerc. Quomodo enim ille paratus cst, ut exci- pere tantum hospitem possit, qui dicit : Quia non est in domo mea panis ? Deni- que quia imparatus crat quidam , ne- cesse habuit amici ostiura clausum mc- dia nocte pulsare , et dicere : Quia ami- cus meus venit ad me de via, et nonhabeo quod ponam ante illum. Paratum cor ejus sperare in Domino^ ait Propheta , haud dubium quin de justo loquens. Confir- mutum est cor ejus , non commovebitm' . Non est paratum cor quod non cst con- lirmatum. Scimus autcm , ipso eodem teste Propheta, quod panis cor hominis confirmet. Non cst ergo paratum, sed aridum ct exsanguc cor ejiis. qui obli- pastoribus designari, quibus nato Angelo magni consilii, gaudium magnum An- gclus c\"ang€lizavit. 9. Yide autem ne forte ipsi sint ct tres 3Iagi, venientcs jam non modo al> Oricnte, sed etiam ab Occidcntc, ut ro- cumbant cura Abrahara , Isaac , ct Ja- cob. Forte ehira non incongruc videtur ad Ephraim quidem ( (juod fructifica- tionem sonat ) pcrtinere thuris oblatio- nem : quod offerre incensum dignum in odorem suavitatis proprium sit eorum , quos posuit Dominus, ut cant, et fruc- tum afferant, id est Ecclesioe Praelato- rum. Nam et Benjamin, fiiius dexterae, offerat necesse cst aurum , id est sub- stantiamhujus mundi, ut videlicetfide- lispopulus; in parte dextera constitu- tus , a Judice mereatur audire : Quia esurivi, ct dedistis mihi manducarc , ctc. IN VIGlLIA NAT. D Porro Manasses ( si tameii is esse vo- luerit cui appareat Deus ) myrrham offerat morti2 S. BERNAR videlicet a te scparatus, ad ncutra.-n perveniret illarum. Sa^va nimirum ma- ter ita abortivum facere voluisti , dum non esset qui excipere posset excus- sum. Age ergo , quid profeceris , immo quam niliil profeceris intuere. Undique enim egrediuntur filiaj Sion , ut videant DI AHB.VTIS rcgem Salomonem in diademate quot coronasti eum. Relinquens matrem ad- haeret uxori suaj , ut sint duo in carne una ; etcivitate pulsus, atque exaltatus a terra , omnia traliit ad se , quippe qui est supcr orania bcnedictus Deus in sjo- cula , Amen. IN IVATIVITATE DOxlIIIVI. SEl\3IO I. Defontibus Salvatoris. i. Grandis quidcm est,dileclissimi, hodierna Dominicse Nativitatis solem- nitas : sed dies brevis cogit breviare scrmonem. ISec mirum, si facimus nos breve verbum , quando et Deus Pater Verbum fecit abbreviatum.Vultisnosse quarn longum , quam breve fecit ? Cce- /um, inquit hoc Verbum , et tcrram ego impleo. Nunc caro factum , in angusto locatura praesepio est. A soeculo, aitPro- pheta, et in sceculum tu es Deus : et ecce factus est infans diei unius. Ad quid Iioc , Fratres , aut quae necessitas fuit , ut sic exinaniret, sic humiliaret , sic abbreviarct scDominus majcstatis,nisi ut vos similiter faciatis ? Jam clamat exeraplo, quod postraodum praedicatu- rus est verbo : Discite a me, quia milis sum et humiJis corde. Vt verax invenia- tur qui dicit : Ccepit Jesus facere , et do- cere. Obsccro proinde et plurimum rogo, Fratres , non patiamini sine causa tam pretiosum exeraplar vobis exhibitura esse , sed conformaraini illi, et rcnova- mini spiritu mcniis vestrae. Studcte hu- niilitati , quse fundamentum est custos- que virtutum : sectamini illam, quae sola potest salvare animas vestras. Quid cnim magis indignum, quid dctestan- dura amplius, quid graviuspuniendura, quam ut videns Deura coeli parvulura factura, ultra apponat homo magnifi- care se super tcrrara ? Intolerabilis impudcntiaj est, ut ubi sese exinanivit inajestas , vermiculus intletur et intu- mcscat. 2. Hoc igitur est propter quod exina- nivit se formam scrvi accipicns, qui in forma Dei Patri aequalis erat : scd exi- nanivit majcstate et potentia , non bo- nitate ct misericordia. Quid enim ait Apostolus ? jdpparuit ,in(\mt^ hcnignitas et liumcnitas Salvatoris nodri Dei. A^p^- ruerat ante potcntia inrerura creatione, apparebat sapientia in earura guberna- tione : sedbenignitasmiscricordiaenunc maxirac apparuit in humanitate. Inno- tuerat Judaeis potestas in signis atquc portentis , undc et in ea lege saepius invenies : Ego Dominus , Ego Deus. Philosophis quoque abundantibus in sensu suo majcstas innoluit, quoniam juxta Apostoli verba , quod nofum esl Dei, manifestam estiniUis. Verumtaracn et Judaei potestate ipsa premebantur, et Philosophi scrutatqres majcstalis op- primebanfur a gloria, Potestas subjcc- tioncm, raajestas exigit admirationera, neutra imitationem. Appareat,Domine, bonitas, cui possit horao , qui ad imagi- ncm tuam creatus est, conformari. Nam majestatera, poteslatera, sapientiam, nec imitari possuraus, ncc expedit ae- raulari. Quousque angustata est miseri- corJia tua in sola Angelorum parte , re- liquam occupat judicium cum toto pa- riter humano genere ? Domine , in ccelo misericordia tua , et veritas tua usquead nubes, terram universam condemnans , et aereas potestatcs. Dilatet misericor- dia terminos suos , extendat funes, ex- p.indat sinus , attingat a fine usque ad finem fortiter , disponens omnia suavi- ter. Restrictus est , Domine, judicio si- nus tuus; solve cingulnm tuum, ct IN NATIVITATE veni miseratioiiibus affluens , et super- effluens caritate. 3. tjuid tu times, o homo? quid rre- pidasa facie Domini, quiavenit? Venit «on judicare, sedsalvare terram. Olim tibi persuasum est ab infideli quodam servo,ut furtim toUeres et imponeres regium diadema capiti tuo. Deprehcn- sus in furto, quidni timeres? quidni fugeres a facie ejus? Forte cnim jam gladium vihrabat ignit«im.Nunc in cxsi- lio positus, in sudore vultus tui vescc- ris pane tuo : et ecce vox audita est in terra,quia Dominator advenit. Quo ibis a spiritu ejus, et quo a facie ejus fugies? Noli fugere, noli timere. Non venit cum armis; non pimiendura, sod salvandum requirit. Et ne forte dicas etiam nunc , Voccm tiiam audivi, et abs~ condi me : ecce infans est, et sine voce. Nam vagientis vox magis miseranda est , quara tremenda : aut si cui forte terri- bilis, sed non tibi. Parvulus factus est , tenera merabra Yirgo Mater pannis alli- gat : et adhuc timore trepidas? Vel in hoc scics quia non venit perderete, sed salvare ; eriperc , et non ligare. Jam adversus hostes tuos dimicat, jam su- perborum et sublimium colla tamquara Dei virtus et sapientia calcat. 4. Duo sunt tibi hostes, peccatum et mors , id est , mors corporis et animoB. Utrumque debellaturus advenit , et ab utroque salvabit te : noli timere. Et jam quidem peccatum in propria persona vicit, quando humanam naturam sine ulla contagione suscepit. Grandis enim peccato facta est violentia, et revera expugpatum esse cognoscitur, quan- do natura, quam se totam infecisse et occupasse gloriabatur, ab eo penitus aliena in Christo inventa est. Dehinc persequitur inimicos tuos, et compre- hendit cos ; nec converlitur donec de- ficiant. Contra peccatum dimicans in conversatione sua, vcrbis paritcr et cxemplis oppugnat ; sed in passione sua alligat illud , alligat plane fortem . et diripit vasa ejus. Jara vero eodera or- dine mortera quoque supcrat prius in seipso , cura resurgit priraitiai dormien- tium, ct primogenitus raortuorum ; postmodum debcllaturus cam paritcr DOMINI SERMO I. t cnim tibi cum mundo corpus; sic DOMINI SER:jo II. IG5 enim decet eum qui constitutus esl super universam hujus creaturse corpo- reae raolem , aliqua ei similuri ex par- te. Sed est libi etiam sublimius aliquid , nec omnino comparandus es ca^teris creaturis. Compacta et confoederata sunt in te caro et aniraa; illa plasmata , haec inspirata. 2. Sed cujus interest haec commixtio? cui hac unionepra?statur?Etenim juxta sapientiam filiorum hujus saeculi, ubi sociantur summis inferiora, praevalent qui potestatem habent,et hurailioribus utuntur prolibito suo. Conculcat fortior minus fortem, ridet sapiens indoctum, simplicem fallit astutus, potens despi- cit imbecillera. Non sic in opere tuo Deus , non sic in tua coraraixtione ; non ad hoc sociasti spiritum limo , sublimem humili , dignam et excellentem creatu- rara abjectae et inutili raassoe. Quis non videat , Fratres , quantura corpori prae- stet anima? nuraquidnon truncus esset inscnsibilis caro inanimatia? Ab anima enim pulcritudo, ab anima incremen- tura , ab anima claritas visus et sonus vocis : denique sensus omnis ab aniraa est. Caritatem mihi conjunctio ista com- mendat, caritatera in hac ipsa condi- tionis propriae pagina lego : caritatera in ipso statim principio non solum prae- dicat, sed ingerit mihi manusbenignis- sima Creatoris. 3. Et quidera magna haec conjunctio, dilectissimi, sed si stabilis permansis- set. Nunc autera licet divino fuerit mu- nita sigillo, ( ad imaginem quippe et simililudinem suam creavit Deus ho- minom) heu! diruptum est sigillum,et unitas dissipata. Accedens pessimus ille latro recens adhuc sigillum fregit : ct sic mutata similitudine divina , com - paratus cst miser horao juraentis insi- pientibus,et sirailisfactusest illis. Rec- tum quippc fecit Deus hominem : atque haec similitudo ejus, dequo scrip- tura cst,;rcesepio. Quid est quod sola ab Angelo commen- (iari videtur humilitas, nec tamen sola a pastoribus inveniri ? Forte specialius commendat Angelus humilitatem : quia ruentibus cffiteris per superbiam, ipse in humilitate stetisset. Aut propterea certe coelitus annuntiatur humilitas, i.scum Deus. Clamat hoc stabulum , clamal prssepe , clamant lacrymae , cla- mant panni. Clamat stabulum, curando sese homini, qui in latrones inciderat, l)ra3parari ; clamat praisepe ; eidem ho- mini, qui jumentis comparatus fucrat, pabulum ministrari ; clamant lacrymse, clamant panni ejusdem ipsius cruenla jamvuhiera ablui et detergi. Siquidem nulio horum Christus eguit ; nihil ho- rum ilii propter se , magis autem omnia propter ciectos. Verehuyiiur fdium meum, ait Pater raisericordiarum. Verura id quidera , Doraine , reverentur eum : sed qui? non plane Judaii , ad quos raissus; sed electi , propter quos raissus. 2. Rcveremur enim eum nos in prae- sepio, reveremur in patibulo, revere- nmr in sepulcro. Devotc suscipimus tenerum propter nos , cruentum propter nos , pallidum propter nos , sepultum propter nos reveremur. Devote adora- nms cum Magis, devote amplectimur cum Simeone sancto infantiam Salva- toris, suscipientes misericordiam tuam in mediotempli tui. Siquidem ipse cst, de quo legimus : Misericordia Domini cb alerno. Alioquin quid coa^ternum IJatri, nisi Fiiius ct Spiritus sanctus: Ut utcrque quidcm non tam misericors. OMINI SERMO ^. i71 quam ipsa vere misericordia. Nihilo- minus etiam Pater miscricordia cst : atquc hi ticsnonnisi una misericordia, sicut una essentia , una sapientia , una divinitas, una majestas. In eo tamen quod Paler misericordiarum dicitur Deus, quis non videat velut proprio nomine Filium designari? Et bene dici- tur Patcr miscricordiarum , cui pro- prium est misereri semper ct par- ccre. 3. Sed forte quis dicat : Quomodo illi proprium est raisereri , cujus judicia abyssus raulta? neque enim dicitur : Omnesvioe ejus sola misericordia , sed, misericordia et veritas. Non rainus justus quam misericors est , cui misericordia et judicium decantatur. Verum id qui- dem : cui vult miseretur, etquem vult indurat; sed quodmiseretur, proprium illi est. Ex se enim sumit materiam, et velut quoddara seminariura miserendi. Nam quod judicat et coudemnat, nos eum quodammodo cogimus, ut longe aliter de corde ipsius miseratio , quam animadversio procedere videatur. Ip- sum audi dicentem : Numquid volunta- tis me(s est mors impiV, dicit Dorainus, et non magis ut convertalur et vivat? Recte igitur non Pater judiciorum , vel ultionum dicitur, sed Pater niisericor- diarum, non modo quod pater videatur misereri potius quam indignari , et quemadmodum pater filiorum miserea- tur timentium se : sed eo niagi^ quod raiserendi causamet originem sumatex proprio , judicandi vel ulciscendi magis ex nostro. h. Sed si propter hoc Pater miseri- cordiaj, quare Pater raisericordiarum? Scmcl locutus est Deus, ait Propheta, duo h(Ec audivi : quia potestas Dei est , et libi , Domine , miscricordia. Caeterum Apostolus nol)is in uno Vcrbo, in Filio uno ipsam quoque misericordiara du- plicem commcntlat, Patrcm dicens non unius tantum raisericordia), sed raiseri- cordiarum ; et Deum non unius , sed to- tius consolationis , qui consolatur nos non modo in hac vel illa, sed in orani tribulationc nostra. Misericordia) Do- raini multa;, ait quidam, videlicet quia multae tribulationcs justorum , et do m S. BERNARDl ABBATIS oinnibus his liberabit cos Bominus. Unus est Dei Filius , unum Yerbum : sed miseria nostra mulliplex, non modo magnam miscricordiam , sed et multituJinem quaerit miserationum. Forte tamen propter substantiam du- plicem, qua subsistit humana conditio, cum sit utraque tam misera, non in- congrue duplex hominum dicatur esse miseria , licet sit multiplex inutraque. Siquidem etcorporis, et cordis nostri tribdlationes multiplicatae sunt : sed ab utrisque necessitatibus eruit, qui totum horainem salvum fecit. Cum ergo unus ille et unicus Dei Filius, et jam nunc venerit propter animas , tollere scilicet peccata mundi, et secundo propter corpora sit venturus, ut ea resuscitet, et configuret corpori claritatis suaj : non incongruum fortasse videbitur, ut in eo quod Patrem misericordiarum benedicimus , duplicem hanc miseri- cordiam confiteamur. Suscipiens enim humanae naturae corpus simul et ani- mam , non modo semel ConsoJamini , sed (ut supra quoque meminimus) consolamini, consolamini , dicit Dominus Deus vesfer : ut videlicet certi siraus , quod utrumque sit salvaturus, qui neu- trum suscipere est dedignatus. S. Sed in quibus putas? Plane in po- pulo suo. Jpse enim et nunc salmm fa- ciet , non quoscumque , sed populum suum a peccatis eorum : et postmodum non omne corpus , sed corpus humili- (atis configurabit corpori claritatis suse. Denique populum suum consolatur, uti- que populura humilem, quem salvura faciet : nam oculos suporbofum humilia- bit. Vis nosse populum ejus? Tibi dcre- lictus est pauper, ait homo secundum cor Dei. Sed et ipsc iu Evang;eIio : Fce vohisj inquit, divitcs, ([ui hahetis consolationem vestram. Utinam nos , dilectissimi , in eo populo inveniri somper optemus, non cui dicit Vae, sed quem consolatur Dorainus Deus suus. Quid enim cohso- letur eos qui suam habent consolatio- nera? Non consolatur Christi infantia garrulos, non consolantur Christi la- cryrage cachinnantes , non consolantur panni ejus arabulantes in stolis, non consolantur prsesepe et stabulum aman- tes priraas cathedras in synagogis ; sed sequanimitcr forte universara hanc con- solationem exspectantibus in silentio Dorainum , lugentibus , paonosis pau- peribus cedere videbuntur. Caetcrum audiant, quod etipsiquoque Angeli non alios consolantur. Vigilantibus enim pastoribus et custodientibus vigilias noctis evangelizatur gaudium novae lu- cis, et eis natus dicitur esse Salvatcr. Pauperibus atque laborantibus, non vobis divitibus, qui vestram hahetis consolationem, et Vae divinum, inter ipsas vigilias noctis dies sanctificatus illuxit; et nox sicut dies illuminata, imrao in diem mutata est, dicente An- gelo : Quianatus estvobis Salvator, ho~ die utique, non hac nocte. Siquidem nox prsecessit, dies auteiri appropin- quavit , verjis utique dies ex die , salu- tare Dei, Jesus Christus Dominus nos- ter, qui est super omnia Deushenedic^ tus in ssecula, amen. IIV IVATIVITATE SS. IIVJVOCEIVTIUM. SER3IO UNICUS. De qualuor continuis solemnilalibus, scilicet Nativitatis Domini, ac SS. Slephani, Joan- nis, et Innocenlium. 1. Benedictus qui venit in nomine Domini, Deus Dominus, et illuxit no- bis. Benedictura noraen glorise ejus quod cst sauctum. !\e(|ue enim otiose venit quod ex Maria natum cst Sanc- tum : sed copiose difl^undit et nomcn , et gratiam sanctitatis. Mmirum indo Stephanus sanctus , inde Johannes sanc- tus , indc sancti etiam Innocentes. Utili proinde dispositione triplex ista solem- nitas Natale Doraini comitatur : ut non modo inter continuas solemnitates dc- Yotio continua pers^Y^ret, sedct fruc- IN NATIVITATE fusDominica} Nativitatis exiiule iiobis velut ex (luadain prosecutione eviden- tiusinnotcscat. Siquidem advertere est in his tribus solemnitatibus triplicera quamdam speciem sanctitatis; nec fa- cile praeter hajctria Sanctorum genera, quartum aliud posse arbitror in homi- iiibus reperiri. Ilabcmus in beato Ste- pliano martyrii simul et opus, et vo- luntatem : habemus solam voluntatem in beato Jolianne ; solum in beatis In- iiocentibiis opus. Biberunt omnes hi calicem salutaris , aut corpore simul et spiritu, aut solo spiritu, aut corpore solo. Caliccm quidcm mcum bibetis, ait Dominus Jacobo et Johanni : nec du- biuni quin de passionis calice loquere- tur. Demum cum Petro diccret , Sequere ??ie, evidenter eum ad imitationem sua3 provocans passionis ; conversus ille vidit discipulum f quem diligebat Jesus , se- quentem, non tam gressucorporis, quam prompta3 devotionis affectu. Et bibit crgo Johannes calicem salutaris , et sc- culus cst Dominum sicut Petrus, ctsi iion omni modosicut Pctrus. Quod enim sic mansit, ut non etiam passione cor- porca Dominum sequcretur, divini fuit consilii, sicut ipse ait : Sic eum volo manere donec veniam. Ac si dicat :Vult quidcm et ipse sequi , sed ego sic eum Yolo manere. 2. An vero de Innocentium coronis quis dubitct? Illcpro Christo trucidatos infantes dubitet intcr martyrcs coro- nari, qui rcgeneratos in Christo non crcdit inter adoptionis filios numerari. Alioquin quaiido coaevos sibi pucros pucr ille, qui natus est nobis, non conlra iios , propter se pateretur occidi , quod utique solo nutu poterat prohi- bcrc, nisi melius aliquid eis provide- ret? ut qucmad nodum caiteris infanti- bus tunc quidcm circumcisio , nunc vero baptismus sine ullo propria} volun- iatis usu sufiicit ad salutem , sic nihilo- minuspro eo susccptummartyrium illis sufficeret ad sanctilatem. Si qusoris eo- ruin apud Deum merita , ut coronarcn- tur : quxTc ct apud llcrodem crimina, uttrucidarcntur. Anforte minorChristi pictas, quam Ilerodis impictas, ut ille quidem potuerit innoxios n^ci dare, SS. INNOCENTIUM. il^» Christus non potuerit proptcr se cccisos coronare? Sit ergo Stephanus martyv apud homines, cujus voluntaria passio evidentcr apparuit in eo vcl maxime , quod in ipso mortis articulo tain pro pcrsequentibus, quam pro se ipso sol- licifudincm gereret ampliorcm, vincc- retque in eo scnsum corporea? passionis interna) compassionis aflectus; ut illo- rum magis scelera, quam sua vulneru plangeret. Sit Johannes apud Angelos martyr , quibus tamquam spiritualibus creaturis spirilualia dcvotionis ejus signa certius innotuerunt. Ca^terum hi sunt plane marfyres tui, Deus : ut in quibus nec homo, ncc Angelus mcri- tura invenit , singularis tua3 pra^roga- tiva grati» evidentius commendetur. Ex ore infantium et lactentium perfe- cistilaudem. Gloria in excclsis Dco, An- gelidicunt, et in tcrra pax liominibu.^ bonoi voluntatis. Magna quidcm , sed audeo dicere, necdum perfccta laus, donec veniat qui dicat : Sinite parvulos ad me venire , quia talium est regnuni coeIorum;Qt pax hominibus, etiamsiiK! voluntatis usu in sacramento pieta- tis. 3. Considerent hsec, qui de opcre ct voluntate contentiosis solcnt disputa- tionibus corrixari : considercnt et ad- vertant ncutrum negligi oportcre, ul)i non vidctur deesse facullas, praescrtim cum utrumque sine altero ( ubi tameii facultas deest) non modo salulem con- fcrre possit , sed etir m sanc' itatem. S;'{1 et hoc quoque firmiter tcncant, pro- dcsse quidem opus sine voluniate, non autcm contra voluntatera : ut undc sal- vantur infantes, inde magis damncntiir ficte acccdentcs. Nihilominus sane in quibusdam voluntas sine opcre suffi- cicns est , non autem contra opus. Verbi causa, rapiturquis in bona quidcin vo- luntate , scd nccdum pcrfccta, necdurn idonea martyrium suslincrc : quis illj audcat j^ro hac impcrfcctione negaro, salutcm? Forte cnim proptcrcn non si- nitur in illam ^ravcm tentationem ve- nire, nc dcficiat, et damnetur. Nimi- ruin si in hac fain infirma voluntalc induceretur in eam, qua3 supra ipsum cst, tcntationem, noc voliintas robora- 474 S. BERNARD rcturt quis illum dubitet defecturum , negaturum , et si iu eo mori coutigerit , ctiam i^crituTuml Qui enim^ruhucrit me coram hominibus, erubescam et cqo eum, ait Dominus, coram AngeUs Dci. In ea igitur imperfecta voluntate , in qua sal- vatur quis , ubi deest facultas operis; jam non salvari posset propter defec- tum operis, vel opus dcfectionis. Idem vero ct in ignorantia posset accidere. iEmulemur proinde caritatem, et sec- temur bona opera , Fratres mei, nec infirmitatis, nec ignorantiaj peccata ullo modo parvipendentes. Magis au- I ABBATIS tem solliciti ct timorati, agamus gra- tias bcnignissimo et largissimo Salva- tori , qui humanoe salutis occasiones tam copiosa caritate perquirit, ut in his voluntatem et opus , in his sine opere voluntatem , in his etiam sine voluntate opus salutis invenire latetur, qui vult omnes homines salvos fieri, et adagnitionem sui venire. Hajc est enira vita ajterna , ut cognoscamus Patrera verum Deum , et quem misit Jesura Christum , qui unus cura eo verus est Dcus super omnia benedictus in sae- cula, amen. m cmcuMcisioxE do:iiiivi. SER3IO I. De ledione evangelica , Postquam consummali sunt dies oclo,. ut circumcideretur puer, vocatum e»t nomen ejus Jesus. Luc. 2. 21. l.AuDiviMUspaucis expressummag- num pietatis sacramentum : audivi- mus congniam lectionem Yerbo abbre- viato, quod fecit Dominus super ter- ram. Abbreviatuin enim in carne , amplius abbreviatur suscepta etiam carnis circumcisione. jMinoratus paulo minus ab Angelis Dei Filius, humanaui naturaminduit : sed jam nec ipsum re- spuens rcmedium humanai corruptionis, plane multo minoratus ab eis. Habes igitur hic magnura fidei documentum; habes et manifestum humilitatis exera- plum. Ad quid enim tibi circumcisio necessaria, qui peccatura non commi- sisti, nec contraxisti? Quod ipse non feceris, setas manifestat : quod non contraxeris , multo certius probat Pa- tris divinitas, integritas Matris. Sum- mus Sacerdos es , quem ncc super pa- tre , nec super matre contaminandum , prophetatum est in lege potius quam -mandatum. Est enim tibi Pater ab aeterno, sed Deus est, in qucm pecca- tum non cadit. Est et Mater ex tempo- re , sed virgo ; ncc parere potuit incor- ruptio corruptelam. Super hsec omnia circumciditur Pucr, Agnus sine macula : etsi non eguit , tamen voluit circum- cidi. Nec vestigium quideni ullum vul- nerishabens, alligaturam non refugit vulneris. Non sic mipii , non sic ; non sic agit perversitas elationis humana?. Erubescimus vulnerum ligaturam , qui dc vulneribus interdum etiam gloria- mur. Quem nemo potest arguere de peccato , ipse pcccati remedium , et verecundum pariter et austerum , sine ulla necessitate suscepit; nec repulit cultrum lapideum, in quo solo vetus illa quae eradcretur rubigo non fuit. Nos e contra inverecundi ad obscoeni- tatem culpaej^erubescihiusagere pceni- tentiam , quod extremae dementiaj est; male proni in vulnera , pcjus in reme- dia verecundi. Qui peccatum non fecit, non dedignatus est se peccatorem repu- tari : nos et esse volumus , et nolumus sestimari. Itane sano opus est medicina , et non male habentibus? Immo vero itane eget medicamine non aeger , sed medicus ? Quis hominumtantae sibi non dicam glorise , sed vel innocentiaj con- scius, a^quanimitercircumcidentis ma- num admitteret? Christus vero patien- ter quae non rapuit exsolvit , qui vene- rat purgationem facere , non suscipcre, delictorum. Sed dicas : Quidni suscipe- ret par\ ulus ? Immo vero , quidni sus- ciperet llmmilis etmansuetus? Quidni obmutescerct coram circumcidonte. I IN CIRCUMCISI qui coram tondente oLmutuit, coram . HalMJs ergo unum in liis omnibus appellationibus Jesum : ncc omnino aut vocari possct , aut cssc Salvator, si forte (luippiam horum defuissct. Num- quid non vereadmirabilcmcum singuli sumus cxperti, inmutatione uliquevo- luntatum nostrarum ? Hoc ncmpe est salvationis nostra; principium , cum in- cipimus respuere quod diligebamus , dolere unde laitabamur, amplecti quod timebamus, sequi quod fugicbamus, optare quod contemncbamus. Admira- Lilis planc, qui haic opcratur mirabilia. Sed nihilominus et conslliailum sesl* cxhibeat necesse est in electionc poeni- tentia3 et vitae ordinationc : ne forte sit nobis absque scicntia zclus, ct volun- tati bonaj prudentia desit. Sane opus est ut Deum quoque probemus in rc- missione videlicetpriorum dclictorum: quia nec sine hac salus nobis conslarc* potest , et nemo potest dimittere pcc- cata , nisi solus Deus. Yerum nc id qui- dcm suflicit ad salutem, nisi fortcm quoque cxperiamur in expugnando im- pugnantcs nos , ne ab eisdem rursum concupiscentiis superemur, et fiant no- vissima nostra pejora prioribus, Vide- turne jam aliquid deesse Salvatori ? Plane deesset quod maximum est,nisi et patcr esset futuri saeculi: ut pereum scilicet in immortalitatem resurgere- mus , qui per praesentis saeculi patrem gencramur admortem. Neque hoc satis, si non etiam princeps pacis Patri nos rcconciliaret, cui traditurus est regnum: ne forte sicut filii perditionis utique, non salutis, rcsurrecturi videremur ad poenara. Multiplicabitur sane ejus im- perium, ut merito Salvator dicatur efiam pro multitudine salvandorum : et pacis non erit finis , ut veram nove- ris csse salutem, quse non possit timere defectum. SER3IO m. De die oclavo. i. In Circumcisione Domini, Fratrcs, habemus quod amcmus,ct admiremur, habemus ctiam quod imitemur. PatcL in ea magnum dignationis bcneficium, unde gratias aganius : latetaliquidclau- sum, quod in nobis implcre debcamus. Venit namque Dominus propter nos , non solum rcdimendos sanguinis elTu- sione, sedct doccndosverbis, et cxem- plis nihilominus instrucndos. Sicut cnim penitus erat iimlilc viam scire, si detineremur in carccre : ita redimi non prodessct, si viai ignaros qui pri- mus invcniret, primus rcduccret iu carcercm rctrudendos. Itaquc in ma- jorc quidem a)tatc , paticntia) ct humi- litatis , ct supcr omnia caritatis, ca^te- rarumciuc virtutum manifestadedit Sal- 478 S. BERNAR vator cxcmpla ; in infantia Vero figuris Yclata. 2. Sed antequam ad haec disculienda veniamus, delectat aliquid prius de tanta ettam manifesta dignatione loqui. Habent Angeli gloriam puram etper- fectam : sed nec nos erimus sine glo- ria. Vidcmus gloriara ejus, gloriam quasi Unigeniti a Palre , gloriara misericor- diae et aflectus vere paterni , gloriam procedentis ex corde Patris , et paterna plarie yiscera exliibentis. Omnes enim peccaverunt , ait Apostolus , elegent glo- ria Dei. Et alio loco : Milii , inquit , ■ ahsitgloriari, nisi in cruce Domini noslri Jesu Christi. Quid enimnobis gloriosius, quam quod tanti sestimavit nos Deus ? Quaj ve major illi gloria, quam tanta dignatio et tanta benignitas, eo utique dulcissima, quod tam gratuita? nam pro impiis mortuus est. Videtis quan- tum fecit, et pro qualibus : pro quali- hus, ut non superbiamus; quantum , ne desperemus. Propterea ut invenia- mini non spiritumhabere hujusmundi , sed spiritum qui ex Deo est , et sciatis (luae a Deo data sunt vobis ; nolite ob- secro fieri sicut equus et mulus, sed si- cut pium jumentum, quod ait : Vt ju- mentum, factus sum apud te , et ego sem- per tecum. Talia enim jumenta cognos- cunt possessorem suum, et praesepe domini sui : in quo positura est eis piis- simum foenum , ipse qui panis est An- gelorum. Ipse enim est panis vivus, de quo vivere debuit homo : sed quia ho- mo jumentum factus est, et panis fac- tus est foenum , ut vel sic vivat de eo. 5. Et hujus quidem mutationis sacra- mentum die Nativitatis celebratum est, 'e»jo umquam cnrnem suam odio habuit, Quo- modo crgo putalis, si jara magistcrsuus fuerit iste, quin facile sibi aliquando co amplius, quofamiliarius condcsccndat? Illucescat igitur dics tcmperantiae, ut quaerat quomodo teraperari et refrcnarl possint incontinentes motus voluptatis, 12. ^80 S. BERNAR bestiales motus curiositatis, cervicosi motus elationissuse. Eligat abjectus esse in domo Dei sui , et subjectus essc ma- gistro, subquo frangatur ejus voluntas, et obedientiaj freno concupisccntia re- primatur , sitque quod ait Propheta : Imposuisti homines supcr capita nostra. JNec dedignandum servo, quod prseces- sit in Domino : siqiiidem non est serms viajor domino suo. Ille enim cum jam crevisset aetate, saplentia, et gratia apud Deum et homines; cum jam duodecim annorum esset , et remansisset in Jeru- salem, inventus a beata Virgine et Jo- seph, cujus filius putabatur, in medio doctorum, audiens illos et interrogans : tamen descendit cum illis , et erat sub- ditus illis. Et tu ergo subditus esto prop- ter illum. 8. Sed jam tibi in ipsa obedientiae via aliqua fortassis dura et aspera oc- currere possunt, ut accipias interdum praecepta nonnulla, quoe licet salubria sint, minus tamen suavia videantur. Ilaec si moleste coeperis sustinere, si dijudicare pra^latum , si murmurare in corde : etiamsi exterius impleas quod jubetur, non est haec virtus patientise, sed velamentum malitise. Necesse est crgo ut illucescat dies patientias , per quam omnia dura et aspera tacita am- plectaris conscientia, te magis dijudi- cans , et durius arguens , cui nimirum displicent quce ad salutem sunt ; et in cogitatione tua semperpartem raagistri, quoad potes, adversus temetipsum ju- vans; te quidem in omnibus accusare, ipsum vero magis excusare laborans. 9. Porro in lioc loco jam cavendum tibi arbitror a superbia. Magnum est enim omnino sic vincere semetipsum. Meliorest, ait Salomon, patiens viro forti; et qui dominatur animo suo, expugnatore urhium. Considera denique quam raani- feste Propheta doceat necessariam cssc hurailitatem post patientiam , dicens : Verumtamen Deo sxibjecta esto anima mea, quoniam ab ipso patientia mea. Nonne videtur hic occasione patientiae tentationem sensisse superbiae ? Necesse cst ergo ut illuminet cor tuum radius humilitatis, et declaret quid a te sit, quid a Deo, ut non altum sapias : quo- DI ABBATIS niam Deus supcrhis rcsistit, humilibus dal gratiam. 10. Jam vero cum in his diutius fueris exercitatus, roga dari tibi devotionis lumen, dicm screnissiraam, et sabba- tum raentis , in quo taraquara eraeritus railes , in laboribus univcrsis vivas absque labore, dilalato nirairura cordo currens viam raandatorura Dci : utquod prius cum amaritudine et coactione tui spiritus faciebas, de caetero jam cum sumraa dulcedine peragas et dclecta- tione. Hanc ( ni fallor ) gratiara petebat , qui ait : Remitte mihi ut refrigerer. Ac si dicat:Quousquein sudoreet dolore isto crucior, et morteafficior tota die? Re- mitte miJii ut re/rif/erer. Verura, et ad hanc quidem perfectionem pauci ( ni fallor ) pcrveniunt in hac vita. Nequc cnim si quis aliquando videtur hanc ha- bere, continuo credat sibi necesse est, raaxime si novitius est, nec per praefa- tos ascenderit gradus. Pius enim Domi- nus noster Jesus Christus pusillos corde blanditiis talibus solet allicere. Sed no- vcrint qui hujusmodi sunt, gratiamhanc prsestitam sibi esse , non datam : ut in die bonorum meraores sint raalorura , ct in dic raalorum non imracraorcs sint bonorura. Longc alitcr qui exercitatos habent sensus, devotionis hujus felici fruuntur jucunditate. Sed raulti tota vita sua ad hoc tcndunt , et numquam pcrtcndunt : quibus tamen , si pie ct perseveranter conati sunt, statim ut de corpore exeunt, redditur quod in hac vita dispensatorie cst negatum, illuc perducente eos sola gratia, quo prius tendcbant ipsi cum gratia : ut consum- mati in brevi, explcant tempora multa. H. Illis vero qui ad hanc dcvotionis gratiam pcrveniunt, unura vidctur re- stare periculum , et omnino timenduni eis a daeraonio meridiano : Ipse enim satanas transfigural se in angelum lucis. Hoc ergo timcndum ei, qui tanta delec- tatione omnia facit ; ne , dura sequitur affectionem , corpus destruat per imrao- deratam exercitationem ; ac deinde ne- cesse habcat, non sine raagno spiritualis exercitii detrimento , circa debilitati curamcorporisoccupari. Ergone incur- rat qui currit, illuminari necesse est IN ^PIPHAN lumine discrclionis, quae malcr virtu- tuni cst, et consummatio pcrfcctionis. IIa'C nimirum docct, ne quid nimis; atque hoec cst octava dies, iu qua cir- cumciditur pucr : quia discrctio vere circumcidit, ut non plus, ncc minus fiat. ISam et qui nimius est, fructum boni opcris abscindit , non circumcidit : sicut qui tepidus est, si minus facit. lu hac ergo die nomen imponitur , et no- men salutis : nec de eo qui sic conver- lA SEIIIMO I. 181 satur dubitcm diccrc, quod suam ipsius salutem operetur. Usque ad hunc enim dicm diccre possunt Angeli, qui norunt secreta coelestia : sed ego nunc primum ei fiducialiter nomcn salutis impono. At vcro quia omnino rara ista avis est in terris, hujus discrctionis locum in vobis, Fratres, supplcat virtus obe- dicntise , ut nihil plus , nihil minus, nihil alitcr quam imperatum sit, fa- ciatis. IIV EPIPHANIA DOMIIVI. SERMO I. De verhis Apostoli, Apparuit benignitas el hu- manitas Salvatoris nostriDei; et d» tribus Christi Apparilionibus. \. Apparuit henignitas et humanitas Salvatoris nostri Dei. Gratias Deo, per quem sic abundat consolatio nostra in liac percgrinationc, in hoc exsilio, in liac miseria. Supcr his namque sajpius vos admonere curamus , ut numquam mente excidat, percgrinos nos esse, longe factos a patria, pulsos hacreditatc. Quisquis enim desolationem non novit, nec consolationem agnoscerc potest. QuiSQuis consolationem ignorat csse necessariam, supercsfut non habcal Dci gratiam. Inde cst quod homines sa}- nim omnes omnia dicere congruum crat, ut a diversis diversa coUigere gratulemur, et debitas singulis gratias rcferamus. Attamen unum est in quo conveniunt Apostolus et Angeli , qui de Christi nativitate loquuntur, id est in nomine Salvatoris. Ad Mariam quidem tamquam plenius edoctam per Spiri- tum, Gabriel loquens indicat nomen soluni : Et vocahis , inquit , nomen ejus Jesum. Ad Joseph veniens Angelus non solum nomen protulit, sed et causam ojus interpretatus edocuit,'dicens : Et rocabis 7iomen ejus Jesu7n; ipse enim sal- vuni faciet populum- suuni a peccatis corum. Sed et pastoribus quoque annun- tiatur gaudium magnum , natum illis Salvatorem Christum Dominum. Simile aliquid Paulus loquitur : Jpparuit heniq- DI ABBATIS nitas el liumanitas Salvatoris nostri Dei, Bene dulce nomen nullus ex ipsis ta~ cuit, quia hoc mihi maxime necessa- rium fuit. Alioquin quid agerem audiens Dominum venientem? Numquid non fugerem, sicut Adam qui a facie eju3 fugit, sed non effugit? Nonnc despera- rem, audiens quia venit ille, cujus le- gem sic pra^varicatus sum, cujus pa- tientia sic abusus sum , cujus beneficio tam ingratus inventus sum ? Quae vero inajor consolatio poterat esse , quam in ilulci vocabulo , in nomine consolatorio? Propterea et ipse dicit, quia non venit Filius utjudicet mundum; sed ut salvetur niundus j)er ipsum. Jam confidenter ac- cedo, jam supplico fiducialiter. Quid cnim timeam, quando Salvator venit in domum meam? Ei soli peccavi : do- natum erit quidquid indulserit ille : utique enira licet ei quod vult facere. Deus est qui justificat : quis est qui con- demnet ? Aut quis accusabit adversus electos Dei? Propterea gaudere nos oportet , quod in nostra venerit ; nunc enim facilis ad indulgentiam erit. 4.Denique parvulus est : leviter pla- cari potest. Quis enim nesciat , quia puer facile donat? Ecce si non fuerit nobis pro minimo, possumus reconci- liari pro minimo.Pro minimo,inquam, non tamen sine poenitentia : sed quia minimum quiddam sit nostra ipsa pceni- tentia. Pauperes sumus, parum dare possumus : attaraen reconciliari possu- iiuispro parvo illo, si volumus. Totum quod dare possum , miserum corpus is- tud est : illud si dedero, satis est. Si quo minus, addo et corpus ipsius; nam illud de meo est , et meum est. Parvu- lus enim natus est nohis , et filius datus est mihi. De te , Domine, suppleo, quod minus habeo in me. 0 dulcissima reconciliatio ! o satisfactio suavissima ! 0 vere reconciliatio facilis, sed peru- tilis ! satisfactio parva , sed non parvi- pendenda! Etenim quam facilis modo, tam difficilis erit postea:et sicut modo nemo est, qut reconciliari non possit, ita post paululum nemo qui possit : quoniam sicut benignitas apparuit ultra omnem spcm , ultra omnem humanam a^stimationem : similem exspectar^ IN EPIPIIAN possumus judicii tlistrictionem. Noli ergo contemnere Dei misericordiam, si nonsentirevisjustitiam, sed iram,sed indignationem, sed Kmulationem, sed furorem. Doinine, ne in furorc tuo ar- guas me , ncque in ira tua corripias me. L't enim sciros quanta districtio succe- dit, tanta illam mansuetudo praevenit. Exmagnitudine indulgentige, magnitu- dinem ultionis attendc. Immensus est enim Dcus ct infinitus in justitia , sicut et in misericordia : inultus ad ignosccn- dum, multus ad ulciscendum. Sed mi- sericordia quidem priora sibi vindicat : ut si voluerimus, districtio invenire non possit in quem soeviat. Propter hoc cnim henignitatem pr^erogavit, ut pcr eam reconciliati severitatem vidcamus securi. Propterea voluit non solum ad terras descendere , scd etiam inno- tescere; non solum nasci,sed et ag- uosci. 5. Denique propter hanc agnitionem dies ista celcbris hal)etur, et insignis dies Apparitionis. Hodie enim Magi ab Oriente venerunt, ortum Solem justi- ti» requirentes, eum de quo legitur : Ecce vir , Oriens nomen iUi. Ilodie ado- raverunt novum Virginis partum, sc- quentes novi sideris ductum. Nonne et hic nobis est magna consolatio, sicut in illo, de quo locuti sumus, Apostoli verbo ? Ille dixit Deum : isti non voce , sed opere dicunt. Quid facitis,o Magi. quid facitis? Lactcntem puorum adora- tis, in tugurio vili, in vilibus pannis? Ergone Deus est iste? Deus certe in templo sancto suo, Dominus in coelo scdcs ejus : ct vos eum qua^ritis in vili stabulo, inmatris gremio?Quid facitis, quod et aurum olTertis? Ergo Rex est ipse? Et ubi aula regia,ubi thronus, ubi curia) regalis frequcntia? Numquid aula est stabulum , thronus praesepium , curicc frequenlia Joseph et Maria? Quo- modo ita insipientcs facti sunt viri sa- pientcs , ut adorent parvulum despica- biiem lam sua a?tatc , quam paupcrtate suorum? Insipientes facti sunt, ut lic- rcnt sapicnles , et praedocuit eos Spiri- tus quod postea pr^edicavit Apostolus : Qni viill bupicns esse , sMtus fiat, iit sit nupiens, Quia cnimpcr snpientiam mun- lA SERMO I. i83 dus in sapienlia siia Dcum cognoscere non poterat , placuit Dco per staltiliam prce- dicalionis salvos fieri crcdentes. Nonne ti- mendum erat, Fratres, ne scandaliza- rcntur viri isti, et illusos se crederent, cum tanta indigna vidercnt? A regia civitate,ubi Regem quaercndum con- jectabant, ad Bethlehem villam parvu- iam diriguntur : ingrediuntur stabulum , inveniunt involutum pannis Infantu- lum. Non illis sordet stabulum, non pannis ofTcnduntur, non scandalizantur iactcntis infantia : procidunt , vene- rantur ut Regem, adorant ut Deum. Sed profecto qui illos adduxit, ipse et instruxit : et qui per stcliam foris ad- monuitjipse in occulto cordis edocuit. Hsec igitur Domini declaratio clarifi- cavit hanc dicm, et iMagorum devota vencratio devotam fecit et venera- bilem. 6. Nec sola haec apparitio, sed altera quaedam , sicut a Patribus nostris acce- pimus, hodie celebratur : quae, etsi longo post tempore, facta creditur hoc ipso die. Cum enim jam Christus triginta annorura tempus exegisset in carne, qui secundum divinitatem idem ipse est, et anni ejus non dcficiunt, inter populares turbas ad baptismum Johan- nis advenit : venit tamquam unus e po- pulo , qui solus erat sine peccato. Quis eum tuuc crederet Filinm Dci? quis putaret Dominum majestatis? Valde quidcm huniiliaris , Dominc ; in imis absconderis, scd Johannem laterc non potcris. Nonne ipsc est , qui pcr matcr- nura uterum,te nondum natum non- dum natus agnovit? Nonne ipsc cst qui per utriusquG materni uteri parieles le agnovit; et quia turbis clamare non potuit , saltera matrcm suam motu exsultationis edocuit ? Nunc au tcm quid ? Fidit eum Joha^incs , ait Evangclista, venientcm ad se , ct ait : Ecce yignus Dei , ecce qui tollit peccata mundi. Vere Agnus, vcre humilis, \ere mansuetus. Ecce , inquit , Agnus Dei , ecce qui toUil peccata mundi. En ipse qui purgationem faciat dclictorum , ecce sentinam nos- tram purgaturus advenit : et tamen post hoc tcstimonium baptizari vult a Johanne. Tremit ille. Quid mirum? m S. BERNAllDl ABBATfS Quid , inquam , mirum , si tremit homo , iicc audet attingere sauctum Dci vcrti- ocm, caput adorandum Angelis, reve- rcndum Potestatibus , tremendum Prin- cipatibus? Baptizari vis Domine Jesu? Ut quid enim , aut quid tibi opus fuit haptismate? Numquid sanoopus estme- tficina , aut raundatione mundo? Unde tibi peccatum, ut baptisma sit necessa- rium? Numquid aPatre ? At Patrem qui- (lera habcs, sed Deum ; et asqualis es ilii , Deus de Deo, luraen de lumine. Nam in Deum peccatum cadere non posse quis nesciat? An vero de Matre?Nam ct Matrem habes , sed virgo cst. Quod ergo peccatum ex ea traliere potuisti , quaete sine iniquitate concepit, et salva integritate peperit? Quam maculam liabere potest Agnus sine macula ? Er/o , inquit Johannes, a te debeo baptizari, ct tu venis ad me ? Magna utrimque hu- militas, sed nulla comparatio. Quomo- do enim non humiliarelur homo coram Iiumili Deo? Sine modo , inquit Domi- nus : decet enim sic nos implere omnemjus- iitiam. Acquievit Johannes, et obedivit : ])aptizavit Agnum Dei, et aquas lavit. Nos abluti sumus , non ille : quia nobis lavandis aquae cognoscuntur ablutae. 7. Sed fortassis minus credis Johan- nis testimonio, quia et ipse homo est, ct potes habere suspectum; cognatus ojus est cui testimonium perhibet. Ecce testimonium raajus Johanne testimo- iiiura advenientis columboe. Nec incon- grue ad indicandum Agtium Dei venit coluraba : quia nihil raelius agno con- venit quam columba. Quod agnus in animalibus, hoc columba in avibus est. Suraraa utriusque innocentia , surama inansuetudo 5 surama simplicitas. Quid cnimsic alienum ab omni malitia, sicut agnus ct columba? Noccre cuiquam ne- sciunt, Isedere non noverunt. Sed nc fortuito casu id evenisse causeris, ecce testimonium Dei Patris. Ecce Deus ma- jestatis intonuit , Dorainus super aquas multas, et Vox Patris audita estiHic est Filius meus dilectus, rn quo mihi bene complacui. Vere enim hic cst , in quo non est quod Patri displiccat, quod oculos majestatis offendat. Unde et ipse a>t ; Quia qncr; idacita sunt ei , facio scm- per, fpsum, inquit, aadite. Ecce, Do- mine Jcsu , vel jam nunc loquere. Quous- que siles? quousque dissimulas? Diu tacuisti , ct valde diu : sed jam nunc lo- quendi licentiam habcs a Patre. Quam- diu Dei virtus et Dei sapicntia, quasi infirmusaliquiset insipiens lates in po- pulo? Quamdiu, nobilis Rex, et Rex coeli , fabri filium te pateris appellari pariter et putari?Etenim Lucas Evan- gelista testatur, quoniam adhuc fdius Joseph putabatur. 0 humilitas , virtus Christi ! o humilitatis subliraitas ! quan- tum confundis superbiam nostra3 vani- tatis? Parum aliquid scio, vel magis scire mihi videor , et jam silere non possum , irapudenter me et impruden- ter ingerens et ostentans, promptulus adloquendum, velox ad docendum , tar- dus ad audiendum. Et Christus cum tanto terapore silebat, cum seipsum abscondebat , nuraquid inanem gloriam raetuebat?Quidtiraeretab inanigloria, qui est vera gloria Patris?Utique time- bat, sednon sibi. Nobis timebat ab illa, quibus noverat esse timcndum : nobis cavebat, nos instruebat. Tacebat ore, sed instruebat opere : et quod postea docuit verbo , jam clamabat exeraplo : Discite ame , quia mitis sum, et humilis corde. Nam de infantia Domini parum aliquid : audio extunc jara usque ad hunc tricesiraum annura niliil invenio. Nunc vero jam latere non potest, qui tam manifeste demonstratur a Patrc. Nam in prima quoque apparitione cum Matre virgine voluit apparcre , quod vere- cundia quaedam in virginilate signa- retur. 8. Tertia quoque apparitio ejus in Evangelio invcnitur : et haec nihilomi- nus hodie celebratur. Invitatus enim ad nuptias Dominus , vino deficientc , com- passus eorum vcrecundia? , aquam mu- tavit in vinum. Hoc etiam, sicut ait Evangelista , signorum ejus fuit initium. Itaque in prima apparitione homo verus innotuit, ubi inter ubcra matris infans apparuit : in secunda vero , verum esse Dei Filium Patris indicat testimonium : in tertia vero, verus esse Deus deraons- tratur, ad cujus iraperium nalura mu- tatur.Tot testimoniishodie confirmatur IN EPIPHANI ficles nostra,tot incliciis roLoratur spcs iiostra, tot inccntivis inflammalur ca- tilas nostra. SER3I0 II. 3)« Magis , uhi cxponitur illud de Canticis, Egre- dimini filiae Sion , et videte resem Salomo- ncm. 1. Tr-ES apparitioncs Domini lcgimus, «na quidcm die , scd non uno tcmporc factas. Et quidem mirabilis secunda, mirabilis tertia; sed prima apparitio mirabilius admiranda. Mirabilis aqua- rum mutatio , mirabilis Johannis ct co- lumbaj paritcr et paternse vocis attcsta- tio; sed illud mirabile magis, quod agnitus est a Magis. Nam quod Deum agnoscant, indicat adoratio, indicat Ihuris oblatio. Nec solura Deum , scd et llcgcm agnoscunt, quod designatur in auro. Et in his non latet eos magnum pietatis sacramentum : unde et in myr- rha indicant moriturum. Adorant Magi, ot offerunt munera adhuc sugcnti ma- trisubera. Sed ubi est, o Magi, ubi cst purpura Regis hujus? Numquid vilcs panni isti, quibus est involutus? Si Rex est, diadema ejus ubi est? Scd vos cum vcrc vidctis in diadcmate , quo coronavit eum mater sua , in sacco mor- talitatis, de quo rcsurgens ait : quia conscidisti saccum meum ,ei circumdcdisti melcetitia. Egredimini filiiP- Sion, et vi- dcleregem Sulomonem in diademate,quo coronavit eum mater sua, elc. Egredimi- !»i virtutes angelicae, incolae civitatis bupernac. Ecce Rcx vester, sed in coro- na nostra, in diadcmate, quo coronavit eura matcr sua. Sed his deliciis usque niodo caruistis, hanc hactenus dulce- dinem non gustastis. Habctis sublimita- tcra ejus, sed humilitatcm ejus non vjdistis. Egredimini igitur, et videte regcra Salomonem in diademate, quo coronavit eura mater sua. 2. Verumtamen non cst opus illis nostra exhorta(ione,quoniara ipsi sunt, qui dcsiderant in illumprospicerc. Illis cnim quanto subliraitas notior, tanto hurailitas prctiosior ct araabilior est. Inde licet nobis raajorsit causa lajtitia) ^nobis eniin uatus est, ct nobis datus :) A SERMO HI. J83 tamen ipsi nos praivcniunt, ipsi nos exhortantur. Probat hoc Angelus , qui gaudium magnum cvangclizat pastori- bus, et quae cura eo facta cst multitudo coelcstis exercitus. Yobis crgo dicimus, filiai Sion, animae saoculares, dcbilcs, dclicata) /iIiac,ctnon filii,in quibus nihil est fortitudinis, uihil est virilis animi : E(jredimini , filice Sion. Egredi- mini dc scnsu carnis ad inlellectum mentis, de servitute carnalis concupis- centiae ad libertatem spiritualis intelli- gcntiaj. Egrcdimini de terra vestra, ct de cognatione vcstra , ct de domo pa- tris vestri, et videte regem Salomonem : alioquin non erit tutum vobis videre eum Ecclesiasten. Idera enira qui Salo- mon,id cst pacificus, in exsilio est, Ecclesiastes , id est concionator, critin judicio : Idida, id est dileclus Domini, in regno, In cxsilio mansuetus et ama- bilis, in judicio justus et terribilis, in regno gloriosus ct admirabilis. Egredi- mini igitur,ct videte rcgera Salomo- nem : nam ubique Rex est. Licet enim regnum cjus non sit de hoc raundo, ta- men Rex est ctiam in hoc rnundo. In- terrogatus siquidem , Ergo Rex es tu 't Ego , inquit, m hoc natus suw, et m hoc veni in mundum. Ilic ergo rector est raorum , in judicio discretor meritorum , in regiio distributor praeraiorum. 3. Egredimini proinde, filiae Sion, et videte Regcra Salomonem in diadema- te,quo coronavit eura mater sua, in corona paupertatis, in corona miseriai. Siquidera coronatus est et a noverca sua corona spinca, corona miseriac : co- ronandus a familia sua corona justitia^, quando exibunt Angeli , et tollcnt de regno ejus orania scandala, quando ve- niet ad judiciura cum scnioribus popu- li sui ; cum pugnabit pro co orbis terrae advcrsus insensatos. Coronat cura et Pater corona gloriae , sicut ait Psalmista : Gloria et honorc coronasti eum,Domine. Videte eum, filia^ Sion,in diadematc, quo coronavit eura raater sua. Suscipite coronara parvuli propter vos Regis vcs- tri , ct una cuin 3Iagis humilitatem ejus adorate, quorum fidci devotio vobis hodie proponitur in cxemplura. Cui cniinconiparabimus ct cui similessesti* i86 S. BERNAR iiiahimus viros istos? Si Latronis fidem, si Ceiiturionis confessionem considero , ineo supcrexcellere videntur isti,quod jam tunc miracula multa fecerat, jam tunc a multisprffidicatus fuerat,a mul- tis adoratus. Attamen consideremus quid et illi dixerint. Clamabat Latro de cruce : Domine, memcnlo mei dum ve- neris in regnum tuum. Ergone per sup- plicium ille vadit in regnumV Quis in- dicavit tibi quoniam oportebat pati Christum, -et sic intrare in gloriam suam ? Tu quoque , Centurio , eum unde nosti ? Videns quod sic clamans exspiras- set , Fere , inquit , hic homo filius Dei erat. Mira res, et omni admiratione digna ! 4. Propterea rogo vos, intuemini et videte quam oculata sit fides; quam lynceos oculos habeat, diligentius consi- derate.Cognoscit Dei Filium lactentem, cognoscit in ligno pendentem, cogno- scit morientem. Siquidem Latro in pa- tibulo, Magi in stabulo cognoscunt : ill(i clavis infixum, isti pannis involutum : Centurio vero vitam agnovit in morte. Isti Dei virtutem in teneri corporis infirmitate, ille summum Spiritum in exspiratione. Isti Dei Verbum in infantia cognovere : siquidem quidquid illi sermonibus, isti muneribus confi- tentur. Latro Regera, Centurio Dei Fi- lium simul et hominem pronuntiat. Et quid liaec tria ipsa Magorum munera indicant, nisi quod in thure non tam Dei Filium monstravere, quam Deum ? Obsecramus ergo , carissimi , prosit vo- bis tanta caritas, quam nobis Deus ma- jestatis exhibuit; tanta humilitas, quam suscepit; tanta benignitas, qucc nobis per Christi humilitatem apparuit. Aga- mus gratias Redemptori et Mediatori iiostro, per quem nobis innotuit tam bona erga nos voluntas Dei Patris. Siquidem taleni jani novimsis ejus ani- mum , ut non immerito dickmus : Sic currimus, non quasi in incertum. Pro- fecto enim tale cst erga nos cor Dei Patris, quale nobis cxpressit qui de ejus corde processit. DI ABBATIS SERMO III. De lecUone evangelica, Ubi est , qui natus esl rex Judaeorum. i . Necessarium nobis vidctur, Fratres, juxta cseterarurn solem.nitatum consue- tudinem, etiam solemnitatis hodiernae vobis exponere rationem. Interdum enim contra vitia loquimur, et genus illud sermonis perutile : sed diebus cseteris videtur opportunius convenire. Festivisautem, etraaxime in praecipuis solemnitatibus, magis circa ea quae solemnitatis sunt, immorandura vide- tur : ut pariter et erudiatur animus, et excitetur affectus. Quomodo enim cele- brabitis quod nescitis ; aut quomodo scietis, nisi annuntietur vobis? Prop- terea non sit molestum his qui sunt in lege periti, si parum doctis morein gerimus , ut exigit ratio caritatis. Credo enim ne ipsos quidem suis epulis esse fraudandos, si niinus eruditis, tam- quam popularibus turbis, grossiores prius apposuerint cibos. Ita vero appo- nent, si fraternce caritatis intuitu pla- cuerint eis quaj necessaria sunt non satis intelligentibus , etsi fortasse minus necessaria videantur. Sic autem frag- menta postmodum recoUigent sibi ipsis, si diligentius recogitantes subtiliora qugeque , tamquam munda animalia ru- minaverint, qua3 parum intelligibiles animos prae subtilitate effugerint. 2. Solemnitas igitur hodiernse diei ab apparitionc nomen accepit. Epipha- nia quippe apparitio est. Hodie ergo Apparitio Domini celebratur, non tan- tum una, sed.trina, sicut a Patribus nostris accepimus. Hodie enira parvulus Rex noster , paucis a nativitate diebus transactis, stella declarante primitiis Gentium apparuit. Hodie quoque, cum jam triginta ferrae in dispcnsatione carnis egisset annos { qui secundum divinitatera idem ipse est, et anni ejus nondeficiunt) inter populares turbas absconditus, ad Jordanem baptizandus advenit ; sed testimonio Dei Patris inno- tuit. Hodie nihilominus cum Discipu- iis suis vocatus ad nuptias, deficicnte vinOi signo admirabili suae potenti.Te IN EPIPHAN aquas iii viuum niutavit. Sed delectat cain,quac in infantia Salvatoris facta ;'st, apparitionem diligentius intueri, quonrdm ct dulcissima est, et spccialius liodie noscitur celcbrari. 5. Ilodie crgo, sicut audivimus in evangelica lectione, Magi Jerosolymam vcncrunt ab Oriente. iMcrito sane ab Oricnte vcniunt, qui Solis justitiac no- vum nol)is ortum ann.untiant, qui la^tis rumoribu-s totum mundum iUuminant : nisi quod "infelix Juda>a, quia luccm odcrat, ad fulgorem novaj claritatis ob- ttMiebratur, et caligantcs oculi ejus coruscante radio Solis wterni multo magis excajcantur. Venicntes ergo ab Oriente 3Iagi, quid dixerint audiamus. L'bi cst , qui natus est Rcx Judceorum ? Quam ccrta fidcs, et nibil penitus haesi- tans ! Non quxrunt utrum natus sit : scd fiducialitcr loquuntur, ct interro- gant sine dubitatione, ubi sit qui natus ost Rcx Judaeorum. Porro audito no- mine Rcgis, rex Ilerodes successorem buspicatus expavit. Nec mirum , si tur- batur Ilcrodes : sed quod Jcrusalein civitas Dei,quse visio pacis est, cum llorode turbatur, quis non miretur? ^ idcte , Fratres , quantum noceat iniqua potcstas : quomodo caput impium sub- jectos quoque suae conformat impietali. Rlisera plane civitas, in qua rcgnat Ilcrodes : quoniam Hcrodiana? sine du- bio parliceps erit malitia^, et ad novae salutis ortum Ilerodiana movebitur tur- batione. Confido ego in Domino,quo- niam intcr nos minime regnabit, etiamsi adcssc contingat, quod ct ipsum Dcus avertat. Nam Ilcrodiana malitia et Babylonica crudelitas est, nascentem velle exstingucre religionem, et alli- dore parvulos Israelis. Si quid cnim ad salutem pcrtinens, si quid religionis oritur; quicumque resistit, quicumque rcpugnat, planc cum yEgyptiisparvuIos Israeiitici germinis necare conatur; immo cum Ilcrode nascentem perse- «luitur Salvatorcm. Sed jam incboatam prosequamur historiam. Credo si quis oonscius csthujusrei, studiosius sibi cavebitde coctcro ; etllerodianum exse- crabitur animum, nc similem exitura sorliatur. lA SERMO III. iS7 4. Ergo quajrentibus Magis Regcm Juda3orum, ct sciscitante a Scribis He- rode Dominica} nativitatis locum, illi juxta Prophetam nomen civitatis edi- cunt. Cumque recessisscnt Magi , et reliquisscnt Judaeos, Ecce stella quam videra.nt in Orienfe, anlecedebat eos. Hinc manifeste dalur intelligi , quo- niam humanuni flagitantcs consilium, (iivinum amisere ducatum ; et conver- sos ad tcrrcnum documcntum, signum cceleste deseruit. Unde et rclicto He- rode, continuo gavisi sunt gaudio mag- no valde. Stella enim antecedebat eos , usque dum veniens staret supra ubi puer erat. £f intrantcsdomum ,invcne- rmit puerum cum Maria matre ejus , ct procidentes adoraverunt eum. Unde vobis hoc , 0 alienigenae ? Ncque enim tantam invenimus fidcm in Israel. Sic vos non offendit vilis habitatio stabuli, non pauperes cunae praesepii ? Non vos pau- peris matris prajsentia, non lactentis infantia scandalizat ? 5. Dcnique apertis thesauris suis^ ait Evangelista, oblulerunt ei munera, au- runi, thus , et myrrham. Si solum obtu- lissent aurum, videri fortasse potcrant paupertali matris voluisse consulere, ut haberet nimirum unde parvulum posset filium educare. Nunc autcm of- ferentcs pariter aurum, thus, et myr- rham; sine dubio spiritualis oblationis genus insinuant. Aurum enim inter di- vitias saeculi videtur excellere : quod per ejus gratiam omnes nos devote obtulimus Salvatori, cum pro cjus no- mine ex intcgro dereliquimus substan- tiam hujus mundi. Jam vero necessc est, ut qui pcrfecte tcrrena contemp- simus, flagranti desiderio coelestia re- quiramus. Sic enim offcrimus et thuris odoramentum ; quo nimirum , ut in Apocalypsi beati Johannis legis, signi- ficantur oraliones sanctorum. Unde et Propheta in psalmo : Dirigatur, inquit, oratio mca sicut inccnsum in conspectn tuo. Sic et in alio loco lcgis, quia ora- tio jusli ccelos pcnetrat. Oratio , inquam, non cujuslibet, sedjusti. Nam quiavcr- lit aurcm suam ne audiatlegem, oralio cjus erit exsecrabilis. C. Porro si justus cssc volucri?, ct 488 S. BERNAR non avcrtere aurem tuam a mandatis Domini , ne avertat et ipse suam a pre- cibus tuis : necesse est ut non solum prajsens saiculum contemnas, sed ct ipsam carnem castigcs, et subjicias ser- vitnti. Nam qui dixit, Nisiquis abrenun- tiaveril omnibus quce possidet, non potest ineus esse discipulus ; et alibi , Si vis esse perfedus, vadeet vende omniaquce habes, et da pauperibus , et veni, sequere me; idem ipse in alio loco ait : Qui vult venire post me , abncget semetipsum, et iollat crucem suam , et sequatur we. Quod exponens Apostolus, Quicumque, inquit, sunt Christi, carnem suam crucifixcrunt cum vitiiset concupiscentiis. Duas igitur alas habeat oratio nostra, contemptum mundi, et afflictionem carnis : ncc dubium quin coelos pcnetret, ct diriga- tur sicut incensum in conspectu Dei. Erit enim gratum sacrificium, et ac- ceptabilis oblatio nostra, in qua cum auro et thure fuerit etiam et myrrha : qua3 licet amara sit, tamen pcrutilis cst, et conservat corpus , quod mor- tuum est propter peccatum,ne deflucns in vitium putrcfiat. Ha3C brcvitcr pro imitanda Magorum oblatione sint dicta. 7. Cffitcrum quoniam Apparitioncm hanc esse diximus , quid in ea appareat, dignum est ut quaeramus. Utique secun- dum verba Apostoli, Jpparuit benignitas ct humanitas Salvatoris nostri Dei. Eccc cnim InEvangelicalcctione audivimus, (juoniam intrantes domum Magi uivene- runt puerum cum Maria matre cjus. In infantili corpore , quod virgineo mater fovcbat in gremio,quid nisi veritas sus- ceptse carnis apparuit ?Quid in co quod cum matre parvulus invcnitur, nisi vcrus homo et verus hominis filius dc- claratur? Jara vcro etin secunda appari- tione vide si non manifeste vocis pa- tcrnse testimonio Dei Filius approbatur. Coeli namquc apcrti sunt supcr cum, et descendit Spiritus sanctus corporali specie sicut columba in illum , et vox Patris audita est : Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui. Satis equidem manifestum cst ex hoc ipso , satis evidens ct indubilabile, quoniam Dei filium neccssc cst Deum esse. Nam DI ABBATIS et filios hominum homincs, et ipsorum quoque animalium foetus ex eodem cum eis gcnere esse nemo est qui dubitet. Verumtamcn ut nullus sacrilego errori rcmaneat locus ; qui in prima appari- tione verus homo et filius hominis est declaratus, et in sccunda verus nihilo- minus Dei fiiius; in tertia jam verus Dcus et auctor naturae probatur, ad cujus nutum natura mutatur. Nos crgo, dilectissimi , Christum Jcsum diligamus ut verum hominem et fratrcm nostrum, honoremus ut Dci Filium, adoremus ut Deum. Secure credamus in eum, secure credamus ei nos ipsos, Fratres mei, cui nec potestas decst salvandi nos, cum sit verus Deus, et Dei filius : nec bona voluntas, cum sit tamquam unus ex nobis verus homo , et hominis filius. Quomodo namque nobis erit inexorabilis, propter quos factus est similis nobis passibilis ? 8. Jam si desidcratis super his ap- paritionibus aliquid ad aBdificationem morum audire, illud attenditc, quod primo oranium Christus appareat puer cum Yirgine matre , ut simplicitatem et verecundiam ante omnia qusercndam nobis doceat esse. Nam et pueris sim- plicitas naturalis, et cognata virginibus verecundia est. Omnibus crgo nobis in convcrsionis nostrse iiiitio nulla magis virtus nccessaria cst, quam simplicitas humilis , et gravitas vcrecunda. In se- cunda vcro apparitione venit Salvator ad aquas baplismi , non quidem lavan- dus, sed magis a Patre testimonium accepturus. H» sunt lacrymse devotio- nis , in quibus non indulgentia pecca- torum, scd bcneplacitum quaeritur Dei Patris : cum dcsccndit in nos spiritus adoptionis filiorum , testimonium per- hibens spiritui nostro, quod sumus filii Dei , ut raellifluam nobis vocera de coelo videamur audire , quia vere Deus Pater in nobis complaccat sibi. Ncc parum distat inter has lacrymas devotionis , et setatis utique jam virilis; atque eas, quas primseva setas inter infantiae vagi- tus emisit, lacrymas utique poenitcntia? et confcssionis. Verumtamcn longe am- plius utrisquc praiccllunt alia; quwdam, lacrymae , quibus ct infunditur sapor IN OCTAVA EPIPHANI^E. m "vini. Illas cnim lacrymas vere in vinum mufari dixerim, qux fratcrnae compas- 8ioni§ affcctu In fervorc prodeunt cari- (atis : pro qua cliam ad lioram tui ipsius immcmor cssc sobria (]uadani cbrictate viderls. IX OCTAVA EPIPHAlVIiE. SERMO De circumcisione, hcptismo, et verho Domini ad Joannem , Sic decet nos implere omnem jus- titiam. i. PopuLO durse ccrvicis cultellus crat nccessarius, et lapideis cordibus mcrito cultri lapidci dcbobantar, qua- libus a Jesu Nave facta circumcisio me- moratur. Noster autcm Jcsus, tamquam agnus mansuetus, omnem austcritatem abstulit. Domine, agnus cs cum lana ct laclc vcnicns : aufcr a mc, obsecro, cultcllum istum. Durum cnim videtur etcrudcle , parvulo reccns nato cultrum lapidcum adhibere. Sic agit misericors. Duritiam duris bcne congruani servis, fiJiis commutavit in mansuetudinem : ut rubiginem originalis peccati, quam vix cultellus cradcrc potcrat, cx hoc jam cum unctione gratise facile lavet aqua. INihil crgo mirum, si pro diver- sitatc tcmporum mutata sint Sacra- menta, ut daretur utrisque quod con- gruum crat cis. Ipse vcro Christus utrumquc suscepit : ut tamquam lapis a.igularis utrique paricti cohacrcret, ac si duarura capita corrigiarum con- sucndo connectcrct : sicut ct Pascha figuratum ipsc complevit, et verum protinus inchoavit, 2. Scd ct proptcrca voluit circumcidi, ut ostcndcrct auctorcm se esse vetcris Legis, sicut et Evangclii : quoniam qui pcr seipsum ait : Nisi quis renatus fuerit ex aqua ct Spiritu soncfo, ?Jon intrabit in regnum ca;lorum ; ipse idem per scr- vum suum prius dixcrat : Omiiis anima, cujus prxputii caro circumcisa non fuerit, pcribil de populo suo. Quod si solum baptisma susccpisset, videri poterat rc- fugissccircumcisionem, tamquam nihii ad se pcrtincntcm. Si vero circumcide- retur ct non baptizaretur, quando mihi persuadcri possct baptizari, circumci- sionc rclicta ? Nunc itaquc post circum- cisionem baptisma suscipiens, illud mihi tcnendura tradidit, quod uUimo susccpit. 3. Denique communitatis amator et commendator, qui habitare facit unius moris in domo, quomodo coramunita- tem dcsererct, ct alios scandalizaret? Sic enim scandalizarentur videntcs eum non circumcidi,sicut hodie scandaliza- retur Ecclesia, si infanlcjn videret noii baptizari. Ncc solum communitatis ek unitatis bonum commcndare, sed hu- militatem voluit exhibere : ut ligatu- ram vulneratorura suscipcret, qui solus erat absque vulnere. Ilinc enira Aposto- lus dicit : Misit Deus Fiiiuni suum in munduni, natum exniuliere, factum sub lege. 4. Verum ne quis forte diccrct, quod circumcisus est, parentes fccerunt, par- vulus enim erat : jara triginta annorum ad baptismum ipse perrexit. Inclinatur sub Baptistae manibus caput treraen- dura potestatibus , et principatibus ado- randura. Quid mirum si Baptista con- tremuit? Quis vcl ipsa cogitatione non contremiscat ? 0 quam altum erit in judicio caput, quod raodo sic inclina- tur ! ct vertcx qui modo tam humilis vidctur , quam sublimis ct cxcelsus tunc apparebit ! Sine , inquit , modo : sic enim dccet nos implcre omncm justitiam. Si- quidem qui in plenitudine temporis vcnit, et in quo habitat plcnitudo divi- nitatis, nihil novit nisi plenum. Nam et lcgem non venit solvere, sed implere. Kst autcin justitia quajdam stricta et angusta valde, ita ut quam cito pcdcm verteris, in pcccati fovcam cadas : nec prajponcre se aquali, ncc sequare pra?- <90 S. BERNAR posito. Hujus definitio cst, redderc unicuique quod suum est. Altera latior et araplior justitia, nec ajquarc se pari, nec inferiori prseponerc. Sicut enim grandis ct gravis cst supcrbia , pra3fcrrc se aequali, aut aquare praelato : ita magnai humilitatis est, inferiorem se cxhiberc aquali, aut requalem infc- riori. Maxima et plcna justitia cst, sc inferiorem exhibere etiam ipsi infe- riori. Sicut enim summa et intolerabilis supcrbia est, superiori sc prffiponere : ita infcriori se supponere, summa et plcna justitia est. Quod Johannesait, ■Ecjo a le debeo haptizari, de prima fuit, quia superiori se subdidit : quod autem Christus fecit, de plcna justitia fccit, siquidcm ille servuli sui raanibus se in- clinavit. 5. Videat nunc quisque quera iraite- tur , hunc, an eum qui extollitur super omnc ([uod crcditur Deus , aut quod co- litur. Studcamus etnos, obsccro, Fra- tres , adimplere omnem justitiam. Ipsa enira est via per quara ad Isetitiam ve- DI ABBATIS nitur. Nam la^lilia prsemium est, jus- tiiia vcro mcritum ct raatcria. Nara de ipsa justitia erit loetitia nostra , quando Christus apparebit vita nostra, ct nos apparcbimus cum ipso in gloria : quo- niam ipsc cst qui factus cst nobis a Deo Patre justitia. Beati vero, qui ctiam nunc de justitia Isetantur, et cxhila- rantur in conscientiis suis , sugcntcs mel de petra, oleumque dc saxo du- rissimo. Nunc enim vidctur laboriosa justitia : scd veniet quando in suavi- tate et jucunditatesine omnilaborc de- sidcretur ct habcatur, ametur ct pcr- cipiatur, quando fruemur ipsa justitia. Va3 autcm his qui prsetergrediuntur viam, qui relicta justitia, vanam et transitoriam lai-titiam qua^runt. Cum enim de transitoriis quserunt Isetitiam, non poterit non transire, transcunti- bus his de quibus crat. Sicut enim lignis deficicntibus deficit ignis, sic mundus transit , et concupisccntia ejus, haud dubium quin et Isetitia quoque. DOMINICA PRIMA POST OCTAVAM EPIPHANIi?^. SERMO I. De miracuto facto in nupltis; ef de eo quod Domi- nus ait , Et vos similes hominibus exspectan- tibus dominum suum, quando revertatur a nuptiis. l. In lectione sancti Evangclii , Fra- tres , hodie audivimus , quia Dominus noster ivit ad nuptias. Faciamus ergo quod alibi monet , et studeamus similes ficri hominibus exspeclantibas dominmn suum, quando rcvertalur a nuptiis. Nam tencnti carrucam in agro , et vendenti aliquid , vel emcnti in foro , non dici- mus : Quid cxspectas ? neque enira si- miles sunt exspectantibus. Ei vero quem videraus stare ante januara , pul- sare crebrius , saepius suspicere ad fe- ncstras ; nihil rairura si dicitur : Quid cxspcctas? Illi crgo sunt sirailcs cx- spectantibus, qui non surda aure audie- runt : Vacale , et ridetei quoniam ego sum Deus. Veniet Dorainus exspecf anti- bus cum in vcrilate , qualis erat qui dicit : Expectans exspectan Dominum. Venict tamquam revertens a nuptiis, incbriatus vino caritatis , ct iramcmor iniquitatum nostrarum. Veniet non ex- spcctantibus, tamquam revertens a nup- tiis, tamquampotcns crapulatus avino. ' Vcre ebrius , ct inimcnior miscratio- num suarum. Tunc enira, quantum :id illos, obliviscetur misereri Deus. Vc- niet in ira et indignatione , tamquam furibundus ; sed , o Domine , ne in fu- rore tuo arguas me. Ha;c raodo non tam de prsesentibus nuptiis , quam pro earum occasione sint dicta. 2. Jara vero sequaraur una cura Dis- cipulis ad nupiias cuntcjn Domlnum , DOMINICA I POST E ul vidcntcs quod facturus cst, paiitcr credamus cum illis. Deftciente vino dixit MatcrJcsu adciun : Finum non Jinhent. Coinpassa est cniin eoruin verccundiae, sicut misericors, sicut bcuignissima. Quid de fonte pietatis procederct , nisi pietas ? Quid , inquam , mirum , si pie- tatem exhiheut viscera pietalis? Nonne qui pomum in manu sua tenucrit dimi- dia die , reliqua diei partc pomi scrva- bitodcrem? Quantum igitur viscera illa Yirtus pietatis affecit, in quibus no- vcm mensibus requievit? Nam et ante mcntcm replevit, quam ventrem : et cum processit ex utero , ab animo non rcccssit. Durior fortasse et austerior vidcri posset responsio Domini : sed noverat illc cui loqueretur ; et quis lo- (juerctur, illa non ignorabat. Denique ut scias quomodo rcsponsum ipsum ac- ceperit , aut quantum de Filii benigni- tate prajsumpserit, ait ministris : Qnce- ciimque prceccpcrit vobis, servate, et fa- cite. 3. Erant autem ihi lapide(2 hydrioi sex jmsitce. Ilas nunc liydrias purificandis vcris JudxM's non littera , sed spiritu, neccsse habemus apponere , vel magis appositas demonstrare. Quia enim non- dum pcrvenit Ecclesia ad perfectam purificationem , quando eam sibi Chris- tus exliibebit gloriosam, non liabentem maculam, neque rugam, aut aliquid Jiujusmodi; mullis interim purificatio- nihus opus habet , quatenus sicut abun- danl peccata, abundet et indulgenlia; sicut multiplicatur miseria, sic et mi- sericordia : nisi quod noii sicut delic- tum, ita et donum. Gratia cnim non solum peccata lavat , sed et merita do- nat. Scx igitur hydriae sunt positae liis, qui post baptismum in peccata labun- tur : de his enim loquimur, quia dc his sumus. Exuimus tunicam vctcrcm : sed, heu! pejus reinduimus eam. La- vimus pedcs nostros : sed pejus inqui- navimus eos. Sicut ergo quod alius in- quinaverat , lavit alius : sic inquinatos a nobis lavari opus cst a nobis. Alicna lavit aqua , quos culpa inquinaverat aliena. Ncc tamen sicalienam dixerim, ut negem nostram : alioquin nec inqui- narct. Scd alicna cst, quia in Adam PIPIIANIAM SERMO I. iOl omnes nescicntes peccavimus : nostra, quia etsi in alio , nos tamon peccavi- mus, et nobis justo Dei judicio impu- tabatur, licct occulto. Verumtamen, ut jam non sit quod causcris , o homo; contra inobedientiam Adae datur tibi obedientia Christi , ut si gratis venum- datus es, gratis etiam redimaris; si nescicns in Adam periisti , nesciens vivificeris in Christo. Nescisti quando ad lignum vetitum vetus Adam teten- dit manus noxias : nescisti nihilominus ({uando in ligno salutifero innoxias ma- nus Christus extendit. A primo homino in te manavit macula, qua inquinatus cs : a Christi latere aqua , qua munda- tus es. Nunc jam inquinatus propria culpa, propria nihilominus aqua mun- (laberis, ab illotamen et per illum , quisolus estpurgationemfaciens pecca- torum. 4. Priraa ergo hydria et prima pur- gatio in compunctione est, de qua legi- uuis, quoniam in ciuacvmque liora inge- inucrit peccator, omnium iniquitatum cJHs non rccordabor. Secunda vcro con- fessio est. Omuia siquidcm in confes- sione lavantur. Tertia, eleemosynarum largitio. Ilinc enim habes in Evange- lio : Date cleemosynam , et ecce omnia munda sunt vobis. Quarta, remissio in- juriarum , secundum quodorantes dici- uius : Dimitte nobis dehila nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Quinta cst afflictio corporis : unde et oramus, ut mundi per abstinentiam, Deo canamus gloriam. Sexta est ohe- (lienlia prxceptorum, sicut audierunt Discipuli, quod utinam audire merea- mur et nos : Fos mundi estis propter scrmonem , quem locutus sum vobis. Ni- mirum quia non erant sicut lii quibus dicitur : Scrmo nieus non capit in vobis : sed in auditu verbi obaudierant ci. Ilia sunt sex hydria} posita in purificatio- ncm nostram , quae vacuae sunt et ple- nae vento , si pro inani gloria observan- tur. Aqua rcplcntur, si timore Dei cus- lodiantur : quoniam timor Domini fons vit;r. Aqua, inquam, timorDomini est, etsi minus sapida ; sed optime refrige- rans animam noxiis desidcriis acstuan- tem. Aqua cst, quaj jacula inimici ig- 192 S. BERNARDI ABDATIS nilix possit. cxstingaere. Nam nec illud dissonat, quod aqua scmpcr ima pctit, ettimor ad ima cogitationcm dcducit, et in infcrioribus immoratur , atquc loca liorrenda pavida mente collustrat , juxta illud : Vadam ad portas inlcri. Sed divina virtute aqua mutatur in vinum, quando perfecta caritas foras mittit timorem. 5. Dicuntur autem lapidcse liydrise, non tam proptcr duritiam, quam prop- ter stabilitatem. Capientcs singulce me- tretas hinas vel icrnas. Duse mctretae, duplex timor : ne forte trudi in gehen- nam, ne forte ab eBterna vita contingat cxcludi. Sedquiade contingente futuro sunt ista, et blandiri potest sibi anima dicens : Postquam aliquamdiu in volup- tatibus tuis vixeris , ages poenitcntiam , nec ista jam cariturus , nec periturus in illa : bonum est adhibere ct tertium, qui utique spiritualibus notus est, eo utilior, quo de prsesenti est. Timent enim qui noverunt spiritualem cibum , ne quando forte fraudentur eo. Cibo siquidem forti egentqui manum mise- runt ad fortia. Vivant de paleis Jilgypti, qui deserviunt in operibus luti ct late- ris : nobis fortior cibus^est necessarius; quoniam nobis grandis restat via, ut ambuleraus in fortitudine cibi illius. Ipse cst panis Angelorum , panisvivus, panis quotidianus. Hic est de quo no- I)is promissum est, quia centuplum accipiemus in hoc sseculo. Sicut enim mercenariis et quotidianus cibus datur m opere , et mcrccs servatur in fine : sic Dominus vitam seternam in finc rcddet , et interim centuplum repro- mittit , et exhibet. Quid ergo mirum , si timet ne perdat lianc gratiam , qui jam consecutus est eam? Haec est me- trcta tertia , quam sub disjunctione signanter posuit , eo quod non omnium sit : quia nec omnibus centuplum rcpro- missum , sed solis qui omnia relique- runt. SERMO II. De spiritualibus nupliis in evangelica hisloria desiynatis. 4. In operibus Domini, Fratres , ct minus capaces animos exterior consi- dcralio pascit;elqui magis exercita- tos habent scnsus , solidiorem intus cibura inveniunt, ct suaviorcm , tam- quam adipem mcdullamquc frumenti. Sunt enira et exteriori specie delecta- bilia , ciintcriori virtute multo delec- tabiliora : quemadmodum et ipse extc- rius quidem speciosus erat forraa prai filiis hominum, interius autem tam- quam candor lucis setcrnaj , etiara ipsis supereminens vultibus angelorum. Ap- parebat enim foris homo sine culpa , caro sine peccato . agnus sine macula. Quam spcciosi pedes annuntiantis pa- cem , annuntiantis bona ! sed multo speciosius et pretiosius caput ejus : quoniam caput Christi Deus. Delectabi- lis aspectus hominis, in quem pecca- tum non cadit, ct beati oculi qui vide- runt : sed multo magis beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. De- nique cum pervcnisset ad nucleum , testam jam,Iicet decoram vaIde,nou rcputabat Apostolus dicens : Elsi cogno- ^>imus aliquando Christam secundum car- nem, sed nunc jani non no^^imus. Nimi- rum qaia Dorainus ipse praedixerat : Caro non prodest quicquam , spiritus csl qui vivificat. Sed hsec cst sapientia , quam loquitur Paulus inter perfcctos , non intercos, quibus legimusabeodem dictura : NiJiil arbilratus sum me scirc intervos, nisi Jesum Christum, et hunc crucifixum. Totus suavis est , totus sa- lubris est, totus dclecfabilis, totus de- nique secundum Sponsse vocem deside- rabilis. Sicut autemin eo ostensum est; sic ct in operibus ejus reperies. Nam et superficies ipsa , tanquam a foris consi- derata, decora est valde : et si quis fregerit nucem, intus inveniet quod jucundius sit, et multo amplius delec- tabile. Non sic apud Patres veteris Tes- tamenti reperies. Nam in operibus corum decora et delectabilis est signi- ficalio mystica : ipsa tamen si per se considercntur , invenientur aliquando minus digna , ut sunt facta Jacob , adul- terium David , et multa similia. Pre- tiosa quidem sunt fercula, sed vasa non adeo pretiosa. Et fortasse propterca dictum cst , Tenebrosa aqua in nubibus acris; quoniam tcnebrosse nubes iliaj DOMINICA I POST EPIPHANIAM SERMO II. 495 pro omnibus quae retribuit tibi , ut sis socia mensae , soci a regni , socia denique thalami , ut introducat tc Rex in cubi- culum suum? Vidc jam quid de Deo f.icrunt: et subjunctum est deDomino, Vra: fulgorein coyispeduejiis nubes irans- icrunt. 2. Credo jani advertistis ad quid hajc dicere velini. Audistis enim hodie mira- tuo sentias, vide quantura de eo prsesu- culum factum in nuptiis,initium utique mas , vide quibus brachiis vicariai cari- signorumDomini : cujus et historia sa-| tatis redamandus et araplectendus sit, tis est admirabilis , et significatio am- 1 qui tanti te sestimavit , imrao qui tanti pliusdelcctabilis.Magnum enim diviuGe te fecit. Delatere enim suotc reforma- majestatis indiciura fuit , ad nutura'vit, quando propter te obdormivit in Domini aquam in vinum converti : sed cruce , et somnura mortis excepit. cst illa multo melior mutatio dextera ' Propter te a Deo patre exivit, et ma- Excelsi , quam in ista prajllguravit. | trem synagogara reliquit : ut adhserens Omnes cnira nos ad spiritualcs nuptias ei, unus cura eo spiritus efficiaris. Et vocati suraus , in quibus utique sponsus tu ergo audi , filia , et vide , et considera est Christus Dominus ; unde canimus in quanta sit erga te dignatio Dei tui ; et Psalrao : Etipse tamquam sponsus proce- ^ obliviscere populum tuum. et doraum dens de thalamo suo. Sponsa vero nos | patris tui. Desere carnales affectus , ipsi sumus, si nonvobisvidetur incre-|Sa?culares mores dedisce; a prioribus dibile , et omnes simul una sponsa , et vitiis abstine , consuetudines noxias animre singulorura quasi singula? spon- obliviscere. Quid enira putas? nonne sa». Sedquando hoc sentire poterit fra- stat Angelus Doraini qui secet te me- diara, si forte ( quod avertat ipse) al- terum admiseris amatorem? 4. Jam enira desponsata es illi, jam gilitas nostra de Deo suo , quod eo af- fectu se diligat , quo diligitur sponsa a sponso ? Multum enim hoec sponsa sponso suo inferior genere , inferior ! nuptiarum prandium celebratur ; nam specie , inferior dignitate. Attamen i ccena quidem in coclo et in aula seterna propter ^lhiopissam istam de longin- ! paratur. Verumtamen numquid ibi vi- quo Filius ffiterni Regis advenit, et utjnura deficiet? Absit. Inebriabimur ibi sibi desponsaret illam , etiara raori pro | ab ubertate domus Dei , et torrente vo- ca non timuit. Moyses quidem ^.thio- ; luptatis ejus potabimur. Paratura est pissara duxit uxorera , sed non potuit ' profecto illis nuptiis fluraen vini ; vini , jtthiopissaj mutare colorem : Christus inquam, quod laetificat cor : siquidem vero quam adamavit ignobilem adhuc flurainis impetus laetificat civitatem ot foedam , gloriosam sibi exhibebitl Dei. Nunc autem quoniam grandis no- Ecclesiam , non habentum maculam , bis restat via , prandium quidem acci- ncquc rugam. Murrauret Aaron, raur-i piraushic, etsinon in tantacopia, quod muret et Maria, non nova, sed vetus;! plenitudo et satietas coenae reservetur nonMaterDomini,sedsororMoysi;non aeterna}. Hic ergo nonnumquara vinum nostra, inquam, Maria; illa enim solli- cita esi, si quid forte deest in nuptiis. Vos autem ,ut dignum est, murmuran- tibus sacerdotibus , murmurante Syna- goga, toto affectu in gratiarum actione Vcrsamini. 3. Unde enim tibi , o humana aniraa, unde tibi hoc?Unde tibi tara inaesti- raabilis gloria, ut ejussponsa raerearis csse, in queni desiderant Angeli ipsi prospiccre? Unde tibi hoc, ut ipse sit sponsus tuus, cujus pulcritudinera sol et luna rairantur, ad cujus nutum uni- yersa mutantur ?Quid retribuesDomino deficit, gratia scilicet devotionis, et fervor caritatis. Quoties mihi necesse est, Fratres , post lacrymosas querimo- nias vestras, exorare Matrem miseri- cordiaj, ut suggerat suo benignissimo Filio , quoniam vinum non habeatis? Et ipsa , dico vobis , carissimi , si pie a nobis pulsata fuerit, non deerit neces- sitati nostrae : quoniara misericors est , et mater raisericordiaj.IVarasicompassa est verecundiae illorum , a quibus fue- rat invitata : multo raagis compatietur nobis, si pie fuerit invocata. Placenl enim illi nuptia; nostra?» etpertineut aU 194 S. BERNAR cam multo amplius illls : nimirum dc cujus utero, tanquam e thalamo suo, coelestis Sponsus processit. 5. Sed quem non moveat, quod in nuptiis illis respondit Dominus benig- nissimae ac sanctissima) matri suaj di- cens : Quid mihi , el tibi est , mulier ? Quid tibi et iili est, Domine ? Nonne quod filio et matri ? Quid ad illam per- tines quaeris, cum tu sis benedictus fructus venlris ejus immaculati? Nonne ip.sa est qua; salvo pudore concepit , et sine corruptione te peperit ? Nonne ipsa est, in cujus utero novem mensi- bus moratus es , cujus virgineis uberi- bus lactatus es, cum qua jam duode- cim annorum factus de Jerusalem de- scendisti , et eras subditus illi ? Nunc ergo , Domine, quid molestus es illi , dicens, Quid mihi et tibi ? Multum per omnem modum. Sed manifeste jam vi- deo, quod non velut indignans, aut confundere volens virginis 3Iatris tene- ram verecundiam, dixeris, Quid mihi, et tibi ? cum venientibus ad te juxta Matris prseceptura ministris, nihil cunc- tatus facias quod illa suggcssit. Ut quid ergo , Fratres , ut quid sic respondebat prius? Utique proptcr nos,ut convcrsos adDominum jam non soUicitet carna- lium cura parcntum , et necessitudines illse non impediantexercitium spiritua- le. Quamdiucnim demundo sumus, de- bitores nos constat esse parentibus. At postquam reliquimus nosmetipsos, multo magis ab eorum sollicitudine libcri su- mus. Unde et lcgiraus fratrem quemdam in eremo convcrsantcra , cura ad cum carnalis fratcr auxilii gratia adventas- set , respondisse , ut adiret alterum fra- trera eorura,cura ille utique jam obiis- set. Cumquc adrairatus qui venerat re- sponderet, quia illc obiit : eremita se quoque sirailitcr obiisse respondit. Opti- me ergo nos docuit Dominus, ne solliciti simus super propinquis carnis nostrge plusquam religio postulct, quando ipsi Matri, ct tali Matri, respondit : Quid itnihi et tibi est, mulier ? Sic ct in alio loco cum suggereret ei quidam , quo- niam foris staret cura fratribus Doraini, quaerens ei loqui , respondit : Quce cst mater mea , et qui sunt fratres mei ? Ubi DI ABBATIS modo sunt qui tamcarnaliter et inanitef super carnalibus propinquis suis solent csse solliciti , ac si adhuc viverent et ipsi cum cis ? 6. Sed videamus jam quid sequitur. Erant , ait Evangelista , hydrice sex pO' sitce. secu7idum puriflcationem Judceorum, Vel ex hoc potes manifestius advertere non plenitudinem, sed praeparationcm nuptiarum esse, ubi nimirum adhuc opus est purificatione. Desponsationia ergo nuptiae istae sunt , non copulatio- nis. Absit enim ut credamus illis in nup- tiis fore vasa purificationis : quando gloriosam sibi Christus Ecclesiam exhi- bebit, non habentera maculam, neque rugam, aut aliquid hujusmodi. Ubi enim non crit macula, quae purificatio .erit necessaria ? Nunc utique lavandi tempus est , nunc purificationem patet esse necessariara, quando nemo mun- dus a sorde , nec infans cujus est unius diei vita supcr terram. Nunc abluitur sponsa, nunc purificatur,ut in coelesti- bus illis nuptiis sponso suo sinc omni macula prsescntetur. Quseramus crgo hydrias scx , in quibus haec ablutio Ju- daeorum, id est confitentiura, purifica- tio fiat. Nara si dixerimus quia pecca- tura non habemus , nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non est, quae sola liberat , sola salvat , sola lavat. Quod si confiteamur pcccata nostra, non dee- runt veris Judaeis purificationis hydriae : quoniara fidelis est Deps, qui dimittat nobis peccata-i et emundet nos ab omni iniquitatc. 7. Ego quidera sex hydrias, sexob- servantias arbitror esse, quas ad puri- ficanda confitentiura cordasanctiPatres instituerc, et omnes illas (ni fallor) hic poteriraus invenire. Priraa siqui- dera hydria , continentia est castitatis , qua diluJtur quidquid ante luxuria in- quinavit. Secunda vero jejuniura est, ut quod maculaverat crapula, nunc abstinentia mundct.Per scgnitieraquo- que et otiositatcm , quae inimica cst animae, multas contraximussordescon- tra Dci sententiam, in sudore vultus alicni , non nostri , pane vescentes : propter hoc quoque tcrtia hydria nobis apponitur, ut sordcs illse in labore ma- DOMINICA l POST EP ruum (liluantur. Sic et per somnolen- tiain caetcraquc noctium ettenebrarum opcra, multa dcliquimus : ideo quoquc quarta hydria vigiliarum obscrvantia ponitur, ut nocte surgentcs ad confi- tendum Domino, non bonas noctes prse- tcrili tcmporisrcdimamus. Jam vero dc lingua quis nesciat, quam multum in- quinaverit nos pcr vaniloquia ct raen- dacia, per detractiones et adulationcs, per verba malitiae et vcrba jactantiae ? Pro his omnibus necessaria est hydria quinta, silcntium scilicet,cuSTOS reli- GiOMS, et in quo est fortitudo nostra. Sexta quoque hydria disciplina est, qua jion nostroarbitrio , sed alieno vivimus, ut deleatur quicquid indisciplinate vi- vendo deliquimus. Lapidea sunthsec, dura sunt : sed necesse habemus in his lavari , nisi forte volumus propter foe- ditatesnostrasa Dominoaccipere libel- lum rcpudii. Attamen ineoquod dicun- tur lapidca?, non solum duritia, sed multo melius soliditas potcst intelligi : quoniam non lavanthKC, nisifirma sta- Jjilitate pcrmanserint. 8. Ait ergo Dominus ad ministros : Jmplele hydrias aqaa. Quid sibi istud vult, Domine ? Ministri soliiciti sunt de vini pcnuria, et tu dicis : Implete hy- drias aqua. lUi de poculis cogitant, et f u prx'cipis ut vasa purificationis im- pleant. Sic ommino, sic suspiranti Ja- cob ad Rachelis amplexus, Lia a patre supponitur. Nobis, Fratres, qui minis- Iri sumus ct scrvi vcstri, per Christum ncbis prx'cipitur implere hydrias aqua, quoties deest vinum. Ac si dicatur : Illi devotionem desidcrant, vinum requi- runt, icrvorem flagitant : scd nondum venit hora mea : implete hydrias aqua. Quai est enim aqua sapientiae salutaris, etsi non adeo suavis, nisi fons vitae, et initium sapientia) timor Domiui ? Dici- tur crgo ministris : Incutite metum , ct spirilu timoris non tam vasa, quam corda rcplete ; quia utad caritatem per- vcaiant j initiandi sunt a timore , ut di- IPHANIAM SERMO II. 495 cantetipsi:^ timore tuo concepimus , Domine , etparturivimus spiritumsalutis. Sed quomodo implebuntur hydria? ? Praedixerat cnim Evangelista, capientes singuloe metretas binas vel ternas. Quae sunt duae metretae, quaevc tertia ? Uti- que duplex timor communis, ct notus omnibus : at tertius quidcm minus com- munis, et minus notus. Primus enim timorest, ne cruciemur in gehenna : secundus, ne cxclusi a visione Dci pri- vemur tam inacstimabili gloria : tertius replet anlmam omni soUicitudine tirai- dara,ne forte deseratur a gratia. 9. Et quidem omnis timor Domini ^ sicut aquaexstinguit ignera , sic exstin- guit peccati concupiscentiam : sed is maxime cum ad omnem tentationeni statim occurrit, ne forte contingat amit- tere gratiam , ut sibi derelictus homo labatur quotidie de malo in pcjus, de peccato minori in graviorem culpam : quales utique raultos videraus cura ia sordibussunt,sordescentes adhuc. Nam adversus timorem istum non est unde sibi blandiatur anima sive de minori fortc quantitate peccati , sive de emen- datione futura. Talibus enira blandi- mentis impediuntur aliquatcnus duo prima genera timoris. Praecipit crgo nobis Dominus, ut hac aqua hydrias implearaus. Sunt enim aliquando va- cuae, et plenae vento : si quis tamen adeo insanus est , ut in eo pcr vanitatis studium illae , quas praediximus , obser- vantiae raercede perpetua vacuentur, ut sunt fatuae virgines , in quarumvasis oleum non habetur. Intcrdum autem ( quod pejus est) plenae quidem sunt, sed plenae veneno , quod est invidia , murmur , rancor animi , et detractio, Proptcrea ne forte subintrent ista , dum vinum deest, jubcmur implere hydrias aqua ; ut observcntur mandata Domini in limore : quaj tuncmutaturin vinum, cura tiraor expellitur a caritate , et im- plcntur omnia fervore spiritus et ju- cunda devotione. 1". IN SEPTUAGESIIVIA. SERHfO I, i, Magna mihi consolatio est,Fra- tres mei j in verbo illo Doraini , Qui ex Deo esl,verha Dei aud«7. Proptereaenim vos libenter auditis, quia exDeo estis. Nec ignoro quod alio in loco dicit Scrip- tura : Ex ipso , et per ipsiim, et in ipso sunl omnia, Sed multo aliter sunt ex eo, qui secundum beati Johannis Evange- iium, non ex vohmtate carnis natisunt , sed ex Deo. Unde et invenies ab eodem Johanne in Epistola sua scriptum : Om~ nis qui natus est ex Deo, non peccat, sed generalio ccelestis conservat illum. Non peccat, inquit, id est non permanet in peccato : quia conservat illum , utique ut perire non possit, ea quae falli non potest generatiocoelestis. Sive non pec- cat, id est, tantumdem est ac si non peccet*, pro eo scilicet quod non impu- tatur ei peccatum : generatio enim coe- lestis etiam in hac parte conservat il- lum. Sed generationem istam quisenar- rabit ? Quis potest dicere , Ego de elec- tis sum ,ego de praedestinatis ad vitam, ego de numero filiorura ? Quis haec, inquam, dicere potest ? reclamante ni- mirum Scriptura : Nescit homo si sit dignus amore, an odio. Certitudinem uti- que non habemus : sed spei fiducia consolatur nos, ne dubitationis hujus anxietate penitus cruciemur. Propter hoc data sunt signa quaedam et indicia manifesta salutis, ut indubitabiie sit eum esse de numero electorum , in quo ea signa permanserint. Propter hoc , inquam, quos prsescivit Deus, et prae- destinavit conformesfieriimaginis Filii sui : ut quibus certitudinem negat causa sollicitudinis, vel liduciam prae«tet gra- .tia consolationis. Hoc enim est unde seraper solliciti, et in timore et tre- more humiliemur necesse est sub po- tenti manu Dei, quoniam quales sumus, nosse possumus vel ex parte : quales autem futuri simus, id nosse penitus nobis impossibile est. Itaque qui stat. videat ne cadat : et in ea forma , quae salutis indicium est et arguraentum prsedestinationis, perseveret atque pro- ficiat. 2. Porro inter ea quae fiduciara prao- stant et materiam spei, unum illud ma- ' ximum est, de quo nunc coepimus lo- qui : Qid ex Deo est , verha Dei audit, Nonnullos enim sic interdum audientes invenies, acsi nihilomninoad eos per- tineant quae dicuntur : non intrare cor suum, non discutere mores suos , non fogitare,ne forte quodaudiunt, dictum sit propter eos. Magis autem si forte sermo Dei vivus et efficax , qui suo , et non ejus qui loquitur, arbitrio fertur quocumque voluerit ; si , inquam , mani- feste adversus vitia illa processerit,qui- bus sese illi sentiunt obligatos, dissi- mulant , et avertunt oculos cordis, aut qualibet adinventione palliant vitia, et seducunt miseri semetipsos. In his ergo salutis signa non video , magis au- fem vereor, ne forte propterea non au- diant verbura Dei, quia non sunt ipsi ex Deo. In vobis , Fratres , ( Deo gra- tias ) vere invenio aures audiendi : ni- mirura cura in emendatione vestra sine mora appareat fructus verbi, sed etiara inter loquendum, fateor, nonnuraquam sentire mihi videor fervorem studii ves- tri. Eteniraquanto abundantius sugitis, tanto araplius replet ubera mea digna- tio Spiritus sancti : et fanto copiosius datur quod propinera vobis , quanto ci- tius quod propinatur hauritis. Prop- terea saepiusloquor vobis, etiarapraeter consuetadinemOrdinisnostri.Scioenim quis dixerit : Si quid supererogaveris , cum rediero , reddam tihi, 3. Initium Septuagesimae , Fratres, hodie celebratur , cujus nomen in uni- versa Ecclesia celebre satis habetur. Jam vero dico vobis, carissimi, quia plurimum in hoc nomine compatior mihi ipsi. Comraovetur enira intra me spiritus meus, suspirans nirairura ad patriam illam ,in qua nec numerus est. IN SEPTUAGESIMA SEniVIO I. 197 nec mensura, ncc pondus. Quamdiu cnira in pondere , ct mensura , et nu- mero univcrsa corporis et animai bona recipio ? Quanti mercenarii in domo Patris mei abundant panibus, cgo au- tcm hic famc pcrco ! Nam dc corporali cibo ad Adam dictum est, ct pervenit usque ad me : Iii sudore vulius lui ves- ceris panc tuo. Sed et cum laboravero, panis datur milii in pondere, potus in mcnsura, pulmcnta in numcro. Et de corporalL qnidcm sic. Quid vero de spi- rituali ? Utique antequam comcdam, suspiro : atque utinam cum suspiravcro ct flevcro, vcl fragmentum exiguum inerear de coelesti convivio , et tam- quam catellus edara de micis, quse ca- dunt de mensa dominorum meorum. 0 Jerusalem civitas Regis magni, qui te ex adipe frumenti satiat, et quam flu- minis impetus laetificat ! in te nec pon- dus utique , nec mensura, sed satietas cst et affluentia sumraa. Sed nec habes miraerum , quippe cujus participatio cjus in idipsum. Ego vcro qui totussum in vicissitudine et numero, quando ve- niam ad unam illam quam requiro ? Quando satiabor apparcnte gloria tua , Domine ? Quando incbriabor ab uber- tate domus tuse , et torrente voluptatis tuae potabisme? Nunc enira tara exigua sunt stillicidia stillantia super terrara, ut nec glutire quidera possim salivam ineam. U. Sic omnino, sic verum est, Fra- tres, quoniam modo omnia dantur in pondere, et mensura, et numcro : sed \eniet dies quando omnia sunt cessa- tura. Nam de numero quidem lcgimus , quoniam sapienlice illius non cst nume- rus. Et alio in loco apud eumdera Pro- phetara : Dclectationes in dextera tua usquc in finem. Audi etiam apud Apo- stolura pondus sine pondere : Supra modum, inquit, in suhlimitate ceternum f)ondus glorice. Audi pondus Kternum : sed attcnde quia prajmiserit, supra mo- dum. Sic et Christum audio mensuram sine mensura promittentem : Mensu- ram, inquit , confertam, et cnagitatam , et supereffiuenlem. Sed quando venient ista ? Profecto in fine praescnlis Scptua- g«simaj , quod est tcmpus captiyitatis nosfra}. Sic enim iegimus , quod capti- vati a Babyloniis filii Isracl, terminum accepcrunt annorum scptuaginta : qui- bus transactis redierunt in sua, cum instauratum est lemplum , et civitas reajdificata. At vcro captivitas nostra, Fratres , quando finictur , qua3 tot annis, ab initio utiquc mundi protcnditur? Quando liberabimur a servitute ista ? Quando rcstaurabitur Jerusalem civitas sancta ? Utique complcla liac Septuagc- sima , quae ex denario et septenario constat propter decem mandata quaa accepimus; et scptcra impedimenta, quibus a mandatorum obedientia re- tardamur. 3. Primum enim impedimentum nos- trum et occupatio gravis, est ipsa ne- cessitas hujus miseri corporis, quod dum modo soranum, modo cibum, modo vestera, caetcraque similiaquaerit, haud dubium quin frequenter impediat nos ab exercitio spirituali. Secundo loco impediunt nos vitia cordis : ut est levi- tas, suspicio, impaticntiae aut invidiae motus, laudis appetitus, et similia, quae quotidie experimur in nobis. Ter- tium et quartura impedimentum accipe prospcritatcm hujus saeculi et adversi- tatem. Sicut enim corpus quod corrum- pitur, aggravat animam ; sic deprirait etiara terrenainhabitatio sensum multa cogitantem. Utrimque ergo cave a la- queo tentationis, et quaere armajus- titiae a dextris et a sinistris. Quintum impedimentum gravissimum et peri- culosissimum ignorantia nostra est. I:\ multis enira oranino incertum habemus quid agere debeamus:ita ut quid ore- mus, sicut oportet , nesciamus. Scxtum impcdimentum est adversarius noster, qui tanquam leo rugiens circuit quae- rcns quera devoret. Atque utinam in istis sex tribulationibus liberaremur, ut vel in septima non tangeret nos ma- lum, nec apprehenderet nos periculum in falsis fratribus. Utinam soli impugna- rcnt nos maligni spiritus cum sugges- tionibus suis , et nihil uocerent homines pcrniciosis exeraplis , persuasionibus importunis , sermonibus adulationis vel dctractionis , atque aliis mille modis. Vidctis certc quam necessarium sit, ut f98 S. BERNAR adversus haec septem pericula,quibus impedimur, septiformis Spiritus sancti auxiiio sublevemur. Pro his enim sep- tem 5 quibus ab observantia Decalogi retardamur, in luctu poRnitentiae Sep- tuagesima praesens agitur. Unde et re- ticetur interim Jllehiia solemne , et liumange transgressionis historia mise- rabilis ab exordio reccnsetur. SERj>IO II. De eo quod scriptum est : Immisit Dominas soporem in Adam. i. Immisit Dominus soporem in Adam. Iramisit etin seipsum, factus nimirura secundus 4dara : sed est distantia forte Bon parva. Ille enim soporatus videtur prae excessu contemplationis; Christus miserationis affectu : ut in illum sopo- rem immiserit veritas , in hunc caritas, cum utraque sit Dominus. Ait enim Johannes Evangelista : Deus caritas est, etipse Dominus : Egosumvia, veritas et vita. Sanesoporera Christi solius carita- tis fuisse nemo dubitat, vel nomine te- aus Christianus. Siquidem accubuit ut leo, non victus plane , sed victor, po- testate propria ponens animam, som- nummortisexcipienspropriavoluntate. Cseterumqualiset ille sopordicendusest fuisse vel credendus, quem Dominus immisit in Adara , in quo sine sensu omnino doloris, in mulierera sedifican- dam costa sublata est de latere dor- mientis? Mihi quidem nonnisi incom- inutabilis veritatis intuitu, et abysso divinae sapientiae corporeis excedens sensibus obdormisse videtur : quod ex ejus verbis vel maxime conjici potest. Rediens nimirum indicat quo abiis&et, dum tanquam ebrius de cella vinaria veniens , et eructans illud raagnum sa- cramentum , quod tanto post in Christo et in Ecclesia Apostolus commendavit, Hoc nunc, inquit , os exossibus meis. Et , Propter hoc relinquet homo patrem et .matrem , et adhcerehit uxori suce , et erunt duo in carne una. An tibi penitus obdormisse videtur , qui in hanc vocem excitatus erupit , et non raagis dicere potuisse : Ego dormio, et cor meum vi- Dl ABBATIS 2. Verum id quidem slnc praejudlcla dixerim , si cui forte aliter visum fuerif , maxime si quid aliud inSanctorum pa- ginis invenitur. Ncque enim commu- nem arbitrorfuisse soporem, autnostris similera somnis, quos ncc contempla-' tionis excessus, nec miserationis alTcc- tus , sed infirmitatis defectus immittit ; quos nec verilas, nec caritas, sed ne- cessitas parit. Grave siquidem jugum su-- per filios Adam : non autem in principio super Adam, sed nunc jara super filioa ejus. Quid non grave miseris, quibus et vivere labor est? quibus et (quodpauci videntur advertere, sentire penitus ne- mo ) ipse quoque sensualitatis usus in- venitur oneri, adeo ut nequeat susti- neri, nisi alterna requie foveamur.? .Quid non labor, et dolor, et afflictio spiritus ex omnibus quae sub sole sunt, quando et illud ei gravissimum est , quo potissimum delectatur, vegetatio scilicet et sensificatio carnis? Nimirum quam sit ei dulce consortium, triste divortium manifcstat, dum vix tandem avelli potest , dum corruptio ipsa cor- porispenitus intolcrabilis est vegctanti. Sane non simpliciter corpus, sed corpus quod corrumpitur , aggravat animam : ut immunem ab hoc gravamine priml parcntis animam noveris exstitisse , donec adhuc corpus gererct incorrup- tum. Nimirum in libcrtate posuit eum Dcus , ut intcr summa et infima versans , et in illa excederet siqe difficultate , et ad haec sine- illecebra aut necessitate desccndcret : illa penetrans naturali vi- vacitate et puritate mentis, liaec aucto- ritate dijudicans praesidentis. Denique adducta sunt animalia ad Adam, ut vi- deret quid vdcaret ea ; non ipse aliqua curiositate ductus est ut videret ea. 3. Non sic in nobis libera ratio , sed undique ei luctandura est. Sic enim et ab infimis visco quodam captiva tene- tur, et a summis indigna repellitur : ut nec ab his sine dolore possit avelli, nec ad illa sine magno gemitu vel raro queat admitti. Hinc nempe vim faciunt qui quaerunt animam meara , ut claraaro necesse sit : Infelix ego homo , quis me liberahit de corpore mortis hujus? lnd& priusquam comedam suspiro, quia rcg- IN QUADRAGES iium coelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. Nihilominus tamen et il- lic unitas, et hic tenenda divisio est : eicut et Adam soporatus est in contem- platione, et animalia nominumimposi- tionc discrevit. Sic nimirum, sic et Ahraham in sacrificio, non quidem vo- latilia, sed animalia lcgitur divisisse. Et iMartha erga multa turbatur, cum unum sit necessarium. Necessarium plane unum, et maxime necessarium, quoniam ha;c pars optima ; quse non au- fcretur. Cessahit divisio cum venerit plenitudo , et erit totius sancta^ civitatis Jerusalem participatio in idipsum. In- torim Spiritus sapientiae non modo uni- cus, sed et multiplex est : interiora quidem in unitate solidans, sed sub ju- dicio extoriora distinguens. Utrumque tibi in primitivaEcclesia commendatur, IMA SERMO I. i99 quando multitudinis credenlium cral cor unumj et anima una, ne volatilia scin- derentur : dividcbatur autem singulis prout cuique opus erat , ut animalia seca- rentur. Sit igitur ctiam in nobis, caris- simi, unitas animorum : unita sint CORDA , diligendo unum , quajrendo unum, adhaerendo uni, et idipsum in- vicem sentiendo. Sic nimirum exterior ipsa divisio et evadit periculum, et scandalum non incurrit : dum videlicet otsi propria cuique tolerantia, propria quoque nonnumquam in terrenis agen- dis sententia, sed et diversa interdum dona gratiarum, nec membra omnia actum eumdem videntur habere : unitas tamen interior et unanimitas ipsam quoque raultiplicitatem colligat et con- stringat caritatis glutino , et yinculo pacis. IN QUADRAGESIMA. SERMO I. Quid sit ungere caput , et faciem lavare. l. HoDiE, dilectissimi, sacrum Qua- dragesimse tempus ingredimur , tcmpus militiaj Christiana. Non nobis singula- ris cst ha3c observatio ; una omnium est, quicumque in eamdem fidei conveniunt unitatem. Quidni commune sit Christi jcjunium omnibus Christianis? quidni Capiit suum membra sequantur ? Si bona suscepiinus ab hoc Capite, mala autera quare non sustineamus^ An respuere tristia voIumus,etcoramunicare jucun- dis? Si ita est, indignos nos Capitis hu- jus participationc probamus. Omne enim quod patitur ille, pro nobis est. Quod si in opcre salutis nostra} ei colla- borare pigel, in quo dcinceps coadju- tores nos exhibebimus illi.? Non est magnum si jejunet cum Christo, qui sessurusestadmensam Patris cum ipso. Non est magnum , si compatitur raein- brum capiti , cura quo et glorificandum j est. Felix meinbrum, quod huic adha- ,' serit per omnia capiti , et sequetur il- lud quocumque icrit. Alioquin si forte abscindi separarique contingat, prive- tur statim necesse est etiam spiritu vitae. Quaecuraque enira portio capiti non cohaeret , unde ei jam sensus aut vita? Nec sane deeritqui expositam oc- cupet, ut ne tunc quidera sit absque ca- pite. Gerrainabit rursum radix amari- tudinis , vcnenatum caput iterura pul- lulabit : illud, inquam, caput, quodin eocontriveratante fortis mulier , mater Ecclesia. Dico autera quando per eam regeneratus est in spera vitaj, quem natura filium irae raater carnalis edi- derat. 2. Videbit ergo jam , si fuerit qui re- velatos habeat oculos cordis, et spiri- tualiter intueatur, horrendura omnino monstrum , corpus quidem horainis, caput autera dajraonis habens. Non so- lura autein, sed etiam eruat sine dubio novissiraa hoininis illius pejora priori- bus, cuin vipcreum illud caput,quod prius fuerat amputatura, non absque scptein nequioribus se revertatur. Quis 200 S. BERNAR nonsolo contrcmlscat auditu? Tollcns merabrumChristijfaciammeinbrumdae- moniorum? Abscissusa corpore Christi, satanse miser incorporabor ? Sit procul a nobis semper exsecranda ista commu- tatio, Fratres mei. Mihi omnino adhse- rere tibi bonum est, o Caput gloriosum et benedictum in sa3cula, in quod et Angeli prospicere concupiscunt. Sequar te quocumque ieris : si transieris per ignem , non avellar a te ; non timebo mala , quoniam tumecum es. Tu dolores meos portas, et pro me doles : tu prius transis perangustum passionis foramen, ut latum prajbeas sequentibus membris ingressum. Quis nos separabit a caritate Christi? Ipsa enim est, per quam omne corpus per nexus et juncturas crescit. Hoc glutinura bonum, cujus meminit Isaias. Hsec, per quam bonum est et jucundum habitare fratres in unum. Hoc unguentum, quod descendit a ca- pite in barbam , a capite descendit et in oram vestiraenti, ut ne minima qui- dem fimbria careat unctione. In capite siquidem plenitudo gratiarum , de qua accipimus omnes; incapite universitas miserationis, in capite inexhaustus fons pietatisdivinae, incapite affluentia tota spiritalis unguenti, sicut scriptum est: Unxit te Deus , Deus tuus , oleo lcetitice prce particijnbus tuis. Ipsum tamen, quod tam copiose Pater unxerat caput , Ma- ria quoque ungere non veretur. Calum- niantur quidem discipuli : sed respon- det Veritas pro ea , quod bonura opus sit operata. •3. Denique et nobis hodie quid prae- cipit in Evangelio? Tu, inquit , cttm ye- junaveris , unge caput tuum. Mira digna- tio! Spiritus Domini super eum, eo quod unxerit eum ; et nihilominus ta- men evangelizans pauperibus ait : Vnge caput tuum ! Complacet sibi Pater in Fi- lio , et dum vox sonat in sethere , de- scendit Spiritus in columba. Putatis, Fratres , quia Christi baptismo chrisma defuerit? Manet Domini Spiritus super ipsum : et unctura ab eo quis dubitet? Hic est Filius meus diiectus, in quo mihi bene cotnplacui. Haec plane spiritalis un- guenti fragrantia est. Unxit Pater Fi- Ijum prae participibus suis , in quo praj DI ABBATIS ca^teris singulariter complacct sibL Pa- ter enira diligit Filium, afl^ectu utique divino, et inexperto omni creatur.'». Unxit, inquam, Patcr Filium prae par- ticipibus suis , accumulans supereum universa charismata benignitatis, man- suetudinis, et suavitatis, abundantius eum replens visceribus raisericordiae^t miserationis. Unctum denique misit ad nos, quera nobis exhibuit plenum gratioe et miserationis. Sic unctum a Patre est Caput nostrum , et nihilomi- nusungi postulat et a nobis. Cumjejuna- veris, inquit, ungc caput tuum. Itane aquam petit a rivulo fons indeficiens? Petit sine dubio, aut certe repetit ma- gis. Ad fontem enim unde exeunt , flu- mina revertuntur, ut iterura fluant. 4. Non vero , ut minus habens, quod dederat Christus repetit : sed ne tibi pereat quicquid ad eum referre volue- ris. Siquidem etiara fluminic aqua , si stare coeperit, et ipsa putrescet, et inundatione facta superveniens repelle- tur. Sic PLANE, sic gratiarum cessat decursus, ubi recursus non fuerit : nec modo nihil augetur ingrato , sed et quod acceperat vertitur ei in perniciem. Fi- delis autera in modico censetur dignus munere ampliori. Unge igitur caput tuum , refundens in eum qui supra te est , quicquid in te est devotionis , quic- quid delectationis , quicquid affectionis. Unge igitur caput tuum , ut si qua in te est gratia, referatur ad ipsum : nec tuam quscras^loriara ,*sed ipsius. Ungit enira Christura , qui bonus ejus odor est in orani loco. Meraento sane adversus hypocritas hunc processisse sermonera. Nolite , inquit , fieri sicut hypocritoB tristes. Nonomnimodam nobistristitiam interdicit, sed quse in facie est coram hominibus. Alioquin, cor sapientis ubi tristitia : et Paulum quoque discipulos contristasse non piget , pro eo quod con- tristati sunt ad salutem. Non est talis tristitia hypocritarura : non in corde, sed in facie est. Exterrainant enim fa- cies suas. 5. Nota proinde quod non dixerit, Nolite esse sicut hypocritsetristes : sed , nolite fieri, hoc est fingi. Sic quippe vulgo dicitur : Tristem se facit; aui. IN QUADIVAGESIMA SEIIMO II. 201 magniflcat so; et, Qui beatificat te, in crrorem te adducit; et similia, quae si- mulationis sunt, non veritatis. Tu au- temcumjejunaveris 3 unge caput tuum, et facicm tuam lava. Exterminant illi fa- ciera, tu autem lavare juberis. Est au- tem facics , quae in facie est convcrsatio. Hanc (idelis Christi servus lavat, ne quod offendiculum preebeat intuenti : hypocrita magis cxterminat, dum sin- gularia magis et inusitata sectatur. Sed nec caput ungit, cujus affectio elonga- tur a Christo , et vanis favoribus delec- tatur. Ungitpotius semetipsum, ut pro- priac fragrantiam opinionis rcspcrgat. Aut certe quia manifestum est non esse caput liypocritae Christum : nec suum tamen qualecumque caput ungere po- test, cujus mens non propriaj testimo- ungat. Est autcm caput isfud , hicns in- terior, quae tunc ungilur in jejunio, cum spiritualiter dclectatur in eo. An vero tibi novum videtur , ut dicamua caput ungi jcjunio ? Ego plus dico j ctiam impinguatur. Numquamne lcgistl quod scriptum cst, Vt alat eos in famel Est ergo jcjunium corporis , capitia unctio ; ct carnis incdia, refectio cordis. Quidni dixcrim unctioncm , qua3 et me- detur vulneribus, et exaspcratas con- scientias lenit? Emat igitur hypocrita jejunio suo oleum peccatoris : ego meum interim non vendojejunium, et ipsura mihi olcumest quo ungar. JJnge^ inquit, caput tuum, ne quid forte mur- muris aut impatientiae subeat. Non so- lum autem , sed et gloriare in tribula-^ tione, sicut ait Apostolus. Gloriare, in- nio conscientiae, sed adulationibus dc- 1 quam, scdabsque omnistudio vanitatis, ut sit etiam facies munda ab oleo pec- catoris. mulcetur. Date nohis, aiunt fatuae vir- gines, de oleo vestro. Cur hoc? Quia in vasis suis oleum non habent. Sednon est prudentium hujuscemodi oleura dare. Quod cnim sibi fieri nolunt, quando ipsa}facicntaliis?AudiveroProphetam, cui inccrta ctocculta sapicntise suse re- vclaverat Deus. Oleum , inquit , peccato- ris no7i impitignct caput meum. Emunt olcum istud hypocritae, sicut ait Domi- nus : Amen dico vohis, receperunt mer- ccdcm suam. Exterminant enim facies mas , ut appareant jejunantes. Vidcs quam brevi scrmone hypocritas et sin- gularitatis notat, et arguit vanitatis. Yidc etiam quam paucis et coram Deo Kuadcat bona , ct coram hominibus pro- Videre. Unge caput tuum , et faciem tuam Java : hoc cst , sic te irrcprchensibilcm foris exhibc,ut divinam tibi conciliare studcas gratiam : ct ante oculos huma- nos non propriam qua^ras gloriam , sed auctoris. 6. Potest tamen et alio modo lota fa- Clcs, conscientia pura ; et unctum caput intclligi mens dcvota. Quod si id pro- Las, adversus duplex vitium, quod maxime solcnt appetere jejunantcs , hxc duo vcrba ablutionis et unctionis dicta videntur. Alius enim jejunat stu- dio vanitatis, et huic dicitur, Facicm tmmlava. Aliusjejunatcum impaticntia ct rancorc, et Iniic opus ost ut caput SERMO II. Quomodo debeamus converti ad Dominum. •i. CoNVERTiMiNi ad mc in toto corde vestro , in jejunio , et fletu , ct planctu : et scindite corda vestra, ct non vestimenta vestra, ait Dominus omnipotcns. Quid sibi vult, dilectissimi , quod praecipit Dominus , ut convcrtamur ad eum ? Ubique enim est; et replet orania, et nihilominus complectitur universa. Quo me vertam , ut convertar ad te , Do- mine Deus meus? Si ascendero in coelum , tu illic es : si descendero in infernum, ades. Quid jubcs? quo con- vertar ad te? Supra , an infra? ad dexte- ram , an ad sinistram? Consilium istud est, Fratrcs mci : secretura est, quod solis credatur araicis. Mystcrium regni Dei est : Apostolis rcvelatur in aure, nam turbis nihil dicitur absque para- bola. Nisi cowersi fueritis^ iuquit, et efficiamini sicut parndus iste, non intra- bitis in regnum ceelorum. Agnosce plane quo velit ut convertamur. Ad Parvulum converli necesse est , ut discamusab eo, quia mitis estet humilis corde : ad hoc siquidem parvulus datus estnobis.Sane idem et magnus est, scd in civitate Do- mini , cui et dicitur : Exsutta et lauda 202 S. BERNAR hahitath Slon , quia magnus in medio tui sanctus Israel. Quidtuinflaris, o homo? Quid extolleris sine causa? quid alta sapis , et oculi tui omne sublime vident, quod tibi noncedet in bonum ? Subli- mis quidem Dominus , sed non ita pro- ])onitur tibi : laudabilis magnitudo il- lius, non etiam imitabilis. Elevata est magniflcentia illius, et non poteris ad eam : nec si te ruperis , apprehcndes. Accedet , inquit, homo ad cor altum, et exaltabitur Deus. Excelsus siquidem Dominus et humilia respicit, et alta a longe cognoscit. Humiliare, et appre- hendisti. Hsec plane lex pietatis , et propter hanc legem sustinui te, Do- mine. Si forte sublimitatis esset via proposita, et illic iter quo ostenderetur salutare Dei, quanta facerent homines ut exaltarentur? Quam crudeliter invi- cem sternerent , invicem conculcarent ! Quam impudenter reperent, manibus- que et pedibus conarentur in altum , ut imponerent sese homines super capita aliena! Et certe qui contendit super- gredi proximos, multas inveniet diffi- cultates , multos habebit a;mulos , mul- tos patietur contradictores, ascendentes equidem ex adverso : nihil vero faci- lius estvolenti , quam humiliare seraet- ipsum. Hoc verbum est, dilectissimi, quod omnino nos reddit inexcusabiles , ut ne tenue quidem nobis velaraen praetendere liceat. 2. Sed jam ad hunc Parvulum, ad mansuetudinis, et humilitatis Magis- Irum quonam modo converti necesse t:t, videamus. Convertimini , inquit, (id me in toto corde vestro, Fralres , si dixisset, Convertimini , nihil addens; essetnobis forsitanliberurarespondere : Factum est, jam aliud propone manda- tum. Nuncautem spiritualis (utaudio) conversionis nos admonet, quae non una die perflcitur : utinam vel in omni vita 5 qua degimus in hoc corpore, valeat consummari. Corporis nam- que conversio, si sola fuerit, nulla erit. Forma siquidem conversionis est ista , non veritas , vacuam virtute ge- vens speciera pietatis. Miser homo, qui totus pergens in ea quae foris sunt , et ignarus interiorura suorum, putans DI ABBATIS aliquld se esse, cum nihil sit, ipse sa seducit! Sicut aqua effusus sum, ait Psalmista in persona hominis hujuscc- modi , et dispersa sunt omyiia ossa mea, Et aliusquidam Propheta : Comederunt , inquit, alieni robur ejus , et ignoravit. Exteriorera quippe superficiem intuens, salva sibi omnia suspicatur, non sen- tiens vermem occultum, qui interiora corrodit. Manet tonsura, vestis necdura mutata est, jejuniorum regula custodi- tur, statutis psallitur horis; sed cor longe est a me , dicit Dominus. 3. Attende solerter quiddiligas,qui(J metuas ; unde gaudeas , aut contristeris: etsubhabitu religionis animura saecu- larem, sub pannis conversionis inve- nies cor perversum. Totum enim cor in his quatuor affectionlbus est : et de his accipiendura puto quod dicitur , ut in toto corde tuo convertaris ad Dorainura. Convertatur proinde araor tuus : ut nihil oranino diligas nisi ipsum, aut certe propter ipsum. Convertatur etiam ad ipsum timor tuus : quia perversus est timor oranis, quo metuis aliquid prae- ter eura, aut non propter eura. Sic et gaudiura tuura, et tristitia tua sequo convertantur ad ipsum. Hoc autem ita flet, si non nisi secundum eum doleas, aut Iseteris. Quid enim perversum ma- gis , quam Isetari cum male feceris , et in rebus pessimis exsultare? Sed et ea quoque quae secundum carnem est tris- titia, mortem operatur. Si pro tuo sive proximi peccato doles, bene facis, et Iiaec tristitia est ad salutem. Si gaudeas ad munera gratiae , hoc gaudium sanc- tum est, et securum gaudium in Spiri^ tu sancto. Debes et in dilectione Christi fraternis congaudere prosperitatibus, et adversitatibus condoiere , sicutscrip- tum est : Gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus. 4. Verum ne ipsa corporalis quidem est parvipendenda conversio , quia spi- ritualis Imjus adminiculura noscitur esse non parvum. Inde est quod in hoc loco Dominus cum dixisset . in toto corde^ adj unxit protinus , in jejunio : quod uti- que corporis est. Volo tamen vos ad- monitos esse Fratres meos, observan- dum illud non ab escis tantum , sed ab IN QUADRAGES omnlbus illeccbris carnis, ct universa torporis voluptate; immo vcro jeju- nandum est longe amplius a vitiis, quam a cibis. Sed est panis a quo vos jejunare nolo,ne forte deficiatis in via: et si nescitis, panem dico lacrymarum. Sequitur enim : m je/u»u'o, et /letu, ct planctu. Exigit enim planctum a nobis poenitentia prceteritae convcrsationis : exigit fletum desiderium futurae beati- tudinis..Facit me de Jaqueo ve- nantium. Confitemini illi toto corde, tota anima , tota virtute , et ex ipsis medullis cordis gratias ei agite , dicen- tes : Quoniam ipse liberavit me de laqueo venantium. Et ut noveritis quam mag- num sit beneficium hoc , et sciatis quee a Deo donata sunt vobis, audite quod sequitur : Et a verbo aspero. 0 homo , Tel magis bestia , laqueum non time- bas? Tirae vel malleum. J verbo, in- quit, aspero. Quod est hoc verbura, nisi illud insatiabilis gehennae : Affer, affer, percute, dilacera , cito interfice, velo- citer spolia detrahe? Quid est verbum asperura , nisi , ToUatur impius ne videat gloriam Dei? Quomodo exsultant vena- tores capta bestia , et clamant : Tolle , tolle , infige verubus, infer prunis, et male bullientibus impone lebetibus? A^^erbum asperum fuit, quod protulit domusexasperans, populus Judseorum : Tolle^ tolle , crucifige eum. Quara hor- ribile verbura , quara asperura , quam crudele ! Vere dentes eorura arma et sagittae , et lingua eorum gladius acu- tus. Hoc verbum asperum tu sustinuisti, Doraine. Cur , nisi ut nos liberares a "verbo aspero ? Sit jam pietatis tuse , ut non sustineamus nos , quod tu dignatus es sustinere pro nobis. 3. Respondent homines saeculares, cum eis suaderaus agere poenitentiam'', et dicunt : Durus est hic sermo. Nempe hoc est quod in Evangelio legimus. Lo- quebatur de poenitentia ipsa Dominus, sed in figura , tamquam his quibus non crat datum nosse mysterium regni Dei. Cumque audirent dicentem , Nisi man- ducaveritis carnem filii hominis , et bibc- rilis ejus sanguinem , dixerunt : Durus est hic sermo , et abierunt retrorsum. Quid autem est manducare ejus car- nem , et l)ibere sanguincm j nisf conv- municare passionibus ejus,ct eara con- versationcm imitari , quam gessit in carne?Unde et hoc designat illibatura illud Altaris sacramentum , ubi Domi- nicum corpus accipimus : ut sicut vide- tur illa panis forma in nos intrare ; sic noverimus per eam quam in terris ha- buit conversationem , ipsum intrare in nos , ad liabitandum per fidem in cordi- bus nostris. Cum enim justitia ingredi- tur, ille ingreditur qui factus est nobis a Deo Patre justitia. Spd et qui nianet in caritate , in Deo manet , et Deus in eo. Sed tamen adhuc multi nobis di- cunt : Durus est hic sermo. Ergone durum est momentaneum hoc et levc tribulationis, quod supra modum in sublimitate aeternum pondus gloriee ope- Vatur in nobis? Durum est brevissirao et levissimo labore cruciatus illos et tormenta redimere , quse nullus termi- nus finiat, nullus^nimus sufficiat cogi- tare? Durum vobis videtur cum dicitur, Jgite pcenitentiam? Erratis; sed audi- turi estis aliquando verbum asperura , serraonem durura, auditionem raalam : Jte maledicti in ignem cEternum. Ita, dico vobis, hoc timete, hoc durum repu- tate : et invenietis , quia jugum Do- mini suave est , et onus ejus leve. Si in seipso suave illud credere necdum potestis , vel hoc non ignoratis , quo- nian^ hujus comparatione suavissimum est. 4. Vos autem , Fratres mei , vos pen- nati,ante quorum oculos frustra jaci- tur rete ; vos qui divitias hujus saiculi penitus reliquistis , quid timeatis a verbo aspero, quando jam liberati estis a laqueo? Felix tu Idithum, pro quo psalmi quidam inscripti sunt, qui trans- silisti laqueum , ut omnino longe fieres a verbo aspero. Quibus enim dicetur , Ite maledicti in ignem oeternum ; Esurivi enim, et non dedistis mihi manducare; quibus, inquam , dicetur , nisi his qui substantiam hujus mundi habuere? Numquid non valde exhilarantur ad verbum hoc corda vestra , et spirituali jucunditate replentur? Numquid non pretiosiorera ducitis paupertatera ves- tram thesauris saeculi? siquidem ipsa iN vsAimvm Qcri nJHJTJT sEnyio i\. cst qncB liberat vos a verbo aspero. Quomodo namque a nobis cxigat Deus , quoJ pro ipsius amore relictum est? Et tamen etiara hoc facitis, et de labore manuum vestrarum Christus alitur et vestitur, utnihil dcsit. Agitc ergo gra- tias, exsultate et dicitc : Quoniam ipse liberavit me de laquco venantium, et a verbo aspero. Exsultate, inquam , sed adhuc interim cum trcmorc. Lgetos vos csse volo, sed nondum securos; gau- dcntcs in Spiritu sancto , sed tamcn pavcntes adliuc , et caventes a reci- divo. 5. Quid enim vobis ultra pavcndum ost?Unum utique,idque gravissimum, peccatura Judae, peccatura apostasia). ijene enim factum est, ut pennas acci- peretis sicut columbae, et volaretis ad requiescendum. IVam in tcrra non erat rcquies, scd labor, et dolor, et afflic- tio spiritus. Quid ergo timendum est sic volanti,nisi ne forte cadaver vel simile aliquid in tcrra videat, cujus desiderio tractus videatur a venatoribus illis pessimis, et prxparatis laqueis capiatur, et sint novissima hominis illius pejora prioribus? Hoc,inquam, omnino timcndum cst, ne quis aut corde solo, aut etiam cor-pore ad vomi- tum revertatur. Legirnus enim de fiiiis Israel , quia corde rcdierunt in j^gyp- tum. Nam corpore reverti, clausum post corum talos llubruni mare prohi- bebat. Hoc cst quod vehemcntcr singu- lis quibusquc timendum cst, ne quando forte eatenus Dcum offendant, ut mani- feste abjiciantur et evomantur ab eo : aut si pudorneget apostasiam corporis, tepor ipsc paulatim ingcrat apostasiam cordis : ut vidclicct sub liabitu religio- nis cor soecularc gcrant, ct quidquid saecularis consolationis invcnire potuc- rint, amplectantur. Neque cnim sumus nos Apostolo sanctiorcs, qui tamcn ve- rebatur, nc forte cum aliis praedicasset, ipse rcprobus efficeretur. Scd id tamdiu timendum est, donec laqueus contritus sit, donec «:orpus istud anima dcpo- sueril. Nam ct ipsum corj^us laqueus quidam cst : unde ct oculus lcgitur ani- luam dcpraidari.Minimc crgo dccct csse iccurum homiuem, (fui sccum portat 217 laqueum suum : immo vcro bonum est magis habitare iu adjutorio Altissimi, ut per eum possit laqucus evitari. SERMO IV. De ver$u quarto, Scapulis suis obumbrabif tibi , etc. i. CoNFiTENTi humiliter, ct devole gratias referenti, non immerito am- pliora beneficia promittuntur. Nara qui fidclis invenitur in modico, jure con- stituetur super multa : sicut e contrario accipicndis indignus est, qui fuerit de acceptis ingratus. Itaque devotae illi gratiarum actioni respondet spiritus : Non id solum, inquiens, faciet, sed et scapulis suis obumhrahit tihi. Credo in his scapulis geminara Dei proraissio- ncra intelligendara, vitae scilicet ejus quffi nunc est, pariter et futura?. Si enira solura promitleret regnura, et in itinere deesset viaticura, omnino con- quererentur homincs, et responderent: Magnum quidem est quod promittitur, sed perveniendi illuc nulla facultas datur. Propterca qui post hoc sajculum vitam promisit ffiternara, ipse danduin eliam in hoc sa^culo centuplum provi- dentissima pictate promisit. Quid jara excusationis, habes, o homo? Profecto obstructum est os loquentium iniqua. Quid plus afferet inimicus ad tentan- dum, nisi quia longa futura est vitatua? Et si grandis tibi reslat via, cur hoc timeas, cui fortis cibus datur, ne defi- cere possis in via ? Eliae utique cibus allatus est ab Angelo, quo nullus in humana consuetudine vilior invenitur, scilicet panis et aqua : tanta tamen in co fortitudo collata est, ut quadraginta diebus ambulans non fatigaretur nec csuriret. Yis tibi hunc cibum ab Ange- lis ministrari? Mirum valde, si non vis. 2. Quod si cibura hunc desideras, et angclica ministeria non superba, sed humili magis ambitione requiris; audi quomodo srriptum sit de Domino, quia tcntante diabolo, et suadente, ut de lapidibus faccret pancm, restitit, et dixit : iVou in solo pane viiit homo^ sed in omni verbo quod procedH de ore Dei. 218 S. BERNAR Deinde tentationibus superatis, et ten- tiitore fugato, accesserunt Angeli, et ministrabant ei. Et tu ergo, si vis ha- bere ministerium Angelorum, fuge consolationes saeculi, et tentationibus resiste diaboli. Renuat consolari anima tua inaliis, si vis in Dei memoria delec- tari. Cum esuris, currere suadet ad panem: at tupotius audidicentem,iVow insolo pane vivit /lomo.Cur enim tanta varietate distraheris , ut modo cibum , modo potum , modo vestem aut lectum , nisi pro sola corporis necessaria susten- tatione requiras, qui in uno, id estin verbo Dei , potes haec omnia invenire ? Manna enim est , omnem saporem ha- bens, et odoris delectationem; requies est vera et sincera, suavis et salubris, jucunda etsancta. 3. Haec estpromissio vitae prsesentis. !Vam promissionem futurse quis expli- cet ? Si exspectatio justorum laetitia , et tanta laetitia,ut omne quod desideratur in saeculo, non valeat ei comparari : ipsum quod exspectatur, quid erit? Oculus non vidit , Deus , absque te , quae praeparasti diligcntibus te. Sub his ita- que scapulis quatuor nobis beneficia conferuntur. Sub his enim abscondi- mur : sub his ab incursu accipitrum et milvorum protegimur, quae sunt aereae potestates : sub his umbraculum salu- bre refrigerat nos , et repellit nimium solis fervorem : sub his quoque alimur ct fovemur. Ait enim Propheta in alio psalmo : Quoniam ahscondit me in taber- naculo suo in die malorumf id est, dum adhuc dies mali sunt, et in terra aliena sumus, quae data est in manus impii, in qua non est regnum pacis, nec Deus pacis regnat in ea. Nam si regnat, quid est quod orantes dicimus : Advenial regnum fwMmFNecesse igitur est abs- condere interim , si quid liabemus boni : quoniam thesaurum regni ccelorum , qui invenithomo, abscondit. Propter quod etiam corporaliter in claustris et in silvis abscondimur. Et si scire vultis quantum in hac absconsione lucramur, credo nullura hic esse , qui si quartam partem eorum quae facit, in saeculo actitaret, non adoraretur ut sanctus, rcputaretur ut angelus : nunc autem DI ABBATIS quotidie tamquam negligcns arguitur et increpatur. Parumne hoc lucrum du- citis, quod non reputamini sancti ante- quam sitis? Annon timetis ne forte vili mercede hic recepta, in futuro mercc- dem non habeatis ? Necessaria est ergo haec absconsio non solum ante oculos aliorum, sed etiam multo magis anto teipsum. Hoc enim habet Dominica illa sententia : Cum feceritis omnia quceproeci- fiuntur vohis, dicite : Seyyi inutiles sumus ; quod dehuimus facere fecimus. Yae enim nobis si non fecissemus. Et haec est uti- que MAGNA viRTUs ct summa securitas, quando et pie vivis; et tamen plus attendis quae desunt tibi, quam quae obtinuisse videris, oblitus quae retro sunt, et extendens te in anteriora. Haec igitur est absconsio, quam sub scapulis Domini praestari dixeramus; qualis for- sitan absconsio fuit vel obumbratio, quae Mariae facta est a Spiritu sancto , ad celandum videlicet tam incompre- hensibile sacramentum. 4. De protectione quoque idem iste Propheta ait : Obumhrasti super caput meum in die helU. Sicut enim videns ve- nientem accipitrem mater expandit alas suas , utpulli subeant , et habeant tutum refugium : sic nobis parata, et qUodam- modo dilatato sinu extensa est summa illa et ineffabilis pietas Domini nostri. Unde et supra dixit : Quoniam refugium meum es tu. Jam vero sub ipsis quoque scapulis et umbraculum salubre, et protectionem habemus. Sicut enim iste corporeus sol , licet bonus sit et valde necessariua, tamen et fervor ejus, si temperatus non fucrit, infirmo capiti , et splendor infirmis oculis nocet, nec est solis culpa , sed infirmitatis : sic etiam Sol justitiaj est. Unde et dicitur : Noli nimium justus esse. Non quod jus- titia boaa non sit ; sed quia dum adhuc infirmi sumus, oportet ipsa bona gratia temperari , ne forte elationis aut indis- cretionis vitium incurramus. Quid enim est quod incessanter orantes et suppli- cantes non possumus ad eam, quam desideramus , gratiae abundantiam per- venire ? Putatis quia avarus aut inops factus est Deus , impotens aut incxora- bilis? Absit hoc, prorsus absit : sed IN PSALMUM QUI ipse cognovlt figmentum nostrum, et scapulis suis obumbrat nobis. Non ta- men a petitione propterea cessandum est-: quia etsi non dat ad satietatem , dat tamen ad sustentationem : etsi cavet nobis a fervore nlmio ; tamen fovet nos tamquam raater calore suo. IIoc est enim quartum quod diximus sub sca- pulis ejus nobis pracstari , ut tamquam puUi calore materni corporis fbveamur, ne foris vagantes moriamur, refriges- cente nimirura caritate ; quae non dif- funditur in nobis nisi per Spiritum qui datur nobis. Sub his igitur pennis ejus securus sperabis, ut videlicet de exhi- bitione praesentium munerum firma sit exspectatio futurorum. SEMIO V. Dt versyt gutnto , Scuto circumdabil te verilas ejus. i . ViGiL ATE ei orate, ut non intrctis in ientationem. Et quis hoc dixerit, scitis, et tempus scitis : Domini enim est ver- bura istud instante jam passione sua. Et attcndite quoniam ipse quidem erat passurus, et non Discipuli : nec tamen pro se dicebat orandum, sed pro illis. Unde ad Petrum ait: Ecce satanas expe^ tivit vos ut cribraret sicut trilicum : ego autem rogavipro te, ut non deficiat fides tua, et tu aliquando comersus confirma fratres tuos. Si tantum illos oportebat timere in passione Domini, quantum nobis timendum est, Fratres, in pas- sione nostra ? Vigilate proinde et orate , ut non intretis in tentationem, quoniam undique circumdati estis tcnlationibus. Unde et legistis, quia tentalio est vita hominis super terram. Itaquc si tot ten- tationibus plena est vita nostra, ut non immerito tota ipsa tentatio debeat ap- pellari : pervigili circumspectione opus est et oratione , ne inducamur in eam. unde cst et illud in orationc Dominica : Et ne nos inducas in tentationem. Quia ergo undique sic circumdatus cs tenta- tionibus, scuto circumdabit te veritas ejus; ut quemadmodum undique bella, ita undique sint et pra;sidia. In quo et omnino illud manifestum est, spirituale scutura esse oportere quod circumdare nJDITyiT SETiMO 7. 219 potest. Veritas autera circumdat , quia verax qui promittit, et sic exhibet ut promittit. Fidelis Deus, ait Apostolus, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis. 2. Non incongrue sane scuto compa- ratur gratia divinaj protectionis, quod in superiori parte amplum et latum est, ut caput humerosque custodiat ; in in- feriori vero strictius, ut minus oneret, maxime quod graciliores sint tibiae , nec tara facile vulnerentur, sed nec adeo periculosum sit illis in partibus vulne- rari. Sic omaino, sic militibus suis Christus ad inferiora tucnda , id est car- nem, raagnam (ut ita dixerira) stricti- tatein atque penuriara rerum tempora- lium donat; nec vult eos illarum multi- tudine prsegravari, sed ut victum et vestitura habentes, queraadraodura ait Apostolus, his contenti siraus : in su- perioribus vero ampliorera latitudinem, et abundantiara gratiae spiritualis. Sic enira habes : Primum qucerite regnum Deiet justitiam ejus, etomnia adjicientur vohis. De victu utique dixit et vestitu, unde dixerat sollicitos essc non debere. Nam et haec ipsa Pater noster coelestis benignissima pietate ministrat, ob du- plicem scilicet causam : ne vel omnino credercraus infensura, si ista negaret, et sic desperaremus; vel illorum nimia sollicitudo, spiritualis exercitii ficrct detriraentura. Sine his enim neque vi- vere, neque Deo servire est. Caeterum quanto strictius , tanto melius. 3. Itaque scuto circumdahit fe veritas eJus;non timehis a timore nocturno,a sagitla volante in die, a negotio peram- hulante in tenehris , ah incursu et doemo- nio meridiano. Hae sunt quatuor ten- tationes, quibus undique circuradati, necesse habemus circumdari etiam scuto Domini, ut sit nobis a dextris ct a sinistris, antc et retro. Hoc enim praemonitos vos esse volo, neminera super tcrram absque tentatione victu- rum, ut cui forte tollitur aliqua, alte- rara securus exspectct : aut fortc non securus , sed pavidus magis : et sic pctat ab ea liberari, ut numquara sibi in cor- pore r ortis hujus libcrtatcni pcrfectam seu rcquiem audeat polliceri. Qua in re 220 consideranda cst nobis tam benigna erga nos divinaj pictatis dispcnsatio, ut quibusdam nos tentationibus patiatur diutius occupari, ne fortc periculosio- Tcs occurrant : ab aliquibus vero citius liberet , ut possimus in aliis , quas nobis utiliores fore praevidet, exerceri. Ve- rum considerandum nobis est, sed non niodo, quae sint istae quatuor quas hic ponit, Credo enim quod in hoc ordine, quo hic numerantur, contra eos qui convertuntur insurgunt, et velut prin- cipes sunt omnium tentationum. 8EI13IO VI. De altera parte versus quinti , Non timebis a ti- more noclurno ; e( de versu sexto, A sagitta volante in die, etc. 1. SoLET in divinis Scripturis adver- sitas designari per noctem : et scimus quia adversus eos qui convertuntur, primum esse certamen de raolestiis cor- poris consuevit. Caro enim, hactenus indomita, castigari et in scrvitutem redigi nequaquam sequanimiter patitur: sed adhuc memor recens perditae liber- tatis, acrius concupiscit adversus spiri- tum, maximeque in his poenis, in qui- J)us estis vos quotidie morientes, immo vero morte affecti tota die, quae et supra vires sunt, etultra naturam, et contra consuetudinem vestram. Quid igitur mirum si turbant ista, maxime cos, qui necdum consueverunt, nec- dum satis in promptu habent recurrere ad orationem , refugere ad meditationes sanctas, ut sic relevetur diei pondus et sestus? Necessarium plane nobis inter ipsa nostraj conversionis initia scutum Domini, ut non timeamus a timore noc- turno. Bene autem dicitur non timen- dum a timore nocturno, et non dicitur a nocte : quia non ipsa afflictio tentatio est, sed magis timor ipsius. Nam et omnes laboramus, cum tamen non om- iies inde tentemur : et qui tentantur , juulto magis timore futurae poenae, qiiam praesentis dolore laeduntur. 2. Quia crgo timor ipse tcntatio est, congrue dictum est ei qui circumdatur scuto Pomini, quod a tentatione l\ac non timebit- forte impugnabi(ur, forte BERNyVRDI ABBATIS tentabitur, forte timebit noctem, scd non ei timor iste nocebit : magis autem si non fuerit dominatus, tunc immacu- latus erit, et emundabitur, sicut scrip- tum est, quia territi purgabuntur. Ca- minus est timor iste; sed ut examinet, non exurat, veritas facit. Nocturnus plane et tenebrosus timor : sed facile hunc radius veritatis exsuperat. Ingerit enim oculiscordisnunc quidempeccala quae fecimus ; ut quemadmodum de se Propheta ait, etiam nos in flagella parati sumus, annuntiantes iniquifa- tem nostram , et cogitantes pro peccato nostro : nunc vero aeterna supplicia quae meruimus, ut in eorum compara- tione quae evadimus, universa quae patimur delicias reputemus : nunc quo- que coelestia praemia, ad qua; tendimus, crebro videlicet memorantes, quoniam non sunt condignae passiones hujus tem- poris ad futuram gloriam quae revelabi- tur in nobis : nunc etiam ea quae pro nobis pertulit Christus, ut crebro con- siderantes quanta sustinuit illa majestas pro inutilibus servis, erubescamus non sustinere vel parva pro nobis. 3. Sed fortasse praevaluit veritas, praesertim tam multiplex et usquequa- que circumdans , non repellere modo , sed etiam expellere penitus liunc timo- rem. Nox praecessit : ut filius lucis ct diei honeste ambulans, time sagittam. Leviter volat, leviter penetrat : scd dico tibi, non leve infligit vulnus, cito interficit. Nimirum sagitta haec vana gloria est : non est, unde haec im- pugnet pusillanimes et remissos. Oui ferventiores esse videntur , ipsi pa- veant , ipsi sibi caveant in hac parte : nihilominus adhuc soUiciti non dcsc- rere scutum inexpugnabile veritatis. Quid enim aliud tam contrarium va- nitati ? Nec sane huic opponenda sa- gittae secreta illa et quodammodo inti- ma veritatis exigimus : semetipsam noverit anima , de se teneat veritatera. DiFFiciLE prorsus ( ni fallor) homo ver- bis laudantiura horainem in vita sua abduci poterit altura sapere , si se intus ad lucem veritatis sollicita considera- tione discutiat. Nonne enim si propriam cogitat conditionem, dicturug estsibij IN PSAI4MUM QUl Quid superhis terra et cinis ? Nonnc si propriam considerct corruptionem , fa- tcatur ncccsse est, quoniam non est in eo bonura? Sed et si forte aliquid habcre vidctur, non invenict, puto, quid respondeat Apostolo dicenti : Quid habes quod non accepisti? Et alibi : Qui stat, videat ne cadat. Postremo si fideli- ter computct, facile ilH erit advertere, quod nec cum decem millibus possit occurrere ei , qui cum viginti millibus venit ad se, et omncs justitias suas tamquam pannum menstruatsercputari. .4.Eadem quoque veritas et cis nihilo- minus opponenda est tentationibus quse sequuntur. Nec enim vcl sic desistit hostis antiquus, scd ad callidiora forte convertitur argumenta. Firmam proba- vit utroque latere turrim:non est quod vel a sinistris pusillanimitatc timoris, vel a dextris eam bumanis concutcre laudibus, in utraque jam molitione frustratus, attentct. Sed si viribus, in- quit, dejiccre ncqueo, forte dcciperc possum alicujus ingcnio proditoris. Quis putas, erit hic prpditor.? Planc cupidi- tas, radix iniquitatis; ambitio, sublile malum , secretum virus , peslis occulta , doli artifex , matcr hypocrisis, livoris parens, vitiorum origo, criminum fo- mes , virtutum aerugo , tinea sanctitatis, excaecatrix cordium , ex remediis mor- bos creans, gencrans ex mcdicina lan- guorcm. Contempsit vanam gloriam, ait, quoniam vana est : forte solidius aliquid affcctaret, forte honorcs , forte divitias. Quantos hoc negotium peram- bulans in tcncbris trudi fecit in tene- bras cxteriorcs , veste spolians nuptiali, et virtutum exercitia fructu pictatis evacuans? Quantos pcstis haec nequiter supplantatos turpitcr quoque dejccit, ut caetcri quique , quos latuit occultus effossor, subitam cxpavesccrent ad ruinam? Quidvcro hunc fovet vermem aliudquam mcntis alienatio , ct oblivio veritatis? Aut quid nisi veritas hunc prodcndum vestigat proditorem, et ne- gotium arguit tenebrarum? Nimirum ha;c cst quae dicit : Quid jyrodcst hnniini si universum mundum lucrctur , scaulcm perdof, el detrimcntum sui faciat? Et item : Potentes , ait, poteutcr formenta IIA n I TA 2' S E R M O VI. 221 patientur. IIa?c est quae sedula sugges- tione rcducit in mentem, quam sit iu ambitu frivola consolatio, grave judi- cium, usus brevis, finis ignotus. 5. Ilucusque tentationes Domini : quartam inimicus non praesumpsit af- fcrre. IUa enim de ignorantia est : nec dubitabat sapicntissimum , qui sic mo- derabatur rcsponsiones suas, utin nul- lo umquara possct deprehendere qucd qusercbat. Prima siquidem tentatione esuricnti suadebat de lapidibus panem faccre : scd ille nec posse , nec non posse rcspondens, clbum alium praetendit, diccns : Non in solo pane vivit homo, sed in omni verho quod procedit de ore Dei, Secunda vero tcntatione praecipitium suadebat, promittens quia non laedere- tur si Filius Dei esset; et sic videns omnis civitas laudaret eum et magnifi- caret : et nec esse se,nec non esse res- pondit. Tertia de ambitione f uit , quan- do omnia rcgna mundi promisit, si cadens adoraret eum. Videsne quod ambitionis via adoratio diaboli sit, qua videlicct ad honores et gloriam mundi pervenicndum suis ille adorato- ribus pollicctur? Quarta (ut dixi) ten- tatione apud eura abstinuit , cujus ni- mirum tantam esset expertus prudcn- tiam ex rcsponsis. 6. Quid autem adversus alios faciat , quos videt omnimodo diligere justitiam et odisse iniquitatcm?Quid nisi ut ini- quitatem palliet virtutis imagine ? Quos cnim perfectos boni noverit amatorcs, malum eis sub specie boni non mcdio- cris,scd pcrfccti pcrsuadere conatur; ut cito consentiat qui magnopcre dili- git bonum, et facile qui currit, incur- rat. IIoc est igitur daemonium non modo diurnum, scd etiam meridianum. An- non hoc ttmuit Maria, quando ad no- vam Angeli salutationcm expavit? An- non hoc insinuabat Apostolus, cum diccrct : Non enim ignoramus cogitatio- ncs ejus ? Ipse enim angelus satanae transfigurat se in Angelum lucis. Annon dcnique hoc ipsum mctucbant Disci- puli, quando videntes Dominum supcr mare ambulantcra , clamabant putantcs phantasma cssc? Et vide quam bene congruit, quod quarta vigilia noctis 222 S. BERNAR fuisse (licitur , quando contra tentatio- nem quartara vigilasse DiscipuU per- hibentur. Nec vero inre manifestissima nostro arbitror opus esse eloquio , quod videlicet sola sit veritas,quaj palliatam detegit falsitatem. 7. Quatuor has tentationes etiam in generali statu Ecclesiae haud difficile diligens considerator inveniet. Nonne enimtimornocturnus exercebat novel- lam adhuc Ecclesiae plantationem , quan- do omnis qui occiderat servos Dei , ar- bitrabatur obsequium se prsestare Deo? Demum persecutione cessante et die reddita, turbavit eam gravius et affli- xit sagitta volans, quando exierunt aliqui de Ecclesia inflati spiritu carnis suse, inanis et volatilis glorise cupidi : et volentes sibi facere nomen , linguas- suas magnificando , diversa et perversa dogmata fabricaverunt. At nunc quidem pax a paganis, pax ab hpereticis : sed non est pax a falsis filiis. Multiplicasti gentem, Domine Jesu, sednon magni- ficasti laetitiam : quoniam multi sunt vocati,pauci vero electi. Oranes Chris- tiani, et oranes fere quse sua sunt quae- runt,non quae Jesu Christi. Ipsa quo- que ecclesiasticae dignitatis Officia in turpem qusestum et tenebrarum nego- tium transiere : nec in his salus aninia- rum, sed luxus quaeritur divitiarum. Propter hoctondentur, propter hoc fre- quentant ecclesias, Missas celebrant, Psalmos decantant. Pro episcopatibus et archidiaconatibus impudenter Iiodie decertatur, ut ecclesiarum reditus in superfluitatis et vanitatis usus dissi- pentur. Superest jam utreveletur homo peccati, filius perditioiiis , daemonium non modo diurnum , sed etmeridianum ; quod non solum transfiguratur in An- gelura lucis, sed extollitur supra omne quod dicitur Deus,aut quod colitur. Nimirum insidiatur crudelius calcaneo matrisEcclesi3e,a qua dolet caputsuum esse contritum. Hic plane gravissimus erit incursus : sed ab hoc quoque Ec- clesiam electorum Veritas liberabit, propter eos brevians dies , et daemoniura meridianura destruens illustratione ad- ventus sui. Et haec quidem.dicta sint de tentationibus istis;namet in sermone DI ABBATIS quodam super Cantica canticorum mc- mini me super his tractasse similiter, cum meridiani hujus daemonii mentio incidisset, ex occasione scilicet me- ridiani accubitus sponsi, quem sibi sponsa petierat indicari. SERMO VII. De versu septimo , Cadent a lalere tuo mille, el decem millia a dextris tuis ; ad te autem noR appropinquabit. i. In spe vivimus, Fratres, nec de- ficimus in tribulatione praesenti , quod in exspectatione stmus indefectibiliura gaudiorum.Neque eniravananobis hsec exspectatio, aut dubia spes videtur, innixa nimirum aeternae promissionibus veritatis. Deinde etiam ex perceptione praesentium raunerum firmaest exspec- tatio futurorum , et praesentis gratiae virtus nimis credibiliter attestatur fe- licitatem promisss glorise sine dubio secuturam. Nerape Dominus virtutura ipse est rex gloriae : et in hymno quo- que eumdera votis vocamus Patrem perennis gloriae , Patrera potentis gra- tiae ; cui et in psalmo caniraus : Quia misericordiam ct veritatera diligit Deus , gratiam et gloriam dabit Dominus. Vi- riliter ergo sustineat in hoc saeculo pietas colluctationem , et persecutio- nera quamlibet ajquanimiter patiatur. Quidni toleret omnia , quae ad omnia valet, proraissionem habens ejus vitae, quae nunc est, et futurae? Repugnct fortiter irapugnanti : quia et repugnan- ti propugnator aderit indefessus, et triuraphanti non deerit largissimus re- munerator. Scuto, inquit, circumdabit te veritas ejus. 2. Necessariaplaneinsuperabilis pro- tectio veritatis non modo interim in carne degenti, sed et postmodum exeunti : et nunc quidera ob periculo- sos conflictus , tunc vero ob monstruo- sos occursus spirituum malignorum. Nempe et sanctissimam illam gloriosi Martini animam voluit pars inimica nocere, et cruenta bestia sciens quod modicura jam tempus haberet, tota profecto insania malitiac infatigabilis non est verita prope assistere ei quoque IN PSALMUM QUI IIABITAT SERMO VII. 22:? iil quo nilul habebat. Iramo vcro ad ipsum etiam Regem gloriaB accederc impud.entissiraa teraeritas illa pra;sump- sit> sicut ipse testatur : Venii enitn princeps mundi hujus , et in me non inve- nit quicquam. Felix anima, quoe sic interim tentalionum jacula scuto veri- tatis repulerit,ut nil prorsus venena- tura in se coalescere passa, omnino non confundatur cum loquetnr inimi- cis suis in porta. Nihil in me, funeste, roperies.. Felix qucm sic circumdat clypeusveritatis, ut introitum quoque et exitum ejus custodiat; exitum utique ab hac vita, et introitum in futuram, quo videlicet nec molialur a tergo,nec a facie mali quippiam inimicusattentet. Siquidem omniuo opus erit illic custode, opus erit duce Odeli,opus€rit consolatore magno propter horribiles illas visiones; non minus quam hic adjutore et pro- pugnatore contra invisibiles tentatores. i. Glorificate itaque, dilectissimi, et portatc intcrim Christum in corpore vestro , ouus delectabile , suave pondus , sarcinam salutarem : etiamsi premere aliquando forte videtur, etiamsi inter- dum latera tundit, ct flagellat recalci- trantem; etiamsi quandoque in camo etfreno maxillas constringit et coercet; oranino fcliciter. Esto ut jumentum, qui Salvatorcm portas; sed non penitus ut jumentum. Homo, inquit, cum in honore esset ^ non intellexit : comparatus cst jumentis insipientibus , et similis fac- ius est Hlis. Quid enim tantoperc vel plangit Prophcta, vcl arguit in homine &imilitudinem jumentorum, praiscrtim qui alio quodam loco de sc loqui et dicere Dco non sine quadam congratu- lationevidetur, IJt jumcntum factussum apud te , etego semper tccum? Puto, im- mo non puto,sed scio, sirailitudinem cliquam jumcntorumhomini commen- dari; sed plane non eam, quye in non intelligendo , et insipieutiae , sed pa- tientiai iraitatione consistat. Neque enira succensentis similiter, sed ne plangentis quidem videretur vox, si dixisset : Horao cura sub onere Dei esset , non rccalcitravit : ut juraentum factus e»t apud eura. Quis enira non illi ju- mento plurimura invideret, cujus in humili tcrgo ad commcndationcm incf- fabilis suae mansuctudinis dignatus est scderc Salvator, si cum illius tam pre- tiosi oneris gestatione intelligcntiam quoque tam singularis habuisset hono- ris? Ut jumentura igitur esto, minimc taraen jumcntum : patienter quidem sustinens onus, sed honorem intelli- gens ; sapienter et delcctabiliter cogi- tans tam ipsius oneris qualitatera , quam propriara utilitalcra. 4. Magnus ille Ignatius, Discipuli quera diligebat Jesus auditor, Martyr noster, cujus pretiosis rcliquiis nostra ditata est paupertas,'Mariamquaradam in pluribus quas ad eam scripsit, epi- stolis 5 Christiferam consalutat. Egregius plane titulus dignitatis, et coraraenda- tio honoris iraracnsi. Nerape cui servi- re , regnare est ; gestare hunc , non one- rari est, sed honorari. Caeterum num ei, de quo nunc loquebamur, Salvato- ris asello vercndum ullatenus videba- tur, ne sub illa tali sarcina deficere posset in via? An vero timendus ei aut luporum incursus , aut raptorum occur- sus; vel praecipitium , seu periculum aliquod sub tanto praeside metuendura ? Felix qui sic tulerit Christum , ut a Sancto sanctorum in sanctam civitatem mereatur induci. Non est omnino quod timeat, ne vcl in via aliquod offendi- culum,vcl repulsam injanua patiatur. lili nempe juraento viara parabantfidc- les populi, huic Angeli sancti : Qwo- niam Angelis suis mandavit de te , ut cus~ lodiant te in omnihus viis tuis , ne forte offendas ad lapidem pedem fuum. Sednon sunt haec praeoccupanda modo : scries magis ipsa Scripturae expositionis or- dine sequenda est. 3. Cadent a latere , inquit, tuo mille , et decem millia a dextris tuis; ad te au- tem non appropinquabit. Hic enim ver- sus hodie nobis tractandus est : non ignoratis. In praecedenti sane capitulo (juod novissimc tractabatur , dictum est si recolitis, quemadmodum a quatuor quibusdam maximis equidem , gravis- simisque tcntationibus hujus vitae, pro- tectio liberet veritatis ; videlicet a ti- more nocturno , a sagitta volante in dic , a negotio pcrarabulante in tencbris; ab 22'i S. BERNARDI ABBATIS incursu ct dxMnonio meridiano. Quod igitur sequitur, Cadenf, a latcre tuo mille, elc. futurae magis vitae arbitror assignandum. Unde et in principio ser- monis hujus meministis adhuc, ni fal- lor, sententiae apostolicse, qua videli- cet valere ad omnia pietatem, vitae quoque ejusquae nunc est et futuraepro- missionem habere commendat. Audite crgo, et audite in Isetitia cordis vestri, quod ad futurae vitae promissionem, vestramque exspectationem pertinere videtur. Ubi est thesaurus vester, sit et cor vestrum. Et quidem studiose au- distis proesentia , non sum immemor : sed studiosius decet futura audire. Nara et pseudopropheta (Balaamdico, reco- lite qui historias nostis) etipse, in- quam, iniquus justorum mortem opta-, bat, et novissima sua horum sirailia fieri precabatur. Tatstus est pietatis fructus, tanta justitiae merces, ut ne ab ipsis quidem non desiderari queat impiis et injustis. Minus tamen oblectat canticum Sion salices Babylonis. Sus- pendenda proinde organa apud eos : lamentandum magis super flumina Ba- bylonis , si forte persuaderi eis possit ut plangant. Hic plane cantandum est , ubi non deerunt qui tota alacritate spi- ritus saltent ad vocem psalterii , ad canticum Sion; et vehementia quadam Racri desiderii ad eam gestiant praevo- lare, dicentes : Qmsdabit miJii pennas sicut columhce , et volaho, et requiescam? Quid enim aliud exsultare, quam ex seipso saltare est? Minus sapit iis qui medio adhuc periclitantur in mari, jactantur undis, aguntur fluctibus, quamlibet favorabile sit , quod de re- moti et prope jam desperati tranquilli- tate seu amcenitate littoris nuntiatur. Sed nec ad ejusmodi pertinet animam quod hodie nobis propositum est ; neque enim talis quaepiam adhuc meretur audire : Cadenta latere tuo mille, et de- cem millia a dextris tuis. Memento cui haec promissio facta sit , nempe ei qui habitat in adjutorio Altissimi, in pro- tectione Dei cceli commorabitur. 6. Audiat igitur is qui salutis portui cogitatione jam et aviditate appropin- quat, qui praejactata velut quadam anchora spei suae tcrrae illi desidorabill inconvulsibiliter inhaesisse videtur, cunctis diebus, quibus nunc militat, exspectans donec veniat iramutatio sua. Certissima sane ct praecipua propin- quatio portus hujus, haec ipsa conver- satio ejus , in qua positi estis , exitus praeparatio est, vocationis videlicet et justificationis divinae. In his nempe duobus fidelis quaedam constituta est connexio velut cujusdam aeternitatis ad aeternitatem , id est magnificationis ad praedestinationem : quarum equi- dem sicut praedestinatio nullo est praecisa principio, sic et magnificatio nihilominus nullo umquam fine clau- denda. Ne vero eam , quam diximus, quasi geminae hujusaeternitatismediam connexionem esse putes nostrae adin- ventionis. Apostolum audi, si non eamdem tibi raanifestius ipse coramen- dat. Quos cnim proesci^^^it , et prcedestinavit conformes fieri iniaginisfilii sui. Quomodo putas, aut quo ordine magnificabit? siquidem quae a Deo sunt, ordinata sunt. Num a praedestinatione ad mag- nificationem saltu quodam pervenies repentino? Provide tibi medium pon- tem , aut magis ingredere jam paratum. Quos proidestinavit , inquit, hos etvoca- vit : quos autem vocavit , hos et jmtifica- vit : et quos justificavit , hos et magnifi- cavit. 7. Haec via equidem bona videtur nonnullis hominibus : sed et bona est , nihil superejus fine tiiliendum. Non tibi sint viai hujus suspecta novissima : perge securus , tanto vividius , quanto certius ea jam propinquare videntur. Nempe tenes media : quomodo non no- vissima propinquarent? Agite, inquit, poenitentiam , appropinquavit enim reg- num coelorum. Sed regnum, inquies, ccelorum vim patitur, et violenti diripiunt illud. NuIIus mihi ad hoc nisi per me- dios hostium cuneos patet accessus. In itinere medio sunt gigantes, in aere volitant , obsident transitum , observant transeuntes. Attamen fiducialiter age, ne timeas. Magni sunt , multi sunt : sed , cadent a latere tuo mUle, cl decem millia a dextris tuis. Cadent undique , numquam tibi deinceps in perpetuum nocituri : IN PSALMUM QUI IIABITAT SERMO VII. 223 jpanim est, non appropinquaturi. Equi- ilem videbit peccator et irascctur, sed alatere venict : quod vidclicet praeve- nia( te misericordia Dei tui, eadem quoque nihilominus etiam inisericor- dia subsequatur , et introitum vidclicet tuum ( ut quidem supra meminimus ) et exitum tuum custodiens. Alioquin quid in illo tam terribili spiritualium nequitiarum occursu humani posset consistere sensus , quod non intolerabili concuteretur horrore ? 8. Quid putatis , Fratres , si vel uni alicui e tam multis principibus tene- brarum in medium vestri irruere , et in tota feritate sua ac tenebrosi enormitate corporis apparere liccret; quis illum posset vel corporis sensu sustinere , vel cordis? Dcnique ante hos paucos dies ( ipsi scitis ) unum quemdara ex vobis, et prius dormientem , et postea excita- tum , tam graviter pliantasia nocturna perturbare permissa est, ut vix illa die rationis compos , vix potuerit esse se- curus. Etiam omnes vos pariter cxpa- vistis, cum territus ille terribilera ni- mis exclamasset in vocem. Erubescen- dura sane, quod usquc adeo fidcs in vobis, vel dorinicntibus , visa fucrit obdormisse : sed ad nostram sine dubio factum cst admonitionem , ut totasoUi- citudine memincrimus adversura quos nobis sit colluctatio , nequando scilicet .lut ignari hostilis invidiaj, aut protec- tionis divinae invcniamur ingi'ati. Ex vchementissimo siquidem proprii cru- ciatu livoris intantum prorupit malitia invctcrata furorcm , his prajsertim die- bus sanctis, acrius scse indicans vcstra dcvotione torqucri. Eodcra sanc tabcs- centis insaniaj zclo, sed liccntia am- pliori, cxeuntibus sanctis adcst, non nisi a laterc tamcn. Nequc cnim vcl occurrere jam a facic , quasi ut vim fa- ciat ; vel a tergo rcperc , tamquam ut decipiat, pcrmittctur. 9. Scd ncc juxta itcr quidem scanda- Inm dc cffitero ponct tibi ; ad te cnim non appropinquabit. Non modo non at- tinget ut foriat , sed nec accedet ut ter- rcat. Pu(o cnim id vcrcbaris, nc tc for- sitan gravis ad illas tam monstruosas cfligics. ot larvaliura tantaramultitudi- 2. ncra faciorum horror invadcret. Sed cgregiustibi Paraclitus etefncacissimus adcritconsolator, ipsenimirum de quo legisti : Coram illo procident JEthiopeSr et inimici ejus ierram lingent. Plane ad nihilura deducetur in conspectu ejus malignus, sic timcntes se glorificabit. Praesente te, Domine Jesu, quantumli- bct irruant hostes, immo non irruant, sed ruant ; confluant undique , sed ut fluant, et pereant a conspectu Doraini , quemadmodum fluit cera a facie ignis- Quid enim metuam deficientes, quid trementes paveam , quid vercar ca- dcntes? Etsi ambulavero in medio um- bra) mortis, non timebo mala, dum- modo tu mccum sis , Dominc Deus mcus. Siquidera protinus adspirabit dies , ct inclinabuntur umbrae , cadent hinc indc principes tencbrarura. Quos cnira nunc quoque , dum inter malignas eorura occultasque suggestiones pcr fidem adhuc, non pcrspeciem ambula- mus , fides taracn victoriosa triumphat ; quomodo non facilius ipsa jam tunc propalataj cognitio vcritatis evidens cum suis illis tcnebrosis , fcrrugincisque imaginibus cxsufflabit? Nec causerii; fortc denumero, vcl ipsam saltem mul- titudincravcrearis. Memento sanequod ad unum Salvatoris imperium ab obscssa jara ct diu possesso uiiius hominis cor- pore dseraonura legio tota discessit , et ne ipsos quidera ausa est, nisi ab eo jussa , contingere porcos. Quanto magis ipso duce , quotquot fuerint , undiquc cadcnt cura ingcnti admiratione et con- fusionc , dicentcs : Quce est isla quon aS" ccndil sicut aurora consurgens , pulcra ut lunai clccta ut sol , terrihUis ut castrorum acies ordinata? Intrepidus itaque et om- nino impavidus , magis autcm gratula- bundus ct laudans , oculis tuis conside- rabis : noc sane jam vcl impugnationcm sustincbis, vcl furorcm pavcbis, sed magis rctributionem peccatorura vidc- bis. 10. Etquidera vidcntur sufficcro posse hodic quaj dicta sunt : scd adhuc sa- ne aliquos vestruni nonnulla arbitror cxspectatione suspcndi. Movct cniin studiosiores quosque ( ni fallor ) quid- nara sibi velit, quod a dextris quidom 226 S. BERNAR dccem milHa , a sinistris vcro millc per- hibet esse casuros. Nam latus sane quod simpliciter dicitur, nonnisi sinislrum hoc loco liccre accipi puto , pra^sertim quod dextrumquidem incontincnti pro- prio designetur ex nomine. Et quidem non sine certi ratione mysterii a sinis- tris multos , scd multo plures a dextris casuros esse prsedixisse videtur. Nisi forte quis tam hebes fuerit et insulsus , ut in eo quod dicitur , mille , et decem millia, certam exprimi putetnumeri ta- xationem , et non magis superabundan- tem comparationem. Nos enim sic non divinas Scripturas accipimus , sed nequc Ecclesia Dei. Cadent ergo a sinistris qui- dem mille , a dcxtris autem decem mil- lia : quod videlicct abundantiori malig- nitatc , et velut copiosiore manu dex- tris insistere partibus , dextrum latus appetere consuevisscnt.Quod quidem si magnum illud Ecclesiae corpus conside- rare libet , facile satis advertimus , longe acrius impugnari spirituales viros ipsius Ecclcsiae , quam carnalcs : quae nimirum duo ejuslatera, dextrum si- nistrumque puto non inconvenicnter accipimus. Agit hoc sanc superba sem- per invidiosa malitia , perfectiores quos- que vehementius pulsans, juxta illud : Esca ejus clecta; ct itcrum : Jhsorhehit fluvium, et non mirahitur , et hahet fidu- ciam quod influat Jordanis in os cjus» Agit , inquam , etsi non sine certa di- vini dispensationc consilii , qui quidcm nec imperfectiores , supra id quod ferre possunt, tentari pcrmittit, faciens cum tentatione proventum ; etperfcctioribus non modo gloriosiores, scd ct numcro- siorcs parat ex hoste triumphos. Tota ergo pariter electorum Ecclesia corona- bitur , quod cx utraquc partc sui legi- time certavcrit,utroquc nimirumcornu tam potentcr intcrim vcntilans inimi- cos,ut paulo post manifcstius cadcrc videantur alatcrc ejus mille, ct dcccm millia a dcxtris ejus. Sic irimirum olim jam quidcm David perfcctiorc virtutc probata , necdum vero propalata in Israel reprobatione Saulis , canebant in choro dicentes : Percussit Saulmilley et David decem millia. H. Sin autem ad singulos magis phi- DI ABBATIS I cet hoc refcrri, non vobis deest tie in hac quidcm parte spiritualis intelligen- tiae via, dummodo propriam super hoc expericntiam consulatis. Longe siqui- dcm ampliori sollicitudine , et callidi- tate multiplici pars adversa vulnerare in nobis dexteram satagit , quam sinis- tram : ncc tam corporis profecto, quamcordislaboratauferresubstantiam. Utramque nimirum prosperitatem hu- mano gcneri invidere noscuntur : utra- que nos fclicitate privare contcndunt , et ccelesti videlicet, et tcrrena; sed longc amplius rore coeli,quam pingue- dine tcrr33. An vcro incongrue hsec dixerimus duo latera, quibus nimirum dupliccm hominis substantiam constat inniti , vos judicate. Nam quod spiritua- lia quidcm bona attribuimus dexterae, sinistraj vero carnalia, minime prorsus vereor arguendum ; praesertim a vobis , quibus scmper studii cst , nec dexteram aliquando sinistram , nec sinistram dcx- tcram reputare. Nec vero aliter vcra quidem Sapientia probat, quam ut in sinistra divitiae et gloria, in dextera autem sit longiturnitas vitae. Namethoc sane nullatenus expedit ignorare , qua- nam vobis vehementius instet pcrvi- cax hostium multitudo. Illic nempe studiosius repugnandum, ubi gravior urget necessitas , ubi totum belli immi- net pondus , ubi colluctationis ratio universa consistit : unde vobis paratur tota aut victis ignominiosa captivitas , aut vincentibus gloriatriumphalis. 42. Deniquc" propter hoc , non quidcm ad insipientiam vobis, tundendum li- bere adversario videmini latus expo- suisse sinistrum , ut dcxtcrum proinde tota sollicitudine conservctis. Haec ni- mirum commendata aChristo,etChris- tianis omnibus imitanda serpentis pru- dcntia cst, ut caput solum toto ( si ne- ccsse fuerit ) exposito corpore tueatur. Haec vera philosophia, hoc consilium Sapientis, ut omni custodia servetur cor, quia ex ipso vita proccdit. Haic denique gratia et misericordia Dei in scrvos ejus , et rcspcctus in electos il- lius : ut corum interim sinistram qui- dem velut dissimulans, dexterae sem- per studiosus protector assistat. Hinc IN PSALMUM QUI /7 est quod de sc ipso Propheta tcstatur : Provideham Dominum in conspectu meo temper, quoniam a dextris est mihi ne commovear. Numquid non et illius ma- num dexteram, et solam eam putas dexteram tenuisse, cujus totam in fa- tultatem pariter et in carnem licere passus est, quicquid libere visum est inimico? f^erumtamen animam, inquit, ejus serva. Utinam mihi semper a dex- tris sis j Jesu bone ! utinam semper te- neas manum dexteram meam. Scio enim ctcertussum, quoniam nulla nocebit adversitas, si nulla dominetur iniqui- tas. Tondeatur intcrim ct tundatur si- nistrum latus ; pulsetur injuriis, velli- cctur opprobriis : libens illud expono, dum a te custodiar , dummodo sis ipse protectio mea super manum dexteram meam. d3. Forte etiam mille qui a sinistris casurisunt, hominesmagis intelligendi sunt , quam daemones. Hi nimirum no- bis non nisi ob temporalia quaelibet ad- Tersantur et transitoria bona , quae quidem aut nos habere invidiosa malig- nitate suspirent, aut cupiditate injusta sesc potius doleant non habere. Forte cnim mundi hujus conantur auferre substantiam , forte favorcm hominum j fortc ipsam corporum vitam, Usque huc saevire humana persccutio potcst : ani- mae vero non habent quid faciant. Nam dsemones quidem superna nobis et Doterna potius invidere noscuntur, non tamenutsibi cedat,quod irrcparabiliter amiserunt; sed ne illuc pauper de pul- vere suscitatus accedat, unde ipsi in gloria conditi irreparabiliter cccide- runt. Indignatur et iivore tabescit ob- stinata maliguitas humanam fragilita- tem obtinere, quod retincrc ipsa non meruit. Scd et siquando forte cuivis temporalia damna aut inferre conantur, aut gratulantur inferri ; hajc corum tota molitio est , ut jactura extcrior vcl cidem ipsi , vcl altcri occasio sit in- tcrna : sicut c regionc homincs, quoties ca suaderc nobis, aut quolibet modo cfficerc curant, unde dextera nostra lacdalur, non hoc quidem principaliter agere , sed temporalc aiiquod cuivis Vroventurum , vel sibiscilicct, vcl no- //^/r^r SERMO VII. 227 bis, vcl altcri fortc cuipiam; aut dc- trimcntum aut emolumcntum exindft seu captare, scu propulsarc vcUe vi- dentur. Nisi forte eatenus quis in dae^ monem transierit ex hominc , ut optaro uUo modo possit qucmlibet sibi inimi- cissimum hominem seterna damnatione mulctari. 14. Quidnos miseridormitamus a spi- rituali studio, quos tam multipliciter insectatur nequitia spiritualis ? Et pu- dor est dicerc , et silere prohibet vis doloris. Quantos enim invcnire est, Fratres, ex h:s quoque qui in religionis babitu, etproposito degunt perfectionis, quos terribilis illa Prophetae sententia comprehendisse videtur: Si oblitus fuero lui Jerusalem , oblivioni detur dextcra mea! Nempe sinistri custodise lateris tota sollicitudine incubantcs, callent ad- modum, sed sapientia hujus saeculi, cui abrenuntiasscdebuerant: eaquoque nihilominus quam revelat caro et san- guis, quibus juxta Apostolum noluisse acquiescere vidcbantur. Dcniquc videas cos tam avide lucra captare praescntia, fam saiculariter transitoriis utilitatibus adgauderc, ad terrenarum damna vol minima facultatum tam pusillanimitcr turbari, tam carnaliter super his dccer- tare, discurrcre tam impudenter, tam irreligiosc saecularibus sese implicare negotiis, acsi hoc esset tota eoruni por- tio , haec universa substantia. Attcntius sane agricolapaupcrem excolit fundum : sed cui fortc nulla amplior prctiosiorve sit possessio. Buccellam panis in sinu suo mcndicus abscondit , quod in sa- ccllis suis solum hoc metalli gcnus aeru- ginct. Tu quid ita cxtremae huic pau- pertati, et quidem proprii malc prodi- gus laboris , incumbis? Est et alia tibi possessio, etsi fortc rcmota. Erras. Nil tam prope nos, quam quod intra nos est. At forte non quidcm longius posi- tam , scd inutilcm csse causaris , ut hic tibi quaprendam magis sufficientiam putes. Falleris : ibi magis invenics, immo non invenies nisi ibi. An vero aestimas, quod vel operam tuam noii exigal, vel minus rcspondeat operanf i ? Aut certc in tuto crcdis cssc locatani , neculla deinceps sollicitudino rustodis IJ). ■228 S. BERNA egere? Quodlibet horum sapias, scito quod desipias Yehementer. Ibi enim quam maxime quse seminaverit homo , haec et raetet. Sed et qui parce seminat, et parce metet : qui vero in benedlc- tionibus seminaverit, de benedictio- nibus et metet, ut faciat unum tri- cesimum, unum sexagesimum, unum centesimum. Habes autem thesaurum istum in vasis fictilibus , si tamen adhuc habes. Puto enim jam amisisti, puto jam sublatus est , puto jam comederunt alieni robur tuum, et ignorasti : nec potes thesauro tuo cor apponere , quippe quithesaurum ipsumnon habeas. Alio- quin , quseso te , si tam sollicitus es , si nec minima spernis, si tam prudenter servaspaleas tuas ; etiam horreumtuum servare meraento et custodire. Immo vero non exponas thesaurum tuum , qui sic incubas sterquilinio tuo. Forte enira illud tibi invident mille, sed istum ob- sident decera raillia, necminus supera- bundantes astutia et crudelitate , quara nuraero. Cadent, inquit, a latere tuo mille, et decem millia adextristuis. Verte illuc oculos fidei. Forte enira jam irru- peruntaditus,fortejaralibere diripiunt orania, forte jam spolia ipsa distri- buunt. Quid sinistro lateri tam male studiosus observator inhaeres, nisiquod non in latere jara tibi esse, sed in facie sinistra videntur , quod ha^c provideas in conspectu tuo seraper ; et qui tangit hoc, non latus tetigisse putetur, sed pupillam oculi tui? 45. Cseterum jam nunc tibi provide, quisquis es dextri negligens^^ sinistri lateris cultor, ne cum haedis locum ac- cipias in sinistra quara elegisti. Aspe- rum verbum est , Fratres ; non imme- rito expavistis. At cavere non minus necesse est, quam pavere. Et quidem Dominus meus Jesus post csetera inaes- timabilis suse erga me beneficia pieta- tis, etiam dextrura sibi propter me pas- sus est latus fodi : quod videlicet nonnisi de dextera mihi propinare vellet, nonnisi in dextera locumparare refugii. Utinam ego talis raerear esse coluraba , quae in foraraine petrse habi- tet ; et in foramine lateris dextri. Con- sidera tamen hoc vulnus eum penitus RDI ABBATIS non sensisse. Ncque enim lllud exci- pere voluit, nisi jam soporatus in morte : ut raoneret te, quamdiu vivis, in hujus semper lateris vigilare custo- dia; sed et mortuam censeri eam ani- mam oportere , quae quidem perniciosa insensibilitate dissimulet in dextera sibi vulnus infligi. Merito quidem in sinistro latere positura esse dicitur cor hominis , quod affectio ejus prona sit semper et proclivis in terram. Nec sane ignorabat hoc miserabiliter ingerais- cens : Adlmsit, inquit, pavimento am- ma mca , vivifica me secundum verbum tuum. Sed ne his quidem in hoc pon- dere nos conditionis humanae et grave- dine cordis volebat remanere , qui sic admonens loquebatur : Levemus corda nostra cum manihus ad Deum, Plane id suadebat, ut a sinistro latere erigeren- tur ad dextrum. Saecularis militia , Fratres , in sinistro tantum latere cly- peum portat : non imitemur, si inter eos nolumus deputari, quos huic saeculo militare constat , non Christo : Nemo , inquit , militans Deo, implicat se negotiis scecularibus : lioc est , scutum applicat non tam dextrae, quam sinistrae. 16. Attamen, Fratres, utrumque no- bis latus tegendum est , si raeministis. Scuto, inquit, circumdafcif te veritasejus; et Apostolus ipse : Per arma , inquit , justitice a dextris, et a sinistris. Caeterum ipsam audi justitiam. Forte enim non eadem utrique lateri forma praescribi- tur. Nempehincquidernraandatur:iVon vos metipsos dcfendentes, carissimi , sed date locum irce ; et ; In patientia vestra possidebitis animas vestras. Inde vero praecipitur : Nqlite locum dare diabolo ; et item, Resistite diabolo, et fugiet a vo- bis. Audi adhuc quomodo tegas lalus utrumque. Providenles bona , ait idem Apostolus , non tantum coram Deo , sed etiam coram hominibus. Haec est enim voluntas Dei , ut benefacientes , non modo tabescere malignorum daemonum invidiam , verum atiam obmutescere fa- cialis imprudentium hominum ignoran- tiam. Numquid tamen in aeternum erit nobis haec protectio necessaria ? aut semper abutroquelatere hostile agmen instabit ? Erit quando non raodo non in- IN rSALMUfll QUl njBITJT SEHUO Ylll. 22ir stabunt, sed nec stabunt quideni, Ca- dcnt a Jatere tuo mille , et decem millia a dcxtris tuis. Siquidem nec humana ma- litia jam tunc habebit quid faciat*, nec dacfnonum milliaplus vcrebiraur, quam totidem vermium agmina, vel musca- rum. Haud aliter denique intuebimur eos, quam filii Israel , transmisso jam mari Rubro, undiquc sui jflgyptios mortuos, sed et rotas curruum ire in profundum cernebant : ut et nos scili- cet, longe tamen securius et delectabi- lius , caritemus Domino , quod gloriose honorificatus sit, equum et ascensorem ejus dejiciens in abyssum. SERMO VIII. De versu octavo , Verumlamen ocnlis tuis consideraLis , et retributionem peccatorum videbis. i . Brevius quidem vobis aliquando", dilcctissimi, loqueremur, si crebrius id liceret : quod et vos credimus non- numquam advertere potuisse. Cseterum quoties ipsa diei praeoccupante malitia, pluribus fortc diebus molestissiraum sustinuimus a vestra exhortatione et consolatione silentiura, nerainem ves- truni reor oportere rairari , si terapus ipsura rcdiraere cupientibus nobis , sermo rarior interdum protractior vi- deatur. Hoc sane nobis act^m sit brevi prooemio , ut hesterni pariter hodierni- que serraonis, illius quidera prolixitas, hujus vero brevitas excusata apud vos habcatur. Yereor siquidera minus gra- tam forte nonnullis velfuisseillara, vel istam fore ; aut magis utraraque quara alterara. Scufo, inquit, circumdabit te veritas ejusinon timehis a timore noctur- no, a sagitta volante in die, a negotioper- amhulante in tcnehris, ah incursu etdce- monio meridiano. Cadent a latere tuo viille , el decem millia a dextris tuis , ad te autemnon appropinquahit. Diximus hinc praecedentibus sermonibus quod dig- nata est Veritas ipsa largiri , queraad- modum scilicet fidclcra aniraam inte- rim quidcra a tentationibus, postmo- dum vcro a difficultatibus tueatur.Quai tanicn utraquc brevius quidem in alio psalmo idem istc Prophcta comracn- dans, 7n te, inquit , cripiar a tcntationc , et in Deomeo transgrediarmurum : quod ipso nirairura duce , nec hic gradieus offcndiculura, ncc egrediens hinc ob- staculura patcretur. In altero ergo cre- bra ereptio, in altero plena jara et sc- cura liberatio designatur. Nam in hoc sane tertio quod adjungit, Vcrumtnmcn oculis tuis considerabis , etiam fclicitatis non modicae promissionem arbitror con- tineri. Cadent, inquit, a lalere tuo millej et dcccm millia a dexti'is tuis, ad te au- tem non appropinquahit. Verumtamen ocuUs tuis considcrabis. Ita oro, Domine, ita fiat. Cadant illi , et non cadam ego; paveant illi , ct non paveam ego ; con- fundantur illi , et non confundar ego. 2. Evidentius siquidem paucis hoc loco verbis et animae mihi immortalitas commendatur, et ipsius quoque fides adstruitur corporeae resurrcctionis. Ncrape ruentibus illis futurus sum ipse qui videam , et ne isti quoque , quibus eorum novissimam intuear retributio- nera , oculi defuturi. Neque enim sim- pliciter oculis , sed ocuUs , ait, tuis con- siderahis: istisutique qui nunclanguent pra3 inopia , etdeficiunt, dum speras in Deum tuum. Et verc , Fratres, defi- ciunt oculi dum speraraus. Quod enim videt quis, quid sperat? SpeSy inquit, quce videtur,non est spes. Ipsis ergo jam tunc considcrabis oculis, quos modo quidem nec levare audes ad ccelum ; ipsis plane, qui toties interim fluunt lacrymis, ac crebris compunctionibus atteruntur. Nec enim novos tibi in- staurandos putes , sed tuos utique re- staurandos. Quid tamen de oculo dixe- rim, etsi minutissima, eminentissima tamcn, excellentissiraaque humani cor- poris portione ? Reposita est in sinu nostro bcata spes, ex promissione uti- quc Yeritatis , nec capillum quidem de capite periturum. 3. Forte taraen idcirco signanter vi- sio proraittitur oculorum , quod hoc quidera summum interim animae desi- dcriura videatur,ut vidcat bona. Credo, inquit , videre bona Domini in terra vi- vcntium. Suprcraas nimirum corporis sui fcncstras supcrnae aperiri desidcrat vcritati , per spccicm magis ambulare gcsticns, quam per fidem. Sane fides- 230 S. BERNAR cx auditu, non cx visu. Denique suh- danlia est sperandarum rerum , argu- mentum non apparcntmn, Et in fide ergo, sicut et in spe , dcficit oculus, auris proficit sola. Dominus Deus ape- ruit mihi aurem , ait Propheta : sed quandoque etiam oculum revclabit. Drit quando jam non dicetur, Audifdia et vide, el inclinaaurem tuam : sed leva potius oculos tuos , et contemplare. Quid?plane jucunditatem et exsulta- tiouera , quam thesaurizat super te Deus tuus. Quid ? plane non ea modo , quae interim quidem etsl non videre adhuc, et audire tamen, et credere potes : verura etiam quod sicut non vi- ditoculus; sic nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit ,quod praepara- vit Deus diligentibusse. INimirum tanta capiet oculus resurrectionis , quanta nec auditus , nec animus ipse nunc ca- piat. Ob hanc denique tam vehemen- tem animae concupiscentiam videndi , scilicet quod audit et credit, alium quo- que evidentissimum futurse praeconem resurrectionis ipsorum propriam men- tionem fecisse arbitror oculorum. Rur- sum j ait , circumdahor pelle mea , et in carne mea videho Deum salvatorem meum : quem visurus sum ego ipse et non alius , ct oculi mei conspecluri sunt. Et adjecit : Reposita est hcec spes mea in sinu meo. 4. Forte tamen considerandum atten- tius quod ait , Oculi mei, sicut et in psalmo , Oculis , inquit , iuis considerahis. Numquid enim mei esse oculi nunc Vi- dentur? Plane non mei. Nonnumquam sane visi sunt fuisse mei, quod ipsi quoque ad eam pertinerc noscantur, quam male servaturus accepi , paternse suhstantiae portionem. Nempe velociter profligata est, universam citius dissi- pavi. Occupavit membra omnia lex pec- cati , libere intrabat mors per fenestras meas : cujus nimirum factus erara ser- vus etiara ego ipse. Miser equidem ser- vus, non sane homini serviens, sed immundopecori et cocnoso.Nequeenim mercenaria saltem condiiione famula- bar, sed plane servili. Nisi forte mer- cedem quis dari putet, cui etiam cibus negatur, et cibus quoque ipsa esurie pernicioslor. Cupienti siquidem porco- Dl ABBATIS rum siliquas ncmo dabat , ut porcis vt- verem,ncc conviverem porcis.Denique numquid meus tunc oculus erat, quando dcpraedabatur animam mcam? Qua qul- dera necessitate demum coactus sura beneficiura resignare in raanu domina- toris, ut quod omnino non poterara, ipse sibi illud ab hostili tyrannide vin- dicaret. 5. Considerate attentius , dilectissiral, et aniraadvertite , in quanam potestate evaseritis Pharaonis intolerabilc jugum, ut jam membra vestra non sint arma iniquitatis peccato, nec rcgnet ultra in mortalibus corporibus vestris. Non est hoc operis vestri , Fratres : dcxtcra Do- mini facit virtutem ; solus hoc potest ille , qui nihil omnino non potest. Ne dixeritis, Manus nostra excelsa : sed tam salubriter , quara veraciter confite- mini, quia Dominus facit haec omnia, Denique nemo sibi dubitet omnimodis esse cavendum , ne forte doncc adhuc dies mali sunt, et nulla usquara secu- ritas homini , hanc suam posscssionem de manu tam pii , tamque providi tuto- ris, in pcriculosam perniciosamque in- terim libertatem recipcre velle praesu- mat. Quod enim aemulatur Pater , pro te aemulatur : nec invidentiae , sed pro- vidcntiae est,quodsibi totam jubctma- ncre substantiam , ne percat tibi. De- nique ubi admagnamillam sanctamquc civitatem pcrvcneris, cujusfinesposuit pacem , ubi nullus jam hostium timea- tur incursus ; non modo rcddet te tibi , sed dabit insuper et seipsum. Interim sane a voluntatibus tuis avertere , et Deo digata membra nulla tibi teme- ritate usurpes, sciens quod pietati sanc- tificata non absque gravi sacrilegio in usus vanitatis , curiositatis, voluptatis, aut ejusmodi saecularis operis assuman- tur. Nescitis, ait Apostolus, quodcorpora vestra templum sunt Spiritus sancti, quem hahetisa Deo, et non estis vestri? et item : Corpus, inquit, non fornicationi. Sed cui ? Numquid tibi ? Plane sit tibi libe- rum, sed si eripere illud, aut ereptum saltem deinceps a fornicationis impetu vindicare proprjis viribus potcs. Quod si forte non potes, immo quia vere non potes j sit corpus non fornicationi , scd IN PSALMUM QUJ liJDITJTSEmiOMll. 23t Doinino : serviatquc iiiterim sanctifica- tioni, ne corruptioni denuo pejus ser- vire contingat. flumanum (fjco,ait Apo- stolus , propter infirmitatem carnisvestros. SicAt exhibtiistis membra vestra servire iniquitatiadiniquitatem, itanunc exhibete membra vestra senire justilice in sanctifi- cationem. Verum id quidem propter in- lirmitatcm, ut ipse quoque prKmisit. Caetcrum ubi rcsurrexerit in virtute quod in infirmitate fuerat seminatum , nulla ja-m erit necessitas serviendi. Ubi ct securitas libera fuerit , et secura li- bcrtas, quidni multo magis reddat eura sibi ? Quidnipotius libcrtatc donetfide- lem servum magnus ille Paterfamilias, quando quidem ct super omnia bona sua constituet eum ? 6. Jam tunc ergo oculis tuis conside- rabis, si tamen eos fideliter agnoveris interim esse ejus , non tuos. Nam et praeter eam quam diximus , voti utique tam necessarii rationcm, quo nimirura mcmbra ipsa, quae tibi a peccati tyran- nide vindicare omnino non posses, pro- priis abrenuntians voluntatibus, divino cultui mancipasti ; numquid vel modo tua esse vidcntur, in quibus adhuc contraria lex, etsi non regnat, habitat tamen : in quibus poena peccati, secun- dus equidem hostis tuus, non modo ma- net, sed et praevalet, et liberc domi- natur ? Tune tuum dixeris corpus , quod mortuum est propter peccatum; aut animse esse, quod animam aggravarc non cessat? Plane si quis suum illud di- cere cupit, non aliud convcnicnter dixissc videbitur , quam onus suum , quara carcercm suum. Alioquin quo- nam modo tuos dixeris oculos, quos sane interira, vis, non vis, toties som- nus occupat, fumus turbat, exiguus pulvis sauciat, noxius humor obnubi- lat, dolor acerbus excruciat , vel ipsa demum novissima mors excaecat ? At 4unc plane tui erunt , quando orania ista non erunt : ut vere jara tuisoculis con- siderare sit, quibus nimirura pro libito dcinceps utaris ad omnia tara libere , quam sccurc. Neque enira avcrtcndi dc cajtcro erunt oculi , ne vidcant vanita- tem , quod purissimara videant verita- tcm : multo minus intrabit per fenes- tras raors, quod ipsa quoque inimica novissiraa destruatur. An vero times eos c tanta plenitudine lurainis, ubi singuli justi taraquara singuli soles ful- gcant , aliquando caligaturos fore ? Ti- mendum id plane , si non ipsos quoque oculos , sicut caetera huraani corporis merabra , resurrectio glorificaret. 7. Et retributionem pcccatorum vide- bis. Hoc plane cis grave torraentura , et magnus quidam malorum cumulus erit. Forte cnira quodcumque solatiura vi- dcrctur , corum quos tam malitiose impugnaverint, in torraentis suis vel conscientiam latere, vcl ipsos saltem de- clinare posse conspectus. Verumtaraen etsi iilis ex hac nostra consideratione immensura quoddara miseriae pondus accedat,nobisquae necessitaserit, quae utilitas , quae voluptas ? Quid enim modo tam irreligiosum, irarao quid tam inhu- manum et exsecrabile videretur, quam cruorequantumlibet inimicorura, quan- turalibet iniquorura, pascerevelle ocu- los, et oblcctare aspectus suppliciis raiserorura? Attaraen sicut videbit pec- cator et irascetur , dentibus suis freract et tabescet , ( prius enim bencdicti vo- cabuntur in regnura , quara maledicti in caminum dcjiciantur ignis aetcrni , quo videlicet acrius doleant , videntes quid amiserint : ) sic justiquoquevide- bunt, et lajtabuntur , considerantes quid evaserint. In illaergotantaseparatione, quemadraodura haedis agnorura visio gravissimi livoris occasio fiet: sic elec- tis e rcgione consideratio reproboruni , imraensa qucedara materia gratiarum actionis ct laudis. Unde enim justi tam magnifico gratias agerent, nisi cum illa inexcogitabili felicitate qua pcrfruun- tur, ipsam quoque retributioncm ccr- nercnt injustorum, a quibus equidem sola miscricordia Redcmptorisscgrega- tos sesc esse fidelissime et devotissime recordantur ? Unde vero irapii tanto animi furore tabcscercnt , nisi in reg- num summaj bcatitudinis corara sesc vidisscnt alios introduci , et tunc de- mum in illos sese foetores, in illos hor- rorcs , in illos aeterni incendii crucia- tus, in illas denique immortalis mortis miserias gemerent essc damnatos ? Ibi £32 S. LERNARDI ABBATIS cnim, inquit, flclm, elstridor dentium. Fletus quidcra ob ignem qui non exstin- guitur; stridor Yero ob vermem qui non moritur. Plane fletus ex dolore, st.idor dentium ex furore. Fletum nempe tormentorum immanitas, stri- dorem dentium vehementia ipsa tabes- centis invidise, et obstinata malignitas extorquebit. Ita crgo retributionem peccatorum videbis : ne videlicetigna- rus tanti periculi , ingratus aliquando liberatori posse fieri videaris. 8. Non solum autem, sed etsecuritas perfecta justorum erit visa retributio peccatorum, quo videlicet nec huma- nam aliquando, nec diabolicam ultra Yereri malitiam possint, qui nimirum cadentibus a latere suo mille , et decera millibus a dextrissuis, non modo eos cadere viderint, sed et cadere in ge- hennam. Putas enim timere adhuc non poterant, et callidiorera cunctis ani- mantibus serpentem habere suspec- tum, praesertira seductse quondam in paradiso non immemores mulieris, nisi cura toto jara corpore suo ultricibus traditura flamrais, et inter se et eura jnagnum plane jamchaos firmatumesse conspicerent? 9. Tertium quoque hoc nihilominus peccatorum libi consideratio ipsa prse- stabit , ut ex comparatione deformitatis eorura eminentius gloriosiusque re- splendeas. Sic nimirumsibi invicem col- lata contraria , suae quidem utrumque videtur suscepisse augmentum aliquod qualitatis : ut albura nigro si conferas , ct hoc candidius , et illud tetrius appa- rebit. Sed audi certius super hoc testi- nioniura,propheticumsermonem : Lce- tabitur y^Lit, justus cum viderit vindictam. Vt quid ita ? Maiius suas lavahit in san- guine peccatoris. Plane non inquinabit in sanguine , sed lavabit : ut unde ille cruentusmagis,inde iste nitidior videa- tur; unde illeplus sordet, inde iste pul- crius elucescat. iO. Nullara forte ex his tribus causis humanus refugere vel modo inveniatur affectus : sed non propter aliquod ho- rura Sapientiaineorum ridebitinteritu, quod tamen sine ulla dubitatione fac- tura est.Nempeipsa prsedicit quae men- tiri omnino non potest : Quia foca^i, ct renuistis ; extendi manum meam , et non fuit qui aspiceret. Et post pauca : Ego quoque in interitu vestro ridcho , et sub- sannabo,cum vohis quod timehatis adve- nerit, cum irruerit repentina calamitas , et interitus quasi tempestas ingruerit. Quid ergo in insipientium interitu Sa- pientiae credimus placiturum , nisi jus- tissimara suara dispositionem, et irre- prehensibilem ordinem rerum ? Sane quod Sapientiae tunc placebit,sapienti- bus quoque placeat necesse est univer- sis. Non igitur tibi durum videatur fore quod dicitur, Oculis iuis considerahis , quando et ridebis in eorum interitu. Non quod velut quadam immanitate crudelitas in ipsa tibi ultione compla- ceat : sed quod raodus ipse pulcherri- mus divinae ordinationis ultra quam credi possit, justitiae zelatorera et ama- torem aequitatis oblectet. Ubi optirae omnia constituta, et suum cuique ces- sisse locum , iramo in suum queraqife cessisse, plenius et perfectius illus- trante veritate cognosces ; quoraodo non omnia considerare , et in omnibus omniura moderatorem magnificare li- bebit ? Pulcre omnino Petrus apostolus niium perditionis in locum suum abiisse testatus est, quod in aere crepuerit me- dius , aeriarum collega potestatura : ut- pote quera veri Dei et veri pariter ho- rainis , qui de coelo venisset operaturus salutera in medio terrae, hujus inquam proditorem , nec coelum reciperet , nec terra sustineret. i i . Itaque ocuUs fuis considerahis , ct reirihutionem peccaiorum videhis. Primo quidem ob tuam evasionem , secundo ob omniraodam securitatem, tertio quo- que ob comparationem , quarto ob ipsius justitiae perfectara aemulationem. Eril enira jam tunc non misericordiae , sed judicii tempus : nec ulla omnino credenda est erga impios futura illic miseratio, ubi nec uUa speranda est correctio. Procul erit humanae infirmi- tatis ista mollities , qua tamen interim pro tempore caritas utitur ad salutem , amplissimo quodam velut expansae sa- genae sinu et bonos, et malos coUigens pisces 5 id est affectus jucundos paritcr IN PSALMUM QUI nADllAT SERMO IX. 333 etmoIestos.Vcrumhocquidem in mari. Nam in littore solos eliget bonos, sic vi- (lelicet gaudens cum gaudentibus , ut ex hoc jam cum flentibus flere non possit. Alioquin quomodo in nobis Judicabitur hic mundus , nisi hujus tenerae affec- tionis obliti , introductique fuerlmus in cellara vinariam, secundum eum qui dixit : Inlroibo in polcntias Domini; Do^nine, memorahor jusliticB tU(2Solius? Ncc modo quidem considerare permit- tiraur personampauperis, aut misereri cjus in judicio : sed cum molestia licet , coercendus ejusraodi pietatis affectus, et aquitatis est dictanda sententia. Quanto magis ubi nulla animi collucta- tio 5 ubi nuUa poterit subintrare mo- lestia , oportet impleri quocl dictum est : Absorpti sunt juncti jietrcE judices eorum? Absorpti plane in atTectum justitise, et rclrae solidilatem, cui juncti sunt, imi- tantes. Juncti , inquit, petrce, quam profecto solam ut sequerentur, ca?tera omnia reliquerunt. Nempe hoc est quod interroganti Petro quidnam accepturi esscnt , Petra ipsa respondit : Cum se- ilerit Filius hominis in sede majestatis suce, sedehitis et vos super sedes duode- cim, judicantcs duodecim tribus Israel. Ila^c quoque Propheta praenuntians ait : Dominus adjudicium veniet cum seniori- hus populi sui. Tune putes flexibile quippiam inveniendum in judicibus junctis Petrai? Qui adhoeret Deo , Apo- stolus ait , unus spiritus est : qui et Pe- irx jungitur , lapis unus. Ad quod sane Proplieta non immcrito suspirans, il///i/, inquit, adhccrcre Dco honum est. Ita crgo absorpti sunt juncti Petrae judices corura. 0 farailiaritatis gratiam ! o ho- noris culmen ! o fiduciaj privilegium ! o prajrogativam sccuritatis perfectai ! 42. Quid eniin tam pavendura, quid famplenura anxietatis, et veheraentis- simae sollicitudinis cxcogitari potest, quara judicandum adstare iilitam ter- rifico tribunali, et incertara adhuc cxspectare sub tam districto Judice sententiam? Ilorrendum est ^ ait Aposto- las, incidcre in manus Dei viventis. Ju- diceraur interim, Fratres, ct terribi- lcmillam exspectationcm prKscnti stu- dcamusdeclinare judicio.Non judicabit Dcus bis in idipsum, Sane ut quorum- dara pcccata , sic et quoruradani studia bona manifesta sunt , praecedentia ad judicium : ut illi quidera non exspec- tantes sententiara, proprio statimpon- dere criminum in tartara dejiciantur : istl vero e regione paratas sibi sedes tota libertate spiritus sine ulla cuncta- tione conscendant. Felix paupertas vo- luntaric omnia relinquentiura, et se- quentiumte,DomineJesu ! Felixplane, qua) tam securos , imrao tam gloriosos faclat in illo singulari fragore elemen- torum, et in illotreraendo examineme- ritorum, in iilo tanto discrimine judi- ciorum ! Jam vero audiamus, quid ad tan- tas promissiones devotaetfidelis anima respondeat, ne forte aut diffidere , aut secus quara oporteat fidere videatur. Quoniam tues, inquit, Domine, spes mea. Quid tam sobrie , quid tara pie potcrat dici? Sed nec aliud huic verbo videtur posse convenientius responderi, quara quod sequitur : Aliissimum posuistirefu- gium tuum. Cajterum ignoscite nobis , Fratres : hodie quoque promissse etiara terminos brevitatis paulo minus exces- sisse videmur. SERMO IX. De versu nono, Quoniam lu es, Domine,spes mea ; allissimum posuisli refugium tuum. i . Etiam, Fratres, hodie aliquid audia- musde promissione Patris, deexspec- tatione fiIiorum,de fine hujus nostrae peregrinationis , de mercede laboris, de fructu captivitatis. Et quidem dura oranino captivitas , non raodo illa com- munis, quam ex ipsa jam conditione generis toleramus humani, sed hsic quoque qua voluntates mortificare pro- prias, etiam perdere proprias in hoc mundo animas festinantes, in hos tam rigidae compedes disciplinae , in hunc tara gravis pcenitentiaj carcerera dedi- mus nosmetipsos. Miseranda servitus plane, sed si coacta, sed si non spon- tanea videretur. Nunc vero cum volun- tarie sacrificetis Deo, nec ingeratur ulla nisi pcr ipsarn voluntatem violen- tia voluntati, profecto aliquid in causa cst. Illud puto aliquid , quo majus ali- quid cssc non potest. An vero plangen- 234 S. BERNARDI ABBATIS rcre Deo bonura est , ponere in Domino Deo spem meam. Spcrent in aliisalii, forte hic in scientia litterarum , hic in astutia sacculi, ille innobilitate , ille in dignitate, ille in alia qualibet vanitato confidat : propter te omnia detrimen- tum feci , et ut stercora arbitror , quo- niam tu es , Domine , spes mea. Spcrct qui vult in incerto divitiarum : ego vero ne ipsa quidem nisi abs te victui nccessaria spero, nimirum verbo tuo confidens, in quo abjeci omnia : Qucd' rite primum regnum Dei et justitiam ejus, et omnia adjicientur vobis. Nempe iibi dereliclus cst pauper, orphano tu eris ad- jutor, Si mihi praemia promittuntur, pcr te obtincnda spcrabo ; si insurgant adversum mc praelia, si saeviatmundus, si fremat malignus , si ipsa caro adver- sum spiritum concupiscat; in te ego sperabo. 6. Fratrcs , hoc sapere , ex fide vivero est, ncc alius ex sententia dicere po- tcst, Quoniam tu es , Domine , spes mea, nisi cui intus.sit persuasum a Spi- ritu, ut (quemadmodum monet Pro- pheta) jactet cogitatum suum in Do- mino, sciens quod enutriendus sit ab eo, juxta illud quoque Petri apostoli : Om- nem sollicitudinem vestram projicientes in cum; ipsi enim cura cst de vobis. Ut quid enim , si haec sapimus , ut quid cuncta- raur abjiccre omninospes miseras, va- nas , inutiles, seductorias ; ct huic uni tam solidae, tara perfectae, tara beataj spei , tota devotionc animi , toto fcrvoro spiritus inhaercre? Si quid illi impossi- bile, si quid vel difficile est, quaoro aliud in quo speres. Sed verbo omnia potest. Quid facilius dictu? Attam.eii hujusmodi dictum intelligas volo. Si decrcverit salvare nos , continuo libc- rabimur : si vivificare placuerit, vita in voluntate c jus est : si prajmia aeterna 238 S. BEHNAR largiri, licct ei quod vult facere. Aii vero de facilitate jara non duLitas, sed ipsa tibi est suspecta voluntas? Plane ct voluntatis testimonia credibilia facta sunt nimis. Majorem hac dilectionem nemo habet , quam ut animam suam po- nat quispro amicis suis.Bemque quando in se speranti desit illa majestas, quae lam studiose monet in se sperari ? Plane iion dcrclinquit sperantes in se. Adju- vahit eos, ait, et liberahit eos , et eruet eos apeccatoribus, et salvahit eos. Quare ? quibus meritis ? audi quod sequitur : Quia speraverunt in eo. Dulcis causa, at- tamen efflcax, attamen irrefragabilis. Nimirum lisec est justitia , sed quse ex fide est, non ex lege. De quacumque irihulatione, \\i(\\\\i, clamaverint ad me, exaudiam eos. Ecce numera tribulatio- nes. Secundum multitudlnem earum consolationes ejus laetificabunt animam f uam : dummodo ad aliam non conver- taris; dummodo clames ad eum; dum- modo speres in eum : nec liumile ali- quid vel terrenum , sed altissimum po- nas refugium tuum. Quis speravit in eo, et confusus est ? Facilius est coelum ct terram transire , quam yerbum ejus evacuari. 7. AUissimum , inquit , posuisti refu- (jium tuum, INon accedet illuc tentator , non calumniator ascendet , non pessi- mus ille fratrum accusator attinget. Nempe ei dicitur lioc (recolite psalmi primordia) ei dicitur, qui in protec- lione Altissimi commoratur, illuc re- fugiens a pusillanimitate spiritus ct tempestate. Quae quidem duplex est necessitas fugiendi, quod videlicet et foris pugnae, et intus timores. Minus enim fugcre oporterct , si vel interior magnanimitas exteriores tumultus viri- liter sustineret, vel exteriori tranquil- litate pusillanimitas propria foveretur. Allissimum, ait, posMisft refugium tuum. Sgepe illuc fugiamus, Fratres : munitus cst locus , nuUus ibi timetur liostis. IJtinam magissemper ibi manere lice- rct! Sed non est hoc temporis hujus. Quod modo refugium est, quandoque habitaculum erit , et habitaculum sem- piternum. Interim sane , etsi persis- tcre nou conceditur , frequenter tamen DI AEBATIS est recurrendum, Nempe ad omneivj tcntationem , ad omnem tribulationem, ad omnem denique cujuscumque modl necessitatem, aperta est nobis urbs confugli ; sinus matris expansus est : parata suntforamina petrse ; patent vis- cera misericordiae Dei nostri. Hoc refu- gium qui declinat,nihil mirum si effu- gcre non meretur. 8. Jam quidem, Fratres, quse dicta sunt, ad expositionem versus hujus vi- dercntur posse sufficere, si dixisset Propheta, Quoniam intesperavi; sicut in aliis psalmis quibusdam invenitur. Cseterum quod dicit, Tues, Domine , spesmea: forte amplius aliquid sonat el sublimius, quod videlicet non modo in eo sperct , sed eum. Convenientius si- quidem spes nostra dicitur quod spe- ramus, quam in quo speramus. Sunt autcni forte nonnulli , qui a Dommo obtineretcmporalia seuspiritualia quGB' libctconcupiscunt: sedPERFECTA cari- TAs solum sitit quod summum est, tota desiderii vehementia clamans : Quid. enim mihi est in ccelo, et a te quid volui su- per terram ? Deus cordis mei, et pars mea Deus in ceternum. Pulcre nobis utrumque paucis verbis hodie Jeremiae Prophetse lectio commendavit : Bonus es,Do7nine, sperantibus in te, animce qucBrenti te. Ubi sane et ipsam numeri discrctionem prudenter adverte , quod sperantes quidem in eo pluraliter dixe- rit, quod hoc videatur commune mul- torum : quaerentem vero eum , singula- riter, quod singularis sit puritatis, sin- gularis gratiae , singularis perfectionis , non modo nil sperare nisi ab eo, sed nil quaerere nisi eum. Quod si bonus illis, quanto magis isti ? 9. Merito proinde quserenti illum animae respondetur : Altissimum posuisti refugium tuum. Neque enim sic Deum. sitiens anima , aut cum Petro ei in ter- reno monte facere tabernaculum , aut cum Maria dcinceps enm tangere vult in terra, sed plane clamat : Fuge, dilecte mi , assimilare caprece hinnuloque cervo- rum super montes Bethel. Audivit enim dicentem : Si diligeretis me', gauderetis utique , quia vado ad Patrem , quia Pa- ter major me est, Audivit dicentem : IN PSALMUM QUJ IIADITJT SERMO X^ 237 TfoU inc iatigere^ nondum enim ascendi ad Patrem. Et coclestis jam uoii iguara consilii clamat cum Apostolo : Etsi cog- novim^is Christum secundum carnem, sed 'nnncjam non novimus. Supcr mon- (es, inquit, Bethel, supra omiicm vi- delicct Potestatem ct Principatum , su- per Angelos ct Archangelos, Cherubim quoque et Seraphim ( neque enim alii sunt montes domus Dei, quod sonatBc- thel ) plane in dextera Patris, ubi jam non sit Pater major eo, in dextera Al- tissimi coaltissimum apprchendcre con- cupiscens. Haec enim est vita aetcrna, Fratres, ut Patrem cognoscamus verum Deum ; sed et quem misit Jcsum Chris- tum , verumnihilominus et unum cum co Deum , super orania benedictum in sajcula, amcn. SER^IO X. Pe versu decimo, Non accedet ad te malum , el flageUum non appropinquabit tabernaculo tuo. d. Nec nostra cst, nec nova voLis, scd nota omnino sententia, in pra,'ci- puis quibusque partibus nostrse fidci, quid non sit, quam quid sit, et sciri posse facilius, et pcriculosius ignorari, Idcm sane etiam spei non inconvenien- tcr tribui posse videtur. Longe enim facilius mens humanatantorum experta malorum, quibus sit caritura,quamqui- bus pcrfruitura, comprehendit. Nempe germanafidci, speique cognatio est ut quod illa futurum credit, hKC sibi inci- p".at sperare futurum. Merito proindc Apostolus Fidcm spcrandarum rcrum substantiam essc diffinit :quod videlicct non credita ncmo sperare , non plus quam super inane pingcre possit. Dicit crgo fides : Parata sunt magna ct incx- cogitabilia bona a Dco fidelibus suis. Dicit spes : Mihi illa servantur. Nam f«?rtia quidcm caritas, Curro mihi, ait, ad illa. Caiterum, ut jam memini, diffi- cile omnino , aut etiam impossibile cst illorum qualitatcm investigare bo- norum , nisi cui forte , juxta illud Apo- stoli, Qua: oculus non vidit, ncc auris au- diyit, nec in cor liominis ascendit, qux t^ra^paravit Deus diligentibus se^ revcla- vcrit ipse pcr Spiritum suum. Sano quantumlibet perfcctus in carne adhuc mortali degens, ( nisi enim cssct hic qusedam, ut ita dixcrim , imperfecta perfectio, nondiceret Apostolus, Quot- quot perfecti sumus , idipsum sentiamus ; idipsum profecto quod prajmiscrat, Non quasi jam acceperim , aut jam perfectus sim;) etiam Paulus ipse necesse cst fa- tcatur : Quia nunc cognosco cx parte. Et itcm : Videmus nunc per speculum in cenigmate , tunc autem facie ad faciem. Quod ergo homini interim noscitur ca- pabilius, pia sane et provida inculca- tione amplius commendatur. Proprium enimestafflictorum,utmoIestiis cximi, summam reputentfelicitatem ; et carere miseria, summam beatitudinem arbi- trentur. Unde Propheta in Psalmo : Comertere , inquit, anima mea in re- quiem tuam , quia Dominus henefecit tihi. Nec uUa tamen collatoe munera felicita- tis enumerat, scd adjungit: Quia eripuil animam de morte , oculos meos a lacry- mis,pcdes meos a lapsu, In quibus sanc vcrbis patenter indicat, quantam sibi requiem , quantaque Domini bencficia judicet a tribulalionibus et periculis li- bcrari. 2. Cui profecto sententiae illud quo- que 5 quod de psalmo nonagesimo hodic nobis tractandum est, simile invenitur : Non accedet ad te malum , et flagellum non appropinquabit tahcrnaculo tuo. Est autem versus ipsius , quantum nos ca- pimus, facilis intelligcntia , ad quam forte ex vobis jam aliqui praevolarint. Neque enim tam rudcs estis, aut spiri- tualis studii tamexpertes, ut non facil- lime inter vos, et tabernacula vestra ; et rursum intcr idquod maIum,etquod flagcllura dicitur, disccrnatis. Nain et Apostolum sanc autlistis dicentem , cum jain bonuin certamcn ccrtasset, velo- cem fore dcposilionem tabernaculi sui. Scd quid ego Apostoli verba meinoro ? Quasi vero ignorare possit milcs tabcr- naculum suum, aut doccndussitexcm- plo alicno. Yidcmus sane nonnullos ta- bernacula suain turpissima?; captivitatiS (lomicilia commutasse , nec militare in his, scd miseram gercre servitutem. Immo vcro (quodomninoridiculumest) 233 S. BERNAR sic crrant aliqui j ct in tantam oblivio- uem et spiritualem phrenesim devene- runt j ut nihil sese aliud putare , quam suum hoc exterius tabernaculum vi- deantur. Quid enim aliud quam non modo Dei, sed ct sui ignorantiam ha- Lent, qui tamquam raortui a corde, om- nem insumunt operam circa carnem, sic inlendentes tabernaculo suo , ac si nunquam putent esse casurum ? Verum- tamen cadat necesse est, atque id quidem in brevi. Annon seipsos nescire videntur, quisic deditisunt carni et sanguini, acsi omnino nihil aliud quam carnem solum se esse reputent , sic in vano accipien- tes animas suas,tamquam prorsus igno- rent animas se habere ? Si separaveris preiiosum.a vili, ait Dominus, tamquam osmeumeris ;hoc est, si solerter dis- creverisinter exteriorem interioremque substantiam, ut non plus tabernaculo tuo timeas a flagello , quam tibi ipsi a malo. Hoc enim malum est, unde dici- tur: Declina a maloj et fac honum, Hoc raalum, quod sua quidem anima ani- raam privat, quod separat inter te et Deum; ut eo regnante, tamquam cor- pus sine anima , sic sit animasine Deo, plane mortua in semetipsa, instar unius eorum , quos tamquam sine Deo in hoc sseculo fuisse Apostolus memorabat. 5. Nec sane dixcrim, ut vel ipsam odio habeas carnem tuam. Dilige eam , tamquam tibi datam in adjutorium , et ad aeternse beatitudinis consortium prse- paratam. Cseterum sic amet anima car- nem,ut non ipsa in carnem transisse putetur , dicaturque ei a Domino : Non permanehit spiritus meus in homine,quia caro est. Diligat anima carnem suam : sed multo magis suam ipsius animam servet. Amet Adam Evam suam : sed non sic amet , ut voci ejus plus obediat quam divinae. Denique ne ipsi quidem expedit sic amari , ut videlicet cui in- terim caves a flagello paternse correp- tionis, thesaurizes iram aeternae dam- nationis. Genimina viperarum , ait Jo- hannes , quis demonstravit vos fugere a rentura ira ? Facite digyios fructus poeni- tentice. Ac si evidentius loqueretur : Apprehendite disciplinam , nequando irascatur Dominus : sustiaete virgam DI ABBATIS corripientem , ne sentiatis liialleum conterentem. Quomoda dicunt nobis carnales homines : Crudelis est vita ves- tra , non parcitis carnl vestrse ? Esto , non parcimus semini. In quo ei magis parcere poteramus ? An non melius est illi renovari et multiplicari in agro, quam in horreo putrefieri ? Heu ! com- putruerunt jumenta in stercore suo ! Sic vos parcitis carni vestrae ? Simus nos crudeles interim non parcendo : at vo3 plane parcendo crudeliores. Siquidem etiam nunc caro nostra requiescit in spe : videritis vos ipsi quid ignominiae interim vestra sustineat, quid miseria? eam maneat in futurum. Non accedet ad te malum, ct flagellum non appropinqua- bit tahcrnaculo tuo. Hicduplex est stola, j et gemina quaedam immortalitas com- , mendatur. Unde enim nisi ex separa- tione animae et corporis mors procedil? I Indeestquodmortuumcorpus, exanimc nominatur. Unde autem separatiohaec, nisi ex flagellis praesentibus , ex quali- bet doloris vehementia, ex ipsius cor- poris corruptione, ex poena peccati ? ' Merito timet proinde et odit flagellum ■ caro nostra , quo nimirura ab ipsius I animae tam delectablli honorabilique consortio amarum nimis divortium pa- tiatur. Caeterum interim quidem donec rcvocetur, velit, nolit, sustineat illud necesse est.Expedit autem sic tolerare, ut prorsus evadas , et flagellum dein- ceps nonappropinquet tabernaculotuo. 4. Jani vero ( ut supra meminiraus , I et incessanter convenitmeminisse) vera animae vita Deus est : et inter haec quo- que separat malum, sed malum aniraae, quod non est aliud quara peccatum. Eia,Fratres, nugari libeat, otiositatibus indulgere delectet ; nimirum gemino hoc serpcnte vicino , qui duplicem nobis auferant vitara , alter corporis, alter cordis. Quidni secure dormiamus, nisi quod negligentia in graviori periculo, nontamsecuritatis est, quam despera- tionis indicium?Et quidem optandum nobis ab utroqueIiberari:sedcavenduj;i sane interim magis peccatum, quani peccati poena; ct eo studiosius a raalo , quam a flagello declinandum , quo pcr- niciosius ct omnino infclicius sit a Dco IN PSALMUM QVl IJ aiiimanij quamacorporesc[)arari. Sane ubi prorsus dc mcdio factum fuerit omnc peccatum, causa quidem omnino sub- iata, nec ipse quoque deinccps manebit cffectus : ut quomodo acccdere jam ad (q nialum omnino non poterit , sic nec flagellum quideni valeat appropinquare tabcrnaculo tuo , quod videlicet tam longe sit ab exteriori homine qu»Iibct pcena , quam longe fucritculpa ab inte- riori. Neque enim dicit, Non erit in te xnalum, aut flagellum in tabernaculo tuo; scd, Non accedet,non appropin^ quabit. 5. Siquidem est considerare homines, in quibus peccatum non modo habitat, scd et regnat : nec jam proximum ma- gis, autmagis intimumpossc essevidc- (ur, nisi forte cumsic dominabitur eis, ut nullo modo deinceps valeat non do- minari. Est autcm et alios invcnire, in quibus quidem adhuc manct pcccatum, sed jam non dominatur aut praevalet in cis, evulsura quodammodo , necdum tamen expulsum ; dejectum, sed non prorsus cjectuni. Constat sane ab initio non fuisse sic: sedin parentibus primis ante primam illam mandati praevarica- tioncm non modo nonregnassepecca- tum, sed nec fuisse quidem. Attamen quodam modo jamtuncprope illosfuisse videtur , quod tam facile persuasum cst, quod tam festinantcr intravit. Quid vero aliud admonebat, quam et ipsam quoque peccali poenam , ctsi necdum inesse corporibus, jam tameu velutpro foribus esse , qui dixit : In quacumquc dre comcderitis de ligno scientice boni et inali, morte moriemini ? Felix proinde exspectatio, et beata spesnostra, quo- rum tam longe gloriosior futura est re- surrectio, quam fueritprima conditio : wt ncc culpa omnino, necpoena; nec malum scilicet, nec flagellum, aut rcg- net, aut habitet; aut regnarc , aut ha- bitare jam possitaliquando in animabus seu in corporibus nostris. Non acccdet , iiiquit , ad te maluni , et flagellum non ap- propinquabit tabcrnaculo tuo. Ncmpe nil tam remotuni , quam quod adessc ultra non potcst. 6. Sed quid agimus , Fratres? Vereor dcprehendi. Nempe horam hanc mag- JBITJT SEHMO XI. 259 nus ille et communis ahbas noster et vester non vacationi serraonum , sed opcri manuura noscitur assignasse. Puto tamen ignoscet facile, praescrtim non immemor religiosa) fraudis illius , qua Romanus olim tribus annis in specu po- sito pie ministravit. Pie siquidem , ut legimus , Patris sui oculis furabatur horas , et quem sibi subripcre ad man- ducandum poterat , certis diebus Bene- dicto panem ferebat. Et ego quidem non dubito, Fratres, pluribus qui inter vos sunt, abundantiorcm spiritualium dcliciarum supDctere copiam : sedquod vobis communico, non subripio mihi.. Quinimmo et securius, et suavius, quicquid illud sit quod Dominus donat, sumo vobiscum : nec enim alimonia haec distribuendo minuitur, sed potius augetur rainistrando. Ycrurataracn quod aliquoties vobis loquiraur praeter con- suetudinera Ordinis nostri , non nostra id agiraus pra3Sumptione , sed de volun- tate venerabilium Fratrum et Coabba- tum nostrorum, qui id nobis etiara in- jungunt, quod tamcn sibi quidcra pas- sim nolunt omnino licere. Nempe aliam mihi rationem et singularem necessita- tem esse noverunt. Ncque enim modo loquerer vobis, si posscm laborare vo- biscura. Illud forte vobis cfficacius ver- bura foret, sed et conscientia^ raea3 ma- gis acccptura. Ca^terum quando id mihi peccatis raeis exigentibus, et onerosi hujus ( ut ipsi scitis ) tam multiplici infirmitate corporis , et ipsa quoquc teraporis necessitate negatur; utinam dicens et non facicns, in rcgno Dei vel minimus merear invcniri , amen. SERMO XI. De versu undetimo, Quoniam anf[elis suis man- davit de te ,ut custodiant te in omnibus vil? tuis. I. ScRiPTUM est, ct vcraciter scrip- tum; quia Misericordi(2 Domini , quod consumpti non sumus, quod non tradidit nos in majius inimicorum 7iostrorum, Vi- gilat supor nos indcfessus el pcrvigii ille singularis clementiae oculus ; non dormit, neque dormitat qui custodit Isracl. Id quidemncccsse est. Non cnim 2hO S. nERNAR (lormit, ncque dormitat qui impugnat Israel. Et sicutipse sollicitus est nostri , et ipsi cura est de nobis : sic ille sollici- tusest utnosmactetetperdat, et unaei cura, ne forte qui aversus est reverta- tur. Nos autem aut non attendimus , aut minus attendimus reverentiam praesi- dentis , protegentis custodiam , benefi- cia largientis , ingrati gratiae , immo tam multiplicibus gratiis , quibus praevenit nos, et subvenit nobis. Et nunc quidem perseipsumimplet splendoribus animas nostras : nunc per Angelos visitat , minc per homines instruit, nunc etiam con- solatur et erudit per Scripturas. Quce^ cumque enim scripta sunt^ ad nostt-am doctrinam scripta sunt : ut per patientiam et consolationem Scripturarum spem ha- beamus. Bene ad doctrinam, ut per pa- tientiam speremus; siquidem, ut alibi dictum est, Doctrina viri per patientiam noscitur. Sed et patientia probationem operatur , probatio vero spem. Quid nos soli nobis non adsumus, quid soli iiegligimus nosmetipsos? An ideo dissi- mulandum nobis , quia undique subve- nitur nobis? Immo vero propterea stu- diosius vigilandum. Neque enim tam niagna pro nobis in coelo pariter et in terra sollicitudo gereretur, si non mag- na nobis incumbere necessitas videre- tur : non tani multiplex nobis custodia , nisi ob multiplices insidias, poneretur. 2. Felices proinde fratres nostri , qui jam liberati sunt de laqueo venantium , qui de tabernaculis militantium ad atria quiescentium transierunt , malorurn ti- more sublato , in spe singulariter con- stituti! Uni istorum, immo universitati dicitur : Non accedet ad te malum , et fta- gellum non appropinquabit tabernaculo tuo. Sane considera, non ad hominem qui secundum carnem vivit, sedad eum qui in carne degens secundum spiritum ambulat, hanc fieri promissionem; si~ quidem non est distinguere inter illum , et tabernaculum suum. Confusa in co sunt omnia , tanquam in filio Babylonis. Denique hujusmodi homo etiam caro est,nec in eo spiritus manet. TJbi au- tem non fuerit spiritus bonus, quando deerit malum ? Porro ubi malum , fla- gellum quoque appropinquare nccesse DI ABBATIS est. Semper cnim malum poena comi- tatur. Non accedet ad ie malum, et fla- gellum non appropinquabit tabernaculo tuo. Magna promissio : sedunde idspe- rarc licet? Quomodo malum et flagel- lum evadam , quomodo elTugiam , quo- modo elongabo, ut non appropinquent mihi?Quo merito, qua sapientia, qua virtute? Quoniam Jngelis suis mandavit de te , ut custodiant te in omnibus viis tuis. In quibus omnibus viis ? Quibus declinas a malo , quibus fugis a ventura ira. Multse sunt vise , et genera multa via- rum : magnum profecto periculum via- tori. Quam facile in multarum occursu errabit in via sua , qui viarum discre- tione caruerit ! Nam neque Angclis mandavit, ut in omnibus viis custodiant nos, sed in omnibus viis nostris. Sunt autem a quibus , non in quibus oporteat custodiri. 3. Scrutcmur proinde vias nostras , Fratres; etiam vias da^monum, vias quoque beatorum spirituum, et vias Domini investigemus. Et quidem supra me est quod incipio : sed adjuvabitis orationibus vestris , ut aperiat mihi thesaurura intelligentioe suse , et volun- taria oris mei beneplacita faciat sibi Deus. Viae igitur filiorum Adam in ne- cessitate et cupiditate versantur. Ab utraque siquidem ducimur , ct ab utra- que trahimur : nisi quod videmurmagis urgeri necessitate, trahi cupiditate. Et necessitas quidem specialiter corpori tribucnda -videtur. Nec simplex illa est, sed anffactus habens plurimos, plurimaque dispendia : nam compendia pauca admodum, si qua tamen. Quis hominum nesciat, quod necessitas ho- minum revera quam muUipIex sit?Quis sufficiat, quam sit multiplex, expli- care? Ipsa nos erudit expcrientia, ipsa vexatio dat intellectum. In his quisque docetur , quam necesse habeat clamare ad Dominum , non De necessitate , sed De necessitatibus meis erueme. Nec modo ab hac via necessitatis , scd ab ea quo- que , quae cupiditatis est , optabit educi , quisquis non surda aure monita Sapientis cxceperit. Quid enim ille ait? A volun- tatibus tuis avertere, et item : Post con- cupiscentias tuas non eas. Siquidem e IN PSALMUM QUI duobus malis longe melius est in neces- sitate gradi , quam in cupiditate. Mul- tiplex illa : sed ista amplius per omncm modum, immo uUra omncm modum multiplicior invenitur. Res cordis ista cupiditas : propterea tanto major , quanto anima plus est quam corpus. Denique ha? sunt via) qua3 videntur Iio- rainibus bona; : sed finem non habent , iiisi cum demergunt in profundum in- ferni. Si invenisti vias bominum, illud quoque considera, ne forte de his dic- tum sit : Contritio et infelicitas iii viis eorum; ut sit contritio in necessitate, infelicitas in cupiditate. Quomodo in cupitlitate infelicitas, id est non felici- tas, ut putatur? Quid cnim si cui forte videtur in terrenarum affluentia rerum felicitas arridere concupita? Eo ipso in- felicior est , quo vehementius ipsam pro felicitate amplectitur infelicitatem , aut magis immergitur ei , et absorbetur ab ea. Vae filiis hominura ab hac felici- tate falsa atque fallaci! Vaj qui dicit, Quia dives sum, et nallius egeo; cum sit pauper et nudus, et miser, et mise- rabilis. Et necessitas quidem ex infir- mitate carnis, cupiditas cx cordis ine- dia et oblivione procedit. Idcirco enim alienum mendicat anima , quod oblita sit comedere panem suum : propterea terrenis inhiat, quod minime coelestia meditetur. 4. Videamus et damonum vias, vi- deamus et caveamus, videamus et fu- gianms eas : siquidem viae illorum, prajsumptio , ct obstinatio. Scire vultis unde id sciam? Considerate eorum prin- cipem : qualis ille est, tales et domes- tici ojus. Considerate viarum ipsius principia , si non manifeste in immanis- simam statim prKSumptionem prosi- lierit, dicens : Sedebo in monle lesta- vienti^ in laleribus JquiloniSi simiUsero yillissimo. Quara temeraria, quanique horrenda praesumptio ! Numquid non illic ceciderunt omnes qui operantur iniquitatem, expulsi sunt, nec potue- runt stare ? Propter praesumptionem stare non potuerunt : propfer obstina- tionem qui cecidit, non adjiciet ut re- surgat. Ex hac nerape spiritus vadens , cx illa et uon rcdiens est. Et mira qui- 2. ir^JBIT^TSERtAO XI. 241 dem praesumptio dajmonum, sed non minus mira obstinatio est, quod super- bia eorum semper ascendit : propterea non est illis commutatio. Quia enim converti noluerunt a via prajsumptio- nis, incideruntin viam obstinationis. Quam perverso et everso sunt corde filii hominum , quicumque sectantup vestigia daemonum, ingrediuntur daj- monum vias ! Haec enim tota adversum nos spiritualium colluctatio ncquitia- rum est, ut nos seducant, ut nos indu- cant in vias suas, ut deducant in eis, perducant ad destinatum finem, qui paratus est eis. Fuge homo praesumptio- nem , ne gaudeat de te inimicus tuus- Nempe in his maxime vitiis gaudet, in seipso expertus, quam difficile possis ab hac tanta voragine respirare. 5. Nolo autem ignorare vos, Fratres, quonam modo descendatur , immo ca- datur in illas. Primus enim , ut interim occurrit, gradus descensionis hujus, dissimulatio est propriae infirmitatis , iniquitatis , inutilitatis ; dum sibi par- cens, sibi blandiens , sibi persuadens horao aliquid se esse, cum nihil sit, jam ipse se seducit. Secundus gradus , ignorantia sui. Ubi enim in prirao gradu inutilia sibi consuerit perizomata fo- liorum, quid superest nisi ut vulnera tecta non videat, praesertim cum ad hoc solum texerit ne videret? Ex hoc tandem fit, ut etiam alio revelante, vulaera non esse contendat , conversus in verba malitia3 ad excusandas excu- sationes in peccatis. Atque is quidem tcrtius gradus est admodum jam vici- nus , immo contiguus prsesumptioni. Quid enim mali jam aclitare vereatur , qui praesumit et defensare? Caeterum difficile hic haerebit in tenebris et lu- brico , praesertim cum non desit etiam angelus Domini malus persequens et impellcns. Itaque quartus gradus , vel quartum potius praecipitium , contemp- tus est ; ut , quemadmodum Scriptura dicit ^ Impius 3 cum venerit inprofundum matorum , contemnat. Ex hoc et dein- ceps raagis ac magis super eum urget puteus os suum, dum videlicet ejusmodi aniniam contemptus tradit impocniten- tiae, impoeuitentia obstinatione firmn- 16 242 S. BERNARDI ADEATIS tur. Hoc est jam peccatum , quod neque in hoc sa3culo , neque in futuro remit titur :quia cor durum et induratum ncc timet Deum, nec hominem reveretur. Quisic in omnibuSYiis suis adhaeretdia- J)Olo , manifeste factus est unus spiritus cum eo. Et viae quidem hominum , quas superius demonstravimus , ipsae suntde quibus dicitur : Tentatio vos non appre- hendat nisi humana : et quia humanum est peccare. Porro vias diabolicas a na- tura homlnis alienas esse quis nesciat? nisi quod in nonnuUis ipsa sibi consue- tudo induisse naturam videatur. Caete- rum etsi quorumdam hominum sit, non humanumtamen, sed diabolicum est in malo perseverare. 6. Quae vero sunt sanctorum Angelo- rum viae ? Profecto illae , quas Unigeni- tus enarravit, dicens: Fidebitis Jngelds ascendentes et descendentes super Filium hominis. Ascensio igitur et descensio viae illorum : ascensio propter se ; de- scensio vel potius condescensio propter nos. Sic beati illi spiritus ascendunt per contemplationem Dei, descendunt per compassionem tui , ut custodiant te in omnibus viis tuis. Ascendunt ad vultum ejus, descendunt ad nutum ejus; quo- niam Angelis suis mandavit de te. Nec tamen vel descendendo visione gloriae fraudantur , quia semper vident faciem Patris. 7. Puto et vias Domini vultis audire. Multum praesumere videor , si me illas promisero ostensurum. Legitur autem de ipso : Quoniam docehit nos vias suas. Cui enim alteri crederetur? Docuit ita- que vias suas, cum aperuit labia Pro- phetae , ut diceret : Universce vice Do- mini , misericordia et veritas. Ita ad singulos, ita ad omnes communiter ve- nit ; in misericordia scilicet et veritate. Ubi enim multa jam fuerit de misera- tione praesumptio , sed ofelivio veritatis ; non continuo ibi Deus. Sed neque ubi terror multus ex recordatione veritatis, nulla autem de memoria misericordiae consolatio.Nam neque veritatemtenet, qui misericordiam , ubi vere est , non agnoscit : nec vera esse sine veritate raisericordia potest. Itaque ubi miseri- cordia et vcritas obviaverunt sibi , sese ctiam justitia et pax osculantur; nec is abesse potest, cujus in pace factus est locus. Quanta audivimus et cognovimus ( siquidem patres nostri annuntiaverunt nobis ) super hac copula tam felici mi- sericordise et veritatis ! Misericordia tua et veritas tua susceperunt me , ait Pro- pheta; et alio loco : Misericordia , in- quit, tua ante oculos meos cst, etcom" placui in veritate tua. Sed et Dominus ipse de eo : Veritas mea et misericordia mea cum ipso. 8. Sed considera etiam manifestos ad- ventus Domini , quemadmodum scilicet in eo , qui jam praesumptus est , miseri- cordem teneas Salvatorem ; porro in eo qui in line promissus est , veracem sus- tineas retributorem. Nam et hinc forte videbitur dictum, Quia misericordiam et veritatem diligit Deus , gratiam et glo- riam dahit Dominus. Quamvis et in priore quoque adventu recordatus sit misericordiae suae , et veritatis suae do- mui Israel : et in posteriori , licet judi- caturus sit orbemterrae in aequitate, et populos in veritate sua ; non tamen fu- turum judicium fiet sine misericordia , nisi forte ei qui non fecerit misericor- diam. Haec sunt etenim aeternitatis iti- nera, de quibus apud Prophetam sic habes : Incurvati sunt colles mundi ab itineribus ceternitatis ejus. Ad manum est unde id facillime probare possim ; si- quidem Misericordia Damini ab ceterno, ct usque in ceternum , et , Veritas Domini manet in- (Bternum. 'Ab his itineribus incurvati sulit coUes mundi, superbi daemones , principes mundi hujus , tene- brarum harum : qui viam veritatis et misericordiae nescierunt,neque memi- nerunt semitarum ejus. Quid illi et veritati, qui mendax est et pater ejus? Denique habes manifeste de eo scrip- tum : Quoniam in veritate non stetit, Quam vero longe fuerit a misericordia , etiam inflicta nobis ab illo miseria nos- tra testatur. Quando ille umquam mise- ricors fuit , qui homicida ab initio erat ? Postremo qui sibi nequam , cui bonus ? Quam nequissimus ille sibi , qui num- quam super propria iniquitate dolet, numquam super propria damnatione compungitur! Nimirum falsa praesump- IN PSALMIJM QUI /IJBITjiT SV.RMO XI. tio a via vcritalis extrusit , crudelis oI)Stinatio viam inisericordioe interclu- sit. Inde eniin nec in se umquam asse- qui, nec a Domino misericordiam con- sequi potest. In hunc ergo modum tumidi illi colles incurvati sunt ab iti- neribus aeternitatis, dum a viis Domini ( quaequidem rectaj sunt ) per anfractus suos et distorta non tam itinera , quam praecipitia corruerunt. Quam vero pru- dentius atque utilius alii quidem colles ab his itineribus incurvati et humiliati sunt ad salutem! Nonenim incurvati ab his,tamquam ab corum rectitudine dis- sidentes : sed quod ipsa eos incurvave- runt itinera aeternitatis. Annon incur- vatos jam cernere est collesmundi , dum sublimesquique ac potentes devotasub- icctione inclinantur ad Dominum, et cjus vestigia adorant? Numquid non in- curvantur, cum ab ipsa sua pcrniciosa cclsitudine vanitatis et crudelitalis, ad humiles semitas convertuntur miseri- cordia? et veritatis? 9. Ad istas nimirum Domini vias non modo bonorum spirituum, sed etiam clcctorum viae hominum diriguntur. Et primus quidem gradus misero homini cmergenli de profundo vitiorum, illa cst miscricordia , qua miseretur filio matris suae , miseretur animae suae , proinde placens Deo. Imitatur enim qui liujusmodi cst, magnum illud divinse iiiiscrationis opus ; compuuctus cum co , qui prior pro eo puuctus est, mo- riens ct ipse quodammodo pro salute sua , nec parcens sibi ipsi. Ilajc misc- raiio prima cxcipit rcdeuiitcm ad cor, et ha3c iutra ipsa visccrum actitatur ar- cana. Superest ut via rcgia progrcdia- tur, ct procedat usque ad veritatcm : et, quod ssepissime commendamus vo- Lis , cordis contritioncm oris confessio comitctur. Corde cnim crcditur ad jus- titiam , ore autcm confcssio sit ad salu- tcm. Conversus ad cor parvulus fiat in oculis suis necesse cst , sicut Vcritas ait : Nisi conversi fueriliSi et efficiamini sicut parvuMy non intrahitis in regnum coelorum. Non ergo velit dissimulare, quod non valct nescire , quam ad nihi- him redactus sit. Non confundatur iu lucem prodere veritalis , quod non sine %1 miserationis afTectu viderit in occulto. Sic ingreditur homo misericordiae vias ct veritatis, vias utique Domini, vias vi- tae; et fructus viarum salus est viatoris. 10. Viasouoque Angelorum ad easdem nihilominus tendere manifestum est. Cum enim ascendunt ad contemplatio- nem, inquirunt veritatem, de qua et de- siderando satiantur, et satiando desi- derant. Cum vero descendunt, faciunt nobiscum misericordiam , utcustodiant nos in omnibus viis nostris. Administra- torii enim spiritus sunt, missi in rainis- terium propter nos. Plane ministri nos- tri , non domini nostri. Et in hoc Unige- niti formam imitantur, qui non venit ministrari, sed ministrare : qui stetit in- ter Discipulos tamquam qui ministrat. Fructus angelicarum viarum , quod ad ipsos spectat, sua ipsorum beatitudo, efc obedientia est carilatis : quod autem ad nos pertinet , inde quidem obtentus di- vinae gratiae, hiuc vero custodia viae nos- trae. Siquidera Angelis suis mandavit de te , ut custodiant te in omnibus indi- gentiis tuis , in omnibus desideriis tuis. Alioquin facile est tibi incurrere vias mortis, ut videlicet aut de necessitate in obstinationem, aut in praesumptionem de cupiditate prorurapas : quae quidem jam non hominum, sed daeraonum viae sunt. In quo enim tam facile inveniri so- lent homines obstinali, quam in eo, quod ad necessitatem pertinere aut simulant, aut arbitrantur? Quicquid nioneas , ait ille , ego quod possum , possum , et non Ultra possum. Tu si hic sis, aliler scnlias? Terent. Unde vero in praesumptionem, nisi c>: quodamimpetu vehementioris desiderii prosilimus? H. Interim ergo mandavit Angelis suis Deus, non quidem ut amoveant tc a viis tuis , sed in cis ipsis te custo- diant, et quasi pcr vias suas, vias tuas dirigant in vias ipsius. Quonain modo, inquis? Ncmpe ut quod Angelus ex sola caritate purius agit, tu propria saltem necessitate compulsus et admonitus . desccndas et condcscendas , cxhibcro scilicct proximo misericordiam : ct rur- sum cum codera Angelo levans deside- 16. m S. BERNARDl ABBATIS ria tua, tota aniiiil 6ui)i^itate ascendere «tudeas ad summam et perpetuam ve- ritatem. Hinc enira monemur levare corda nostra cum manibus ; hinc audi- mus quotidie , Sursum corda. Hinc quo- que negligentes arguimur, et dicitur nobis : Filn hominum ^isquequo gravi corde ? ut quid diUgitis vanitatem , et qucB- ritis mendacium? Exoneratum enim cor et leve levatur magis , ut quairat et diligat veritatem. Nec raireris quod in vias Domini secum nos admittere, immo et immittere non dedigncntur, qui custodire dignantur in nostris. Quam felicius tamen in eis Ipsi ambulant, quamque securius.Caeterum et ipsi,quo- que, quamquam longe inferius ab«o qui Veritas ipsa , et ipsa Misericordia est , in misericordia et veritate versantur. 42. Quam vero congrue suis quaeque gradibus , sibique competentibus dispo- suit Dcus ! Summam rerum tenet ipse qui summus est, ipse supra quem nihil cst, ultra quem nihil. Powo Angelos suos non in summo quidem posuit , sed in tuto : quippe ei qui in summo stat, vicinius adhaerentes, ac proinde con- firmalos virtute ex alto. Nam homines quidem nec in summo , nec in tuto sunt , sed in cauto. Denique et in solido sunt, id est in terra, habentes locum imum , sed non infimum , unde et possi- Lile et necesse sit, ut sibi caveant. Dsemones autem in pendulo hujus aeris vagi ventosique vagantur. Indigni si- quidem coclos conscendere, ad terram tamen descendere dedignantur. Et ho- dic quidem istasufficiant. Atque utinara ejusdem ipsius munere sufficientes ei gratias referre valeamus, ex quo et sufficientia nostra est. Non enim suffi- cientcs sumus, vel cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis, nisi ipse dederit nobis qui dat omnibus affluenter, et est super omnia Deus benedictus in saj- cula saeculorum , amen. SERMO XII. J)e versu undecimo , Quoniam angelis suis man- davit de te , etc. , et de versu duodecimo , In manibus porlabunt te ; elc. \,Si mcministis, hesterno sermone yias dxMnonum procsumptionem diximus etobstinationem j nec (acuimus quare id diceremus. Possumus tamen , si ne- cessarium judicatis, vias eorum via adhuc alia investigare. Nam etsi om- nimodis eas occultare laborent, mul- tipliciter eos prodit Spiritus sanctus, multipliciter in Scripturis sanctis de- clarat semitas iniquorum. Legimus si- quidera de eis omnibus, quoniam in circuitu impii amhulant. Legimus de eorum principe , quoniam circuit qua;~ rens quem devoret. Quod et ipse fateri cogitur in praisentia majestatis, cum inter filios Dei adstans,et undeveniat requisitvLS : Circuivi , ait, terram, et per" ambulavi eam. Dicamus itaque vias ejus , circuitionem et circumventionem : ista enim ad nos, illa utitur in seipso. Semper ille extollitur, sed dejicitur semper : superbia ejus ascendit sem- per, seinper bumiliatur. Numquid non circuitus iste? Qui enim in circuitu ambulat, proficiscitur quidem , sed pro- ficit nihil. Vse homini qui scquitur Imnc circuitum, qui numquam a propria voluntate recedit. Si conaris avellere, paululum sequi videbitur, sed in dolo, Circuitus est,aliunde reditum parat, non ab ea penitus abducetur. Satagit undique , undique fugitat , hseret taraen; seraper propriae voluntati. 2. Verumtaraen si raala est circuitlo propria, longe quidem pejor circum- ventio aliena. Ea siquidem vel maxime diabolum facit. Sed quomodo, Fratres, ut raiseriira- hominem circumveniat, superbissimus ille descendit? Vide cir- cuitum impii etiam in hoc ipso. Ocull ejus omne sublime vident : attamen ima quoque ipsa curiose vestigat, sed ut magis ascendat, ut vehementius intumescat, et dura conculcaverit hu- milem, sibi videatur esse sublimior, sicut scriptum est : Dam superhit im-' pius , incenditur pauper. Quam perver.se ascendentes et descendentcs Angelos bonos angelus malus aemulatur ! Ascendit studio vanitatis, descendit livore ma- lignitatis. Cujusmendax ascensio, ejus crudelis descensio est : expers ille (ut heri diximus ) misericordiae et veritatis. Cffiterum si descendunt maligni ut cir- cumveniant, gratias ei cujus raandato IN PSALMUM QUI nABITAT SERMO XII. 245 dcsccndunt et bcnigni Angeli , ut sub- ycniant nobls^ut custodiant nos in omnibus \iis nostris. Neque hoc solum, scd, /n mmihuSi inquit, forlabuni te, ne tlmquam offendas ad lapidem pedem tuum. 3. Quanta nobis, Fratres, in hujus Scripturse verbis et eruditio, ct admo- nitio, et consolatio exhibctur ! Quis in omnibus psalmis tam magnifice pusil- lanimes consolatur, negligentes admo- net, erudit ignorantes?Unde id quoque fidelibus suis providentia voluit divina praestare , ut in ore ipsorura versiculi psalmi hujus hoc maximc quadragesi- mali tempore versarentur. Nec aliunde quam ex ipsius usurpatione diaboli sumpta videtur occasio, ut in hoc quo- que nequissimus ille servus filiis ser- viat vel invitus. Quid enim tam moles- tum ei , quid nobis esse potorat tam jucundum, quam ut etiam malura ejus nobis cooperaretur in honum^ AngcUs suis mandavit de te, iit cuslodiant te in omnibus viis tuis. Confiteantur Domino misericordiaj ejus, et mirabilia ejus filiis hominura. Confiteantur et dicant inter gentes, quoniara magnificavit Dominus facere cura eis. Doraine , quid est homo quia innotuisti ei. aut quid apponis erga eum cortuum? Apponis cor erga eum, geris pro eo sollicitudi- nem, curam illius habens. Denique ci niittis Unigcnitura tuura,iramittis Spi- ritum tuum, promittis etiara vultura tuura. Et nc quid in coelestibus vacet ab opera sollicitudinis nostrae , beatos illos spiritus propter nos mittis in mi- nisteriura , custodiae nostrae deputas, nostros jubes ficri prcdagogos. Parum cst chira quod facis Angclos tuos spiri- tus : facis et Angelos parvulorura. De- nicjue Angeli eoruin seraper vident faciem Patris. IUos utique spiritus tara felices, et tuos ad nos, et nostros ad te angelos facis. 4. Angelis suis mandavil de te. Mira dignatio, ct vcrc magna dilectio cari- tatis! Quis enira, quibus, de quo, quid mandavit? Studiosc consideremus , Fratres, diligentcr coraraenderaus nic- moriae hoc tani grande mandatum. Quis cnim raandavit? cujus sunt Angeli? cujus mandatis obtemperant?cujus obe- diunt voluntati? Nempe Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in om~ nibus viis tuis : nec cunctantur , quin ctiam in raanibus toUant te. Summa ergo majestas mandavit Angelis, et Angelis suis mandavit. Illis utique su- blimibus, tam beatis, tam proximis, sibi cohderentibus , tam familiariter adhserentibus , et vere domesticis Dci. Mandavit autem de to. Tu quis es? Do- mine, quid est homo quod memor C9 ejus, aut filius hominis , quoniara re- putas eum? Quasi vero non sit homo putredo,et filius hominis vermis. Sed quid putas raandavit de te? Numquid scripsit contra te araaritudines? Num- quid ut contra foliura quod vento rapi- tur, ostendant potentiara suara, et sti- pulam siccam persequantur? Numquid uttoUant impium, ne videat gloriam Dei ? iMandandum istud est , non manda- tum. Non recedas ab adjutorio Altissl- mi , in protectione Dei coeli commora- re , ne de te illud quandoque mandetur. Quera enira protexerit Deus coeli , non de eo illud raandabitur, sed pro eo, Et quod interim non mandatur , pro eo dilTertur,ut sint omnia propter elec- tos. Denique parantibus ire servis , et continuo superseminata colligere ziza- nia cupientibus , providus Paterfamilias, Sinite , inquit , usque ad messem , ne forte eradicetis simul et triticum. Quoraodo igitur taradiu conservabitur iuterea? Hoe plane, hoc opus prajsens, hoc mandatura teraporis hujus. 5. Itaque Angelis suis mandavit de ie , ut custodiant fe.Otriticura inler zizania! 0 granum inter paleas ! o lilium inter spinas! Gratiasei, Fratres , gratias ei et pro nobis pariter et pro vobis. Pre- TiosuM depositura nobis coraraiserat, fructura crucis suse, pretiura sanguinis sui. Non est contentus custodia hac | tara parura tuta , tara parura utili , tam fragili,tam insufficienti. Super rauroa tuos, Jerusalera, constituit custodes. Nempe etiam ipsi qui videntur rauri , aut in muro ipso columnse , his custo- dibus cgent, et maxime. G. Angelis suis mandavit de te , ut cus^ todianl te in omnibus viis tuis, Quantara S^iG S. EERNARDI AEBATIS 1il)i debel hoc verbuin infen e revereii- 1 dum. Ut ergo plenius intelligas, quid 1 iam , alTerre dcvotionem, conferre (i- duciam! reverentiara pro praesentia, devotionem pro benevolentia, fiduciam procustodia.Caute ambula,ut videlicet cui adsunt Angeli, sicut eis mandatum €st, in omnibus viis tuis. In quovis «liversorio, in quovis angulo, Angelo tuo reverentiam habc. Tune audeas iilo praescntc, quod vidente me non auderes? An prgesentem esse dubitas quem non vides? Quid si audires? (juid si tangeres? quid si olfaceres? Yide quia non solo visu rerura prae- sentia coraprobatur. Non omnia visui subjacent, nec corporalia quidem : quanto magis spiritualia procul sunt ab omni sensu corporeo , et spiritualiter potius vestiganda? Si fideni consulas, oa tibi angelicam probat praesentiam non deesse. Nec dixisse piget, quoniam fides probat; quam nimirum Apostolus argumentum non apparentium esse diffinit. Adsunt igitur, et adsunt tibi, non modo tecum, sed etiam pro te. Adsunt ut protegant, adsunt ut prosint. Quid retribues Domino pro omnibus ustinet mentum! 9. Quoties ergo gravissima cernitur urgere tentatio, et tribulatio vehemens imrainere, invoca custodem tuum, ductorem. tuum, adjutorem tuum in opportunitatibus , in tribulatione. In- clama eum , et dic : Domine , salva nos, perimus. Non dormit, neque dormitat, otsiad tempus quandoque dissimulet, lie forte periculosius ab illius te mani- bus ipse praecipites, si te eis ignorave- ris sustentatum. Spirituales enim sunt iuanus istaj, et auxilia utique spiritua- lia, quae singulis electorum pro cujus- que discriminis modo et objectae diffi- cultatis, tamquara lapideae molis quan- litate, ab his qui sibi deputati sunt Angelis spiritualiter et multipliciter exhibentur. Dico ego tamen aliqua ex liis quae communia magis arbitror, et paucis qui inter vos sunt inexperta. Turbatur aliquis vehementer, seu cor- porali quovis incommodo, seu tribula- tione aliqua S3eculari,seu acedia spiri- lus et quadam animi defectione lan- guescens? Jam tentari incipit supra quam valeat sustinere , jam impinget, ct offendet in lapidem, si non fuerit (]ui subvcniat. Quis vero est lapis iste? Kgo illum intelligo lapidem offensionis , ot petram scaadali , in quam si offen- dcritquis, collideturrsuperquem vcro ceciderit, conteret eum; lapidem uti- que angularem, electum, pretiosum, qui est Dominus Christus. In hunc la- pidem offendere, est murmurare ad- versus eum , scandalizari a pusillanimi- tate spiritus et tempestate. Itaque opus illi est angelica ope , angelica consola- tione, angelicis manibus, qui jam de- fecit, jam propemodum offendit in lapidem. Et vere offendit in lapidem qui murmurat et blasphemat, seipsum colUdens , non eum iu quem furibun- dus impingit. 10. Arbitror s;tne velut duabus qui- busdam maiiibus ejusmodi hominus interdum ab Angelis supportari, ut quodamraodo non sentientes transeant quod tantopere formidabant, nec parum mirentur postmodum tara super poste- riori facilitate , quam super difficultate priori. Vultis scire quas intelligam duas manus? Duplicem utique deraonstra- tionera, duni videlicet hinc quidem tribulationis brevitas, inde aeternitas retributionis ostenditur, autmagis pin- gitur vel imprimitur cordi,ut intimo affectu sentiaraus, quoniara raomenta- neum hoc et leve tribulationis nostrao supra raodum in sublimitate seternum pondus gloriae operatur in nobis. Quis vero istas tam honas per bonos non cre- dat fieri, cura certura sit, quod e con- trario malae utique fiant immissiones per angelos malos? Habetote familiares Angelos , Fratres mei , frequentate eos sedula cogitatione et devota oratione , qui semper vobis adsunt ad custodiam et consolationem. SEMIO XIII. Dc vmu duodectwo. In manibus portabunt te, etc. I. PossuMUS hunc versum, qui in manibus est, videlicet, In manihus porlahunt te,etc. non modo de praesenti consolatione dictum accipere, sed etiam de futura. Nempe custodiunt nos in viis nostris Angeli sancti , sed via fi- nita (quod estutiquevitafinita) in ma- nibus tollunt. Nec enim desunt nobis testes fideles. Proxime lectum est vo- bis de heatissimo Patre nostro, vere per omnia Benedicto , quod dum inten- tara oculorum aciem in splendore co- ruscae lucis habere videretur , vidit Ger- mani animam Capuani episcopi iu sphaera ignea ab Angelis in coelum de- ferri. Sed quid hujusraodi testimonia requiramus? Ipsa in Evangelio Veritas de mendico ct ulceroso ait , quoniam portatus est ah Angelis in sinum Ahrahce. Ncque cnira in illa tam nova nobis, taniquc incognita regione ambularc ipsi posscmus, praesertim cura tantus sit lapis in via. Qui lapis? Qui in lapi- dibus olim consucvcrat adorari, qui 248 S. BERNARDI ABBATIS lapides obtulit Domitto, dicens : Dic ut sit summa qu/EDAM lapides isti panes fiant. Porro pes tuus , affectio tua ; pes animse , quam in ma- nibus Angeli portant, ne offendas ad lapidem pedem tuum. Quomodo enim non vehementissime turbaretur anima , si sola hinc egrederetur, si illas sine consolationc ingrederetur vias, si inter illos lapides suis pedibus graderetur? 2. Enimvero manifestius audi, quam necesse habeas portari in manibus alie- nis, nec aliis quam angelicis tamen. Super aspidem et basiliscum amhulabis, et €onculcabis leonem ct draconem. Quid inter haec faceret pes humanus?Quid liumanae affectionis inter tam horribilia monstra constaret ? Nempe nequitiae Bpirituales sunt, et quidem non incon- gruis appellationibus designatoe. Siqui- dem et de his dictum , quod nequaquam vobis excidisse reor : Cadent a latcre tuo mille , et decem millia a dextris tuis. Quis vero scire potest, an divisaj sint inter eos operationes malitiae , ministeria ini- quitatis : ut ex diversis officiis, vel potius maleficiis, vocabula quoque di- versa sortiti, nominentur alius quidem aspis, alius vero basiliscus, alius autem leo, et alius draco, quod videlicet suo quidem invisibili modo varie noceant, quasi alius morsu, alius visu, alius rugitu vel ictu, alius flatu? Legi etiam de quodam genere dsemoniorum , quod non ejiciatur nisi in oratione et jejunio: nihil potuerat namque verbum aposto- licae increpationis ad illud. Quomodo non illud aspis erat : illa utique de psal- mo aspis surda , et obturans aures suas, ne vocem audiat incantantis? Vis non ferreri a tam terrifico monstro ? Yis securus post mortera ambulare super aspidem istam?Cave ne interim post cam ambules, cave ne imiteris, et non crit quod paveas in futuro. 3. Enimvero vitium est, cui reor cjusmodi spiritum dominari ; et si vultis scire, ipsa est circuitio, a qua vobis hesterno sermone monuimus esse ca- vendum;ipsa obstinatio est, adversus quam pridie loquebamur. Nec enim piget, quoties datur occasio, ab hac tam gravi peste prgeraunire vos , ut eara onujimodis fugiatis : quod haec quidem RELIGIONIS SUB- VERsio, et vere, juxta tcstimoniura Legislatoris, venenum aspidum insana-' bile. Dicitur aspis hinc alteram aurera, quam pressius potest, terrae infigere; inde vero alteram caudae iramissiono nihilominus obturare, nc audiat. Quid ad hsec incantantis vox, quid serrao faciat praedicantis? Orabo pro co , hu- miliabo in jejunio animam meam, bap- tizabor pro mortuo uberrimo quodara profluvio lacrymarum, apud quem viderim nihil humanae incantatioUig quamlibet sapientiam, nihil quantara- cumque admonitionis industriam proe- valere. Noverit tamcn vir pertlnax,non coelo sesc, sed solo infigere caput, quod sapientia , quae desursum est, non modo pudica , scd et pacifica sit : haec autem magis, ut ita dicam, aspidica, nisi terrena esse non potest. Sed nec adeo obsurdesceret, nisi cauda quoque obtu- rarct auditum. Quae est haec cauda? Finis intentionis humanae. Haec surditas desperata, dum hinc quidem vclut terrae infixus, propriae quisque inhaeret voluntati ; inde velut reflectens caudam, finem aliquem meditatur, et infigit animo quod desiderat adipisci. Nolite, obsecro, Fratres, nolite obturare aures, nolite aliquando obdurarc corda vestra. Inde enim tara mordax et amarus sermo invenitur in ore hominis obstinati, quod nulla ad eum penetrare queat bcnevo- lentia monitoris. Indc aspidis virus in linguae aculeo persevefat, quod adver- sus linguam incantatoris tanto se studio obturarit. 4. At basiliscus, ut aiunt, venenum in oculo gerit, pessimum animal, et praj omnibus exsecrabile. Nosse cupis ocu- lum venenatum, oculum nequam, ocu- lum fascinantem? Invidiam cogitato. Quid vero invidere , nisi malum videre est ? Si non esset ille basiliscus, numquara per ejus invidiam mors intrasset in or- bem terrarura. Vae homini misero , quod invidum non praevidit. Superemus et vitiura hoc, duni adhuc vivimus, si post mortera voluraus ministrura tantao nequitiae non tiraere. Nemo alterius bonum invido aspiciat oculo. Nempc hoc ipsum jam , quod in se est , tabc IN PSALMUM QUl flJniTJTSEmiO XIV. m sua illud Inficcrc, ct quodam modo in- tcrficcre cst. Qui hominem odit, homi- cidam illum Veritas ipsa tcstatur. Quid et ille qui honum odit in homine ? nuniquid non homicida poterit appel- lari ? Adhuc vivit homo, et ille jam rcus estmortis ejus. Adhuc ardet ignis, qucm Dominus Jcsus misit in terram : et invidus, tamquam qui spiritum ex- stinxerit, jam damnatur. 5. Vae vobis a dracone. Immanis est Lestia, flatu igneo quicquid attigerit, necat; non modo hestias terraj, sed et volucres cceli. Haud alium cgo draco- nemhunc, quam spiritum iracundiae reor. Quantos ctiam sublimis ( ut vide- I)atur) vitse, flatu hujus draconis mi- scre satis adustos, turpitcr in cjus os ingemimus cecidisse? Quam melius sihi ipsis irasci potucrant ne peccarcnt ? Ni- mirum affectio naturalis ira hominum cst : scd ahutentibus hono naturae gravis perditio est, et miseranda pernicies. Occupemus illam, Fratres, in quihus expedit, ne fortc ad inutilia, illicita- quc prorumpat. Si,c nimlrum solct amo- rem amor expungerc, solet timor ti- more depelli. Nolile timere cos qui cor- pus occidunt, ait Domiuus, aiinncB autem non habcnt quid faciant. Et confcstim,^ Ostendam autem, ait, vohis quem timea- tis. Timete autem eum qui poteslatcm ha- lasio corporalis ; paratus sum , ct noii sum turhatus ; quoniam dolor meus in conspectu moo scmper. Quidni exte- riora omnia parvipendam in hujus aes- timatione doioris ? Filius , inquit, uteri mei persequilur me ; et convicianti ser- ndo indignabor? Cor meum dercliquit me, dereliquit me virtusmea, et lu- menoculorum meorum : et damna tem- poralia plangam, aut incommoda cor- poralia reputaho ? 6. Hinc nimirum non modo mansuo- tudo oritur, cui draconis flatus non no- ceat; sed etiam magnanimitas, quam rugitus leonis non terreat. Adversarius vester tamquam leo r«{/jens, aitPctrus. Gratias magno illi Lconi de trihu Juda: rugire iste potest, ferire non potest. Rugiat quantum vult : tantum non fu- giat ovis Christi. Qaanta minitatur, quanta exaggerat, quantaintentat ! Non simus bcstice ut nos proslcrnat vacuus iile rugitus. Sic cnim perhibent qui talia curiosius vcstigavcrunt, ad rugi- tum lconis nullam bestiam stare posse, ne eam quidem qusc advcrsus ictum ojus tola animositatc repugnat : et ple- rumque superat fcricntcm, quae non sustinct rugientem. Vere hestia, verc rationis cxpers, qui tam pusillanimis est, ut solo timore cedat, qul sola futuri exaggeratione laborisvictus, anto het corpus et animam mittere in gehen- i conflictum, nou telo, sed tuba proster- nam. Ita dico vobis, hunc timete. Ac si manifestius dicat : Hunc timete , ne illos timcatis. Rcpleat vos spiritus timoris Domini, et timor alienus locuranon ha- bebit in vobis. Et ego vohis dico , non au- tem cgo , sed Veritas ; non cgo , scd Do- minus : Nolite irasci cis qui transitoria vohisauferunt, qui convicia inferunt, qui ingerunt forto supplicia, et prGctcr haec faciunt nihil. Ostendam autem vobis cui debeatis irasci. Irascimini ei quae 6oIa Yobisnoccre potest; sola faccre, ut omnia illa non prosint. Vultis scire quajnam illa sit? Iniquitas propria. Ita dico vohis, huic irascimini. Nulia cnim nocehit adversitas, si nulla dominctur iniquitas. Qui pcrfecte huic irascitur, caeteris non movetur, magis ct amplec- titur ea. Ego , inquit, inflagella paratus .7 et umne donuni perfectum nonnisi dc- sursum esse noverunt , medium iter latrunculi obsedcre. Transi ergo, transi pcrvigilcs illas nequitias, quoe tam in- defesse custodiunt ct observant , ne quis in illam possit evadcrc civitatem. Si te percusserint, si vulneravcrint, dimitte eis pallium, quod in ^gypto olim Joscph adultcrse dereliquit : di- mitte sindonem , ut cum evangelico illo juvenc profugiasnudusab eis.Numquid non solum pallium ejus et sindonem dederat Deus in manus impii? in cujus facultatem ec carncm dans potestatem, Verumtamen, animam^ ait, illius serva. Ita ergo sursum cor, sursum clamor, sursuni desideria, sursum conversatio, sursum intentio , et omnis exspcctatio tua desursum sit. Clama in coelum ut exaudiaris, ct qui in coelis est Pater mittat tibi auxilium de sancto , et de Sion tucaturte.Mittat interimauxilium de tribulationc , eripiat a tribulatione , et glorificct in rcsurrcctionc. Magna sunt hccc, scd tu, magne Dominc, pro- misisti. Ex tua promissione speramus , inde audemus dicere : Si corde clame- mus pio, certe debes ex promisso , amen. SEUMO XVII. Z7c versu decimo septimo , Longitudine dierum replebo eum. 4. Bene nobiscum agitur, Fralres; satis competit huic tempori versus psalmi. Cclcbraturis proxime Domini- cam Resurrcctioncm , jam nunc cuique nostrum sua promittitur : ut festivius in capite suo factum recolant membra , quod in seipsis prjsstolantur aliquando facicndum. Congruus finis psalmi, ubi psallenti finis promittitur tam bcatus» Jucunde completur, dum ineosponde- tur rcplctio tam jucunda. Loncjitudiney inquit, dieruni replebo eum, elostendani illi salutare mcuni. Saepiusvosadmonco, Fratres, quod juxta Pauli scntentiam , promissioncm babcat pictas vitaj ejus qnx' nunc cst. paritcr ct futura}. Undc ct idem ait : Habctis nunc quidcm fruc- tum vestruni in sanctificalionem ^ fmeni vero vitam celcrnam. Tpsa cst (pi.T lioc 17- 2:i3 S. BEUI^AIl loco promitUlur plenitudo, ipsa longi- ludo dieiuiu. Quid eiiim tam longuni, «luam quod aeternum est? Quid tam lon- gura , quam quod nullo fine prccciditur? BONUS FiNis , vita setcrna; bonus finis , qui finem non habct. Et sane cujus finis bonus , ipsum quoque bonum est. Am- plectamur itaque sanctificationem , quo- niam bona est, quoniam finis ejus vita sine fine. Sanctimoniam sectemur et pacem , sine qua nemo videbit Doum. Longitudinc , inquit , dieriim replebo cum , ct ostendam illi salutare meum. Dextrae Dei est ista promissio ; munus est dextrse, quam sibi olim Sanctus porrigi optabat : Operi, inquit , manuum tuariim porrigcs dextoram. Delectationes in dextera hac usque in finem. Hanc nimirum et ille sibiporrigi optavit, et obtinuit dexteram, de quo Psalmista ait : yilampetiit a tCi et tribuisti ei lon- gitudinem dierum in sceculum , et in sce- culum scBculi. Manifestius denique Sa- piens dixit : In sinistra illius divitice et (jloria, in dextera aulem ejus longitur- nitas viloi. Qnis est homo qui vult vi- tam, diligit dies videre bonos? Hgcc enim vita, qua vivimus, magis mors est; nec simpliciter vita , sed vita mor- talis. Moritur homo, dicimus, quando morticertissimejamappropinquat.Quid vero agimus ex quo primum incipimus vivere, nisi morti appropinquare, et incipere mori? Sed et dies qualescum- que vitse hujus, pauci et mali sunt, si- cut sanctus Patriarcha testatur. Ibi vere vivitur, ubi vivida vita est et vitalis : ibi dies boni , ubi interminabilis longi- tudo dierum. Gratias ei, qui tam non modo forliter, sed et suaviter disponit imiversa. Eorum nempe paucitas die- rum finietur brevi , quorum sufficit cuique malitia sua. Ubi autem dierum bonitas, seternitas quoque non deerit. 2. Longitudine dierum repleho eum. Quod prius dixerat, Glorificabo eum, evidentius hoc versiculo declaravit. Cui tamen non sufficeret ab eo glorificari , cujus perfecta sunt opera? Non enim tanta immensitas, nisi in immensum «luempiam glorificare potest. Necesse cst magna sit glorificatio, a magnifica gloria qu3e descendit. Foce delapsa a Dl ABLATIS maguifica gloria, ait Petrus. Benc mag- nifica gloria , glorificans tam magni- fice , in iongitudine , iu multitudine , in plenitudine claritatis. Fallax gloria , et vana estclaritas ,dics hominum brevis. Sapicns ejusmodi non optabit; magis loquetur ex corde ci, qui intuetur cor : Et diem hominis non desideravi, tuscis. Ego tamen plus aliquid quam non desi- derat desidero , ut ne recipiam quidem. Scio enim cujusvox sit: Ego claritatem ah homine non accipio. Quam vero mi- seri, qui gloriam quai ab invicem est quaerimus , et nolumus cam quaj a solo est Deo! Sola siquidemea, quam solam negligimus, longitudinem habet, sola repletionem. Breves dies hominis, et diesejus tamquam flosagrisicefflorebit. Exsiccatum est, inquit, fcenum,et ce- cidit flos; verhum autem Domini in ceter- num manet. Verus nimirum dies , qui non novit occasum , setcrna veritas , vera aelernitas; ac proinde vera,aeter- naque satietas. Alioquin quomodo glo- ria illa replcbit , quse fallax, ct vana cst? Denique et inanis dicitur, ut no- veris te ex ea magis exinaniri posse, non posse repleri. Bonum ergo interim magis abjectio , quam clatio est:bonum magis neccssitas , quam voluptas : quod , cum utraque res citius transeat, altera poenam habeat, altera sit paritura co- ronam. 3. Utilis tribulatio , quse probationem operatur, ducit ad gloriam. Cum ipso sum, inquit, in trihulatione , eripiam eum, et glorificaho eum. Agamus gratias Patri misericordiarum, qui nobiscum est in tribulatione, et in omni tribula- tione nostra nos consolatur. Res cnim, ut dixi, necessaria , tribulatio, quse in gloriam vertitur; tristitia , quse mutatur in gaudium, gaudium sane longum, quod nemo tollit a nobis , gaudium mul- tiplex, gaudium plenum. Res necessa- ria est ista necessitas, quoe coronam parit. Non contemnamus, Fratres : se- menmodicumest ; magnus exinde fruc- tus exsurgit. Fortc insipidum , forto acerbum est, forte granum sinapis. Nou consideremus quse videntur, sed quo) non videntur in eo : quse enim vidcntur , temporalia sunt ; quse autcm non vidcn- IN PSALMUM QUI HADJTAT SEfiMO XYII. 239 (ur, aclcrna. PrGelibemus primilias glo- riac, gloricmur inspcgloriacmagni Dei. Non solum autcm, secl, ut dicam cx- prcssius, gloricmur in tribulationc, in casiquidem spcs glorioe cst. Vide si non Iioc ipsum doccre tc voluit Apostolus, cum subjunxit, quoniam tribulalio pa- iienliam opera(ur, palienliaprohalionem, prohatio vcro spem. Manifcste advertere cst in his verbis , cum praemisissct Apostolus gloriari in spe, non aliud ali(iuid, scd amplius eum addidisse di- cendo : Non soluni autem , scd et gloriari in tributationihus. Non cnim altera glo- riatiocommendatur, scd additurmagis, ubi spes glorioR, ubi ipsa spei gloriatio requiratur. Siquidcm in tribulatione spes glorice , immo et ipsa in tribula- tione gloria continctur : sicut spcs fruc- tus in scmine , sicut ipse fructus in se- mine cst. In hunc modum etiam modo rcgnum Dei intra nos est, thesaurus ingens in fictiii vase, in agro vili. Est, inquam, scd absconditum est. Felix, qui ibi invcnerit iilud.Quisille?Nempe (jui messcm magiS cogitaverit, quam sementem. Oculus fidei invenit hunc thcsaurum, non secundum facicm judi- cans ; sed vidcns quae non apparent, et intuens quae non vidcnlur. Quam vera- cilor hunc thesaurum invenerat , quem volebat inveniri et ab aliis , qui dicebat : Momentaneum hoc et leve tribulationis nostrce, supra moduminsuhlimitateceter- num pondus glorice operaturinnohis, Non dixit, rcmuneraJjilur, sed , ceternum pondus cjlorioi operatur in nohis. Latet gloria , Fratres mei , abscondila nobis cst iu tribulatione , in momcntaneo hoc latct aternitas, in hoc levi pondus su- bliine et supra modum. Interim ergo fcstincmus nobis emere agrum istum , cmere thesaurum istum , qui abscondi- tus est m agro. Omnc gaudium existi- mcmus, cum in varias inciderimus tri- bulationes. Dicamusex anim5,dicamus cx sententia : Bonum macjis ire ad do- mum luctus, quam ad domum con^^ii^^U. 4. Cum ipso sum in tribulatione', ait Dcus:et cgo aliud interim requiram qiiam tribulationem ? Mihi adhaercre Deo bonum cst ; non solum autcm , scd ct ponerc in Domino spcm mcam:qui;\ eripiam eum, inquit , ct gloriftcalo eum, Cum ipso sum in tribulationc. Dclicia;, inquit , mece esse cum fdiis hominum. Em- manuel, nobiscum Deus. /ivc , gratia plena , ait Angelus ad Mariam , Domi- nus tecum. In plenitudine gratia) nobis- cum est, in plcnitudine gloriae erimus nos cum illo. Descendit, ut prope sit his qui tribulato sunt corde, ut nobis- cum sit in tribulatione nostra. Erit au- icm quando rapiemur in nubibus ob- viam Christo in aera , et sic semper cum Domino erimus; si tamen cure- mus interim oum habcre nobiscum , ut sit comes viac, qui patrioe redditor est futurus : immo qui tunc patria, modo sit via. BoNUM mihi, Domine, tribu- LARi, dummodo ipsc sis mecum, quam regnare sine te , epulari sine te , sinc te gloriari. Bonum mihi, Domine, in tribulatione raagis amplecti te,in ca- mino habcre te mecum , quam essc sine te vcl in coelo.. Quid enim mihi est in coelo, et a te quid volui super ter- ram? Aurum probat fornax, et viros justos tcntatio tribulationis. Ibi, ibL cum eis es, Domine ; ibi in tuo nominc congregatis medius adstas, sicut olim cum tribus pueris es dignatus ctiam ethnico apparere , ut diceret : Quia species quarti, similis fdio Dei. Quid tre- pidamus, quid cunctamur, quid refu- gimushunc caminum? Saevit ignis, sed Dominus nobiscum est in tribulatione. Si Deus nobiscum , quis contra nos ? Nihilominus quoque si ille eripit , quis est qui rapiat de manu ejus ? Quis est qui de manu cjus possit cruere?Postre- mo si ille glorificat, quisnam alius in- glorium faciet? Si illc glorificat, quis humiliabit? 5. Audi denique quanam gloria ipse glorificet. Longitudine , inquit , dierum replehoeum. Et primoquidcm in eoquod dierum nomen pluraliter posuit, non vi- cissitudincm aliquam,scdmultitudincm voluit connnendare. Alioquin si vicissi- tudincm suspicaris , mclior est dics una in alriis Domini super millia. Lcgimus sanctos atquc pcrfcctos viros ctiam al> his diebus nostris plenos migrassc dic- rum : ncc sane aliud , quam virtutum plcnos, plcnos intelligimus grafiaruni. 17 S. BERNARDI ABBATIS IN PSALMUM QUI IlJBITATmC 260 Nimirum in haiic plenitudiiicm, vclut de die in dicm , dc claritate in clarita- tem , non quidcm a suo , sed a Doraini spiritu transformantur. Si ergo dies gratia dicitur, si (ut supra memini- mus) et dies hominis , claritas quro ab homine est ; et male nitens gloria , quam ab invicem quaerimus : quomodo non magis verus dies, immo et plenus meridies, verae gloriaeplenitudo^Quod si dies plurimos divisiones dicimus gra- tiarum ; quomodo non in multiplici glo- ria dierum intclligitur multitudo ? Pos- tremo evidentius audi sine ulla vicissi- tudine dies multos. Erit lux lunoe sicut Tux solis , ait Propheta , d lux solis sep- lempUciter sicut lux septem dierum. Istis (ni fallor) cunctis diebus vitae suse psalmos suos cantare in domo Domini Rex fidelis optabat. Erit enim devotos csse Deo ad singula tantse et tam mul- tiplicis glorige munera, et in omnibus semper gratias agere , quasi cunctis diebus psalmos dicere noraini ejus. 6. Longitudine diermn replcho eum. Ac si manifestius dicat : Scio quid deside- ret , scio quid sitiat , quid sapiat ei. Non ei aurum vel argentum sapit , non vo- luptas , non curiositas , non dignitas aliqua ssecularis. Omnia detrimentum facit, omnia aspernatur et arbitratur ut stercora. Exinanivit penitus semet- ipsura , nec se ex his patitur occupari, quibus novit se non posse repleri. Non ignorat ad cujus imaginemconditus sit, cujus magnitudinis capax sit; nec sus- tinet de modico crescere , ut de maximo minuatur. Itaque longitudine dierum re- plebo eum, quem nisi lux vera reficere, nisi seterna implere non potest : siqui- dem nec longiturnitas illa terminum , nec claritas illa occasum , nec satietas illa fastidium habet. Erit enim securi- tas de setcrnitate , gloriatio de veritatc , exsultatio de satietate. Et ostendam illi salutare meum. Nimirum extunc videre merebitur quod optavit , cum sibi Rex gloriae gloriosam exhibebit Ecclesiam , nonhabentem maculam ob splendorem diei , sed neque rugam ob omnimodam plenitudinem sui. Alioquin ad illius fulgorem luminis , sicut non impurus j sic nec turbatus quidcm in aliquo ani- mus vel inquictus assurgit. Inde est quod nunc quoque (ut supra memini ) sanctimoniam simul et pacem sectari praecipimur , quod sine his nemo vidcat Deum. Cum ergo replcverit in bonis desiderium tuum. utnon aliudsit quod rcquiras, serenato penitus ex ipsa plc- nitudine animo, videre jam poterit se- renitatem illara, illam plenitudinem majestatis , similis Dco factus , quod videas eum sicuti est : aut forte quia plcnus omni gloria in seraetipso, etiam foris salvationem , quam operatus est Deus, et plenammajestatc ejus omnem terram undique circumspiciet delicio- sissimi saeculi habitator. Adhoc quoque referri possc videbitur quod adjecit : Et ostendam illi salutare meum. 7. Alioquin accipiaraus, si magis pla- cet, etiam hoc modo, ut ipsos quos promiserat dics in hac ostensione salu- taris exponat. Longitudine , inquit, dic- rum replebo eum. Et tamquam quajrcres, unde erit dies in civitate , de qua legi- mus , quia non luccbit ibi sol per diem, nox enim non erit in ea : Ostendam illi, ait, salulare meum : ut (quemadmo- dura et in illa Scriptura legitur) hi- cerna ejus sit Agnus. Ostendam illi sa- luta7'e meum. Non jara in fide erudiam , non jara exercebo in spe , sed in specic adiraplebo. Ostendamilli salatare meum, ostendam illi Jesum raeura , ut in seter- num jam videatin qucmcredidit. quem dilcxit , quem sera^er optavit. Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam, et salutare tuum da nobis. Os!:endc nobis, Dominc, salutare tumn , et suf- ficit nobis. Qui «nira videt illud , vidct ct te : quia ipsum in te , et tu in ipso. Haec est autcm vita aeterna , ut cognos- camus te vcrum Deura , et quem mi- sisti Jesum Christum. Itaque tunc di- mittes scrvum tuura, Doraine , secun- dura verbura tuum in pace , cum viderint oculi mei salutare tuum , Jr~ sum tuum, Dominura nostrura , qui est super omniaDeus benedictusinsaecula, amen. DOMIIVICA PALMARUM. SERMO I i De tribus Ordini})us obsequentium Christo. d. NoN sine causa spiritum Sponsi pariter et Dei sui habens Ecclesia, pro- cessionem hodie nova quadam et mira conjunctione addiditpassioni. Nam pro- cessioplausum habet , passio planctum. Quoniam ergo sapientibus et insipien- tibus debitores sumus, videamus quid utrisque conferat haec conjunctio. Et prius quidem quid sajcularibus indicet: quoniam non prius quod spirituale, sed quod animale. Videat ergo ssecularis anima , videat et intelligat , quoniam cxtrema gaudii luctus occupat. Propter hoc enim qui cajtera quoque coepit fa- ccre et docere, non solum verbis prse- dicans sed et exemplis; quod ante praedixerat per Prophetam : Quoniam omnis caro foenum, et omnis gloria ejus, iamquam flos faeni, etiam apparens in carne manifeste studuit probare in seipso. Unde et processionis gloria vo- luit sublimari, qui paulo post sibi no- verat imminere diem ignominiosissimae passionis. Quis ergo sperare jam debeat in incerto gloriae temporalis , cum vi- deat in ipso quoque qui peccatum non fecit , creatore temporum et conditore universitatis , post exaltationem tan- tam , tantam nihilominus humiliatio- nem sequi? In eadem enim civitate , a plebe cadcm , et eodem tempore, nunc quidem processionis gloria et divinis cst laudibus honoratus; postmodum vero interrogatus contumeliis et tor- mento, et cum sceleratis deputatus. llic cst transitorise linis laetitiae , liic fructus gloriae temporalis. Propterea prudenter orat Propheta , ut cantet Do- niino gloria cjus, et non compungatur, id est processionem habeat , quam pas- sio non sequatur. 2. Vobis autem , carissimi , tamquam spiritualibus spiritualia comparantes , in processione quidem caMestis patria; iopryescntamus glorium , in passione monstramus viam. Nara si in proces- sione quidem venit tibi in mentem fu- tura illa la^titia et exsultatio multa nimis , quando rapiemur in nubibus obviam Christo in aera; si tota concu- piscentia videre desideras diem illam , quandosuscipietur incoelesH Jerusalem Christus Dominus , caput cum omnibus membris , portans triumphum victo- riae, applaudentibus jam non populari- bus turmis, sed virtutibus angelicis, clamantibus undique populis utriusque testamenti : Benedidus qui venit in no- mine Domini ; si , inquam , considerasti in processione quo properandum sit, disce in passione qua sit eundum. Hsec est enim via vitae , tribulatio praesens ; via gloriae , via civitatis habitaculi, via regni , secundum quod clamat latro de cruce : Memento mei, Domine, dum veneris in regnum tuum. Euntem in reg- num vidit, quo cum pervenisset, sui memorem esse rogavit.Pervenit ergo et ipse : sed si vis nosse quam compen- diosa via ; eadem die meruit cum Do- mino esse in paradiso. Tolerabilem proinde reddit passionis laborem gloria processionis, (juoniam amanti nihil dif- ficile est, 3. Nec mireris quod pra^senti proces- sione ccelestem dixerim repraesentari , quando unus et idem in utraque susci- pitur, etsi longe aliter ct ab aliis. In hac enim processione irrationabili ju- mento Christus insidet : in illa vero ju- mentum quidem futurum est, sed ratio- nale : quoniam homines et jumenta sal- vos facies, Domine. Cui simile est illud : Ut jumentum factus sum ajmd te, etego semper tecum. Et vide si non dc proces- sione loquitur , cum sequatur : Tenuisti manum dcxteram meam , et in voluntate tua deduxisli me , el cum gloria susce- pistime. Ibi certe ne ipse quidem pul- lus deerit : quoniam etsi murmuret haereticus parvulos non sinens venire, parvulorum baptismo detrahens : qui parvulus uatus cst, ct primam parvu- 262 S. BERNAn lorum elegit aciem, { Innocentcs loquor ) hodie quoque parvulos a gratia non cx- cludit : quia nec pietati incongruum , nec majestati ejus difficile cst, ut sup- plcat munus gratiai, quod minus in cis liabet natura possibile. Ibi non ra- mos arborum , non vilia vestimenta po- pularis turma prosternet : sed demittent pennas suas animalia sancta , depo- iient coronas suas ante thronum Agni yiginti quatuor seniores, ct virtutes omnes angelicae quicquid habcnt glo- rise vel decoris , totum ei adscribent , totum ei attribuent. 4. Jam vero quoniara de jumento et vcstibus, et de ramis arborum mentio facta est , considerare diligentius libet Iriplex obscquium, quod in proccssione liac exhiberi video Salvatori ; primum <[uidem a jumento , cui insidet : secun- ita spiritus nostri. Mirabilis Passio tua, Dominc Jcsu,qua} passioncs omnium uostrum propulsavit, propitiata cst oinnibus iniquitatibus nostris. ct nulli umquam pcsti nostrsc invenitur .iacffi- cax. Quid enim fam ad mortem , quod non tua mortc solvatur ? 2. In hac igitur Passionc, Fralrcs, tria spccialiter convenit intucri, opus, modum , causam. Nam in opere quidem patientia, in modo humilitas, in causa caritas commcndatur. Patientia autem singularis, quod videlicct cum supra dorsum cjus fabricarcnt pcccalorcs; cum sic extcndcretur in ligno, ut di- numcrarcntur omnia ossa cjus;cuin fortissimum illud propugnaculum , quoJ custodit Israel , undique foraretur;cuin foderentur manus ejus et pedcs : sicut agnus ad occisionem ductus sit, et tam- quam ovis coram tondente , non ape- ruerit os suum ; non advcrsus Patrem murmurans,a quo missus fuerat;non adversus humanum genus, pro quo qua; non rapuit exsolvebat; non dcniquc vel conlra populum ipsum peculia- rcinsibi,a quo pro tantis bcncficiis tanta mala recipiebat. Plectuntur aliqui pro peccatis suis, et humiliter susti- nent : hoc ipsum tamcn eis ad patien- tiam reputatur. Flagellantur alii , non tam purgandi 5 quam probandi, coro- nandique; et major in eis patientia comprobatur,'et commendatur. Quomo- do non maxima censeatur in Christo , qui in funiculo haercditatis suaj, ab his, quibus spccialiter advencrat salvator, crudelissi)(ia morte mulctatur sicut fur.^ nulluin omnino peccatum, nec actu proprio, ncc contractu, sed nec in quo crcsccrc posset, habens? Nimiruin in quohabitatomnisplcnitudo divinitatis, non umbratice , sed corporalilcr : in quo Dcus cstmundum reconcilians sibi, non figurative , scd substantialitcr : qui donique plenus est gratiae et vcrita- tis , non coopcrative, sed peisonaliter, ut faciat opus suum. Alicnum cst opus rjus ub co, Isaius loquitur : quiact opus suum fuit, quod dedit ei Patcr ut faco- rct : ct alicnum ab oo, ut talis talia sustincret. Ita crgo habes in opcre pa- ticntiain. 26S S. BERNAR 3. Nam modum ipsum si diiigcnter attendas, non modo mitem, sed et Iiumilcm corde cognosccs. Nempe in liumilitate judicium ejus sul)latum cst, cum ncc ad tantas blasphemias, ncc ad lalsissima quae sibi objiciebantur cri- mina responderet. Vidinms, inquit, cmiii et non cral ei aspeclus, nec specio- sum sorma pra3 filiis hominum , sed op- probrium hominum , et tamquarn lepro- sum ; novissimum virorum, plane virum dolorum, a Deo pcrcussum et humilia- tum : ita ut nuUa esset ei species, nequc decor. 0 novissimum, et altissi- mum ! 0 humilem, et sublimem ! o opprobrium hominum , etgloriam Ange- lorum! Nemo illo sublimior, neque hu- milior. Denique sputis illilus est, op- probriis saturatus est, morle turpissima condemnatus est, cum sccleratis d^pu- tatus est. Nihilnc merebitur vel ista humilitas, qusB hunc habct modum, immo quse tam est ultra modum? Sicut cst patientia singularis, sic humilitas admirabiliSj utraque sine exemplo. k. Utramque lamen magnifice causa ipsa commendat : nimirum caritas est. Proptcr nimiam enim caritatem suam, qua dilexit nos Deus , ut servum redi- meret, nec Pater Filio, nec sibi Filias ipse pepcrcit. Vere nimiam, quia et liaec mcnsuram excedit, modum su- perat, plane supereminens universis. Majorem, inquit, caritatem neino habet, (juam ut animam suam ponat quis pro amicis suis.Txi majorcm habuisti,Do- mine , ponens eam etiam pro inimicis. Cum enim adhuc inimici essemus, per mortem tuam ct tibi reconciliati sumus, ct Patri. Quaenam ergo alia vidcbitur esse, vel fuisse, vel fore huic similis caritati ? Vix pro justo quis moritur : tu pio injustis passus cs, moriens proptcr delicla noslra, qui venisti justificare gratis peccatorcs, servos facere fratrcs, eaptivos coliosredes, exsules reges. Nec sane aliud aliquid patientidm hanc et liumilitatem aeque illustrat, quam quod tradidit in mottem animam suam, et peccata multorum tulit, eliam pro transgressoribus rogans, ut non peri- rcnt. Fidclisscrmo, etomni acceptione dignuslQuia enim voluit, oblatus est. DI ABCATIS Non modo voluit et oblatus cst, sed quia voluit. Solus nimirum potcstatcm habuit ponendi animam suam : nemo cam abstulit ab eo; obtulit ultro. Cum accepisset acctum, dixit : Consumnia-' lum est. Nihil restat implendum : jam non est quod exspectem. Et inclinato capite, factus obcdicns usquc ad mor- tem, tradiiUt spirilum. (Im?, tam facilc quando vult dormit ? Magna quidem infirmitas mori : sed planc sic mori, virtus immensa. Nempe quod infirmum est Dei, fortius est hominibus. Potest liumana vesania sibi ipsi in mortem scelcratas injicere manus : sed hoc non est poncre animam suam ; urgere eam magis, et violcntcr abrumpere , quam ad nutum ponere est. Tibi , impie Juda, misera plane facultas fuit non ponendi aiiimam, sed pendendi : nec tradente tc, scd trahente laqueo nequissimus ille spiritus tuus exivit, non emissus a te, sed amissus. Solus in mortem tradi- dit animam suam, qui solus virtute propria rcgressus est ad vitam. Solus potestatcm habuit ponendi, qui solus facultatem seque habuit liberam resu- mendi , imperium habens vitse et morlis. 5. Digna ergo caritas tam insestima- bilis, humilitas tam admirabilis, pa- tientia tam insuperabilis. Digna plane tam sancta, tam immaculata hostia, tam acccptabilis. Dignus est Agnus qui occisus est, accipere fortitudinem, fa- cere ad quod venit, tollere pcccata mundi. Ego autem dicopeccatum tri- plex , quod invaluif supcr tcrram. Puta- tis quod dicere velim concupiscentiam carnis, et concupiscentiam oculorum, et supcrbiara vitae ? Funiculus triplex est, qui difficile rumpitur : propterea multi trahunt, immo trahuntur hoc fu- niculo vanitatis : sed prior ille terna- rius non immerito praevalct in elcctis. Quomodo enim non illius patientiae re- cordatio omnem arceat voluptatcm? quomodo non illius humilitatis consi- dcratio supcrbiam vitse prorsus extun- dat ? nam caritas illa planc digna, cujus meditatio sic mentem occupct, sic to- tam sibi viiidicet animam, ut omnino vitium curiositatis exsufflet. Fortis igi- tur contra haec passio Salvatoris. IN FERIX IV HEBDOMAD^ SANCTM SERMO. SJ09 0. Sed aliud ego triplcx scquc pcc- caluni qucmadmoduiu virtus crucis oxpungat, diccrc cogitavi ; ct id forte utilius audiatur. Primum quidon origi- nale, secundum personalc dixeriin^ter- tium singulare. Et originale quidem raaximum illud delictum vocatur, quod a primo Adam contrahimus, in quo pec- cavimus omnes , pro quo morimur uni- versi. Maximum plane, quod sic totum non modo genus humanum. sed et quemlibet ipsius generis occupat, ut non sit qui evadat, non sit usque ad unum. A primo homine ad novissimum usque protenditur, et in singulis quo- que a planta pedis usque ad verticem capitis diffunditur hoc venenum. Sed et aliter nihilominus in universam dila- tatur aetatera, ab ea scilicet die, qua sua quemquc concipit, usquc adeam, qua communis eumrecipit matcr. Alio- quin unde grave jugum super oranes et totos filios Adam, idque a die exitus de vcntre matris eorum, usque in diem sepultura) in matrem omnium ? In sor- dibus generamur, in tenebris confove- mur, in doloribus parturimur. Ante bus, qui loquitur ad Matrem, HIuUe)\ ecce filhis tuus : etiam brevi vivens teni- pore super terrara, et nihilominua raultis est repletusmiscriis, in illa bre- vitate appetitus insidiis, intcrrogatus contumeliis, pulsatus injuriis, vexatus suppliciis, conviciis lacessitus. 7. Tune hanc sufficere dubitcs obo- dientiam , quoe reatum omnem priniaB praevaricationis absolvat ? immo vcro non sicut delictum , ita et donum. Nani pcccatum ex uno in condemnationem : gratia autem ex multis delictis in jus- tificationem. Ft grave quidem omnino delictum illud originale, quod non so- lum personam infecit, sed et naturam. Personale tamen cuique gravius est, cum jam laxatis habents exhibemus undique membra nostra arma iniqui- tatis peccato, non modo jam alicno, sed et proprio crimine compediti. Sin- gulare vero est gravissimum, quod commissum est in Dorainum maiestalis, cum viri impii virura justura injuslc occiderunt, et sacrilegas manus m ipsura Dci Filium injeceiunt, crudelis- simi homicidae , imrao ( si fas est dicerc ) exitum miscras oneraraus raatres, in etiam deicidae. Quid duo praeccdentia exitu raore vipereo laceraraus : mirum quod non ipsi paritcr laceramur. Pri- mam vocem plorationis ediraus, merito quidera, utpole vallem plorationis in- gressi, ut nobis illud sancti Job ex orani parte possit aptari . Homo natus de nuiUere, hrevi vivens tempore, reple- iur muUis miseriis. Quara verum hoc sit, non nos verba docuere , sed verbera. floyno, inquit, «a/j(s de muUcre ; nihil abjectius. Et ne forte cx ipsa sibi vo- luptate corporeorum sensuum , quara de sensibilibus hauriat, blandiatur; in ipso statim introitu de exitu quoque terribiliter adraonetur, cum dicitur, brevi vivens tcmpore. Ac ne spatiolum illud, quod inter ingressum et cgres- sum rclinquitur, sibi libcrum putet, repletur, ait, muUis miseriis. Multis et muitiplicibus, inquam, miseriis cor- poris, miseriis cordis; raiseriis cum dormit, miscriis dumvigilat, miseriis quaquaversum se vcrtat. Mrairum ipse quoque natus cx Virgine, imrao factus ox mulicre, scd bencdicta in mulieri- ad tertium ?Ad hoc expalluit et expavit tota machina mundialis, et pcne iii antiquum chaos sunt omnia rcvoluta. Ponamus aliquera de regni principibus terrara regiam populasse in vastitatc hostili : ponamus alium, qui cum esset de convivio, et consilio regis, unicum ejus filium proditoriis manibus sufTo- carit. Numquid non primus respeclu secundi innocens vidcbitur et immu- nis?Sic est omne peccatum quantum ad hoc peccatum : et tamcn lioc pecca- tum in se pertulit, qui se ipsum fecit peccatum,ut dc peccato damnaret pcc- catum. Per hoc enim omne peccatum , tam originale, quani pcrsonale, delc- tum est, et ipsum quoque singulare eliminatum estper seipsum. 8. Argumentura niihi a raaximo, quod duo minora sunt explosa : et ecce argu- mcntum. Peccatum multorum tulit, ct pro transgrcssoribus rogavit, ut noii pcrircnt : Patcr, i(jnosce iUis quia ne- sciunl qnid facmnt. Volat irrevocabil:» vcrbum tuum, Domine.noc rcvertclLi' 270 S. BERNAR ad (e vaciiuin, sed facict ad quod misisti. Vide iiunc opcra Doniini, qua? posuit prodigia supcr tcrram. Flagcllis cacsus ost, spinis coronatus, clavis confossus, affixus patibulo, opprobriis saluratus : omnium tamcn dolorum immcmor, Jgmsccj ait, iUis. Ilinc multa^ miscria) corporis, hinc miscricordiaj cordis, Iiinc dolores, hinc miserationcs, hinc olcum cxsultationis.hinc sanguinis gut- taj dccurrcntis in tcrram. Miscricordiae Domini multa^, scd ct miseria^ Domini inulta). Vinccntne miscriaj miscricor- dias, an misericordia? miserias supcra- Lunt? Vincant misericordia) tuae anti- quse, Domine, vincat sapientia mali- liam. Magna cnim illorum iniquitas : sed numquid non major pietas tua, Domine? Multum per omnem modum, Numquid redditur pro bono malum, ait, quia foderunt foi>eam animce mece. ? Plane foderunt impatienti;e foveam, occasio- nes indignationis plurimas, ct quam maximas ministrantcs. Scd quid horum fovca ad abyssum mansuetudinis tua3 ? Retribuentes mala pro bonis foveam foderunt : sed caritas non irritatur, non prfficipititur, numquam excidit, non iu foveam ruit, ct pro retributis malis cumulat bona. Absit ut musca) moritu- rse exterminent suavitatem ungucnti, quod de tuo corpore fluit : quia apud sinum tuum miscricordia, et copiosa apud euui rcdemptio. Muscse moritura), miserise sunt; muscae moriturae, blas- phemiae sunt; musca^ moritura), insul- tationes sunt, quas tibi reddit genera- tio prava et exasperans. 9. Tu autem quid ? in ipsa elevatione manuum tuarum , cum jam sacrificium matutinum in holocaustum vespcrti- num transiret ; in ipsa , inquam , virtute incensi , quod coelos ascendcbat, tcrram operiebat, inferos respergcbat, cxau- diendus pro reverentia tua clamas : Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. 0 quam multus es ad ignoscen- dum ! 0 quam magna multitudo dulce- dinis tuae , Dominc ! o quam longe sunt cogitationes tuoe a cogitationibus nos- tris ! 0 quam lirmata cst etiam super impios misericordia tua ! Miia res ! Ille clamat, Ignoscc; Judaei, Crucifige. Mol- Dl ABBATIS liti suntscrmoncs ejus super olcum, ct isti sunt jacula. 0 caritas palicns, scd ct compaticns ! Caritas patiens est , suf- ficlt; caritas hcnicjna cs^, cumulus est. NoH vinci a malo , caritas abundans; sed vince in bono malum, supcrabun- dans cst. Non enim sola patientia , sed ct benignitas Dci ad poenitcntiam Ju- da30s adduxit : quia bcnigna caritas ctiam quos tolerat amat, et amat tam ardenter. Paticns caritas dissimulat, cxspectat, sustinet dclinqucntcm : scd bcnigna trahit, adducit, converti facit ab crrore via) sua?, denique cooperit multitudincm peccatorum. 0 Judaei, lapidcs estis, sed lapidcm percutitis moUiorem , de quo rcsonat tinnitus pic- tatis, et ebullit oleum caritatis ! Quo- lyiODO potabis, Domine, dcsiderantcs te torrente voluptatis fuae, qui sic perfundis crucifigentes te oleo miseri- cordise lua? 10. Patet igitur, quia haec passio po- tcntissima cst ad exhauricnda omnium gcnera peccatorum. Scd quis scit si data est mihi ? Rlihi data cst , quia al- tcri dari non potuit. Numquid Angclo ? Scd ille non eguit. Numquid diabolo ? Scd ille non rcsurgit. Dcnique non in similitudincm Angelorum, absit autcm ut in sijnilitudinem daemonum, scd m similitudinem hominum fuctus, et habitu iwentus ul homo, exinanivit scmctip- sum, formam scrvi accipicns. Filius erat, et factus est tamq\iam scrvus. Non solum formam servi accepit, ut subcs- set ; sed etiam mali servi , ut vapularet; et servi peccati, ut poenam solveret, cum culpairi non habcret. In similitudi- ncm, inquit, hominum, non hominis : quia primus homo ncc in carnc pec- cati, nec in similitudinc carnispcccati creatus est. Christus enim in universali liominum miseria pressius et profun- dius se immersit, ne subtilis ille dia- boli oculus magnum hoc pietatis de- prehenderctsacramcntum. Idco habitu, et omni habitu invcntus cst ut liomo : nec in eo , quantum ad natura) debitum, signum aliquod singularitatis apparuit. Quia enim ita inventus est , idco cru- cifixus. Paucis autcm rcvelavit seip- sum 5 ut csscnt qui crederent ; rcliquis IIN FERIA IV JIEBDOMAD^ SANCT^ SERMO. 271 autem absconditus est : Qula si cognovis- scnt, tiumquam Domimim glorice crucijixis- sent. Ad hoc etiam illi singulari pec- cato ignorantiam copulavit,ut sub ali- qua justitise umbra ignorantibus posset ignosci. H. Duo autcm nobis in hsereditatem reliquerat ille vetustus Adam qui fugit a facie Dei, laborem videlicet, et do- lorem : laborem in actione , dolorem in passione. ISon hoc ipse audierat in paradisG, quem acccpcrat ut opera- retur, et custodiret illum; operaretur dclectabiliter, custodiret fideliter, ct sibi, et posteris suis. Christus Domi- nus laborem et dolorera consideravit, uttraderet eos in manus suas; immo sc magis in manus eorum, infixus in limo profundi, et intraverunt aquoc ista? usque ad animam ejus. Vide, ad Patrem inquit, humilitatem mcam, ct laborem meum : quiapauper ecjo siun, el in labo- ribus a juventute mea. Laboravit susti- ncns,manus ejus in laboribus servie- runt. De dolore vide quid dixerit. 0 vos omncs qui transitis per viam , atten- dite et videte, si est'dolor siciit dolor ineus. Vere languorcs nostros ipse tulit , et infirmitates et dolores noslros ipse por- ta\it, vir dolorum , pauper et dolens-, tentatus per omnia absque peccato. Et in vita passivam habuit actionom , et in morte passionem activam sustinuit, dum salutem opcrarctur in medio terra?. Proinde memor ero, quamdiu fuero laborum illorum quos pertulit in praj- dicando, fatigationum in discurrendo, tentationum in jejunando, vigiiiarum in orando , lacryniarum in compatiendo. Recordibor etiam dolorum ejus, con- viciorum , sputorum , colaphorum , sub- sannationum, exprobrationum, clavo- nim, horumque siniilium, quaj per cum et super eum abundantius Iransie- runt. Facit ergo mihi forlitudo, facit similitudo, sed si accesserit etiam imi- tatio, ut sequar vestigia ejus. Alioquin etiam exquiretur a mc sanguis justus, qui elTusus cst super terram, nec im- munis ero ab illo tam singulari scelere Judajorum : quod videlicet tanta? cari- tati ingratus fucrim, quod spiritui eratijj contumcliam fcccrim. quod san- guinem teslamcnti pollutum duxcrim, quod conculcavcrim Filium Dei. 12. Sunt plcrique qui laborem et do- lorem patiuntur ; sed necessitas in causa est, non voluntas : ct hi non sunt con- formes imagini Filii Dei. Sunt qui ex voluntate sustinent ; sed non est eis sors, neque pars in scrmone islo. Yigilat tola nocte luxuriosus , non solum patienter, sed etlibenter, ut suam expleat volup- tatem : vigilat raptor vcstitus ferro , ut diripiat pracdam : vigilat fur, ut domum perfodiat alienam. Sed hi omncs, ct iiorum similcs longe sunt a labore ct dolore , quem considerat Dominus. Ho- minesautem bonae voluntatis, qui Chris- tiana voluntate divitias paupertate com- mutaverunt, vel etiam non habitas tamquam habitas contempserunt , re- linquentes omnia proptcr ipsum, sicut et ipse reliquit omnia propter ipsos, sequuntur eum quocumque ierit. Hujus- modi autem imitatio validissimumargu- mentum mihi cst, quod passio Salvato- ris, et siniilifudo humanitatis in meam transeunt ulilitatem. Hic enim sapor, hic fructus est et laboris, et doloris. io. Vide ergo quam magnificaverit facere tecum illa majestas. De omnibus quaj in ccelo et sub coelo sunt, dixit , et facta sunt. Et quid facilius dictu ? Scd numquid solo verbo factum cst , cum tc qucm feceratrefecit? Triginta et tribus annis super terram visus, et cum ho- minibus conversatus, etiara habuit in faclis calumniatores, in dictis insulta- tores, non habens ubi caput suum re- clinaret. Quare hoc ? Quia Yerbum a sua subtilitate dcsccnderat , et grossius acceperat indumentura. Nam caro fac- tura fuerat, ct ideo grossiori et moro- siori opere utebatur. Sicut autcra cogi- tatio vcstit sibi vocem corporcam abs- que sui dirainutione vcl ante voceni, vel post voccm : sic Filius Dei assurap- sit carnem,non comraixtionem passus, noque (1irainutionem,nec antc carnem, nec post carncra. Apud Patrcm invisi- bilis : sed hic manus nostrai fractave- runt dc Verbo vitai; ct quod erat ab initio, vidinius oculis nostris. IIoc au- tera Verbum quia carncm purissimam et animam sanclissiraara unierat sibi , 272 S. BERNARDI ABBATIS libere modcrabatur actionos corporis sui : tum quia sapientiaot justilia erat, tum quianullam habcbat prorsus lcgcm in mcmbris suis rcpugnantemlcg,i men- tis suoe. Meum vcrbum ncc sapicntia , nec justitia est , scd tamcn utriusquc capax, et possunt ei ha;c abesse et adeisse; ahessc autem facilius. Familiare enim magis jam nobis est carnis nostra^ servircvitiis, quam actiones et passio- nes ejus ordinare : pro eo quod omnis sotas ab adolescentia prona est in ma- lum , inter flagella quoque et gladios , etiam sub discrimine mortis, ad suas ambiens Yoluptates. 14. Felix, cujus cogitatio ( lioc est verbum iiostrum ) omncs actiones suas ad justitiam dirigit , iit et intentio sana sit, et operatio recta. Felix , qui passio- iies corporis sui propter justitiam ordi- nat , ut quicquid patitur , propter Dei Filium patiatur : quatenus et a corde tol- latur murmuratio, et in ore yersetur gra- tiarum actio, et vox laudis. Qui sic extu- lifc se , iste tollit grabatum suum , et va- dit in domum suam. Grahatus nostrum corpus est, in quo prius languidi jace- bamus, servientes desidcriis et concu- piscentiis nostris. Nunc vero portamus illud, cum spiritui ohedire cogimur : ct mortuum nostrum portamus, quia corpus mortuum cst propter peccatum. Ambulamus tamen, non currimus: quia corpus quod cormmpllur , acjgraval ani" mam , et (leprimit terrena inhabUalio sen- sum mulla cogilantem. Amhulamus etiam in domum nostram. In quam domum ? In matrcm omnium, quia sepulcra co- rum domus illorum in Kternum. Vcl po-. tius indomum nostram, quam liahcmus cx Deo non manufactam, reternam in coclis. Qui suh hoc onere ambulamus, posito eo, quid putatis quomodo curre- mus ? quomodovolahimus? Plane super pcnnas ventorum. Amplexatus estwos Dominus Jesus per laborem et dolorem nostrum : amplectamur eumnos quoquc vicariis quihusdam amplexibus proptcr justitiam et adjustitiam suam; actio- nes ad justitiam dirigendo, passioncs propter justitiam sustinendo. Dicamus quoque cum sponsa : Tenui eum, nec di- w?7- guini Domini, quoniam virlus sacrn- mcnti (tporatur in co; ct gaudeat quiul lum prius erat CircumcisiOj utorigina- lis rubiginem culpac, qujc manaverat a parenlibus primis, cultcllus cradcret : sed venienlc Domino, qui agnus estto- tus suavis ct mitis, cujus jugum suavc cst ct onus leve, optime satismutatum est, ut invetcratam rubigincm cum unctione sancti Spiritus aqua dilueret , et acerbitas illa cessaret. 5. Sed forte quajrat aliquis, et dicai: Si deletum cst in baptismo quod con- traximus a parcntibus, cur adhuc ma- net cupiditatis foraes, et velut inceuti- vura quoddam peccati ?Neque enira du- bium , quin a primis parentibus in nos traducta sit lex ista peccati. Omnes si- quidem peccatrice voluntate gencra- raur, et inde voluntas nostra corrupta est tamquara ulccribus plena : unde li- cct inviti , pruritus quosdam concupis- centiarum, ettamquam bestiales motus sentimus. Dixi vobissoepius, nec mente excidere debet , quoniam in casu primi horainis cecidimus omnes. Cecidimus autera super acervum lapidura , et in luto : undc non solura inquinati , sed etiara vulnerati, ct graviter quassati sumus. Lavari quidem cito possumus ; ad sanandum vero opus est curationo dus, et in qucm pcccatum non cadit, DiMis ? llujus quidcm gratix' sacramen 274 S. BERNARDI ABBATIS pessimum ulcus accedatad sanitatcm. 4. Sed tamen quid agimus|, quod in hoc corporc peccati , et in hoc tempore malo non possuraus esse sine peccato ? Nuraquid desperabimus ?Absit. Sidixe- rimus, aitbeatus Johannes, quiapecca- tum non hahemus , nos ipsos seducimus, et veritas in nohis non est. Si autem con- fiteamur peccata nostra , fi,delis Deusest , qui remittat peccata , et emundet nos ab ovini iniquitate. INara ut de remissione quotidianorum minime dubitemus, ha- bemus ejus sacramentum, pedura ablu- lionem. Quaeris forte unde sciara , quod . sacramentum sit hujus remissionis ? maxime cum ipse Dominus promiserit Petro dicens : Quod ego facio , tit nescis modo : scies autcm postea ; nihil autem de sacraraento locutus est: sed tantum, Exemplum , inquit, dedi vohis, ut et vos ita faciatis. Verum multa habebat illis dicere , sed tunc portare non poterant. Ideoque nec ex toto voluit eos anxios et suspectos relinquere , nec dicere quod tunc non caperent. Yis autera nosse , quia pro sacraraento ilhid est , pro solo exeniplo factum ? Illud attende quod Petro dictura est : Si non lavero te, no7i habehis partem mecum. Aliquid igi- tur latet quod necessariura est ad salu- tem, quando sine eo nec ipse Petrus partem haberet in regno Christi et Dei. Vide enim si non expaverit Petrus ad tantge comminationis terrificum ver- bum , si nou agnoverit salutare esse mysterium, cum respondit : Domine, non taiitum pedes meos,sed et manus , et caput. Et unde scimus quia ad diluenda peccata , quae non sunt ad mortera , et a quibus plane cavere non possumus ante mortera , ablutio ista pertineat ? Ex eo plane , quod olTerenti raanus et caput pariter ad abluendura responsum est : Qui lotus est, non indiget nisi ut pe- des lavet. Lotus enim est , qui gravia pcccata non habet , cujus caput , id est intentio, et manus, id est operatioet conversatio, munda est : sed pedes, qui sunt animje affcctiones, dum in hoc pulvere gradimur , ex toto mundi esso non possunt, quin aliquando vanitati, aliquando voluptati,autcuriositati plus quara oporteret, cedat animus vel ad horam : In multis enim offendimus omnes. 5. Verumtaraen haec nerao contemnat aut parvipendat. Impossibile est enim cura eis salvari , impossibile est ea dilui, nisi per Christum Jesura , et a Christo. Ncmo, inquam, perniciosa securitate dormitet, declinans in verba malitiaj adexcusandas excusationes in peccatis, quoniam ( ut audivit Petrus ab ipso ) nisi laverit ea Christus, nonhabebiraus partera cura eo. Nec ideo taraen pro eis necesse est nimis esse sollicitos: ignos- cet facile , imrao et libenter , si modo nos agnoscamus. In hujusmodi namque, quasi inevitabilibus , et negligentia culpabilis est, et tiinor immoderatus. Hinc est quod in oratione , quam ipse instituit, quotidie pro peccatis illis vo- luit nos orare. Sicut enim de concupis- centia dixiraus , quod licet daranatio- nem abstulerit, quia juxta Apostolum, NuUa damnatio est his, qui sunt in Chrislo Jesu : tamen ad humiliandos nos ipsam adhuc patitur vivere in nobis, et gravi- ter affligere nos, ut sentiamus quidno- bis gratia praestet, et seraper ad illius auxilium r^curramus :• sic et de mino- ribus istis peccatis pia dispensatione nobiscura agitur , ut non penitus aufe- rantur; sed in illis nos erudiat Deus, ut cum minima cavere non possumus, certi simus , qiiod non nostris viribus majora superemus : semperque tim&- rati, et omnino solliciti simus, quo- modo ejus gratiara non amittamus, quam iiobis tam multipliciter necessa- riam esse sentimus. m DIE SAIVCTO PASCHiE, ET TEMPORE PASCALT. SERMO I. S)e septem siynaculis quae solvit Acnus. 1. YiciT Leode tribuJiula. Vicit plane malitiam sapientia , attingcns a fine us- que ad finem fortiter , ct suaviter uni- versa disponens : sed pro me fortiter, suaviter milii. Vicit JudKorum blas- phemias in patibulo, fortem armatum alligavit in atrio, et de ipso mortis im- pcrio triumphavit. Ubi enim sunt op- probria tua, Judaic V.ubi sunt, Zabulc , vasa captivitatis ? ubi est , mors , victo- ria tua ? Confusus est calumniator , rap- tor spoliatus cst. INovum genus poten- tiae ! hactenus victoriosa mors obstu- pescit. Quidtu, Judaee, qui pridie ante crucem agitabascaputsacrilegum ?quid verum hominis caput Christum cxagi- tabas opprobriis ? Christus, inquit, Rex Jsracl dcscendat de cruce. 0 venenata lingua, verbum malitia} , sermo nc- quam ! Non est hoc, Caiplia , quod paulo ante dicel)as : Expedit ut unus morialur homo pro popido ; ct non tota (jcns pereat. At illud quia mendacium noncrat, non loqucbaris dc proprio , non a tcmetipso dicebas. Si rex Jsrael cst , descendat de cruce , hoc planc tuum est ; magis autcm ejus qui mcndax cst ab initio. Quid cnim conscqucntia) vi- detur habere, utdescendat, si rcx est; ct non magis ascendat ? Sic non mcmi- nisti , scrpcns antique , quam conf usus abscesseris olim, cum diccre prajsump- sisses : Mille le deorsum; et JJcec omnia tibi dabo^ si procidens adoravcris me ? Sic tibi , Juda;e, excidit quod audisti, quia Dominus regnavit a ligno, ut rc- gcin abncgcs, quia manet in ligno ? Sed forsilan nec audisti, quia non Juda^is , sed nationibus haec annuntiatio dcbc- balur. Dicite , inquit, m nationibusj quia Doniinus regnavit a ligno. 2. Mcrito proindc titulum rcgniPrac- sos gentilis inscripsit ligno, ncc potuit Judacus, ul voluif corrumpcre lituli inscriptionem, nedum impedire Domi- nicampassionem, etnostram redemptio- nem. Descendat, inquiunt , si rex Jsrael est. Immo vero quia rex Israel cst, titu- lum rcgni non dcserat, virgam imperii non deponat, cujus nimirum imperium super humerum ejus, sicut praecinit Isaias, Noli, inquiunt Judaei ad Pila- tum , noU scribere , Rex Judoeorum ; sed quia ipse dixit, Rex sum Judoeorum, et Pilatus : Quod scripsi, scripsi. Si Pilatus quod scripsit, scripsit : Christus non perficiet quod inccepit ? Ipse enim cce- pit , et salvabit nos. Sed dicunt : Alios sahos fecit , seipsum non potest salvum faccrc. Immo vero si dcscendcrit , ne- mmcm salvum faciet. Cum enim salvus esse non possit, nisi qui perscveravcrit usque in finem , quanto minus polerit esse Salvator? Alios ergo salvos facit : nam salvatione, cum sit salus, ipse non indiget. Operatur salutem nostram, nec caudam dcessepatitursacvificiovcspcr- tino hostiae salutaris. Novit , inique, quid cogites. Non dabit tibi occasioncin surripiendae nobis pcrscverantiae, quae sola coronatur. Non faciet objnulcscerc praedicalorum linguas, cnnsolantiuni pusillanimcs, et diccnlium singulis : Tu locum tuum nc dcseras : (luodsine dubiosequerctur,si rcspondcre posscnt, quiaChristus suumdescruit. Proni cnini sunt sensus hominis ct cogitaliones iii malum. Sine causa, malignc , parasli sagittas tuas in pharetra; et discipulo- rum suspiria cumulas opprobriis Judaeo- rum. IUi quippe despcrant , isti impro- perant : scd Christo ncutra tela nocc- bunt. Aliud tcmpus elegit confortandis discipulis, et aliud adversariis confu- tandis. 5. Intcrim patienliam magis cxhibct, humilitatem commendat, obcdientiani iniplet, peVficit caritatcm. Ilis nempe virtutum gcmmis quatuor cornua cru- cis ornantur : ct cst supcrcuiincntior cnritas, a dcxtris obedientia , ]):« ita ct vos in novitate vita3 ambuletis : ut a sa3culari Isetitia ct consolatione mundi percompunctioncm cttristitiara, quai secundum Deura cst,ad devotio- nera sanctani, ct spiritualem vos trans- ire gaudeatis exsultationera, ipso pra> stante, qui transivit ex hoc mundo ad Patrcm , et nos quoque trahere post sc, et in Galila;am vocare dignatur, ut se- metipsum nobis ostendat, qui est super omnia Deus bcnediclus in SKCula , araen» Ad Abbates, SERMO II. De lectione evangelica, Maria Maffdalene, Maria Jacobi, et Salome, ctc. \. AccEPiMus ab Apostolo, habitare Christum pcr fideni in cordibus nostris. Unde vidctur non incongrue intelligi posse , taradiu Christum in nobis vivere , quaradiu vivit fides. At postquara fides nostra mortua cst, quodara modo Chris- tus mortuus est in nobis. Porro fidci vitam opera attestantur, sicut scriptum est : Opera quce dedit mihi Pater , ipsa testimonimn perhibent de me. Nec discre- pare videtur ab hac sentcntia, qul fideni sine operibus mortuam asserit in semetipsa. Sicut enira corporis hujus vitam ex motu suo dignoscimus : ita et fidei vitam cx operibus bonis. Itaquc vita quidem corporis est anima, per quam movctur et senlit : vita vcro fidei caritas est, quia per illam operatur, sicut in Apostolo legis : Fides gute per dilcctionem oiicratur. Undc et refriges- ccnte caritatc fidesmoritur, sicut cor- pus anima rccedentc. Tu ergo si videris hominera in bonis operibus strenuum, et fcrvorc conversationis hilarem : vi- verc in eo fidcm non dubites, indubi- tata tenens vita) illius argumenta. Sed sunt nonnulli, qui cum spiritu cocpc- rint , Iieu ! carnc postca consumraantur. Scimus autem, quia jam tunc non per- jnaneat in cis spiritus vita;, quia scrip- tuni cst : Non jicrmanebit spiritus meus in hominc in ceternumj quia caro cst. Quod si nou pcrmanct spiritus, huuU 282 S. BERNARD ilubium quin cxcidat caritas, quae ni- mirum diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis. 2. PoRRO fidei vitam ( ut jam dixi- mus ) in caritate constituit, qui fidem per dilectionem perliibuit operari. Hinc ergo colligitur ,recedente spiritu fidem mori : quoniam Spiritus est qui vivifi- cat. Denique si sapere secundum car- iiem mors est : non dubium , quin illi quos vivere Isetabamur , quamdiu facta carnis spiritu mortificabant , secundum carnem viventes plangendi sint tam- quam mortui. Unde et in eodem Apo- stolo legis : Si, inquit, sccimdum carnem vixeritis, moriemini : si autem spiritu facta carnis rnorlificaveritis, vivetis. Vse tibi quicumque es canis reversus ad vomitum, et sus lot» in volutabro luti. Non ad eos tantum loquor qui corpore, sod etiam eos qui corde redeunt in ■^oyptum, sseculi hujus oblectamenta sectantes, ac proinde fidei vitam, quae est caritas , non habentes. Si quis enim diligit mundum , non est caritas Patris in eo. Quis magis mortuus eo , qui fovet ignem in sinu , peccatum in conscien- tia; nec sentit, nec expavescit, nec excutit ? 5. Ecce igitur Christus in sepulcro, fides mortua est in animo. Quid facie- mus ei ?Quid fecerunt sanctoe mulieres, quae soIa3 exomnibussuis ampliori tene- bantur affectu ? Emcrunt aromata, iit venientes ungerent Jesum. Numquid ut suscitarent? Et nos scimus, Fratres, quia suscitare nostrum non est, sed un- ;;ere nobis incumbit. Cur hoc ? Nempe ne feteat qui hujusmodi est , ne sit caeteris odor morlis,ne pereffluat, et penitus dissolvatur. Emant proinde aromata sua tres mulieres, mens, lin- gua, manus. De his enim, ut arbitror, Petrus mandatum accepit tertio pascere gregem Domini. Pasce, inquit, mente, pasce ore , pasce opere : pasce animi oratione , verbi cxhortatione , exempli oxhibitione. 4. Quaerat igitur mens aroraata sua : ante omnia compassionis affectum , de- Iiinc rectitudinis zelum, et inter haec discretionisspiritum non omittat. Quo- I ABBATIS ties enim peccantera videris fratrcra , continuo procedere dehet compassionis alfectus, tamquam cognatus humani- tati, quippe quem concipis ex teipso, Fos, inquit Apostolus, qui spirituales estis, instruite hujusmodi in spiritu leni- tatis, considerans teipsum,ne et tuten- teris. Et cum exiret Dominus bajulans sibi crucem, et plangerent super eum, nondum quidem omnes tribus terrae, sed mulieres paucae, conversus ad eas, Filice, inquit, Jerusatem, nolite flere super me, sed super vos ipsas flete , et super fdios vestros. Ordinem diligenter attende. Super vos, inquit, primo; de- inde super filios vesfros. Temetipsum attende, ut alii noveris compati, ut arguas in spiritu lenitatis. Teipsum considera, ne et tu tenteris. Sed quia c"xemplum efficacius persuadet et altius imprimit animo , mitto vos ad sanctum illum Senera, qui cum audisset pec- casse unum ex fratiibus, amarissime flebat, inquiens : Ille hodie, et ego cras. Qui sic flebat super se, putas quia non compassus sit fratri ? Hic ita- que compassionis affectus multis qui- dem prodest, quia animus liberalis con- tristare, quem pro se viderit anxium, erubescit. 5. Sed quid agimus, quod nonnulli dura cervice et attrita sunt fronte,ut quo magis eis compatimur , tanto magis nostra et compassione, et patientia abutantur ? Nonne sicut compatieba- mur fratri, ita ipsi justitise compatien- dum est, quam videmus tam impu- denter abjici, tam imprudenter pro- vocari? Scioquia si qua in nobis est caritas, contemptum hunc Dei ferre sequanimiter non possumus. Hic est zelus justitiae, quo adversus delinquen- tes accendimur , tamquam pietate ducti erga eam, quam contemni videmus, justitiara Dei. Verumtamen oportet ut priora sibi vindicet compassionis affec- tus. Alioquin in spiritu vehementi con- terimus naves Tharsis, conterimus quas- satura calamura, exstinguiraus linum fumigans. 6. Sed cura uterque aderit, videlicet et compassionis affecfrus, et zelus justi- tise; necesse est ut adsit spiritus discre^ IN TEMPOUE PA fionis, ne forte cum oporteat hunc exliiberi, ille procedat, et indiscretio ipsa confundat universa. Ilabeat itaque ,iien5 nostra fertium, scilicet spiritura discretionis : ut raiscens apte tempori- bus tempora, opportune aeraulari, et nihilominus ignoscere sciat. Samarita- nus sit, custodiens et observans , quan- do oleum misericordiae , quando vinum fervoris exhibeat. Et ne forte meum putetisinventum, Prophetam audite in psalmo, haec eadem et eodem ordine postulantem : Bonitatem , inquit, et d?s- ciplinam, et scientiam cloce me, 7. Sed unde haec nobis ? Neque enim talia profert virtutum germina terra cordis nostri , sed magis spinas et tri- Lulos germinatnobis. Emere crgo opor- tet. A quo autem emenda sunt? Ab eo utique qui ait : Vcnite, emite ahsque ar- genlo et absque uUa commutatione vinum d lac. Non ignoratis, quid lactis dul- cedo, quid vini dcsignet austeritas. Quid est autem emere sine argento et fine commutatione ? Non talis est emp- tio apud amatores hujus sajculi; sed apud auctorera skcuU alia esse non po- test. Propheta enira dixit Domino : Dcus meus es tu,quoniam bonorum meo- uim non egcs. Quam igitur commutatio- nem ei daliithomo pro gratia sua, qui nullius eget, et cujus sunt universa? Gralia gratis datur : etiam cum emitur, gralis emitur : quia quod datur pro ea, nobis melius retinetur. 8. Tria ergo aromata mcntis nummo propriae voluntatis eraenda sunt : quam quidem dimittentes nihil amittimus , ctiam et lucramur plurimura , coramu- tantes illam in melius, ut comraunis liat quai propria fuit. Porro communis voluntas caritas est. Emimus ergo abs- que comrautatione , recipientes quod non habuimus; ct quod habuiraus, melius retinentos. Quando vero cora- patietur fratri, qui in propriavoluntate, ncscit compati nisi sibi ? aut quando a:nans seipsumdiliget justitiam, etodio Jiabcbit iniquitatem ? Simulare quidem liotest ante oculos hominum, etiam ct .sometipsuin seducere , ut cum privato ainore vel odio ducitur, compassionis affectum, aut zelura putet esse justitiae. SCAH SERMO II. 283 Verum facile est nosse , quara sint aliena a propria voluntatc, qu.-c propria sunt caritatis, cui illa recta frontc contra- riam seconstituit. Nam caritas bcnigna est, caritas super iniquitatenon gaudet. Jam de spiritu discretionis scimus,quia nihil sic illura cxstinguit , quoraodo voluntas propria , subvertens corda horainum, et rationis oculos claudens. Eraenda proinde sunt tria mentis aro- raata, affectus corapassionis, rectitudi- nis zelus, et spiritusdiscretionis, nura- mo ( ut dictum est ) propriae voluntatis. 9. Linguoe quoque aromata trianihilo- minus sunt: modestia in increpando, copia in exliortando , efficacia in per- suadendo. Vis hahere hsec aromata ? Eme iila a Doniino Deo tuo. Eme, in- quam, et sicutpriora, slne ulla com- nmtatione : ut aliquid recipias, perdas nihil. Eme a Domino moderatara cor- reptionem, quia oinninomagnumquod- dam honum et datum optimum est , et quod habeant pauci. Linguam enim, ut ait beatus Jacobus, nemo domare potest. Videasmultos, sinceralicet intcntione, et benigno acccdant animo, leviter di- cere quod graviter audiatur. Volat ir- revocabile verbum : et quod sanare de- huerat, quia mordacius forte videtur, exasperat et exulcerat magis : quando negligentia? additur impudentia, etiam et impatientia curaulatur : ut qui in sordibus erat , sordescat adhuc , dccli- nans in verba malitia) ad cxcusandas excusationes in peccatis, ac more phre- netici non solumrepellens, sed ctmor- dere tentans mcdici manum. Multis quoque non suppelit verborura copia , sed pra? sermonis inopia linguam suam palato adhserescere scntiunt : quod et ipsum interdum solet audientihus obesse non parum. Aliis vero ad manum est abundantia multa scrmonis; sed quae dicunt , minus sapiunt , minus accep- tantur : ct quia gratiam non habent, minus efficacia sunt quae loquuntur. Vides ergo quam necesse sit eraere ab eo , a quo omne bonum est , a quo om- nis scientia , modestiam in incrcpando, copiam in exhortando , efficaciam in persuadendo, 10. Proindc eme ista nummo confes- 23'» S. BERNARDI ABBATIS sionis 5 ut prius peccata tua confitearis, quam ad expurganda acccdas alicna. Magnum prorsus ct mirabile sacramen- tum anima; suscitatio cst : vidc ne ad illud immundus accedas. Quod si fortc Tion potes innocens , immo quia non po- tes; lava inter innocentes manus tuas, antequam circumdes monumentum Do- mini. Omnia siquidem in confessione lavantur. Et hsec ablutio in quamdam innoccntiam tibi deputabitur , ut inter innocentes assistas. Ad altaris officium nemo accedit in veste communi ; scd quisquis accessurus est , albis induitur. Et tu ergo cum ad Doraini monumen- tum properas, lavare, dealbare, in- duere vestimentis glorisg, ut dicatur tibi : Confessionem et clecorem induisti. Quia ubi confcssio, ibi in conspectu Domini pulcritudo est. Hsec pro eo dictasunt,ut aromata linguae, mode- rata increpatio, copiosa exhortatio , efficax persuasio nummo confessionis emantur. \i. Verumtamen legimus , et quoti- dianis ctiam experimentis didicimus , cujus vita despicitur , restat ut praedi- catio contemnatur. Paret ergo et manus aromata sua , ne subsannet nos Sapiens tamquam pigrum illum, cui labor sit manum ad os porrigere ; ne possit dicere is qucm arguis : Tu qui alium doces , teipsum non doces. Alligas enim onera gravia et importabilia , et imponis eain humeros hominum , digito tuo nolens ea movere. Dico vobis : Sermo quidem vivus et efficax exemplum est operis , facile persuadens quod intendimus, dum factibile probat esse quod suade- inus. Pro hujusmodi habeat necesse est etiara manus aromata sua, continentiam in carne, misericordiam in fratre, pa- tientiam in pietate.UndeApostolus ait: Sobrie, et justC) ct pie vivamus. Uxc cnim tria sunt conversationi nostrse maxime necessaria: quoniam primum deberaus nobis, secundum proximo, tertium Deo. Nam qui fornicatur , in corpus suum pcccat , magno illud jjri- vanshonore, et pavcndo addiccns pu- dendoquc dedecori , tollens membrum €hristi , et faciens membrum mcretri- eis. Ego autem nou ab ca tantum , quse tam abominabilisest, sed ab omni vo- luptatc carnis contincndum dico. Ante omnia igitur perfectam hanc continen- tiam quajre, quam debes tibi ipsi : nemo enim tibi propinquior est. Deliinc adde misericordiara , quara debes proxirao , quia cura eo salvandus es : deindc etiam patientiam quam debes Deo, quia ab eo salvandus es. Omnes enim qui pie volunt vivere in Christo , persecutionem patientur; et, Per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum ccelorum. ViDE ergo ne per impatientiam pereas, sed universa pro eo sustine , qui prior majora pro te sustinuit, et apudquem infructuosa patientia non erit, sicut ait Propheta : Patientia pauperum non peri" bit in fincm. 12. Porro hsecmanusaromatanuramo subjectionis erauntur. Haec est enim quae dirigit gressus nostros, et sancta; conversationis gratiara promeretur. Nam si contraria lex inventa est in merabris nostris per inobedientiara , quis ncsciat per obedientiara continen- tiam dari ? Ipsa quoque est quae mise- ricordiam ordinare novit , ipsa quae pa- tientiam etdocet, et donat. Cum his igitur aromatibus accede ad eum , in quo fides mortua est. Verura si consi- dereraus,quam magnura sit ad nos sus- citare eum qui hujusmodi est, quam difficile sit vel accedere ad cor ejus , quod lapidea quaedam obstinatio et im- pudentia clausit , puto q,uod dicere ha- beamus et uos : Quis revolvet nobis lapi- demab oslio monamenii? Attamen dum sic trepidi veremur accedere , cunctan- tes ad tara gtande miraculum ; fit uon- numquam ut solita pietate prseparatio- nom cordis nostri audiat auris divina , etadvoccm virtutis ejus resurgat qui erat mortuus. Et ccce Angelus Domini , hilaritas qusedam iuvultu illius, tam- quam in ostio monumenti nobis apparet, et fulgor quidam index resurrectiouis, ut apcrtevideatur faciesejusimmutata, accessum prsebens nobis ad cor suum , imrao ct advocar.s, ipsuraque obstina- tionis sua3 revolv.ens Iapidem,et sedens super eum : ita ut suscitata fide ipsa , ctiam linteamina, quibus obvoluta fue- rat, ipsc dcmonstret, Dumque omnia IN TEMPOUE PAS fjuac iii cordc suo prius aclital)antur aperit, et conritctur quomodo scipsum scpclicrat intus, ipsam tcpiditatcm et ncglig<;ntiam suam prodcns : Vcnile, inquit, et vidcte locmif ubijwsitus crat DominuS' SER3IO III. De mersionc Naaman scpties in Jordanc , de- que mundalione scplemplicis lcprse; el de septem apjparitionibus Domini resiir{jentis, quibus septem dona Spiritus sancli desiy- riantur. 1. SicuT incorporum mcdicina prius purgationes adhibentur, dcinde rcfcc- tiones, ut scilicet prius exinaniatur corpus ab humoribus noxiis, dehinc cibis sanioribus foveatur : sic mcdicus animarumDominus Christus, cujus tota DisPENSATio , quam exhibuit in carne , medicina salutis est; ante passionem suam septem dedit purgationes, post rcsurrectioncm suam totidcm cibos sa- lubres paritcr ct suaves. Elisaeusnostcr Naaman leprosum septies in Jordane mergi prajcepit, qui iiitcrpretatur de- scensus. In descensu namque Domini nostri Jesu-Christi , id est in humilitate conversationis ejus , quam exhibuit ante passionem , mundamur et purga- mur : in resurrectione vero ct vita quam ostendit quadraginta diebus, re- ficimur, et delcctabilibus pascimur ali- mcntis. Septempliciter enim occupavit nos lepra superbia), in proprietatc posscssionum , in gloria vestium , in voluptate corporum , in ore quoque du- plicitcr, similitcr et in corde. Prima cst lepra domus , qua divites essc volu- mus in hoc sa^culo. Scd ab ista munda- mur , si immergimur in Jordane, id esl in Christi desccnsu. Invenimus cnim , ciuoniain ille, cura essetdivcs, propter nos paupcr factus est. Desccndit ab inenarrabilibus coeli divitiis, et vcnicns in mundum , nec istas qualescumque divitias habcre voluit,sed in tantapau- pertate venit, ut natus conlinuo ponc- retur in praiscpio , quia ei non crat lo- cus in divcrsorio. Deniquc quis nesciat, quoniam Filius hominis non habebat ubi raput suum reclinaret ? Qui bcne mergitur hic, quando quseret diyitias CALI SEPiMO III. 28f1 hujus mundi ? Et verc magna abusio , ct magna nin)is, ut divcs csse vclit vermiculus vilis, proplcr qucm Dcus majestatis et Dominus Sabaoth voluit pauper ficri. %, Porro in lepra vestis, omncm sa?- culi hujus pomposam intclligc vanita - tem. Nam ab illa nihilominus in Jorda- nis mcrsione mundabcris, ubi invcnics Christum Domini vilibus pannis invo- Iutum,factum opprobrium hominuin, ct abjectioncm plcbis. A lcpra quoqiio corporis mundamur in ipso Jordane , si benecogitantes Doininicam passiunem , erubescimus sequi corporisvoluptatcm. At in ore ( utdiximus ) duplexest lcpra. Cum enim adversi quicquam contigerit, murmuramus , et impatientiae verbum tamquam lcpra? sanics cffluit. Scd ab hacmundamur, si illum attendimus , qui tamquam ovis ad occisionem ductus cst, et non apcruit os suum : qui cum malediceretur, non malediccbat; cuni patcretur, non comminabatur. In pro- sperisquoque contra cum qui dixit,iVoH qiii seipsum conimcndat, illej^rohaiuscst; commendamus nosmet ipsos , non iii multa patientia , sed in arrogantia : ct inquinat nos altera lcpra , verbum jac- tantise. Ut crgo mundemur ab illa, mer- gamur in Jordane , et imitemur eum , qui nonquserebatgloriamsuam. Unde ct daemonia quaeclamabant, quia ipse csset Dei filius, prcecipicbat obmutescere; et illuminatos caecos diccreprohibebat. 3. In cordc duplex cst lepra , propria voluntas , et proprium consilium. Lc- pra utraquc nimis pcssima, eoque per- niciosior , quo inagis interior. Volunta- tem dico propriam , quaj non est com- inunis cum Dco et hominibus , scd nos- tra tantum : quando quod volumus , non ad honorcm Dei , non ad utilitatem fra- trum , scd propter nosmct ipsos faci- mus, non intendentes placcrc Dco et prodesse fratribus , sed satisfacere pro- priis motibus animorum. Iluic contra- ria cst recta frontc caritas, quaj Deus cst. Hffic cnim adversus Deum inimici- tiascxercens cst, ct guerram crudclis- simam. Quid cnim odit,aut punit Dcus pr^tcr propriam voluntatcm ? Cesset voluntas propria , et infcrnus non crit. 286 S. BERNAR In qucm cnim ignis ille desseyict, nisi in propriam voluntatem ? Etiam nunc , cum frigus aut famem , aut aliquid tale patimur, quid loeditur nisi propria yo- luntas ? Quod si voluntarie sustinemus , ipsa jam volunlas communis est : sed infirmitas quoedam et velut pruritus Yoluntatis adhuc de proprio est , ct in illo omnes poeuas sustinemus, donec penitus consumatur. Nam voluntas illa propric dicitur, cui assentimur, et cui se liberum inclinat arbitrium. Haec au- tem desideria et concupiscentiae , quse invitos tenent, non voluntas, sedcor- ruptio voluntatis est. Porro voluntas, propriaquo furorc Dominum majestatis impugnet, audiant et timeant servi pro- prise voluntatis. Primo namque seipsam et subtraliit , et subducit ejus domina- tui , cui tamquam auctori servire jure dcbuerat, dum efficitur sua. Sed num- quid contenta erit hac injuria ? Nequa- quam : addit adhuc et quod in se est , omnla quoque quoe Dei sunt, tollit, et diripit. Quem enim modum sibi ponit humana cupiditas ? Nonne qui per usu- ram acquirit pecuniam modicam , simi- liter mundum lucrari conaretur univer- sum , si non deesset possibilitas , si sup- peteret voluntati facultas ? Dico fidu- cialitcr : Nemini qui sit in propria vo- luntate, posset universus mundus suffi- cere. Sed utinam vel rebus istis esset contenta, ne in ipsum (horribile dictu !) desoeviret auctorem. Nunc autem et ip- sum ( quanlum in ipsa est ) Deum per- imit voluntas propria. Omnino enim vellet Deum peccata sua aut vindicare non posse , aut nolle , aut ea nescirco Vult crgo eum non esse Deum , quse , quantum in ipsa est, vult eum aut im- potentem , aut injustum esse , aut insi- pientem. Crudelisplane et omnino exse- cranda malitia , quai Dei potentiam , justiliara, sapientiam perire desiderat. ilooc est crudelis bestia, fera pcssima, rapacissima lupa , ct leaena saevissima. Ilccc est immundissima lcpra animi, propter quam in Jordane mergi opor- teat, et imitari eum, qui non venit fa- cere voluntatem suam. Unde et in pas- sione: Non mea , iuquit, voluntas, scd tuii fial. Dl ABBATIS 4. Lepra veroproprii consilii eo pcf- niciosior est, quo magis occuita : ct quanto plus abundat, tanto sibiquisque sanior esse videtur. Haec illorum est, qui zelum Dei habcnt, sed non secun- dum scientiam, sequentes errorem suum, et obstinati in eo, ita ut nuUis velint consiliis acquiescere. Hi sunt unitatis divisores , inimici pacis , cari- tatis expertes , vanitate tumentes , pla- centes sibi, et magni in oculis suis , ignorantes Dei justitiam , et suam vo- lentes constituere. Et quae major super- biajquam ut unus liomo toti congre- gationi judicium suum proeferat, tam- quam ipse solus habeat spiritum Dei ? Idololalrio?, scelus estno7i acquicscere , ct quasi peccatum ariolandi rcpuqnare. Eant nuncqui se faciunt religiosiores aliis, qui non sunt sicut caeteri lioml- num. Ecceariolietidololatraj facti sunt, si tamen vel ei qui dixit hoc,plus quam sibi judicant esse credendum. Neque huic dissonat Veritatis sermo, quem dixit : Si ecclcsiam non audierii^ sit lihi sicut etlmicus et puhlicanus. Sed ubi po- tcrit hoec lepra mundari , nisi in Jor- dane ? Ibi mergere , quicumque hujus- modi es, et attende quid fccerit magni consilii Angelus, quomodo consilium suum postposuerit consilio , vel magis voluntati mulieris unius ( beatam Vir- ginem loquor, ) et fabri pauperis, ipse cst Joscph. Inventus enim in medio doctorum, audiens eos'et interrogans, quodammodo increpatus a Matre est : Fili, quid fecisti nohis sic ? At ille : Quid eratj inquit , quod me qucerehatis ? Ne- sciehatis , quia in Jiis , quce Patris mei sunt , oportet me esse ? Al ilii non intcl- lexerunt verhum. Etquid fecitVerbum? Non capicbatur in se : descendit , ita ut esset etiam subditus illis. Quis jam non erubescat obstinatus esse in consilio suo , quando suum Sapientia ipsa dcsc- ruit ? Sic mutavit consilium suum, ut quod jam tunc coeperat, ex tunc usque ad tricesimum aetatis suaj annum pror- sus dimiserit. Nihil enim ab hoc duo- decimo anno de ejus doctrina vel opc- ribus invenis usque ad annos triginta. 5. Scd forte quaerendum ab ipso cst, quomodo voluntutcm suam conrjiliumye IN TEMPORE PAS reliquerit. 0 Dominc , voluntas, dc qua (lixisti ut non ficrct, si bona non crat, quomodo tua crat ? si bona crat , quarc dcrclicta est ? Sic et consilium si non bonum , quomodo tuum ? si bonum , quomodo rcbnqucndum?Et bonacrant, ct cjus crant : ncquc minus tamcn re- linquenda , ob boc videlicct ut fiercnt meliora. Neque enim oportcbat propria praejudicarc communibus.Erat Crgo vo- luntas Cliristi , ct bona crat, qua dice- bat : Si fie3'i potest, transcat a rne calix iste. Scd ea dc qua dicebat, Fiat volun- tas tua, melior erat : quia communis nonsolum Patris, sed et Christi ipsius; ( oblatus est enim, quiaipse voluit ) et nostra. JNisi enim granum frumenti ca- dcns in tcrram mortuum essct, ipsum soluni mancret : mortuumvero muKum fructum attulit. Atque ha3C voluntas Patris erat, ut videlicct habcret quos adoplarct in filios : Christi erat, ut sit ipse primogcnitus in multis fratribus : nostra crat, quia pro nobis faciebat ut redimeremur. De consilio idem dici- mus. Christi enim erat, et bonum erat consilium illud quod ait : Quia in his quce Patris mei sunt, oportet me esse. Sed quia illi non intellexerunt , mutavit illud consilium , ut nos mundaret ab ea lepra , qua3 proprii consilii est. Exem- plum enim dedit nobis, ut et nos ita faciamus. Nam ab initio noverat quid cssct facturus : sed voluit formam nobis hujus humilitatis exliibcre, et ad la- vandam pcssimam hanc lcpram divi- num in se ipso parare Jordanem. Au- diant igitur utrique pariter, qui pro- pria3 volunlatis , ct qui proprii consilii lcpra sordcnt : audiant quid Spiritus dicat ecclesiis, brevi uno vcrsiculo le- pram utramque condcmnans. Sapientia. ait , quoe desursum est , primum quidem CALI SERMO III. 287 pudica est, contra proprioe voluntatis impuritatem : deinde pacifica, contra consilii proprii obstiiiatam rcbellionem. 6. Cum ab his septem purgatus fuerit aeger , tamquam post septem cellas qua3- rat septem fcrcula, qua? sunt septera Spiritus sancti dona. Porro sicut in vita Domini antc passionem septem purga- tiones invenimus , sic et in apparilioni- bus septem quae post resurrectionem factaeleguntur, septem illa dona Spiri- tus sancti possumus invenire. In prima spiritum timoris accipe,quando mulie- ribus sanctis venientibus dcscendit Angelus de coelo , et terrae motus factus est, ita utipsastimoreperterritas opor- tuerit ab Angelo consolari. In spiritu pietatis apparuit Simoni , quia magna omnino , et vere Domino Jesu digna pietatis dignatio, quod ei quasi singu- lariter et ante caeteros dignafus est ap- parere , quem prae cseterisde negationo ejus rea conscientia confundebat : ut ubi abundavit delictum , supcrabunda- ret et gratia. In spiritu scienlia3 duobus pergentibus in Emmaus Scripturas cx- posuit, incipiens a Moyse ct Prophetis. h\ spiritu fortitudinis januis clausis intravit, ostendens manus et latus, sicut solent in signum virtutis clypeo- rum foramina demonstrari. In spiritu consilii frustra in piscatione laborantes mittere in dexteram rete consuluit. In spiritu intellcctus aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas. In spiritu sapientiae die quadragesima apparuit eis, quando videntibus illis elevatus est, et viderunt Filium hominis ascen- dentem ubi crat prius. Usque ad illara enim diem quasi pcr stultitiam prajdi- cationis salvosfaciebat credcntes : post- quam vero coram eis ascendit ad Pa- Ircm , ]am cocpit sapientia declaiari , IN OCTAVA PASCIIiE. SERMO I. Dc fide vincente, el tribus teslimoniis in ccelo et in terra. i. Omne quod natumest exDeo, vincit mundum. Postquam Unigenitus Dci non rapinam arbitratus est esse se sequa- lem Deo, hominis quoque dignatus est ficri fiUus, et IiaLitu invcntus ut liomo, iion immerito jam de coelesti gcnera- lione cxiguitas Immana prxsmnit. Ne- que onim dignum est Deo, corum ficri patrem, quorum se Christusfccerit fra- trem. Ilinc est quod beatus Johannes ( qui SKpius nobis ac studiosius hanc coramendat adoptionem Cliorum Dci) iii ipso quoque Evangelii sui principio , Quolquot, inquit , recej)cnmi cum,dedit eis polestatem filios Dei fieri. Huic crgo verbo simile est quod audivimus hodie de ejus epistola recitari : Omne, inquit, quod natum est ex Deo , vincit mundum. Quotquot enira sunt Christi , cum Chris- to eos raundus odit; sed cum Christo superatur pariter etab ij^sis. NoUte , ait, mirari si odit vos mmidus : scitote quia priorem me vobis odio hahuit. Etitem, Con^ifiifCjinquit, quiaego vicimundum. Sic nimirura manifesta fit sermonis illius veritas , quem ait Apostolus : Quos prcEscivit ., inqviit , (liaud dubium quin Deus Pater) ct prcedestinavit conformes fieri imagini Filii sui. Vide conformatio- nem. Post ipsum adoptantur , ut sitipse primogenitus in multis fratribus : post ipsum odit munduscos: post ipsum'et ab eis vincitur raundus. 2. Bene ergo quod natum est ex Deo , vincit mundum, ut sit testimonium coelcstis generationis victoria tcntatio- nis : et sicut is qui filius cst per natu- rara, mundum cura suo principe triura- phavit, sic ct nos victores inveniamur quotquot sumus filii adoptionis. Victo- res sane , sed in ipso, qui confortat nos , in quo et possumus orania : quia hozc est victoria, quce vincit mundum, fides nostra. Fide siquideminDei filios adop- tamur : fidem in nobis raundus in ma- ligno positus odit alquo perscquitur : fide quoque et vincitur, sicul scriptuin est : Sancli p)er fidem vicerunl rcgnn. Quidni atlribuatur fidci victoria, cujus est etiam vita? Justus , inqnit , ex fidc viiit. Quoties ergo tentationi resistis, quoties vincis malignura, noli propriis tribuere viribus, noli in te, sed magis in Domino gloriari. Quando enim forlis ille armatus tua; ccdcret infirraitali? Audi dcnique quid Doraiuici constitu- tus pastor ovilis admoneat. Adversariiis inquit ^vester diaholus ,tamquam lco ru- giens^ circuit quoerens qucm devovct :cni resistite fortes in fide. Vides queraadmo- dura sibi veritatis testimoniaconcinant. Paulus fide regna vicisse sanctos; Pc- trus principi mundi resistendura infide; Johannes quovquc, H(sc est, inquit,ric- ioria, quce vincit mundum, fides nostra, o. Sequitur : Quis enim cst qui vincit mundu7n,nisi qui credit quoniam Jcsus cst fiUus Dei ? Certum id quidem , Fra- tresjomnera qui non credit in Filium Dei , ex hoc ipso jam non modo victum esse , sed etiam judicatum. Sine fide enim irapossibilc est placere Deo. Ve- rumtamen potcst forte raovere, quod tara multos videraus credentes Jesum Filium Dei esse , adhuc taraen mundi nihilominus cupiditatijjus irretitos. Quid ergo ait : Quis^ cst qui vincit mwi' dum, nisi qui credit quia Jesus est fiUus Dei, cum et ipse jam mundus id credal ? Annon ipsi quoque dsemones et credunt, et contremiscunt? Sed dico : Putasne filium Dei rcputat Jesura, quisquis ille est homo , qui ipsius nec terretur com- minationibus , nec attrahitur promis- sionlbus, nec proeceptis obtemperat, ncc conciliis acquiescit? Nonne is, etiara- si fateatur se nosse Deum, factistaracii negat? Porro fides sine operibus morlua est in semetipsa. Nec sane rairura vidcri potest si nequaquam vincit» qui noc vivit quidcra. . 4. Quacrls quasnam sit vivida et vic- toriosa fides?IIlasine dubio, per quani Christuo habitat ia cordibus nostris. IN OCTAVA PA Christus cnira ct vlrtus cst, et vita nostra. Cum Chrislus apinii-uerit vita vestra, ait Apostolus, tunc et vos appa- rcbilh cum ipso in gloria. Unde gloria , nisi de victoria? aut quare cum ipso apparcbimus, nisi quia in ipso et vin- cinius?Denique si liis tantum data est potestas filios Dei fieri qui suscipiunt Christum, dc his quoque solis intelli- gendura est quod dicitur : Omnis qui natus eslcx Dco, vincit mundum. Inde est quod hiic quoque cum dixisset, Qmjs est qui rincit mundum , nisi qui credit quia Jesus €st filius Deiful planius faceret eam coramendari fidem, per quam (ut dictum cst) Christus in cordibus nostris habitat addidit continuo dc ipsius adven- tu , dicens : Uic est qui venit per aquam etsanguinemJesusChristus. Adhuc autera supereminentiorcm viam ostendens : Et Spiritus esl, inquit, qui teslificatur , quoniam Jesus est filius Dci. Sane quod interponit, signanter repetens, ]\on in aqua sohim, sed in aqua et sanguine^ ad Moysi differentiam arbitror accipien- dum. Moyses siquidem in aqua venit, a qua et nomen accepit ut Moyscs voca- retur. 5. Recolant quibus nota est historia veteris Testamenti, quemadmodum ih -ligypto, dum parvuli omnes Israelitici germinis necarentur, expositum in aquis Moysen tulerit filia Pharaonis. Et vide si non manifeste Cliristi et in hoc ipso vidctur praecessisse figura. Simili nempe cum Pharaone etiam Herodes ^uspicione laborans, ad eadem conver- sus est crudelitatis argumenta , sod co- dem modo est ipse delusus. TJtrobique pro unius suspecta persona trucidatur numerositas puerorum : utrobiquc qui quKrcbatur evadit. Et quomodo 3Ioyscn filia Pharaonis, ita Christum quoque .Egyptus (quaj non immerito Pharaonis -ntcllii;itur filia) suscepit conservan- dum. Manifeste tamen plusquam Moy- ses hic, utpote qui venerit non in aqua tantum, sed in aqua et sanguine. Jqute cnim muH(^ , populi multi. Venit crgo in aquatantum, qui congregavit quidem populum, sed populum non redemit. Nam et ipsaquoquedeservitutcvEgyptia iibcraliO;non Movsi scd Agni sanguine SCH.E SERiMO I. 280 facta est, liberandos nos pracfigurans a vana nostraconversationchujussa3cuIi, sanguine Agni immaculati Christi Jcsu. Hic est verus Legifer nostcr , apud quem copiosa est rcdemptio. Mortuus est enim non tantum pro gente , sed ut fi- lios Dci, qui dispersi erant, congrega- ret in unum. Memento sanc hunc essc Johanncm, quividit, et testimonium perhibuit, (et scimus quia verum est tcstimoniura ejus,) exiissc de laterc Domini dormicnlis in cruce sanguineni simul et aquara : quo videlicet dormienti novo Adae nova de latere suo proferrc- tur pariter ct redimerctur Ecclesia. 6. Sic ergo hodie quoquc ad nos pcr aquam et sanguinem venit, ut sit aqua et sanguis testimonium adventus ejus, fideiquevictricis. Non soIumautem,sed testimonium cst majus his,quodper- hibet Spiritus veritatis. Horum trium tcstimonium verum certumque est, et felixanima quae meretur illud acciperc, Tres enim sunt qui teslimonium dant in terra, Spiritus , aqua , et sanguis. Inaqua quidem baptismum intellige , in san- guine martyrium, in Spiritu caritatem. Spiritus enim est qui vivificat; et fidei vita, dilcctio. Denique si quceris quid Spiritui et caritati , respondeat Paulus : Quia carilas Dei diffusa est in cordihus nostris per Spiritum sanctum , qui datus est nobis. Necessario quoque Spiritus additur aquaj et sanguini , cum , codem Apostolo testc , sine caritate , quicquid habeas, nihil prosit. 7. Jam vero quia baptismura aqua , martyrium diximus sanguine desiguari ; mcmento et unicum, et quotidianuni esse baptismum, similiter ct marty- rium. Est enim martyrii genus , ct qucc- dam cffusiosanguinisin quoii.liana cor- poris affiictione. Est ct baptisraus aliquis in compunctione cordiset lacry- marum assiduitate. Sic quippe infirmi.'» et pusillis corde nccesGC est, ut queia semel pro Christoponerenon sufficiunt, saltem miliori quodam, sed diuturniori martyrio sanguinem fundant. Sic et baptismisacramentum, quoniara itcrari non licet, his (jui sajpius in multis of- lendunt, frequenti oportct ablutionc s'ippleri. Vndc ct Propheta : lAivabc -, I'» 290 S. BEUNARDI AliBATIS iuquit, per singulas nodes lecium weuwi; lacrymis meisstrafum meum rigabo. "Vis crgo nosse quis est qui vincit mundum? Quao ia eo vincenda sunt diligcntius intuere. Siquidem et hoc ipsum beatus iste Johannes indicat,dicens: Carissi- mi,nolite diligere mundum, neque ea qiice in mundo sunt. Omne enim quod in mundo est , coyicupiscentia carnis est, concupiscentia oculoriim , el amhilio sce- culi. Hoe sunt tres turmse , quas fece- runt Chaldsei. Sedmemini quoquesanc- tum Jacob fecisse tres turmas, cum timeret a facie Esau, rediens de Meso- ■potamia. Et vobis ergo adversus triplex genus tentationis triplici opus est mu- nimento : ut carnis quidem concupis- centia ipsius mortificafione vincatur, quam (si meministis) in sanguinis tes- timonio dixiraus intelUgendam : ocu- lorum vero concupiscentiam superet studium compunctionis, et assiduitas iacrymarum : porro ambitionis vanita- tem virlus caritatis excludat, qua; sola castificat animam ,sola purgat intentio- nem. Certum quippe triumphati mundi testimonium est, si corpus castiges, et subjicias servituti, ne perniciosa liber- tate serviat voluptati : si lletui prajbeas oculos magis, quam petulantiaj vel curiositati : si denique spirituali dilec- tione flagrans, nulli animum dederis vanitati. 8. Merito sane unus est, qui in tcrra pariter et in coelo testimonium perlii- bet Spiritus : quia sive corporis afflic- tio cessabit, sive lacrymarum fons exsiccabitur; sed caritas numquam excidit. Prajlibatio quaedam est in prae- senti, consummatio et plenitudo in futuro manet. Verumtamen licet ma- neat post aquam et sanguinem Spiritus , (aqua quippe et sanguis regnum Dei non possidebunt) interim tamen aut vix, aut nullo modo invenire est Spi- ritum sine illis,quoniam hi tres, inquit, unum sunt : ut quolibet ex his tribus deficiente, adesse cgetera non pra^su- mas. Simul vero juncta testimonia ista credibilia facta sunt nimis, nec poterit cui in terris suppctunt haec, carere testimonio vel in coelis. Confitetur Dei Filium coj-am hominibus non verbo, neque lingua, sedopere et veritate : et Filius quoque confitebitur eum coram Angelis Dei. An vero ei deesse poterit in testimonio Pater, cui rilium videat attestantem ? Sine dubio confitebitur et ipse quod viderit in abscondito. Sed neque Spiritus quidem a Patre Filioque dissentiet, quippe qui Patris Filiiquo sit Spiritus. Denique quonam modo careat testimonio ejus in coelo , qui ha- bere illud meruit et in terra? Tres ergo sunt qui testimonium dant in coelo, Pater et Filius , et Spiritus sanctus- Et ne quam forte dissonantiam suspiceris, hi Ires unum sunt. Magnum profecto habituri sunt testimonium, quos in coelo Pater suscepcrit tamquam filios etliaeredes, Filius adsciverit tamquam fratres et Cohaeredes,Spiritussanctusadhaerentes Deo unum spiritum faciat esse cum eo. Est enim Spiritus ipse indissolubile vinculum Trinitatis, per quem sicut Pater et Filius unum sunt, sic et nos unum simus in ipsis,eo miserante,qui pro discipulis hoc ipsum orare dignalus est, Jesu Cliristo Domino nostro. SERMO n. De tribus testimoniis. i. Ex epistola beati Johannis hodic nobis est lectio recitata, in qua disci- mus testimonium dari triplex in coelo, triplex in tcrra. Et quidem pro meo sa- pere, illudstabilitatisi hoc reparatio- nis est signum , illud Angelos , istud ho- mines; illud beatos a miseris, istud justos discernit ab impiis. Angelis si- quidem qui in prima illa praevarica- tione, superbiente Lucifero, in veri- tatc steterunt, merito testimoniuiu perhibet visio Trinitatis : hominibus, quos divina miseratio salvat, Spiri- tus, Aqua, et Sanguis. Quidni perhibcat testimonium Pater, a quibus hono- ratus est utpater?Tibi vero, malignc, sic loquitur : Si ergo ego Pater, ubi est honor meus? Careas omnino nc- cesse est testimonio Patris , cujus tibi gloriam usurpare conaris , non honoraro eum cupiens, sed aequare. Sedebo, in- quit, in monte testamenti , et similis ero Allissimo. Itane modo creatus, Patri IN OCTAVA PAS spirituum consedebis? Et certc necdum tibi (lixit : Sede a dextris meis. Si ne- scis, oimpudens, Unigcnitus ille est, cui aetcrna generationc Patris aequalitas collata est et consessus. Tu rapinam cogitans esse aequalis Deo,Filio glo- riam invides, gloriam quasi unigeniti a patre , ut ne ab ipso quidem testimo- nium merearis hal)ere. An vero poterit detestato a Patre et Filio, utriusque Spiritus attestari? Abominatur super- bum profecto et inquietum , qui super quietum et humilem requiescit amator pacis; et unitatis consecrator, adver- sum te pro pace et unitate zelatur. 2. Quid mirum,Fratres, si timemus, ne forte pusillam hanc vineam Domini depasci singularis ferus incipiat?Quan- tos enim coelestis vineae palmites prima illa singularitas conculcavit? Sed forte superbiam quidem in eo facile adver- tistis,non autem singularitatem. Dico ergo : Ubi stabat universitas Angelo- rum , numquid caruit singularitatis vitio qui sedcre velle prapsumpsit? At forte quajritis, unde mihi nota sit hsec statio Angelorum? Duos teneo idoncos testes, quorum ulcrque quod vidit, hoc testa- tur. Fidi Doininum sedentem , ait Isaias: Seraphim autem stahanl. Et Daniel : Millia, inquit, millium ministrahant ei , €t decies miUies centena millia assistehant ci. An et tertium desideratis, ut in ore trium tcstium stet omne verbum? Apo- stolum profero, qui usque ad tertium raptus est coelum, et rediens loqueba- tur : iXonne omnes administratorii sunt spirilus? Siccine ubi stant omnes, uni- vcrsi ministrant; tu, pacis inimice, sedebis? Plane contristas Spiritum , qui habitare facit unius moris in domo : offendis caritatem, quia scindis uni- tatem , rumpis vinculum pacis. Merito proinde Angelorum , qui suum nec or- dinem, nec domicilium reliquere , ca- ritati , unitati et paci Spiritus attesta- tur, a quo sane tua ct invidia, et sin- gularitas , et inquietudo reprobatur. Et ha;c quidem de eo testimonio, quod datur in coelis. 0. Est et aliud quod datur in terra , ad discernendos utique qui in ea sunt exsules ab indigcnis , hoc cst coeli civcs CHM SERMO II. 291 a civibus Babylonis. Quando cnim sine testimonio electos suos deserat Deus? Aut certe quajnam eis esse poterat con- solatio inter spem et mctum sollicitu- dine anxia fluctuantibus , si nullum omnino electionis suae habcrc testimo- nium mererentur? Novit Dominus qui sunt ejus; et solus ipse scitquos elege- rit a principio. Quis vcro scit hominum , si est dignus amore , an odio ? Quod si , ut certum est, certitudo nobis omnino negatur,numquid non tanto delectabi- liora erunt, si qua fortc clectionis hu- jus signa possimus invenire? Quam enim requiem liabere potest spiritus noster , dum pra^destinationis suae nul- lum adhuc testimonium tenet? Fide- lis proinde sermo, et omni accep- tione dignus, quo salutis testimonia commendantur. Hoc sane verbo et elec- tis consolatio ministratur , et subtrahitur reprobis excusatio. Cognitis siquidcm signis vitae , quisquis haec negligit, ma- nifeste convincitur in vano accipere animam suam, et pro nihilo habere terram desiderabilem comprobatur. 4. Tressunt, inquit, qui testimoniam dant in terra, Spiritus, Aqua, et San- guis. Scitis, Fratres, quia in primo ho- mine peccavimus omnes, in ipso etiam cecidimus universi. Cecidimus sane iii carcerem , luto pariter et lapidibus plenum. Exinde jacebamus captivi, in- quinati , conquassati , donec vcnit De- sideratus gcntium, qui nos redimeret, ablueret, adjuvaret. Hic est enim qui sanguinem proprium dedit in redemp- tionem,aquamsimul produxit de latere suo in ablutionem, emisit deinde de excelso Spiritum suum , qui adjuvarct infirmitatem nostram. Vis ergo nosse an haec aliquid opcrentur inte ,ne forlc reus sis sanguinis Domini , quem eva- cuas quantum in te est : sed et aqua ipsa quae debuerat mundare, in sordi- bus permanenti judicium damnationis accumulet : Spiritus quoque , cui rc- sistis, non libcret maledicum a labiis suis? Cavendum enim est, ne sint tibi haec infructuosa, quia necessario essent paritcr et damnosa. 5. Quis est autem qui testimoninni habet effusi non sine causa sanguinis )') r 292 S. BERNAR Cliristij nisi qai continct a pcccatis? Servus enim peccati cst , qui peccatum facit : ut si deinceps continere potuerit , et jugum abjicere miscrae servitutis , certissimumsittestimonium redemptio- nis, quam operatur sine dubio sanguis Cliristi. Verum non sufficit peccatori continentia , si non etiam adsit pceni- tentia. Habet ergo et ab aqua testimo- nium , qui laborat in gemitu suo lavans per singulas noctes lectura suum. Sicut cnim sanguis ille redemit , ut non reg- net pcccatum in nostro mortali cor- pore : sic aqua illa abluit ab his pecca- DI ABBATIS tis, quse comraisimus ante. 8ed quid erit, quod longo catenarura usu et caf- ceris liabitatione crudeli confracti su- mus, atque coUisi defccimus in via vitae? Invoceraus Spiritura vivificalo- rera ct adjutorera, confidentcs quia da- bit Patcr qui cst in coelis , spiritura bo- num petentibus se. Sane novum supcr- venisse spiritum certissime conversatio nova testatur. Jam ut breviter repetam , a sanguine, ct aqua, ct spiritu habere est testiraonium , si contines a peccatis , si dignos agis pcenitentiae fructus, si facis opera vitae. m ROGATIOiVIBUS SEnaio. De tribus panibiis 1. Quis vestruni habehit amicum, elc. Quid est quod amicura unum perhibet advenisse, nec taraen contentus cst quae- rere panera unum?Putasne tam vora- ccm ajstimabat amicum , ut non posset uni sufficere panis unus ? Nam uni qui- dcm tres apponcrepanes, inconscqucus omnino videtur. Puta ergo cum uxore et mancipio hominera advenisse, ut suum cuique panem apponere velit araicus. Ego quidem araicum venientcra ad me, non alium intelligo , quam meipsura. Nemo quippe carior mihi, nemo gerraanior est. Adme ergo de via venit amicus , cum transitoria dcserens , adcor rcdeo , sicut scriptum est : Redile prcevaricatores ad cor. Deinde tunc verc 8ibi quisque amicus est, cum de viare- dit : quoniam qui diligit iniquitatem , odit animam suam. A die itaque convcr- sionis meae de via ad me venit amicus. Venit de rcgione longinqua j ubi pasccre porcos , et ipsorum siiiquas insatiabili- ter esurire solebat. Venit fame laborans , confectus inedia, attenuatus jejunio. Venit necesse habens invenire amicum ; sed , hcu me ! pauperem elegit hospi- tem , et vacuum ingrcditur habitacu- lum, Quid faciam huic amico misero et miserabili ? Omnino enim non habco quod ponara ante illura. Fateor , amicus est , sed ego mendicus. Quid venisti ad me,amice,in necessitate tanta? Ego sum mendicus , et non cst in dorao raca panis. Festina, inquit, discurre, sus- cita amicura tuum illum magnum, quo majorcm dilectionera nemo habet, sed neque substantiam ampliorera. Quaere, pete , pulsa : quia oranis qui quaerit in- venit , ct qui petit accipit. et pulsanti aperietur. Clama , et dic : Amice , com- moda mihi tres panes. 2. Qui sunt isti pancs, Fratres? Uti- nammcreamur accipere eos. Forte cnim et ipsos ncmo scit, nisi qui accipit. Credo tamen petendos nobis esse tres panes , veritatis , caritatis , fortitudinis. His tribus egere me fateor, veniente ad me amico de via, veniente autera ( ut dixi ) cura uxorc ct mancipio. Deficit quippc ratio mea ( ipse est enim vir ) prse ignorantia veritatis , languet ct vo- luntas prse inedia affectionis , infirmatur caro prse inopia fortitudinis. Nam et ratio minus intelligit quae agenda sunt, ct voluntas minus diligit intcllecta, ct ad hajc etiam corpus quod corrurapitur , aggravat animara , ut non qusecumque volumus , illa faciamus. Aruit cor meum, ctiam ct corpus meum, quia oblitus sum comedere panem meum, ^'cque IN ASCENSIONE DOMINI SERMO I, 293 onim patcrer hunc clefectum , si jugiter cxercitata cssct ratio in inquisitione veritatis, voluntas in desiderio carita- tis, caro in operatlone virtutis. Com- Tnoda crgo milii , Amice , tres panes , ut intelligam , ut diligam , ut faciam voluntatem tuam. Sic enim vivitur, ct in talibus vita spiritus mei , dicento Scriptura : Quoniam vita in voluntate cjiis. m ASCENSIONE DOMINI. SERMO I. De evangelica lectione. • \ . Recumbentibus undecim discipulis fipparuit illis /esus. Apparuitvere benig- nitas ct humanitas Salvatoris. Multam (Miim fiduciam praestat, quod libentius adsit orationi incumbentibus, quando nec recumbe«tibus quidem dedignatur adesse. Apparuit, inquam, benignitas ojus, qui cognovit figmentum nostrum, ncc dedignatur necessitates nostras , sed miseratur, si tamen curam carnis non in desiderio facimus,sed in necessitate. Quod considerans idem Apostolus : Sii-e vianducamus , inquit, sive bibimus , sipe aliquid aliud fccimus, omnia in gloriam Domini faciamus. Potest tamen qu6d rocumbentibus apparuit, ad id quoque refcrri,quod alibi calumniantibus Ju- dacis adversus d iscipulos non jcjunantes : jyon possunt, inquit, filii sponsi lugere , qunmdiu cum cis est sponsus. Sequitur : Et exprobravit incrcdulitalem illorum, el duriliam cordis, quia his qui viderant fum rcsurrexisse , noncrediderunt. Audis CliristumdiscipuIosincrepantcm,immo ( quod durius sonat ) ctiam exprobran- tcm, nec quandocumque , sedca hora, qua eis corporalem pra^sentiam subtrac- iurus, vidcri potcrat magis ab increpa- tioneparcere debuisse. Noli crgo indig- nari de caitero, si te quoque aliquando Cliristi vicarius increpaverit. Id enirn i'\hibet , quod ascensurus ab eis incoe- Imn, suis Christus legitur cxhibuisse discipulis. Scd quid cst, Fratrcs, quod dicit : His qui viderant eum resurrexisse , nnn rrediderunt ? Aut qui fuere , quoruTn bcati oculi gloriosum resurrectionisDo- minicae meruerunt videre miraculum? Neque enim rcsurgentem illum quis- quam Icgitur , aut creditur vidissc mor- talium. Restat ergo de Angelis accipicn- dum , quibus utique rcsurrectionis tes- timonium pcrhibentibus , Apostolorum pusillanimitas haesitavit. 2. Jam vero ut faciat quod scriptum est , Bonitatem et disciplinam et scientiam doce ?ne; visitationis gratiam, exprobra- tionis censuram, prajdicationis quoquc doctrina sequatur, ct dicat : Qui credi- derit , ct baptizalus fueril , salvus erit. Sed quid ad haec dicemus, Fratres? Magna nimisvidetur soecularibus hominibus in hoc verbo data fiducia, vercorque nc dare eam incipiant in occasionem car- nis , blandientcs sibi plusquam oporteat sine operibus de baptismo etcredulilatc. Vcrumtamen consideremus quod sequi- tur : Signa autem eos qui crediderint, hcec sequentur. Nec minor fortasse vide- bitur ipsis quoque religiosis ex hoc verbo provenire desperatio, quam ex verbopriore vanse spei data saecularibus occasio viderctur. Quis enim ea, qua^ in praescnti locoscripta sunt, signa vi- dctur habere credulitatis, sine qua ncmo poterit salvari, quoniam quinon crcdi- derit fCondemnabitur ; ct, Sine fide impos- sibile est j^ldcere Dco ? Quis , inquam , daemonia ejicit, linguisnovis loquitur, serpentes tollit? Quid ergo? Si nemo haic habet, aut pcrpauci nostris viden- tur habcre temporibus : aut nemo sal- vabitur, aut hi soli qui his muneribus gloriantur, quae non tam merita sunt quara indicia mcritorum :adco ut multi dicentes., Nonne in nominc tuo divmonitt ejccimus, el in nomine tuo virlufcsmultu.; 29* S. BERNARDI ABBATIS fecinim ? audire habeant in judicio : Nescio vos , discedite a me opcrarii ini- quilatis. Ubi cst, quod ait Apostolus, cum de justo judice loqueretur : Qui reddet unicuique juxta opera sua : si ( quod ahsit) qua?renda suntin judicio signa potius,quam merita? 0. Sunt tamen et ipsa merita signa quaedam , certiora utique et salubriora. Nec difficile arbitror nosse, quemad- snodum intelligi signa possint pra^sen- tia , ut sint indubitata signa credulitatis , ac per hoc et salutis. Primum enim opus fidei per dilectionem opcrantis, cordis compunctio est, in qua sine du- bio ejiciuntur dsemonia , cum eradican- tur e corde peccata. Exinde qui in Christura credunt, linguis loquuntur novis, cum jam recedunt vetera de ore eorum , nec de cajtero vetusta protopa- rcntumlingua loquuntur, declinantium in verba malitiae ad excusandas excu- sationes in peccatis. Ubi vero compunc- lione cordis et oris confessione priora sunt deleta peccata , ne recidivam pa- liantur, et jam sint posteriora pejora prioribus,serpentestollantnecesse est, ul est , ut venenatas suggestiones exstin- Suant. Quid tamen agendum, si qua lorte radix puUulat, quae tam velocitcr iicqueat exstirpari , sed stimulat ani- mum concupiscentia carnis?Profectosi mortiferum quid hiberinl , non eis nocehit : quoniam juxta Salvatoris exemplum, cum gustaverint, nolcnt bibere, id est cum senscrint, nolcnt consentire. Sic enim non eis nocebit ( quia nulla dam- liatio est his qui sunt in Chrislo Jesu ) concupiscentiae sensus absque consensu. Quidtamen? Molestacerte et periculosa ost sic corruptaj et infirmae affectioni§ lucta : sed qui crediderint, super cegros manus imponent , et hene habehunt , id ost aigras fffectiones bonis operibus operient, et hoc remedio curabuutur. SEUMO ir. Quomodo ascendit super omnes ccelos, «t adimplerel omnla, 1. SoLEMNiTAS ista , Fratrcs caris- simi, gloriosa est, et ( ut ita dicani ) gaudiosa, in qua et singularis Christo gloria , et nobis specialis laetitia eXhi- betur. Consummatio enim et adimpletio est reliquarum solemnitatum , et felis. clausula totius itinerarii Filii Dei. Qui enim descendit , ipse est et qui ascendit hodierna die super omnes coelos, ut adimpleret omnia. Jam enim cum se dominum universorum , quae sunt in terra et in mari et in infcrno , probas- set,non restabat,nisi utaeris et coelo- rum se esse dominum argumentis simi- libus, vel certe potioribus comprobaret. Terra enim cognovit Dominum, quia ad vocem virtutis ejus, cum clamasset magna voce : Lazare, veni foras, mor- tuum reddidit. Cognovit mare , quia solidum se praebuit sub pedibus ejus, itaut Apostoli eumputarent phantasraa csse. Cognovit infernus, cujus ipsepor- tas aereas et vectes ferreos confregit , ubi et ligavit illuin insatiabilem homi- cidam , qui vocatur diabolus et satanas, Profecto qui mortuos suscitavit, lepro- sos mundavit, caecos illuminavit, clau- dos firmavit, et omnes exsufflavit in- firraitates, dominus omnium fuit, et eadem manu qua fecerat, quae defece- rant reficiebat. Sic et qui in ore piscis cum ipso pisce staterem invenire prae- dixit, patet proculdubio, quia maris et omnium , quae in mari moventur, dorai- nus fuit. Qui vero traduxit aereas po- tcstates, et affixit eas cruci suae, claret quia super infernales officinas potesta- tera acccpit. Hicestenim qui pertrans- iit benefaciendo et sanando omnes op- pressos a diabolo;.>qui stetit in loco campestri ut doceret turbas ; ante prae- sidem , ut alapas sustineret ; toto tem- pore quo in terris visus est, et cum hominibus conversatus, in laboribus multis stans, et operans salutera in me- dio terrae. 2. Ad claudendam igitur tunicam tuara inconsutilem , Domiue Jesu , ad perficiendara fidei nostrae integritatem, restat , ut videntibus Discipulis per mediura aeris , sicut aeris dorainus as- cendas supcr oranes coelos. Extunc pro- babitur, quia Dominus universorum tu es, quia omnia in omnibus adimplesti, ct jam tibi profecto debebitur , ut in nomine tuo oinnc genu flectatur, ccc- IN ASCENSIONE DOMINI SERMO II. lcstiura, tcrrestrium, et infernonim ; et omnis lingua confiteatur , quia tu es iu gloria, et in dextera Patris. In hac dextera sunt delectationcs usque in fi- nem : ct idco monet Apostolus , ut quajramus quae sursum sunt, ubi Chris- tus est in dcxtera Dei sedens : quia il- lic profecto thesaurus noster est Jesus- Christus , in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scicntiae absconditi , in quo Iiabitat omnis plenitudodivinitatis cor- poraliter. 5. Quid tamen putatis , Fratres , quan- tus dolor et timor irruperit apostolica pectora, cum eum viderunt a se tolli, ot attoUi in aera, non scalis adjutum , Hon sublevatum funibus, etsi angelico comitatum obsequio , non tamcn fultum auxilio, sed gradientem in multitudine fortitudinis suae ? Impletum est quod eis dixerat : Quo ego vado, vos non potestis venire. Quocumque enim terrarum iis- set, eum indivisibiliter sequerentur ; mare ( sicut Petrus fecit aliquando ) cum eo etiam submergendi intrarent : sed hac sequi non poterant, quia co7'pus quocl con^umpilur , aggravat animam , et deprimil terrena inhabitatio sensum mul- 1a cogifantem. Dolor ergo nimius erat , quia videbant illum, propter quem om- nia reliquerant, a suis sensibus et as- pectibus toUi , ut non possent, ablato a se sponso , filii sponsi non lugere : timor, quia orphani relinquebantur in medio Judaeorum , nondum confirmati virtute cx alto. Benedicens ergo eis ferebatur in coelum , forte concussis illius singu- laris misericordiae visceribus, cum mi- seros suos et pauperem suam scholam relinqucret ; nisi quod veniebat parare eis locum , et quia expediebat , ut prae- Rcntiam eis subtrahcrct corporalcm. Quam felix , quam digna ista processio ! ad quam ne ipsi quidem adhuc Apostoli digni fuerunt admitti, cum et anima- rum sanctarum , et coelestium virtutum triumphali pompa deductus ad Patrcm, scdet a dextris Dei. Nunc vere adim- plevit omnia, quia natus cst inter lio- mines , cum hominibus conversatus cst , ab hominibus et pro hominibus pa;;sus ot mortuus est, rcsurrexit, asccndit, scdet ad dextcram Dei. Agnosco tuni- 295 cam desuper contextam per totum , quam superna ilia mansio claudit : ubi adimpletus est, et adimplevit omnia Dominus Jesus Christus. 4. Verumtamen quid mihi et solera- nitatibus istis?Quisme consolabitur ? Domine Jcsu, quia te non vidi in crucc suspensum, plagis lividum, pallidum morte; quia non sum crucifixo com- passus, obsecutus mortuo, ut saltem lacrymis meis loca illa vulnerum deli- nirem ? Quomodo me dereliquisti insa- lutatum, cum formosus in stola tua Rcx gloriae in alta coelorum te recepisti ? Prorsus rcnuisset consolari anima mea, uisi me Angeli in voce exsultationis praevcnissent , qui dixerunt : Firi Gali- l(ei, quid statis aspicientes in coelum ? II ic Jesus qui assumptus esl a vohis in coelum, sic veniet, quemadmoduni vidistis eum euntem in coelum. Sic, inquiunt, veniet. Ergone veniet quserere nos in illa tam singulari, quam universali pro- cessione,cum praecedentibus omnihus Angelis, et subsequentibus hominibus universis, descendet judicarc vivos ct raortuos? Proculdubio veniet : sed quo- modo ascendit , non quomodo ante de- sccndit. Ilumilis enim prius venit ani- raas salvare : sublimis autem vcniet cadaver istud resuscitare, et configu-* rare corpori claritatis suae, ut infirmiori huic vasculo abundantiorem impenderc videatur honorem. Tunc enim videbitur cum potestate magna et majestate, qui prius in infirmitate carnis latuerat. In- tuebor et ego eum, sed non modo; vi- dcbo eum , sed non prope : ita ut haec sccunda glorificatio priori glorificationi propter excellcntcm gloriam manifeste pra3luceat. 5. Intcrim manipulus primiliarum nostrarum Christus oblatus est, ad dexteram Patris assumplus, et assistit nunc vultui Dci pro nobis. Sedet au- tera, habens in dextoramisericordiam, in sinistra judicium : ct misericordiam multam nimis, et judicium multura nimis : in dexlcra aquam,in sinistra ignem immobiliter tenens. Et quidcm corroboravit iniscricordiam super li- mentcs se secundum altitudinem coeli a tcrra, ut raajorcs cumulos miscratio- 296 S. BERNAR iiuin Domini senliant, qiiam sit spatii inter crelum et terram. Propositum namque Dei super iilos manet immo- bile : et misericordia haec ab aeterno et nsque in aeternum super timentes eum ; ab aeterno per prsedestinationem, in aeternum per glorificationem. Similiter ot in reprobis terribilis est super filios hominum , et utrimque stat fixa sen- tcntia aiternitatis, et in his qui salvi fiunt, et in his qui pereunt. Quis scit si oranium vestrum, quos hic video, nomina scripta sunt in coelis , et in libro praedestinationis annotata ? Vocationis enim et justificationis vestrge aliqua signa mihi videor intueri in con- vcrsatione hujus humilitatis. Quanto putas gaudio replerentur omnia ossa mea, si id scire contingeret? Sed nes- cit homo, utrura sit dignus araore , an odio. 6. Propterea, dilectissimi , perseve- rate in disciplina quam suscepistis, ut per humilitatcra ad subliraitatem ascen- datis : quia baec est via, et non est ;dia praeter ipsam. Qui aliter vadit, cadit potius quam ascendit : quia sola ost liumilitas quae exaltat, sola quae ilucit ad vitam. Christus enim cum per iiaturam divinitatis non haberet quo cresceret vel ascenderet, quia ultra Deum nihil est; per descensum quo- modo cresceret invenit, veniens incar- nari, pati, niori, ne moreremur in aoternum : propter quod Deus exaltavit illum, quia rcsurrexit, asccndit, sedet a dextris Dei. Yade, et tu fac similiter. Neque enim ascendere potes, nisi de- scenderis : quia ut leterna lege fixum est, Omnis qui se exaltat, humiUabitur; et qui se humiliat, exaltahitur. 0 perver- sitas ! 0 abusio filiorum Adam ! quia cura ascendere difficillimum sit, de- scendere autem facillimum; ipsi et le- viter ascendunt, et difficilius descen- dunt, parati ad honores et celsitudines graduum ecclesiasticurum, ipsis etiam angelicis huraeris forraidandos. Ad se- qucndura autera.te, Doraine Jcsu, vix inveniuntur, qui vel trahi patiantur, qui velint duci per viam mandatorura tuorura. Alii enim trahuntur, qui pos- suiit diccre : Trahe me ixid te. Alii DI ABBATIS ducuntur, qui dicunt : Introduxit nie Rex in cellaria sua. Alii rapiuntur, sicut Apostolus raptus cst ad tertiuni coclum. Et primi quidem felices, qui in patien- tia sua possident animas suas : secundi feliciores, quia ex voluntate sua confi- tentur ei : tertii felicissimi, qui in pro- fundissiraa Dei misericordia , quasi quo- damraodo sepulta jara arbitrii sui po- testate, in divitias gloriae in spiritu ardoris rapiuntur, nescientes sive in corpore , sive extra corpus : hoc solum scientes, quod rapti sint. Beatus qui ubique te ducem habet, Doraine Jesu, non illum refugam spiritum , qui statim ascendere voluit, et tota divinitatis dextera percussus est. Nos autera popu- . lus tuus, et oves pascuaetua;, sequa-| mur te, per te , ad te : quia tu es* via, veritas, et vita; via in exemplo, ? veritas in promisso , vita in pra;mio. Verbaenim aeternae vitaehabes, et nos cognoscimus et credimus, quia tu es Christus filius Dei vivi, qui es super orania Deus benedictus in saecula , araen. SERMO III. De intellectu et affectu. 1. HoDiE coelorum Dominus coelorura alta coelesti potentia penetravit, et in- firraa carnis taraquara nubila quaedara excutiens, induit stolara gloriae. Eleva- tus est Sol iri ortu suo, incaluit et in- valuit : dilatavit et ihultiplicavit radios super terram, nec est qui se abscondat a calore ejus. Rediit ad regionem sa- pientiae Sapientia Dei , ubi onmes bo- nura et intelligunt et requirunt, intel- lectu perspicacissirai, affectu paratis- simi ad audiendam vocem sermonum ejus. Nos autera in regione ista sumus, ubi plurimum est malitiae, sapientiae parum : quia corpus quod corrumpitur , aggravat animam, et deprimit terrena in- habitatio sensum multa cogitantem. Per sensum hic ego arbitror intellectum de- signari : qui tunc vere deprimitur, cum multa cogitat, cum non colligit se circa illam unam et unicam meditationem , qua; concipitur dc civitate illa, cujus iN ASCENSIONE D participatio cjus iii idipsuin. Hujusmodi intcllectuin oportct deprimi, et dis- •rahi per multa, multis et multiplici- i>us -modis. Animam vero hic sestimo m nisi in utres novos, ut ambo conserventur. Neque enim spiritus et caro, ignis et tepiditas, in uno domi- cilio comraorantur, prajsertira cuni tepiditas ipsi Domino soleat vomitum provocare. 8. Si enim Apostoli adhuc carni Do- niinicse Lnha?rentcs, (quse sola sancta, quia Sanc4i sanctorum, crat) Spiritu sancto replcri nequiverint, donec tol- leretur ab eis; tu carni tua) , qua) sor- didissima est, et diversarum spurcitia- rum phantasiis repleta , adstrictus et conglutinatus , illum meracissimum Spiritum te possc putas suscipere , nisi carneis istis consolationibus funditus ronuntiare tentaveris ? Revera cum in- cirperis, tristitia implebit cor tuum : sed si perseveraveris , tristitia tua conver- letur in gaudium. Tunc cnim purgabi- tur affectus, et voluntas renovabiUir, vel potius nova creabitur : ut omnia quae prius difhcilia , irarao impossibilia videbantur , cum multa percurrantur dulcedine et aviditate. Emitte , inquit, Spirifum tuum, ct creabuntur, et renova- bi$ faciem tcrrcc. Sicut per faciem cxtc- rior honio cognoscitur, sic per volun- tatem demonstratur interior. Emisso ergoSpiritucreatur et renovalur facies terrae , id est terrcna voluntas lit coe- lestis, parataad nutumnutu citius obe- dire. Beati qui tales sunt : quia non solura maluni non sentiunt, sed in raira ({aadam cordis dilatatione coramoran- tur. Dc illis enira quos supra conime- inoravinms, tcrribiliter ait Deus : JSon permancbit spirilus mcus in hominibus istis, quia caro sunt, id est carnales : et quicquid in eis spiritus fuerat , in car- nom evanuit. 9. Quia igitur, carissirai , hodierna «lies est, in qua Sponsus aufertur a no- bis, ct non sine turaultu aliquo animo- rum nostrorura,adhoctamen ut niittat nobis Spiriluni verilatis : plorenius ct oremus, ut dignos nos invoniat, vol potiusofficiat, ot roploatdonnira istani, Aihisunuissodcnlos,quatenusnonvcxa- lio, scd unctio ejus doccat nos dc ora- nibus : sicque et intellectu clarilicato ; et affectu purificato, veniat ad nos, ct apud nos faciat mansionem. Et sicut serpens Moysi devoravit omnes serpen- tes magorum : sic iste cum venerit, absorbebit omnes carnales affectiones et delectationes nostras, ct infundet consolationes, ita ut de labore requiem, de tribulatione laetitiam, de contume- lia gloriam habearaus ; sicut illi , quos repleverat, ibant gaudentes a con- spectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Jcsu contumeliam pati. Spiritus enim Jesu , spiritus bo- nus, spiritus sanctus, spiritus roctus, spiritus dulcis, spiritus principalis, quicquid in hoc sEeculo nequam vide- tur , difficile et angustum, leve facit et latum : opprobriura gaudiura judicat, despectionera exaltationem esse persua- det. Scruteraur ergo, juxta Prophetam, vias nostras, et studia nostra; levemus corda nostra cum manibus, ut in so- leranitate sancti Spiritus gaudcaraus, et abundantius gaudearaus , qui nos in- ducat in omnera, sicut promisit Dei Filius yeritatom. SER3I0 IV. De duabus malis ascensionibus, daemonis et primi hominis ; et sex Lonis, Christi et nostris. •1. Si Nativitatis et Resurreclionis Dorainicse digna devotione solorania celebramus , hodiernum quoque Ascen- sionis diem non minus devote convc- jiit celebrari. In nuUo siquidem a fosti- vitalibus illis ista dogenorat, sed finis earum et adiraplotio est. ^lerito qui- dem solcmnitatis et lajtitiic dies agi- tur, quando Sol ille supercoelcstis, Sol justitia?, nostris se praesentavit obtuti- bus, nube carnis et mortalitatis sacco fulgorera suura et lucom teraperans inaccossibilom. Magna quoque laititia ct exsultatio raulta nimis,quando con- scisso sacco , Inetitia circumdatus cst , factaque de medio sacci ipsius non qui- dom substantia, sod velustate , scd corruptiono, sod miseria, sed vilitate, nostrai dodicavit prlraordia rcsurrec- J>00 S. BERNARDI ABBATIS lionl^. Verumtamen quid mihi et so- lemnitatibus istis, si conversatio mea usque adliuc dctinetur in terris? Quis vcro vel desiderare pra^sumerct ascen- sum cocli , nisi quia is qui dcscenderat, prior ascendit? Dico ergo vobis : Non MULTO MiHi tolerabilior videretur ex- silii hujus habitalio , quam gehenna , nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen fiducise et exspectationis, quando clevatus est in nubibus , et spem fecit credentibus. Denique nisi ego ahiero, inquit, Paraditus non veniet ad vos. Quis Paraclitus? Utique per quem dif- funditur caritas , et jam spes non con- fundit; ille Paraclitus, per quem in coclis sit conversatio nostra ; virtus ex alto , per quam sursum sint corda nos- tra. Vado , inquit, parare vohis locum : et si ahiero , et 'pr^paravero vohis lo- mm, iterum veniam, et assumam vos ad meipsum. Vhi enim fueril corpus, ibi congregahuntur et aquiloi. Videsne quem- admodum caeterarum solemnitatum ea, quam hodie celebramus, et consum- mationem habeat, et fructura decla- ret, et augeat gratiam? 2. Sicut enim csetera omnia ejus qui nobis natus est et nobis datus : ita ipsa quoque ipsius ascensio propter nos facta est , et facit pro nobis. In no? tra siquidemvitamulta, quantum in nobis est, videmur agere casu,multanecessi- tate:sed Christus, Dei virlus et Deisa- pientia, neutri potuit subjacere. Qiiae enim Dci virtutem necessitas cogcret, aut quid ageret Dei sapientia casu ? Om- nia proinde quaecumque locutus est, quaecumque operatus est , qusecumque passus est, ne dubites fuisse voluntaria, plena sacramentorum , plena salutis. HtEC scientes, si quid aliquando eorum, quai de Christo sunt , in nostram scien- liam vcnire contingat, non sic audien- dum est, tamquam si inventicium quid- piam profcramus : sed tamquam id , quod etiam priusquam causa sciretur , constaret nequaquarn sine causa fuisse. Sicut enim qui scribit , certis rationi- bus collocat universa : ita quae a Dco sunt, ordinata sunt, maximeque ea, quac praescns in carne cst opcrata ma- jestas. Sed vae angustia) cognilionis ! va: paupertati scientise nostrae, qul tantum ex parte cognoscimus , etparte modica ! Vix scintillulae quaedam nobis elucent de tanta luminis copia, de lucerna po- sita super candelabrum. Sane quanto minus singuli capimus, tanto fidelius caeteris communicanda sunt quae singu- lis revelantur. Et ego, Fratres, quaj mihi ad vestrara aedificationem de as- censione , immo de ascensionibus suis donare ipse dignatur, nec volo, nec debeosubtrahere vobis : praesertimqupd haec sit spiritualium praerogativa dono- rum , ut communicata non minuantur. Ahquibus fortassis hajc nota sunt, qui- bus similiter haec revelata sunt : sed propter eos qui forte non adverterunt, sublimioribus intenti , aut aliis occu- pati ; seu etiain propter eos qui minus capacis intelligentiae sunt, mihi incum- bit loqui quae sentio. 3. Christus qui descendit , ipse est et qui ascendit. Apostoli verba sunt haec. Ego au- tem credo eum inhoc ipsoquod descen- derit, ascendisse. Sic enim oportebat Christum descenderc , ut nos ascendere docereraur. Cupidi quidem sumus as- censionis : exaltationem concupiscimus omnes. Nobilcs enlm creaturse sumus , et magni cujusdamanimi , ideoquc alti- fudinem naturali appetimus desiderio. Sed vae nobis, si voluerimus eura se- qui qui ait : Sedeho in monte testamenti , in laterihus Aquilonis. Heu miser, in la- teribus Aquilonis! Frigidus est mons ille . non te sequimur. Potestatis liabes concupiscentiam, altitudinem pracsu- mis potentiae. Quanti tamen usque ho- die foeda secjuuntur infeliciaque vesti- gia ! immo vero quam pauci evadunt , quibus non dominandi libido domine- tur ! Hinc est , quod benefici vocantur, qui potestatcm habent; hinc, quod laudatur pcccator in desideriis animx^ suae. Potentibus siquidem omnes adu- lantur, invident omnes. Quem sequi- minijmiseri homincs, quemsequimini? Annon videtis satanam tamquam fulgur cadentcm ? Non iste est mons , in quem ascendit Angelus, et diabolus factus cst ? Vel illud advertite , quod post ca- sum suum invidia cruciante male solli- citus dc supplantando hominc, illius IN ASCENSIOIsE D tamen montis ascensum nullatcnus au- | sus est suadere ci , in quo nimirum pro inani ascensu tam immane praecipitium cognoscerclur expertus. 4. Sccl non dcfuit versuto Iiosti quid agcrct. Similera ei montera alterum de- monstravit. EriliSy inquicns, sicut dii, scientes bonum et malum, Perniciosa etiam ha3c ascensio , immo magis de- scensio cst de Jerusalem in Jericho. ressimusmonsinflans scientia, in quem tamen usque hodic videas tanta con- cupisccntia plurimos rcpere filiorura Adam, ac si non noverint, quantura pa- ter eorura in illius montis ascensu de- sccnderit , immo quam graviter cecide- rit, quantum tota dejecta sit et con- quassata posteritas. Nondum sanata sunt vulnera , quaj tibi in ascensu mon- tis iliius inflicta sunt , licet adhuc in patrc lateres: et nunc iterura in pro- pria persona conaris ascendere , ut sit error uovissimuspcjor priore?Qua3nara iniscris tam dira libido? Filii horainum usqucquo gravi corde ? ut quid diligitis vanitatcra , et quaeritis mendaciura ? An ignoratis, quoniam infirma mundi elegit Deus , ut confundat fortia ; et stuHa raundi elegitDeus, ut confundat sapicntcs? Non nos Dei comrainantis terror revocat , perdituri sapientiara sapientiura , et prudentiam prudentium reprobaturi ; non patris exemplum, non denique scnsus ipse noster, et dmx cxperientia necessitatis, cui sumus ad- dicti per insipientem gcientia) appeti- tum. 5. Eccc YoLIs , Fratres, montem de- monstravimus alium , non in queni as- cendatis , sed quem fugiatis. Ipse est in quem ascendebat qui voluit esse sicut Deus, scicns bonum et malum : ipse quera usque hodie filii ejus accu- mulant et elevant, nihil invenientes tam vile , unde non velint montera ele- vare scientia?. Videas aliuralitterarura, alium mundialis cura) , istum placita- tionum displicentium Deo , illum ser- vilis cujuslibet artis tam vehementcr affectare scicnliam, utlaborcm non re- putet, tantummodo ut possit aliquibus doctior rcputari. Sic aidificant Babol , sic putant ad Dei se perventuros simi- OMINI SERMO lY, ."501 litudinem ; sic concupiscunt quod no:i cxpedit , quod cxpedit omiltcntcs. Quid vobis et montibus istis , in quorum as- censutantadinicultasest, et taragrande periculum? aut cur eum deseritis mon- tem, cujus et facilis est ascensus, ct perutilis? Potestatis arabitio Angelum felicitateprivavit angelica: sciontisc ai>- petitus horainera immortalitatis gloria spoliavit. Conetur quis ascendere iii montem potestatis : quantos putas con- tradictores habebit, quantos inveniet repulsores, obstacula quanta , quamdif- ficilera viam? Quid si tandem eura adipisci contigerit quod optabat ? Po- tentes, ait Scriptura , poteiiter tormenta patientur : ut praesentes soUicitudines et anxietates, quas potestas ipsaparit, omittara. Cupidus alter est inflanlis scientise : quantura laborabit , quantum anxiabitur spiritus ejus?Ettamen au- diet : Nec si te ruperis , apprehendes. In amaritudine morabitur oculus ejus , quoties viderc contigerit, qui se pos- tcriorem judicet, aut pulct ab aliis rcputari. Quid cura intumueritmultura? Perdam, inquit Dorainus , sapientiam sapienlium, et prudentiam prudcjilium reprohabo, 6. Jara ne multis immorer, vidistis (ut arbitror) quara fugiendus nobissit mons uterquc , si prsecipitium Angeli , si casumhominis'expavescimus. Montes Gelboe, nec ros, nec pluvia veniant supervos. Quid tamen agimus? Ascen- dere sic non cxpedit, et ascendendi tenemur concupiscentia. Quis docebit nos ascensum salubrem ? Quis, nisi de quo legimus, quoniam qui descendit, ipse esl et qui ascendit ? Ab ipso deraons- tranda nobis erat ascensionis via, ne ductoris, immo seductoris iniqui aut vestigium, aut consilium scqueremur. Quia ergo non erat quo ascenderet , desccndit Altissimus , ct suo nobis de- scensu suavcm ac salubrem dedicavit ascensum. Descendit dc monte poten- tia , carnis infirmitatc circumdatus : descendit de montc scicntiaj , quoniam placuit Dco per stultitiam i^racdicatio- nis salvos faccre crcdentes. Quid enim tenello corporc et infantilibusmembris vidctur infirmius? Quid indoctius ap- 302 S. BERNARDI ABBATIS parct parvulo , qui sola matris ubera iioverit? Quis iinpotcntior co, cujus omnia mcmbra clavis afnxa,cujus om- nia (iinumerantur ossa? Quis insipien- tior co , qui tradebat in mortcm ani- mam suam, et qua; non rapuit tunc exsolvebat? Vides quam multum de- scenderit , quantum a potentia sua , quantum a sapientia sua exinanierit se- metipsum. Sed non potuit altius in montem bonitatis ascendere , nec suam commendare expressius caritatem. Nec mirum si descendendo Christus ascen- dit, quando priorum uterque cecidit ascendendo. Et mihi quidem videtur montis hujus ascensorem qua^rere qui dicebat : Quis ascendet in monteni Do- mini, aut quis stabit in loco sancto ejus? Forteetiani Isaiasascensionis desiderio cadentes intuens homiues ad hunc re- vocabat montem, exclamans : Fenitef asccndamus in montem Domini. Annon manifeste eos de priorum montiura as- censione redarguens, montis hujus prae- dicat ubertatem, qui ait : Ut quid su- spicamini montes coagulatos ? Mons coa- gulatuSf mons pinguis. Hic est igitur mons domus Domini pra^paratus in vcrtice raoniium , super quos salien- tcm sponsum inspexerat, qui dicebat: Ecce venit is saliens in mor/jbus Doce- j bat enim ignarum viff», trahcbat par-' vulum , infantulura deducebat : ideo- j que velut quibusdam passibus Ibat, ut I de virtute in virtutem videretur Deus deorum in Sion. Justitia cnira ejus si- cut montes Dei. 7. Sed jam (siplacet) saltus ctiam ipsos intueamur, quibus exsultavit ut gigas ad currendara viam , et cujus ogressio a summo coelo , per gradus quosdam usque ad summum ejus oc- currit. Primura ergo constitue montem illum , in quem ascendit cura Petro et Jacobo et Johanne , ubi et transfigura- tus est ante eos. Refulsit facies ejus ut sol, et vestiraenta ejus facta sunt alba sicut nix. Resurrectionis gloria ista est, quam in monte spei contemplamur. Ut quid enim ascendit ut transfiguraretur, nisi ut doceret nos cogitatione ascen- dere ad futuram illam gloriam , quse rcYclabitur in jiobis ? Fclix , cujus jue- ditatio in conspectu Domini est scm- per,qui in corde suo delectationcs dcx- terai Domini usque in finem scdula co- gitatione rcvolvit! Quid enim grave iili poterit videri , qui semper mentc trac- tat, quod non sint condignae passionos hujus temporis ad futuram gloriam ? Quid concupiscere poterit in saiculo nc- quam, cujus oculus semper videt bona Domini in terra viventium, sempcr videt aeterna prsemia? Tibi dixit cor meum (Propheta loquitur Domino) tibi dixit cor meum, exquisivit te facies mea : faciem tuam, Domine , requiram. Quis mihi tribuat, ut omnes surgentes stetis in excelso, et videatis exsultationem , quaj ventura est vobis aDomino ? 8. Non sit molestum vobis, obsecro, quod in monte hoc aliquando diutius immoramur : poterimus enim cseteros festinantius pertransire. Verumtamen in isto quem non detineat sententia illa sancti Petri , quara in eo protulit, et de eo : Domine , inquiens , bonum est nos hic esse ? Quid enira tara bonuni est, immo quid aliud videtur bonum , quam in bonis animam demorari , quandoquidem adhuc corpus non po- test? Puto quod ejus qui ingrediebatur in locum tabernaculi admirabilis usque ad doraura Dei, in voce exsultationis et confessionis , sonus opulantis fuerit : Bonum est nos hic esse. Quis enira ex vobis secum cogitans futuram illam vi- tam , sed Isetitiam, sed.jucunditatem , sedbeatitudinem, sed gloriarafiliorum Dei : quis, inquam, talia tranquilla se- cum conscienlia volvens , non continuo de plenitudine intimae suavitatis eruc- tat : Domine, honum nos est hic esse ? Non sane in hac serumnosa peregrinatione , ubi corpore detinetur, sed in suavi ac salubri illa cogitatione, in qua corde versatur. Quis mihi dabit pennas sicut columbce , et volabo, et requiescam ? Vos autera filii horainura, lilii horainis, qui descendit de Jerusalera in Jericho, filii horainura usquequo gravi corde ? As- cendite ad cor altum , et exaltabitur Deus. Hic est enim mons, in quo trans- figuratur Christus. Ascendite, et scic- tis , quoniam Dominus sanctum suum mivificavit. IN ASCENSIONE DOMINI SERMO IV. 505 9. Obsecro vos , Tratrcs mci , non gravcntur corda vcstra in curis sa^cula- ribus. Nam de crapula et ebrictatc ( graliasDeo) non magnopcrc ncccssc Iiabeo vos admonerc. Exoneratc, obsc- cro,cordavestra gravi mole terrcnarum cogitationum , ut sciatis mirificatum a Domino sanctum suum. Levate corda vestra cum manibus quibusdam cogita- tionum, ut transfiguratum Dominum vi- deatis. Formate in cordibus vestris non modo Patriarcharum et Prophetarum tabernacula , sed omncs domus illius coelestis multiplices mansiones secuii- dum cum, qui circuibat immolans in tabernaculo Domini hostiam vocifera- tionis, cantans, et psalmum illum di- cens Domino : Quam dilccla tabernacula tua, Domine virlutum! concupiscit, et deficit anima mca in atria Domini. Cir- cuitc et vos, carissimi, cum pietatis et devotionis alTectu vel hostia , visitantes animo sedes supernas, ct multas, qua3 in domo Patris sunt, mansiones, humi- liter prosternentes corda vestra antc thronum Dei ctAgni; cum reverentia supplicantes singulis ordinibus Angelo- rum ; Patriarcharum nuraerum , cuneos prophetarum , et senatum apostolicum salutantes , coronas Martyrum suspi- cientes purpureis rutilantes floribus, redolentes liliis choros Virginum admi- rantcs, atque ad mellifluum novi can- tici sonum , quantum pracvalet infirmi- tas cordis , erigentes auditum. Hoic re- tum defccissc. Quam magna muUitudo dulcedinis tuae , Dominc , quam abscon- disti timentibus te ! Ascendentes igitur in hunc inontcm , ct revclata facie glo- riam Domini spcculantcs , hauddubium quin clamarc habeatis ct vos : Trahe nos post te. Quid enim prodest scire quo sit eundum ; siquidem qua dcbeas ire nonnovcris? 40. Altcrum proinde montcm ascen- das necessc cst, in quo pra^dicantem audias, scalam erigentem octo distinc- tara scalaribus, cujus suramitas coelos tangit. Beati qui persecutinnem jmtiuntur propter justitiam , quoniam ipsorum est regnum ccelorum. Jam si primum ascen- deris montem jugi meditatione superna! gloriai, istum nihilominus montcm as- cenderc non gravaberis, ut in lege cjus raediteris die ac nocte : sicut idem Pro- pheta non solum meditabatur in pra3- miis , sed et in mandatis Domini qua3 dilexit. Sic enim audies ct tu : Et quo eam, scitis, propter asccnsionem pri- I mam ; et viamscilis, propter secundam. Propterea in corde tuo pone viam veri- j tatis inquircre, ne forte sis de eorum j numero , qui viam civilatis habitaculi t non invenerunt. Magis autcm sollicitus ! csto ascendere non modo cogitationc jcoelestis gloria), sed et conversatione , j quae coeiestcm gloriam mereatur. I 44. Terliura nihilominus montem j lego , in quem ascendit solus orare. Vides ergo quam bene sponsa in Canti- cordatus sum ( Propheta loqulfur ) et \c.is : Ecce, inquit, venit iste saliens in effudi in me animam meam. Qua? Quo- niam t7'ansibo iyi locum tabernaculi admi- rabilis usque ad domum Dei. Et itera : Mcmor fui, inquit, Dci, ct dclcctatus suni. Quem viderunt Apostoli, vidit et iste , nec dissimili , ut arbitror, visione : nisi quod spirituale totum habuit hujus visio. corporeura nihil. Oranino non vidit cum sicut is qui dicebat : Vidimus cum, el non erat illi specics neque decor. Transfiguratum proculdubio vidit et spe- ciosum forma pra) filiis hominura, qui delectatuin se pcrhibet, sicut et Apo- stoli , Bonum est , inquiunt Doraino , nos hic csse. Et ut nihil desit proposita3 si- militudini, illi quidcra proni cecidissc loguiitur, hic vcro suum fatetur spiri- montibus. h\ primo transfiguratus est , ut scircs quo tcndercs : in secundo verba vifai locutus est, ut scires qua pervenircs : oravit in tertio, ut eundi etperveniendi bonam obtinere studeas voluntatem. Scienti enim bonum, et non (acienti, peccatuni est i7//,Propterea scien» quoniam ii\ oralione datur bona volun- tas; cum videris qu;xi agenda sunt, ut convalescas ad agenda quaj vidcris , as- cende tu ad orationem : ora instanter, ora pcrsevcrantcr , sicut ille pernocta- bat in oratione : et dabit Patcr bonus spiritum bonum pctcnti sc. Et vide quam utilitcr orationis teraporc etiam corporalis loci secretum qua^rimus , quando hoc illc non solum docuit vcrbo : 504 S. BEIINARD fntra, inquiens, in cubkulum iuum, ct clauso ostio ora Palrem tuum : scd et connneiidavit excmplo, nec domcstico- rum quemquam admittens, scd solus ascendens ad orationem. 12. Putas potcrimus aliquid amplius de ejus asccnsionibus invcnire ? Poteri- mus utique. Volo cnim ut nec jumcnti ipsius sis immemor , supcr quod lcgitur ascendisse. Volo ut ncc ipsara crucis ascensionem omittas. Nam et in illa exaltari oportebat Filium hominis. Et ego, inquit , si exaltatas fuero a terra, omnia trahani ad meipsum. Itaque cum jam et cognitio suppetit, et velle adja- cet; quid ages, quod pcrficcro bonum non invenis; sed asinini quidam et bestiales motus lcgem contrariam Iia- bent, et captivare tc volunt? Quid, in- quam , facies supcr concupiscentiis ir- rationabilibus, quae sunt in mcmbris tuis? Urget tc etiam , cum jejunare con- scntis, gulaj illecebra; cum vigilare proponis , somnolentia premit. Quid faciemus huic asino ? Asininum enim istud est , commune cum asinis : quia homo comparatus est jumentis insipienti- bus, et similis factus est illis. Ascende, Domine , super asinum istum , conculca hos bestialcs motus : quia domari de- bent , ne dominari pra^valeant. Nisi cnim calcati fuerint,concuIcabunt nos; nisi premantur, oppriment nos. Prop- terea sequere , anima mea, et in hac as- censione Christuin Dominum , ut sub te sitappctitus tuus ,uttudominerisiIlius. Nam ut in ccelum ascendas , prius ne- cesse est levare te super te , calcando carnalia desideria , quse in te militant adversum te. 43. Sequere etiam ascendenteni in crucem , exaltatum a terra : ut non so- lum super te , sed et super omnem quoque mundura mentis fastigio collo- ceris , universa quai in terris sunt deor- sumaspiciens et despiciens ^sicut scrip- tum est : Cernent terramde longe. NuIIa te mundi oblectamenta inclinent , nullce adversitates dejiciaht. Absit tibi glo- riari nisi in cruce Domini tui Jesu Christi , per qucra tibi mundus cruci- fixu3 est : ut quai mundus appetit, cru- cem reputes : et tu crucifixus mundo j I ADBATIS illis qua) mundus cruccm rcputat, toto inhajrcas amorc. ik. Jam vcro quid ex hoc rcstat, nisi ut ad illum ascendas,qui est supcr oin- nia Dcus bcncdictusinsa3cula?Dissolvi jam, et esse cum Christo, multo magis optimum. Beatus vir cujus est auxilium abs ie, ait Propheta ad Dominum : as- censiones in corde suo disposuit; ibit de virtute in virtutem usque ad videndum Deum deorum in Sion. Hsec est ultima ascensio, in qua implentur omnia,si- cut ait Apostolus : Christus qui descen- dit, ipse esl et quiascendit, ut adimpleret omnia. Sed dc illa ascensione quid di- cam? Quo ascendcmus, ut ubi Christus est,et nos simus?Quidibi cni^ Oculus , Deus, non vidit absque le quoi prmparasti diligentibus te. Desideremus hanc , Fra- (res mei , suspiremus ad eam jugitcr : et eo magis affectus vigcat, quo deficit iutellectus. SERMO V. De intellectu et affectu. I. HoDiE sedcnti in throno Anfiquo dierum , consessurus pariter oblatus est Filius hominis, et erit deinceps non modo germen Domini in magnificcntia et gloria, sed et fructus terra3 sublimis. Felix unio, et amplectendum ineffabi- libus gaudiis sacramcntum ! Idem enim et germen Domini, et fructus tcrra? : idem ipse et Dei filius, et fructus ven- tris Maria3 est : idem filius David, et Dominus, de quohodie gaudiura ejus impletum est , unde olim prsecinens aiebat : Dixit Dominiis Domino meo, Sede a dextris meis. Quomodo enim non germen Domini Dominus? Idcm tameu et filius ejus , utpote fructus tcrra) su- blimis, fruclus virga;,qua) de radice Jesse processit. Hodie igitur suum hunc et hominis Filiura apud semetipsum Pater clarificat claritate quam habuit, priusquam mundus fierct, apud ipsum. Hodie Veritatem , qua^ de terra orta est , coelum sibi redditam gloriatur. Hodie sponsus aufertur a filiis , et lu- gendura eis est, sicut ipsc praedixit. Non enira poterant filii sponsi lugere, donec sponsus cum eis erat : sed venit IN ASCENSIONE D «.Vics iit aufcratur al» cis, ut tle cactcro lugcant ct jcjuncnf. Ubi ilhul jani , Pctrc, quod dixcras : Domincy bonum cst nX)s hic csse ; fnciamus luc tria taher- w«cu/af Kcce cnim ingrcssusestamplius et pcrfcctius tabcrnaculum , non manu faclum, id cst non liujus crcationis. 2. Quomodo crgo jam bonum cst nos hic csse? Immo vcro molcstum cst, gravc est , pcriculosum cst. Nimirum ubi malitia? plurimum, sapicntia} mo- dicum , si tamcn vel modicum invcni- tur : nbi viscosa omnia , omnia lubrica , operta tenebris, obscssa laqueis pcc- catorum : ubi pcriclitantur aniraae, ubi spiritus affliguntur sub sole , ubi tantum vanitas etafflictio spiritus est. Lcvemus igilur, Fratresmci, levemus in coclum corda cum manibus, ct asccndentcm Dominumscqui velut quibusdam passi- bus dcvotionis ct fidei contcndamus. Erit cnim cum sine mora, sinc dijMcul- tatc obviam illi in nubibus rapiemur, et id potcrunt corpora spiritualia, quod incrito iutcrim ncqucunt spiritus ani- malcs. Nunc cnira quantis conatibus corda lcvarc nccessc cst : qux quidcm ( ut miscrabilitcr satis in libro propria; cxperienti» legiraus ) et corruptio cor- poris aggravat , et tcrrena inhabitatio deprimit? 3. At fortc f radcndum est , quid sit Icvare cor, aut queraadmodum illud opoHcat elcvari : sed tradcndum sane ab Ape>^,tolo potius quara a nobis. Si con- surre.vistis , inquit, cum Chrislo, qua; sursum svnt qua^rite, ubi Christus cst in icxtera Dei sedcns; qua: sursum sunt sapite , non quoi stq)cr terram. Ac si ma- nifcstius dicat : Si consurrexistis, ct coasccnditc : si convivitis, et conrc- gnatc. Scquamur, Fratres, scquamur Agnura quocumquc icrit : scquamur paticntcm, scquaraur et rcsurgcntcm, scciuamur multo libentius asccndcntcm. Crucifigatur vctus homo noster simul cnm illo, ut dcstruatur corpus pcccati: ut ultra non serviamus pcccato, morti- ficatis nimirum mcmbris nostris, quac sunt supcr lcrram. Scd ct quomodo ipse rcsurrexit a mortuis pcr gloriam Tatris, ita ct nos in novitatc vita? am- bulcmus. In hoc cnim raorluus cst ct 2. OMINl SEnMO V. o03 rcsurrexit, ut peccatis mortui , justi- lia3 vivamus. U. Cajtcrum quoniam vita3 novitas lo- cum exigit tutiorem , ct resurrectionis dignitas altiorem cxpctit gradum : se- quamur ctiam ascendcntcm , quajrcrc videlicet ct sapcre qax sursumsunt ubi ille est , non quse supcr tcrram. Quajris quis illc sit locus ? Apostolum audi : Qu(S sursum cst, inquit, Jerusalem libcra cst, quce cst matcrnostra. Vis scirc qxix- nam ibi sint? Visio pacis est. Lauda Je- rusalem Doiyiinum , lauda Dcum tuum Sion, qui posdit fines tuospacem. 0 pax qua; exsuperas omncm sensum!opax etiam super paccm ! o mensura supcr mensuram, confcrta, ct coagitata, et supereffluens ! Compatcre igitur Christo, anima Christiana : conresurge, coas- ccnde : quod est , Dcclina a mato , ct fac bonitm , inquirc paccm, et pcrsequere eam. Sic nimiruni Paulus in Actibus Apostolorum de contincntia , et justi- tia, ct spe vita; actcrnae racraoratur do- cuissc discipulos. Sic Vcritas ipsa mo- nct in Evangelio praicingcrc lumbos, luccrnas accendcrc, et deinccps liomi- nibus exspcctantibus Dominum suuni similcs invcniri. 5. Caetcrum gemina quandam ( si bcnc. adverlistis ) asccnsio nobis ab Apostolo commcndatur, in co quod et quajrcrc , et sapcre monuit , non infima , sed su- pcrna. Quam fortasse distinctioncra nec ipse quoquc prophcta praitcriissc om- nino vidcbitur, diccns, Inquirc jmcem , ct perscqucrc cam ; ut hoc sit paccm se- quendam qujcrerc , pcrscqui inq,ui>i- tam, quod cstsapienda quaercrc, qua;- sila sapcre , qua; sursum sunt , non quaa supcr terram. Nimirum doncc divisa sunt corda nostra , et multos interim si- nus inveniiintur habcre , nec sibi om- nino coha^rcrc vidcntur; vcl y^articu- latim ca ct mcmbratim quodam modo lcvarc nccesse est, ut in supcrna illa Jerusalcm colligantur, cujus particiiia- tio ejus in idipsum : ubi non tantum singuli, scd ct omncs paritcr incipiant habitare in unum,non modo scilicct non divisi in scmetipsis, scd ncc inlor scipsos. Ecce enim ut tamquam princi- palia cordisipsius mcmbra distinguam , 20 306 S. BERNAllDI ABBATIS cst intellectus in nobis, cst ot affoctus ; otlii quoque saepiussibiinvicem adver- santes , ut alter summa petere , altcr appetere infima Yideatur. Quantus vcro is dolor, quam gravis anim» cruciatus, (lum sic distraliitur, sic dilaceratur, sic abrumpitur a scipsa, vel cx ea saltem; quam omnibus cxperiri inpromplu est, corporis scissione conjiciat, si quis in suo spiritu animadvertere perniciosa et pcriculosa insensibilitate non neglcxe- rit. Distrahuntur hominum crura, et longioris obice ligni removentur ab in- Yiccm pedes : et dum adhuc cutis inte- gra raanet, quis tamen ille est crucia- tus? 6. Sic, sic affligi plangimus miseros , qui corporaliter inter nos conversantes , illuminati forte similiter, sed dissimi- literinveniuntur afTecti. Intelligunt pa- ritcr bona quse faciant , sed non pariter diligunt intellecta. Nam de ignorantia . Fratres , quaenam cxcusatio nobis, qui- bus numquam doctrina coelestis , num- quam divina lectio, numquam spiritua- lis eruditio deest? Qusecumque vera sunt, quaecumque pudica , quaecumque justa, qusecumque amabilia, qusecum- que bona) famae ; si qua virtus , si qua laus disciplinae, haec discitis et accipi- tis, haec auditis pariter et videtis, in cxemplis videlicet et verbis corura, qui inter vos sunt perfecti, quorum et cxhortatio, et conversatio plenius eru- dit universos. Utinara autera haec ut intellectura admonent, moveant ct af- fectum ! ne sit intus amarissima contra- dictio, et divisio molestissima, dura hinc quidem sursura trahimur , sed re- trahiraur inde deorsum. 7. iVirairura advertere potes in omni- bus fere religiosis congregationibus \i- ros repletos consolatione , superabun- dantes gaudio, jucundos semper et hi- larcs, ferventes spiritu, dic ac nocte raeditantes in legc Dei , crebro suspi- cientes in coelura, ct puras raanus in oratione levantes, sollicitos observato- res conscientiae , et dcvotos seclatores bonorura operum : quibus araabilis dis- ciplina, dulcc jcjunium, vigiliae bre- ves, labor raanuum delcctabilis, ct universa deniquc conversationis hujus austcritas refrigcrium videatur. Conlfr. sanc invcnirc cst homincs pusillanimcs ct remissos , deficientcs sub onerc , virga et calcaribus indigentes : quorum remissa Isetitia, pusillanimis tristitia est : quorum brevis et rara compunc- tio, animalis cogitatio , tepida convcr- satio : quorum obedicntia sinc devo- tionc , scrmo sine circumspectione , oratio sine cordis intenlione , lectio sine aedificatione : quos denique ( ut videraus ) vix gehennae mctus inhibet, vix pudor cohibet, vix frenat ratio, vix disciplina coercct. Nonne tibi ho- rura vita inferno penitus appropinquaro vidctur, dura intellcctu affectui, et af- fectu intellectui rcpugnante, necesse habent raittere manum ad opera for- tium , qui cibo fortium rainirae susten- tantur,socii plane tribuIationis,sed non consolationis ? Exsurgaraus, obsecro , quicuraque hujusraodi sumus, resarcia- raus aniraas, spiritura recolIigaraus,ab- jicientes perniciosara tepiditatcra, etsi non quia periculosa est, et Deo solet ( ut interdum raiserabiliterplangimus ) etiam vomitum provocarc ; certe quia molestissiraa , plena raiseriae et doloris , inferno plane proxiraa, et urabra mor- tisjure censetur. 8. Si quaerimus quae sursum sunt, etiam saperc et praelibare interim slu- dearaus. Forte enira poterit intellectui et affectui non inconvenienter aptari , quod etquaerere quae sursuras«nt, ct sapere admonemur, utinprincipdibus (quemadraodura supra dictum cst) meml)ris suis nostra cordaraanibus quU busdara pii conatus et exercitii spiri- tualis levare studearaus adDcura.Om- NES (ni falIor)quae sursura suntquaeri- mus inlellcctu fidci ct judicio rationis, scd non aeque forsitan sapimus orancs quae sursura sunt, taraquara inescati his quae sunt super tcrrara, violento quodara prsejudicio affectionis, Undc cnim ea, quam paulo ante ostendimus, animorum diversitas, tanta disparilitas studiorum, conversationum tanta dis- similitudo?Unde spiritualis gratia3 ino- pia tanta quibusdara, cura aliis copia tanta exuberct? Profecto ncc avarus, ncc inops est gratia? distributor : scd IN ASCENSIONE •ubi vacua vasa dosunt, stare olcum ncccsse est. Uudique sese iugerit auior inuudi : cum consolationibus, immo desolationibus suis observat aditus , per fcnestras irruit, menteni occupat, sed noa ejus qui dixit : Rcnuit consola7'i anima mea ; viemor fui Dei , ct delectatus sum. PRiqcoccuPATUM ncmpe sKculari- bus desideriis animum delectatio sanc- ta declinat; nec misceri poterunt vera vanis,a3terna caducis,spiritualia corpo- ralibus, summa imis, ut pariter sapias quie sursum sunt, et qu» super terram. 9. Felices nimirum viri ilii, per quos Dominica ascensio legitur praesignata, Enoth raptus,et translatus Elias. Feli- ces plane,qui soli jam Deo vivunt, soli vacant intelligendo, diligendo,fruendo. Neque enim corpora quse corrumpuntur, illas aggravant animas, aut terrena in- babitatio sensus eorujn,tamquam multa cogitantes deprimit, qui cum Dco am- bulasse noscuntur. Factum est impedi- mentum omne de medio, occasio uni- Yersasublat^,materies nullarelictaest, qua3 eorum affectum aggravet, vel de- primat inlellectum. Nam et priorem ob hoc raptum Scriptura commemorat, ne forte vincat malitia sapientiam , et in- telleclus ejus vel anima ultra decipi valeat,aut mutari. 40. Nobis autem unde in his tenebris veritas , unde caritas in hoc sreculo ne- (iuam,in hoc muudo, qui totus positus Cbt in nialiguo? Putas erit qui intellec- lum illuminet,quiinflammet affectum? Erit utique , si convertamur ad Chris- tum , ut velamen de cordibus auferatur. llic est enim de quo scriptum est : //«- bitantibus in regione umbroe niorlis , lux orta est eis. Siquidem prioris ignoran- tia; tempora despiciens Deus, annuu- tiavit hominibus, ut omnes ubique agerent poenitentiam , secundum quod Paulus Atheniensibus tradit. Memento etenim Dei Verbum et Sapientiam in- carnatam : cujus utique opus erat toto illo tempore , quo videri in terris , el in- terhomines conversari dignata est inef- fabilis illa virtus , illa gloria , illa majcs- tas, illuminare oculos cordis et suadere fidemhominibuspraedicationepariteret oslensione signorum. Dcnique Snirilus DORIINI SERMO V. 507 Doniini, nit, supcrme, acl evangeJizan- duni yaupcribus misit mc. Et Apostolis loquebatur : Adliuc modicum lumen in vobis est; ambulate dum lucem habelis, ut non tcncbroi vos comprcltendant. Nec modo ante passionem, sed et post re- surrectionem in multis argumentis per dies quadraginta apparens eis, et lo- quens de regno Dei ; quando et sensum eis, ut Scripturas intelligerent,legitur aperuisse, intellectum potius informa- bat, quam purgabat affectum. 4i. Quando enim adspiritualia affici possent animalcs? Immo vero ne ipsam quidem meram lucem poterant aliqua- tenus sustinere , sed exhil)ere illis opor- tuit Verbum in carne, solem in nube , lumen in testa , mel in cera , cereum in laterna. Spiritus ante faciem illorum Cliristus Dominus, sed non utique sine umbra, in qua viverint intcrim inter gentes. Unde et Virgini legitur obum- brassc, ne vehementiori reverberata splendore , ad candidissimam illam lu- cem, purissimumque fulgorem divini- tatis, etiam illius aquilae posset acies hcbetari. Minime tamen vel nubes ipsa levis esse potuifc otiosa, sed ea quoque usus est in salutem; et discipulorum animos, qui nec ad fidei intellectum sine aliqua mutatione affectus potcrant promoveri, nec assurgere adhuc ad spiritualia praevalebant, in suai carnis provocavit affectum : ut amore quodam humano operanti mira,mira loquenli homini adhKrerent, amore utique car- nali adhuc, sed tam valido, ut cseteris omnibus prajvalcrct. Nimirum hic erat ille Moysi scrpens,qui scrpentes ma- goruni yEg}'pti omnes paritcrdevoravit. Dcnique, £cce nos , iuquiunt, re/i(/ut- mus omnia, et secuti sumus te. Beati si- quidem oculi , qui videbant Dominum majestatis in carne praBsentcm , aucto- rem universitatis intcrhomincs conver,- santem, virtutibus coruscantom, in- firinos curanccm , maria calcantem, mortuos suscitantcm , daemoniis impe- rantem , et potestatcm similem homi- nibus confereutcm; mileni et humilem cordc, benignum , affabilcm, miseri- cordiae visceribus afnuentem, Agnum Dci pcccatuin aon habcntcm,ct om- 20- 508 S. BERJNAKD nium peccata portantom. Bcata} aurcs, «juae verba vitae ab ipsius incarnati Vcrbi orc percipcrc merebantur, qui- bus cnarrabat Unigcnitus qui est in sinu Patris , et nota faciebat quascum- que audisset a Patre : ut fluenta doc- trinaR coelestis ab ipsius Veritatis puris- simo fonte baurirent, univcrsis post- modura gentibus propinanda , immo eructanda potarent. 42. Quid mirum , Fratres , si implebat tristitia cor eorum cum ab eis sese pro- nuntiaret iturum , et adderet : Quo ego vado , vos non jmteslis venire modo ? Quid- ni concuterentur viscera, turbaretur affectus, hsesitaret animus, haereret vultus, paveret auditus, nec omnino aequanimiter discessiouis ejus sermo posset admitti , ut relinqueret eos , pro quo omnia reliquissent? Caeterum non ut maneret in carne , sed ut transferre- tur ad spiritum, totus ab eo in illam carnem Discipulorum fuerat collectus affectus , ut dicere esset aliquando : Etsi cognovimus Christum secundum car- nemf sed nunc jam non novimus. Unde ct benignissimus ille Magister blandis cosrefovens consolationibus ait : Roga- bo Patrem meum , et alium Paraclitum dahit vohis , Spiritum veritatis, qui vo- biscum maneat in oeternum. Et item : Ego veritatem dico vobis, expedit vohis ut ego vadam, Nisi enim ahiero, Paraclitus non venietadvos. Grande mysterium, Fratres mei. Quid enim sibi vult , Nisi ego ahie- rOf Paraclitus non veniet? Itane invisa Paraclito praesentia Christi , aut contu- bernium Dominicse carnis Spiritus sanctus horrebat , qune ( sicut Angelo praenuntiante cognovimus ) nec concipi quidem, nisi eo superveniente, potue- rit? Quid est ergo , Nisi ego ahiero , Pa~ raclitus non veniet ? Nisi carnis prsesen- tia vestris subtrahatur aspectibus, spi- ritualis gratiae plenitudinem occupata mens non admittit, non recipit animus, non capit affectus. 43. Quid vobis videtur , Fratres? Si haec ita sunt, immo quia ita sunt, au- deat quis de caetero phantasticis qui- Imsdam illecebris deditus , sectaiis lenocinia carnis sua; , carnis utique peccatricis, genitae in peccatis, assue- l ABBATIS tsc peccatis, in qua dcniquc bonum nof» est, iilum pariter exspectare Paracli- tum? Audcat, inquam, qui huic stei- quilinio scmper inhacrct, qui carneiu fovet, in carne seminat , carnemsapit; illara nihilominus consolationcra super- nae visitationis , torrentem voluptatia illum, illam sperare gratiam Spiritus vehementis , quam ( ut Veritas ipsa testatur ) nec cum ipsa quidem Verbi carne percipere ullatenus Apostoli po- tuerunt ? Errat omnino, si quis coeles- tem illam dulcedinemhuic cineri, divi- num illud balsamum huic veneno , cha- rismata illa spiritus misceri posse hu- jusmodi illecebris arbitratur. Fallcris, Thoma sancte , falleris , si videre Domi- num speras ab Apostolorum collegio se- paratus. Non amat Veritas angulos , non ei diversoria placent. In medio stat , id est disciplina et vita communi , com- munibus studiis delectatur. Usquequo , miser , diverticula captas , et consola- tiones propriae voluntatis tanto laboro quaeritas, tanto rubore mendicas? Et quid facio, inquis? Ejice ancillam , ct filium ejus : non enim haeres erit filius ancillae cumfilio liberae. Nulla (ut dic- tum est ) conventio veritati et vanitati , luci et tenebris, spiritu et carni, igni et tepiditati. 44. Sed dum ille moratur, inquies, sine aliqua consolatione esse non pos- sum, Immo vero si nioram fecerit , ex- specta eum : quia veniet, et non tar- dabit. Apostoli decem dies in hac ex- spectatione sederunt, perseverante; unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria matre Jesu. Et tu igitur orarc disce, disce quaerere, petere, pulsare, donec invenias, donec accipias, donec aperiatur tibi. Novit Dominus figmen- tum tuum : fidelis est , non te patietur tentari supra quam possis. Confido in ip- so , quod si fideliter exspectaveris , nec diem decimum exspectabit. Praeveniet certe in benedictionibus dulcedinis de- solatam animara et orantem , ut felici- ter et non ad insipientiam tibi consolari renuens, in ipsius memoria delecteris , inebriatus ab ubertate domus Dei,ct voluptatis ejus torrente potatus. Sic ni- mirum et Elisaeus quondam orasse legi- IN FESTO PENTECOSTES SEnMO I. 309 lur, cum clulcissimuin illud solalium, Klige pracscntiam sibi plaugeret subtra- hcndam. Scd considera diligcntius quid orav.erit, quidve rcsponsum sit poslu- lanti. Oro, inquit, domine,iit fiat spiritus tuus diiplex in me. Nimirum duplicari ei spiritum oportebat,ut magistri abcuntis absentiam gratia duplicata suppleret. UndeetElias adeum : Sivideris, inquit, quandotollar a te, fiet quod petisti. Du- plicavit enim spiritum visio abeuntis, cum cvidenter raptus in ccclum, uni- versa pariter ejus desideria secura tulit : ut inciperet ipse quoque jam sapere <}ua3 sursum sunt, non quse super ter- I am. Duplicavit spiritura visio abeun- Us : ut intellectui spiritualis jungeretur alTectus, cum ipsa utique, cui potis- simum inhoerebat, carne raptus in cce- lum. •15. Quod evidentius in Apostolis in- veniturimpletum.Ubi enim videntibus illis suus ille Jesus tam manifeste ele- vatus est, et ferebatur in coelura,ut ncmo eorum opus haberet interrogare, Ouo vadis? ipsa jam (ut ita dixerira) ticulata fide edocti sunt supplices in ccelura lcvare oculos, puras tendere inanus . promissa sibi dona charismatum postulantes : donec fieret repente de ccclo sonus advenientis spiritus vehe- mentis , advcnientis utique ignis, quem Dominus Jesus mittebat in terram , vo- lons vehementer accendi. Constat si- t|uidem eos et prius Spiritum acccpisse, tumvidelicet insufflavit eis, etdixit. Jccipite Spirilum sancium : sed spiritum plane fidei et intclligentia;, non fervo- ris, quo raagis illuminaretur ratio, quara inflammaretur affectio : quod du- plicati utiquc spiritus opus fuit. Quos enira Verbum Patris disciplinam et sa- pientiam ante docuerat, ct intellectu adirapleverat corda eorum ; adveniens utique postmodum ignis divinus, et inveniens jam receptacula munda , in- fudit uberius dona charismatura , et iji spiritalem omnino mutavit amorera , ut accensa in eis caritas fortis ut mors , jara non modo fores, sed ne ipsa qui- dem ora propter metum Judaeorum claudere dignaretur. Cui nos gratia; pro nostrae exiguitatis modulo pra^pa- rantes, exinanire per omnia nosmet- ipsos, et a delectationibus raiseris , et caducis consolationibus evacuare stu- deamus , dilectissirai , corda nostra ; raaximeque instante nunc die festo, et ferventius, et fiducialius unanimiter perseveremus in oratione , ut sua nos visitatione , sua consolatione et confir- matione dignetur Spiritus ille benignus, spiritus dulcis, spiritus fortis, infirma roborans, aspera planans , corda purifi- cans : qui cum Patre et Filio idipsum , sed non is ipse est : ut tres unum, ct unura tres esse verissirae prorsus ct fidclissirac catholica Ecclesia fateatur , aPatre adoptata, a Filio desponsata, a Spiritu sancto confirraata, quibus ut una substantia , sic et eadera nihilorainus gloria in saecula saeculoruni, amen. IIV FESTO PENTECOSTES. SERMO I. Oiiomodo Spiritus sanclus tria opcralui in nobis. i. CelebrAMUS, dileclissimi, hodie Spiritus sancti solemnitatera, tota cum jucunditate celebrandam , dignam omni dcvolione. Dulcissimum cnim quiddam w» Dco Spiritus sanctus cst, bcnignitas Doi, et idcm ipsc Dcus. Proindc si cc- kbramus Sanctorum soTcmnia, quanto magis ejus, a quo habuerunt nt sancli essent quotquot fucrc sancli 'i Si vcne- ramur sanctificatos, quanto magis ip- sum sanctificalorcm convenit honorari? Hodie itaquc fcstivitas cstSpiritussanc- ti, qua visibiliter apparuit invisibilis :\ sicut ct Filius, cum sit nihilominus in- visibilis in seipso, dignatus cst cxhi- bcrc sc in carne visibilem. lIoeri cantores : aut cerle citharoedos il- los de Apocalypsi coram me ritharizare in citharissuis? Imperat illcdaemonibus adhuc in corpore vivcns, vinctum in corpore solvit corpore jam solutus. Cibi sunt, sed non mei, equidem jucundi ct sapidi : sed non tangit illos anima mea, quoniam non est inopi mihi , unde suf- ficiam talia redhibcre. At si diligenler considcro , ecce prae oculis in mensa Sancti , censura judicii , disciplinae vi- gor, sanctitatis speculum, vitae forma, virtutis insigne. Ha^c a me et absque praesumptione sumuntur, et salubriter insumuntur : et si dissimulo , districte reposcuntur. 5. Audi adhuc quaenam mihi jure ap- posita putem. Si panem doloris et vi- num compunctionis de divitis mensa obtuleris, tollo securusqui sum pauper et inops. Erunt mihi lacrymae meae pa- nes dic ac nocte, et poculum meum cum flctu miscebo. Pars mea haec, qui dolenda commisi. Nec me tamen pigc- bit, ut astimo ^cibi hujus; quoniamqui apposuitscientiam, addiditetdolorem. Sed et si tempcrantiae, si justitiae,si FESSORE SERMO 11. 345 prudentiae vel fortitudinis cxcmpla ap- pareant, ca incunctantcr sumo, sciens quia talia oportet me pra^parare. Ilaec mihi apponi , haec a me repctitum iri non dubito. Numquid signa et prodigia exigenda a nobis sunt, ut ea diviti vi- cissim praeparemus? Fratres, vasa sunt in honorem illi qui nos invitavit, non cibi paupcrum. Tu ergo qui invitatus cs, diligenter considera quid tibi illc, quid sibimct apposucrit. Non enim quicquid in mensa apponitur , tibi apponitur. Quid si in poculo aureo fuerit propina- tum ? Non poculum tibi , sed potus ap- ponitur : sume potum, et pone aurum. Ergo EXEMPLA bonorum operum et rec- titudincm morum Paterfamilias com- municat ita domesticis, ut prserogati- vam sibi rctineat in miraculis. In his tamen atque illis ille glorificandus est, cujus cst munus sancte vivere. cujus virtus signa facere , qui in Trinitatc perfecta vivit et regnat Deus in saecula saeculorum, amen. SER3IO II. I. Gaudete in Doraino , dilectissimi, qui inter continua suae pietatis bencfi- cia indulsit hominem mundo , cujus multi salvarentur exemplo. Itcruni dico, gaudete, quod factus de medio appropiavit Deo , ut multo plurcs ejus interccssione salventur. Habct ex ho- minibus, cui hominum peccata donct miscricors ct miscrator Dominus : ha- bet tempus et locum intercedendi pius ct misericors advocatus ; equidcm lo- cum quictum et tempus feriatum. In terris visus est, ut esset excmplo : in ccclum levatus est, ut sit patrocinio. liic informat ad vitam , illic invitat ad gloriam. Factus est mediator ad rcg- num, qui fuit incitator ad opus. Bo- nus mcdiator, qui sibi jam postulans nihil, totum in nos transfcrre dcside- rat , et supplicantis afl"ectum , et sup- plicationis fructum. Quid cnim quaerat sibi, qui nuUius egct?Dominus con- servat cum , et vivificat cum , et bca- tum facit eum in gloria : nihil illi dcerit in loco pascua; collocato. Ha;c dies glo- 3^6 S. BERNARD riosoe migrationis ejus, dies laetitiae cordis ejus : exsultemus et laetemur in ea. Introivit in potentias Domini ; gau- deamus, quia nunc potentior est ad salvaudum. 2. Hodie Victor posito corpore , quo solo praepediri ab introitu gloriae vide- Latur, tanto alacrior, quanto expedi- tior, penetravit in sancta , similis fac- tus in gloria Sanctorum. Hodie de no- vissimo et humili loco , quem sibi ex consilio Salvatoris elegerat, ipso sum- mo Patrefamilias evocante , verus ami- cus ascendit superius , et est illi gloria coram simul discumbentibus. Hodie despecto mundo, et mundi principe triumphato, supra mundum vere Victor ascendit, accipiens de manu Domini coronam victoria?. Ascendit autem cum iinmensa supellectili meritorum, clarus triumphis , miraculis gloriosus. Pausat miles emeritus, et post labores sudo- resque sacrse peractse militiaj locatur feliciter, coronatur sublimiter. Anima ejus in bonis demorabitur. Quseris ubi? cum Abraham , Isaac , et Jacob in regno coelorum. Ita cum talibus et tali in loco sibi sedet excelsa et fulgida, sedet Ise- tabunda et laudans : sedet delicata et ornata monilibus suis , stipata malis, fulcita floribus : sedet, inquam , sibi, vacua curis, deliciis affluens, abundans otii et quietis ad vacandum sapientiae. Quae sedit et flevit super flumina Baby- lonis, sedet modo ad fontem vitae, et conversatio illi secus torrentem volup- tatis, cujus impetuslaetificat civitatem Dei. Invenit sibi fontem hortorum , pu- ieum aquarum viventium , et cum Sa- inaritana potaturaqua sapientiae saluta- ris, ut non sitiat in aeternum. Datur illi de fructu manuum suarum , et lau- dant eam in portis opera ejus , et glo- riatur testimonio conscientiae ; con- scientiae dico suae , non alterius. Sedet media Angelorum, digna plane eorum consortio, quorum desiderio flagrat, purilate nitet, castimonia decoratur. Sedet inter Apostolos vir apostolica? gratiae : nec est quod sc abscondat a cuneo Prophetarum , qui qucm illi pra3- dixerunt, glorificavit et portavit in corpore suo. Neque se putat a victorio- I ABBATiS sis Martyrura choris Viclor noster ar- cendum , qui duro etdiuturno martyrio viventem sui corporis hostiam immo- lavit. 3. Sedet veteranus miles, debita jam suavitate et securitate quietus : secu- rus quidem sibi, sed nostri sollicitus. Non enim cum putredine carnis srmul se exuit visceribus pietatis : nec sibi sic induit stolam gloriae, ut nostrae pariter miseriae, suaeque ipsius misericordiae oblivionem indueret. Non est terra oblivionis, quam anima Victoris iriha- bitat : non terra laboris, ut occupetur in ea : non denique terra , sed coelum est. Numquid coelestis habitatio animas quas admittit indurat, aut memoria privat, aut spoliat pietate? Fratres, latitudo coeli dilatat corda, non arctat; exhilarat mentes, non alienat; affec- tiones non contrahit, sed extendit. In lumine Dei serenatur memoria , non obscuratur : in lumine Dei discitur quod nescitur , non quod scitur dedis- citur. Superni spiritus illi , qui ab ini- tio coelos inhabitant , numquid quia in- colunt coelos, despiciunt terras, et non magis eas visitant et frequentant ? Num- quid quod semper vident faciem Patris, ministerium evacuat pietatis? Omnes nihilominus administratorii spiritus sunt, missi in ministerium propter eos, qui haereditatem capiunt salutis. Quid ergo ? Discurrunt Angeli , et succurrunt hominibus : et qui ex nobis sunt , ne- sciunt nos,'nec norunt jam compati , in quibus passi sunt^et ipsi ? Qui dolores nesciunt, sentiunt tamen nostros : et qui venerunt de magna tribulatione , non recognoscunt jam in quo fuerunt? Scio qui dixit : Me exspectant jusli , do- nec retribuas mihi. Justus est Victor, etiam exspectans nostram procul dubio retributionem. Non est ille pincerna Pharaonis , qui inventam gratiam reti- nuit sibi , prophetae sui pariter et cap- tivi minime recordatus. Minister Christi est, Christum sequitur. Non est ille oblitus sua; promissionis , nec socio passionis regni consortium denegavit. Non est discipulus coatra Magistrum ; non potest Victor quicquam facere, nisi quod viderit Magistrura facientem. IN NATALI S. BliNEDJCTl Opcra quae ille fecit, et iste fecit simi- liter. 4. Jam ccelos ingressus, quos et ante apertos beatis oculis suspiciebat , vere iiunc revelata facie speculatur gloriam Dei, absorptus quidem , sed non obli- tus clamorem pauperum. Beatavisio, qua in eamdem iinagincm transforma- tur de claritate in claritatem , tamquam a Domini spiritu. Parvulus ad pugnam, niagnus ad victoriam, matris visccra necdum exiens, et jam ejiciens doemo- nia , cum incremento virtutum actne- ritorum Victor vivens inter peccatores translatus est. 0 virum prajcipuse sanc- titatis ! qui ante sanctus quam natus , ante operequam nomine Victor. Adhuc utero clausus jam de hoste triumpba- vit. 0 venerandam etiam ipsis Angelis sanctitatem! quam pari studio, etsi dispari voluntate , et mali fugitant et frequentant boni. Nec facile dixerim quid virum adstruat sanctiorem , horum favor , aut pavor illorum. Corpore de- nique terras, mente coelos inhabitans, aiiquando familiarius aliquid nuntian- tes , ali(iuando incnabili cantus suavi- tate plausibiles supernorum voces spi- rituum audiebat. Vere anima tua, Victor, una ex gemmis, quse tibi in cruce apparuerunt. Vere infixa cruci , cum divinae inserta glurioe, eamdem sibi claritatis imagincm induit, quam invenit. Vincenti expandit gremium suum, qui pugnanti dederat spiritum suuni. 0 victrix anima ,.quae sicut pas- sertransvolans,mundi laqueos evasisti ! respice ad incautas animas intricatas illis, periclitantes inillis,ut tuo pa- trocinio eruamur. 5. 0 miles emerite , qui christianac niilitiaj duris laboribus angelicae felia ABBATIS SERMO. 347 tatis requiem commutasU! rcspice ad imbelles, et imbecilles commilitohes tuos, qui intcr hostiles gladios etspiri- tuales nequitias tuis laudibus occupa- mur. 0 Victor inclyte , qui et de terra , et de coelo gloriosissime triumphasti, illius gloriam nobiliter superbus despi- ciens, et hujus regna pie violentus di- ripiens ! respice de coelo ad vinctos ter- rae, ut haec sit tuorum consummatio triumphorum, si et nobis demum vi- cisse te sentiamus. Nam si ex re no- men tibi , perfecta veritas nominis ex nostra liberatione censebitur. Et certe deest interpretationi , quamdiu nos , qui tui sumus , minime liberamur. Quam pium , quam dulce , quam suave, 0 Victor , in hoc loco afflictionis et in hoc corpore mortis te canere , te colere, te precari ! Nomen tuum et memoriale tuum favus distillans in labiis captivo- rum; mel et lac sub lingua eorum , qui tui memoria delectantur. Eia ergo for- tis athleta , dulcis patrone, advocate fidelis , exsurge in adjutorium nobis , ut et nos de nostra ereptione gaudea- mus, et tu de plena victoria glorieris. 0 omnipotens Pater, peccavimus tibi facti fiiii alieni : sed appropiavimus in Victore, qui dum vicit cupiditatem suam, vincat et iram tuam, nos quo- que in gratiam potenter restituat. 0 victor Jesuj te innostro Victore lauda- mus , quia te in illo vicisse cognosci- mus. Da ei , piissime Jesu, sic de sua in te victoria gloriari , ut non subeat obli- vio nostri. Filii Dei, immitte ci nostri semper in conspectu tuo memorem esse, nostram in tuo tremendo judicio susci- pere et agere causara , qui cum Patrc et Spiritu sancto vivis et regnas Deus per omnia saecula saeculorum, amcn. IN NATALI S. BENEDICTI ABBATIS. SEMIO. i. CoNVEMENTiBus vobis iu unum ad audienduni vcrbum salutis, magnus mihl tlmor est , Fratres mci , ne quis forte minus digne illudrccipiat, etnon sicut recipiendum est verbum Dei. Scio enira terram, quae saepiussuperveniou- ^US S, BERNARD (em in se receperit imbrem , si fruc- lum non fecerit , rcprobam fore , et proximam maledicto. Et ego utique, si possem, benedictiones vobis dare mallera , et non maledictiones. Immo vero ipsambenedictionem coelestis uti- que Patris nostri , non meam ( quam taraen ipso quidem dignante accipitis per os meum ) opto vobis benedictio- nem manere semper, nec in malcdic- tiouem posse mutari. 2. Celebramus bodie magistri nostri gloriosi Benedicti natale : pro eo vobis et de eo solemnis ex more sermo de- betur. Cujus dulcissimum nomen , cum omni vobis jucunditate amplectendum est et honorandura : quoniam ipse dux noster, ipse magister et legifer noster est. Delector quidem iet ego in ipsius raemoria, licet non meo sine rubore beati bujus Patris nomen audeam me- morare. Est enim mihi de ipsius imita- tione vobiscum saeculi abrenuntiatio , et monasticce professio disciplinae :, sed singulariter sine vobis cum eo parti- cipo nomen Abbatis. Abbas fuit, et ego, 0 Abbas , et Abbas ! Nomen unum, sedinaltero sola magni nominis umbra. Ministerium unum , sed heu mc ! quam dissimiles ministri, quantum ministra- tio ipsa dissimilis! Vse milii, si tam longe a te fuero, o beate Benedicte, in futuro , quam a tu3B vestigiis sanctitatis longe esse reperior in praesenti. Sed non milii haec apud vos perorare necesse est. Scio quod scientilms rae loquar : tantura peto, ut pudorem hunc, et hunc timorem meum fraterna compas- sione levetis. 3. Quando tamen omnino dispensatio milii credita est, etsi non habeo apud mc quod vobis apponam, qugerara a beato Benedicto tres panes , quibus vos pascara. Reficiat vos>sanctitas ejus , jus- titia ejus, pietas ejus. Recolite, dilec- tissimi , quod non omnes qui in pro- cessione Domini fuerunt, sua illi pro- straverint vestimenta. In illa , inquam, processione y quam annuente Domino in proximo sumus celebraturi, quando venienti Domino ad passionem , et se- dcnti super asellum populi occurrerunt, Bon omnes vestimenta sua prosterne- I ABLATIS. bant in via , scd ca?debant aliqui ramos de arborilms. JNon crat lioc magnum : quod gratis acceperant, gratis dabant. Verumtamen ne ipsi quidem penitus otiosi fucrunt, sed nec a processione leguntur exclusi. Fratres mei, piuni Christi jumentum, qui cum Propheta dicere potestis, Ut jumentum faclus sum apud te, et cgo semper tecum : vos quibus insidet Christus , quoniara anima justi sedes est sapientioe ; et Apostolus prsedi- cat Christum Dei virtutem , et Dei sa- pientiam : si non habeo vestes quas pe- dibus vestris prosternara, tentabo vel ramos csedere de arboribus, ut tantse processioni vel parum aliquid non desit ministerii mei. 4. Arbor fuit beatus Benediclus, grandis atque fructifera, tamquara lig- num quod plantatum est secus decursus aquarum. Ubi sunt decursus aquarum? Profecto in vallibus : quia inter medium montiumpertransibunt aquae. Quis eniin non videat etiara torrentes montiuin ardua declinare, et mediam ad humi- litatem semper divertere vallis? Sic profecto, sic Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Securus hic fige pedcm, quicumque esjumen- tura Christi : supcr hunc ramum inni- tere , semitam vallis incede. Nimirum in monte sibi sedera constituit serpens antiquus, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro : proptcrca vallem magis elige ad ambulandum, vallem elige ad plantandum. Neque enim vel in serendis arboribus montana solemus eligere , quod frequenter arida sint et petrosa. In vallibus pinguedo est : ibi proficiunt plantoe , ibi plena spica, ibi ccntesimus oritur fructus, juxta iilud : Et valles abundabunt fru- mento. Audis quia ubique vallis lauda- tur, ublque humilitas praedicatur. Ibi ergo plantare , ubi decursus aquarum : quia ibi copia gratise spiritualis; et aquse quae super coelos sunt , laudant nomen Domini, id est, coelestes bene- dictiones faciunt ut laudetur, Stemus in hac , carissimi , et plantati stemus, ut non arcscamus. Non moveamur quo- cumquc flatu, sicut scriptum est : Si spiritus habentis potcstatem super te ir- IN NATALI S. BENEDI mcrU, locum tmim nc descras. NuUa enim tentalio vobis praevalebit, si non in magnis ct in mirabilibus supcr vos ambuletis, sed permaneatis radicibus firmis in humilitate radicati atque fun- dati. Sic plantatus secus decursus aqua- rura sanctus iste Confessor Domini , fructum suum dcdit in tcmpore suo. 5. Sunt enim qui fructum non ta- ciunt : sunt qui faciunt , sed non suum : sunt qui faciunt suum , sed non in tem- porc suo. Sunt, inquam, arbores in- fructuosa? , ut quercus et ulmus, et sil- vestres alia? arbores : sed hujusmodi nemo plantat in horto suo, quia non faciunt fructum : et si quem faciunt , non humano esui apfus est, sed por- cino. Tales sunt filii hujus saeculi, agcntes in comcssationibus ct ebrieta- tibus , in crapula et voracitate , in cubi- libus etimpudicitiis. Ilaec namque por- corum cibus sunt, quos Judseus verus proliibetur comcdere, Christianus sci- licet, qui his non dcl)et adhaerere. Si- cut enim caro porcina cum comcditur, nostraj adhajret carni , ut jam sit una caro : sic transgressor praecepti Domi- nici spurcos sibi sociat spiritus, et ad- haerendo eis unus cum eis cfficitur dse- mon. Nam et idcirco in sacrificiis prohi- bctur animal illud ofTerri, quod spurcos spiritus immundosque designet : qui rolictaomni munditia, solis sibi in spur- ciliis complaccntcs, vitiorum ct cri- iuinum semper coeno delectantur in- volvi. Unde et in Evangclio, legio illa malcdicta, dum ejiccrctur ab homine, tamquara simile sibi animal porcos postulat , nec negantur. Ilis fructum lerunt arborcsinfructuosoe, ad quarum radices securis posita jam videtur. 6. Arborcs autem quaj fructum fa- ciunt, sed non suum, hypocritaj sunt, oum Simone Cyrcna^o cruccm portan- tes non suam : qui religiosa intentione carentes, angariantur; et quoe non amant, amore gloriaiquam dcsidcrant, facerc compclluntur. Jam in eo quod dicitur , lu lcmpore sno , arguuntur qui- dam ante tempus fructificarc volcntcs. Nonne enim ct arboribus nostris, citius quam oportcat puilulantibus , timcmus omniuo floribus interapestivis? Sic sunt CTI ABBATIS SERMO. 3?j<) aliqui, quorum fructus, quia nimis propere, minus prospere oriuntur. Hi sunt , qui in initio conversionis sua3 aliis fructificare continuo vclle praesu- munt , contra lcgis decreta arare in primogenito bovis , et ovis primoge- nita tondere festinantes. Vultis nosse quam soUicite id vitaverit sanctus iste Magister noster ? Et hunc ramum vo- bis appono : quoniam tribus annis soli Deo notus, hominibus mansit incog- nitus. Fructum quidem multum tu- lit, ipsi cernitis; sed in tempore suo. Neque enira credebat tempus esse fructificandi , quando tanta carnis ten- tatione gravatus est , ut pene cederet, pene discederet. Ego enira nec istum quidem ramum praeteribo, quoniara etsi hirsutus quodammodo spinarum acu- leis , quibus seipsura Domini Benedic- tus injecit ; tamen utilis est omnino : utilis juraonto Domini propter foveas tentationuni , ne in eas incidat consen- tiendo, sed magis resistat, et virilitcr agat, sustineatque Dominura ne de- speret. Hic ergo fige pedem, Christi jumentura,et disce quantumcumque acerba tentatio saeviat, non cederc, nec credere propterea derelictum tc esse a Domino, sed memineris scrip- tum esse : Imoca me in die tribulationis, eruani te, et honorificahis me. 7. Ergo, ut dicere coeperam, non credebat beatus Benedictus tunc essc fructificandi tempus, quando adhuc tantis tcntationibus urgebatur : sed ve- nittempus, et in tempore suo fructuni dcdit. De fructu ejus sunt illa tria quac superius tetigi : Sanctitas ejus, Justitia ejus, Pietas ejus. Sanctitatera miracula probant, doctrina pietatcra, vita jus- titiam. Vidcs, o jumentum Christi , ra- mos foliis virentcs, vernantes floribus, onustos fructu. Super istos innitere ut gressus rcctos facias pedibus tuis. Sed quomodo tibi appono ejus miracula? numquid ut miracula facerc velis? Ne- quaquam , sed ut miraculis ejus innita- ris : videlicet ut confidas et gaudcas, ([uod sub tali positus es pastorc, quod tantum meruisti habere patronum. Omninoenim vaUle potens est in c(clis , qui tam ix)tens exstitit in tcrris; sccun- o50 S. BERNARD dum magnitudiiiem gratiae,maguitudi- ne gloriae exaltatus. Nam et juxta radicum quantitatem rami prodire nos- cuntur : ct quot radicibus arbor inni- titur, tot ramis, sicut aiunt, decoratur. Sic ergo , licet non habeamus nostra , consolatio magna nobis esse debent pa- troni nostri miracula. Doctrina vero in- struit nos, et dirigit gressus nostros in viam pacis. Porro vitse justitia omnino roborat et animat nos : ut tanto magis accendamur ad agenda quse docuit, quanto certi sumus eum non alia do- cuisse quam fecerit. Sermo quidem vi- Yus et eflicax, exemplum operis est, plu- rimum faciens suadibile quod dicitur, dum monstrat factibiie quod suadetur. 8. In hunc ergo modum Sanctitas confortat,Pietas informat, Justitia con- firmat. Quanta? enim pietatis fuit, quod non solum praesentibus profuit, sed etiam pro futuris soUicitus fuit? Non solum his qui tunc erant, fructum tulit hsec arbor, sed usque hodie fructus ejus et manet , et crescit. Dilectus plane Deo et hominibus : cujus non sola prse- sentia in benedictione fuit, sicut sunt multi dilecti Deo soli , quia soli Deo jam cogniti : sed et memoria ejus etiam nunc in benedictione est. Nam et usque hodie in triplicem amoris Domini con- fessionem, triplici hoc fructu pascit Domini gregem, Pascit vita, pascit doc- trina , pascit et intercessione. Per quam incessanter adjuti , fructificate et vos, carissimi, quoniam in hoc positi estis, ut eatis et fructum afferatis.Unde eatis? Utique a vobis ipsis , sicut scriptura est : A voluntatibus tuis avertere. Nam et de Domino lcgimus ,quia exiit seminare se- men suum. Ecce et hic habemus semen suum , sicut etprius fructum suum. Imi- temur et hunc , Fratres : quoniam ad hoc venit, ut formam nobis traderet, et viam demonstraret. 9. Fortassis et ipse Dominus arbor "est , ct debemus ab eo quoque ramos acci- pcre , quos vestris pedibus apponamus: immo non fortasse , sed magis vere ar- bor est ipse et planta coelestis, sed in terrisplantata, sicut scriptum est : Fe- ritas de terra orta est, ct justitia de coelo Vospexit, Ab co igitur hunc ramum vo- l ABCATIS bls appono, ut sicut seipsum exinanivit, hoc ipsum sentiatis in vobis. Nisi quod non tam ego appono, quam Apostolus, apudquem legistis :froc sentite in vobis, quod et in Christo Jesu : qui cuminforma Dei esset, non rapinam arbitratus est essc se cBqualem Deo,sed semetipsum exinani- vil, formam servi accipiens, in similitudi-' nem hominum factus , et habitu inventus ut homo. Et vos itaque , Fratres carissi- mi , exinanite vos , humiliate vos , semi- nate vos , perdite vos. Seminate corpus animale , et resurget corpus spirituale. Perdite animasvestras, etin vitamaeter- nam servabitis eas. Vultis nosse quomo- do id fecerit Apostolus ipse qui docuit? Stve , inquit , mente excedimus , Deo ; sive sobrii sumus , vobis. Quid ergo tibi ? Ego , jlnquit , factus sum tamquam vas perdi- tum. Bene seipsum perdit, qui nihilum- quam pro se facit : sed omnis ejus in- tentio ct omne desiderium tendit adDci placitum , et utilitatem fratrum suorum. Jnfelix enim qui seminat in carne , quia de carne metet corruptionem. Alibi vero scriptum est : Beati qui seminant super omnes aquas. Sed quomodo super omnes aquas? Forte et super aquas, de quibus legitur : Et aquai quoe super ccelos sunt , laudentnomen Domini : quae sunt virtu- tes angelicaj, ct coelestes populi. Ita plane : Quoniam spectaculum factisumus mundo , et Angelis , et hominibus. dO. Seminemus igitur hominibus cxemplum ,bonum pcp apcrta opera : seminemus Angelis gaudium magnum per occulta suspiria, ct per csetera hu- jusmodi, quae solis eis suntnota. Gau- dium enim est Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente. Hinc dicebat Apostotus : Propidentes bonanon tantum coram Deo , sed etiam coram ho- minibus. Nam Deo omnino noti sumus : sed coram Deo dixit, id cst coram eis, qui vultui ejus semper assistunt. Ipsis enim maxime placct , cum vos vident occulte orantes, aut ruminantes psal- mum aliqucm , aut tale aliquid facien- tcs. Sic seminate ct vos , sic fructificate , carissimi. Seminate et vos , quia tam multi ante vos seminaverunt; fructifi- cate , quia vobis seminaverunt. 0 genus Adam , quara multi serainayerunt i\\ tc , IN NATALi S. BEiNED et quam prctiosum semcn! quam male peribis, ct quam merilo , si pericrit in tc tantum scmen ,simul et serainantium labor I Cui perditioni traderis ab agrico- la , si in te perierint hajc universa? Se- minavit in terra nostra tota Trinitas, seminaverunt Angeli pariter et Aposto- li, seminaverunt Martypcs, et Confes- sores, et Virgines. Seminavit Deus Pater; quoniam eructavit corejusVcr- bum bonum. Dominus enim dedit be- nignitatem , et terra nostra dedit fnic- tum suum. Seminavit et Filius, ipse enim est qui exiit scminare semen suum. Pater enim non exiit, sed Filius a Patre processit, et venit in mundum : ut qui prius erat cogitatio pacis in corde Patris , fioret ct ipse pax nostra in utero Matris. Scminavit et Spiritus sanctus, quia et ipse vcnit, ct apparuerunt dis- cipulis disperlitGe linguae tamquam ignis. Ita totaTrinitasseminavit : Pater scilicct pacem de ccelo , Filius verita- tem, Spiritus sanctus caritatem, H. Angcli quoque seminaverunt, quando cadcnlibus aliis ipsi steterunt. Dixit enim Lucifer ille, non jam luci- fer , scd tcnebrifer et vesperus : Sedebo in monte testamenti , similis ero AUissimo. 0 impudens, et imprudens! Millia mil- lium ministrant ei,etdecies centena millia assistunt; et tu sedcbis? C/iaverunt sihi , justitia et pax osculatm sunt. Si gloria patris filius sapiens, cura sit Sapientia ipsa sapientior nemo; liquet profecto gloriam Patris Christum Dei virtutem , et Dei sapientiam esse. Quia ergo mul- tifarie , multisque modis de eo praedic- tum fuerat in Prophetis, quod in terris videndus esset, et inter homines con- versaturus; quonam modo id factum sit , et impletis quse de eo per os om- nium Prophetarum praedicta fuerant, habitaverit gloria in terra nostra , Psal- mista indicat his verbis; ac si manifes-^ tius dicat : Ut Verbum caro fieret et habitaret in nobis^ misericordia ei veri- ias ohviaverunt sihi, justitia et pax oscu- latai sunt. Magnum sacramentum, Fra- tres, etdiligentius perscrutandum, nisi €t intellectus mysterio , et ipsi quoque intellectui verba deessent. Dico tamen utcumque modicum id quod sentio , si forte vel occasionem dedisse vidcar sa- pienti. Videre mihi videor, dilcctissimi, quatuor virtutibus his amictum pri- mum hominem ab ipso su3e«creationis exordio, et ( nt Propheta meminit ) vestimento salutis indutum. Est enim in his quatuor salutis integritas, nec sine his omnibus potest constare salus ; praesertim cum nec possint esse virtu- tes, si ab invicem separentur. Accepe- rat ergo homo Misericordiam, custodem scilicet atque pedissequam, ut ipsa prse- veniret , ipsa et sequeretur eum , ipsa quoque protegeret et conservaret ubi- que. Vides qualem nutritium contulit parvulo suo Deus , qualem dedit pedis- sequam homini recens orto.Sederat illi necessarius etiam eruditor, tamquam ingenuae et rationabili creaturae, ut non sicut jumentum aliquod custodiretur , sed tamquam parvulus educaretur. Cui sane magisterio nemo poterat aptior in- veniri , quara Veritas ipsa , quae eum in agnitionem summae perduceret ali- quando Vcritatis. Interim vero ne sa- picns inveniretur ut malura faccret, essctque pcccatum ci tamquam scienti bonum , et minime facienti ; Justitiam quoque, qua regeretiir. accepit. Adhuc aulem et Pacem , qua fovcretur et de- lectarctur, addidit manus benignissima Crcatoris : pacem utique duplicem, ut nec intus pugnae , nec foris timores , id est nec caro concupiscerctadvcrsusspi- ritum , nec esset ei creatura ulla for- midini. Nam et bestiis omnibus libere imposuit nomina, et scrpens ipse,quod violentia non praesumpsit, fraude magis eum aggressus est. Quid huic deerat, quem misericordia custodiebat, doce- batvcritas, regebat justitia, pax fo- vebat ? 7. Sed heu ! homo iste ad multam perniciem etinsipientiam sibi , descen- dit de Jerusalem in Jericho. Siquidcm incidit in latrones , a quibus et antc omnia legitur despoliatus. Annon de- spoliatus, qui Domino vcnientenudum se esse conqucritur ? Nec vero poterat revestiri, vel ablata sibi recipere ves- timenta , nisi Christus amitteret sua. Sicut enim vivificari in anima nisi in- terveniente corporali morte Christi non potuit, ita nec revestiri sine ejus de- spoliatione. Et vide , si non propter has quatuor partes vestimenti, quod amise- rat primus et vetus honio, in totidem quoque divisa sunt secundi et novi ho- minis vestimenta. An forte quaeris et tunicam inconsutilem , quae non divi- ditur, sed sorte provenit? Ego divinam arbitror esse imaginem , quae nimirum non assuta , sed insita atque ipsi im- prcssa naturae, dividi scindique non potest. Ad imaginem nempe et similitu- dinem Dei factus est homo , in imagine arbitrii libertatem , virtutes habens in similitudine. Et similitudo quidem per- iit, vcrumtamen in imagine pertransit homo. Imago siquidem in gehenna ipsa uri poterit , non exuri ; ardere , sed non deleri. Haec ergo non scinditur, scd sorte provenit. Et quocumque perve- niat anima, simul et ipsa ibi erit. Nam similitudo non sic : sed aut manet in bono , aut, si peccaverit anima, muta- tur miserabiliter, jumentis insipienti- bus similata. IN ANNUNTIATIONE 8. Sod quia spoliatumvirtutibusqua- tuor liominem diximus, quonara modo singulis sit spoliatus, congruum est ut dicamus. Perdidit homo justitiam, cum Eva serpentis, Adam mulieris voci obe- divit potius quani divinae. Erat tamen rcsiduum aliquid, quod apprehendere possent, idquc Dominussuo illo scruti- nio innuebat : sed abjecerunt etiam illud, conversi in verba malitise , ad excusand<»s excusationes in peccatis. Prior enim justitiae portio non peccare, secunda per poenitentiamdamnarepec- catum. Perdidit et misericordiam, cum sic exarsit Eva in concupiscentia sua, ut nec sibi , nec viro, nec filiis parce- ret nascituris, simul omnes terribili maledicto et nccessitati mortis addi- cens. Adam quoque indignationi divinae muliercm, proqua pcccaverat, objecit, quasi post tergum ejus volens declinare sagittam. Vidit enim mulier lignum quod csset pulcrum visu, el advescendum suave, et aserpente audierat taraquam deosse futuros. Funiculustriplexdifficile rum- pitur, curiositatis, voluptatis, et vani- talis. Ilaec sola mundus habet , concu- piscentiam carnis , concupiscentiara oculorum, et superbiam vita3. His abs- tracta et illecta miscricordiam omnera crudelis mater abjecit. Sic et Adara , qui niulieri male misertus est ut cum ca pcccaret, bene noluit misereri, ut poe- nam sustineret pro ca.Privata estetiam umlicr veritate, primo quidem male detorquens quod audierat , Morfe morie- n>, ct dicens, Ne forte moriamur : de- mum scrpcnti credens, penitus abne- ganti et dicenti, Nequaquam moriemini. Privatas est et Adam veritate , ubi eam fonfiteri crubuit, folia, hoc estcxcu- sationum operimcnta , prKtendens. Si- quidcm ipsa dicit : Qui crubucrit me co- ram hominibus , erubescam el ego cum coram Patre meo. Paccm quoque proti- ims araiserunt, quia non cst pax irapiis, dicit Dominus. Nonne enim contrariam logem invencrant in merabris suis, quos dc novo pudcre cocpcratnuditatis? Timuiego, inquit, eoquodnudus essem. Non sic raiser, non sic paulo anlc timc- bas : non quaercbas folia , Hcct corporc nudus , sicut ct modo. B. MARI^ SERMO I. 5j5 9. Ex hoc sane ( ut Prophetae ipsius parabolam proscquamur, qui sibi ob- viasse eas, et reconciliatas in osculo memoravit ) gravis quajdam intcr vir- tutes videtur orta contentio. Siquidem veritas et justitia miserum affligebant : pax et misericordia zeli hujus expcrtcs judicabant magis esse parcendum.Sunt etcnim collactancae hae du3esibi,quem- adraodum et priores. Unde et factum est, ut perscverantibus illis in ultionc, et praevaricatorem hinc inde caedenti- bus , et praesentes molestias futuri cu- mulantibus comminatione supplicii , illae secederent in cor Patris,redeuntes ad Dominum qui illas dedit. Solus si- quidem ipse cogitabat cogitationes pa- cis, cura afflictionis plena orania vide- rentur. Siquidem noncessabat pax,nou ei misericordia dabat silentium, sed pio quodani susurrio paterna pulsantcs viscera loquebantur : Numquid in ceter- num projiciel Deus , aut non apponet ut complacitior sit adhuc ? Numquid oblivis- cetur misereri Deus , aut continebit in ira sua misericordias suas ? Et quaravis diu multuraque visus sit dissiraulare Pater miserationura, ut intcrim satisfacerct zelo justitiae et veritatis : non tamcn infructuosa fuit supplicantiuni impor- tunitas, sed exaudita est in tempOTe opportuno. 40. Forte enim interpellantibus talc dicatur dedissc responsum : Usquequo preccs vestraj ? Debitor sum ct sorori- busvestris, quas accinctas videtis ad facicndam vindictam in nationibus, justitiai et veritati. Vocentur, veniant, ot supcr hoc verbo pariter conferamus. Festinant crgo lcgati coelestes, et ut vidcrunt miseriara hominura ct crude- lcm plagam ,ut Prophcta loquitur : Jn- geli pacis amare (lebant. Qui enim fide- lius quaerercnt aut rogarcnt quac ad pa- ccm sunt, quain Angcli pacis ? Sane ex deliberationccoramuni ascendit vcritas ad constitutam dicni, sed ascenditus- quc ad nubes : nccdum plane lucida , sed subobscura et obnubilata adhuc zelo indignationis. Facluraque cst ut legimus in Prophcta : Domine, in ca-lo misericordia tua, et vcritas tua usque ud nubes. Mcdius aulcm Pator luminuui 25 m S. BERNA residebat, et utraque pro partc sua utilius quod habebat loquebatur. Quis putas illi colloquioraeruit interesse, et indicabit nobis ? Quis audivit , et enar- rabit ? Forte inenarrabilia sunt , et non licet homini loqui. Summa tamen con- troversiae totius haec fuisse videtur. Eget miseratione creatura rationalis, ait Misericordia , quoniam misera facta est, et miserabiiis valde. Venit tempus miserendi ejus,quia jam praeteriit tem- pus. Econtra Veritas : Oportet , inquit , impleri sermonem quem locutus es, Dominc. Totus raoriatur Adam necesse est cum omnibus qui in eo erant, qua die vetitum pomum in praevaricatione gustavit. Utquid ergo , ait Misericordia, utquid me genuisti pater citius peritu- ram ?Scit enim Veritas ipsa, quoniam misericordia tua periit , et nulla est, si non aliquando miserearis. Similiter au- tem e contrario et illa loquebatur : Quis enim nesciat , quod si prsedictam sibi praevaricator sententiam mortis evase- rit , periit , nec permanebit jam in aeter- num veritas tua , Domine ? H. Ecce vero unus de Cherubin, ad Regem Salomonem suggepit esse mit- tendas : quoniam filio, inquit datum cst omne judicium. Et in ejus ergo con- spectu Misericerdia et Veritas obviave- runt sibi, eadem quae supra memini- mus verba querimoniae repetentes. Fa- teor,ait Veritas, zelum bonumMise- ricordia habet, set utinam secundum scientiam. Nunc autem quid praevari- catori potius , quam sorori judicat esse parcendum? Attu, inquit Misericordia, neutri parcis, sed tanta indignatione ssevis in praevaricatorem , ut involvas pariter et sororem. Quid mali merui ? Siquidhabes adversum me, dicito mihi: sin autem. quid me persequeris ? Gran- dis controversia , Fratres, et intricata Dimium disceptatio. Quis non illic dice- ret : fionum nobis erat, si natus non fuisset homo iste ? Sic erat , dilectis- simi, omnino sic erat : non videbatur quomodo simul possent erga hominem Misericordiaet Veritasconservari. Cum- que adjiceret Veritas in ipsum quoque Judicem partis suae injuriam retorqueri, dicens, cavendum omnino, ne fierctir« RDI ABBATI5 ritum verbum Patris , ne sermo vivo» et efficax qualibet occasione evacuare- tur : Paicite, quaeso, ait Pax, parcite verbis hujusmodi. Non nos talis alterca- tio decet ; virtutum est inhonesta con- tentio. 42. Porro Judex inclinans se, digito scribebat in terra. Erant autem verba scripturae , quae Pax ipsa legitin auribus omnium ( ea siquidem propius asside- bat. ) Ha)c dicit , Perii , si Adam non moriatur; et haec dicit , Perii , nisi mr- sericordiam consequatur. Fiat mors BoNA, et habet utraque quod petit. Obstupuere omnes in verbo sapientiae et forma compositionis pariter atque ju- dicii. Siquidem manifestum fuit nullam eis querimoniae occasionem relinqui : siquidem fieri posset quod utraque pe- tebat, ut et moreretur, et misericor- diam consequeretur. Sed id quomodo fiet, inquiunt? Mors crudelissima , et amarissima est , mors terribilis , et ipso horrenda auditu. Bona fieri quanam ra- tione poterit ? At ille : Mors, inquit, peccatorum pessima, sed pretiosa fieri potest mors sanctorum.An non pretiosa erit, si fuerit ianua vitae, porta gloriae ? Pretiosa, inquiunt. Sed quomodo fiet istud ? Fieri, ait, potest, si ex caritate moriatur quis, utique qui nihil debeat morti. Neque enim detinere poterit mors-innoxium, sed forabitur ( ut scrip- tum est ) maxilla Leviathan , et de- struetur p^ries medijus, solveturque chaos magnum , qyod inter mortem vi- tamque firmatum est. Nimirum caritas fortis ut mors , immo et fortior mortc , si fortis illius intraverit atrium, alliga- bit eum, et diripiet utiquc vasa ejus, sed et ipso transitu suo ponet profun- dum maris viam , ut transeant liberati. 43. Bonus visus est sermo , utpote fi- delis, et omni acceptione dignus. Sed ubi poterit ille innocens inveniri, qui mori velit non ex debito, sedexvo- luntate , non ex malo merito , sed ex beneplacito suo? Circuit Veritas orbem terrae ; et nemo mundus a sorde , nec infans , cujus est unius diei vita super terram. Sed et Misericordia coelum omne perlustrat , et in Angelis-quoque , ne dixerim pravitatem, minorem tamen IN ANNUNTIATIONE B. MARI.E SERMO H. SK7 JTitenil oaritatein. Nimlnim haec victo- ria alii debcbatur, quomajorem cari- ♦atem nemo haberet, ut animam suam poueret pro servis inutilibus, et indig- nis. Nam etsi ipse jam non dicit nos scrvos, hoc ipsum immensae dilectionis est, et eximioe dignationis. Nosautem etsi omnia quae prajccpta sunt nobis fa- ceremus , quid aliud diceredeberemus, nisi quod servi inutiles sumus ? Sed quis eum super hoc convenire praesu- meret ? Redeunt ad constitutara diem Veritas et Misericordia, anxise pluri- inum , non invento quod desiderabant. iU. Tuncvero seorsum Pax consolans eas : Vos, inquit, noscitis quicquam, ncc cogitatis. Non est qui faciat bonum hoc, non est usque ad unum. Qui con- silium dedit,feratauxilium. Intellexit Rex quid loquerfctur, et ait : Pcenitet me fecisse hominem. Poena , inquit , me tenet, mihi incumbitsustinerepoenam, poenitentiam agere pro homine quem creavi. Tunc ergo dixit : Ecce venio. NoQ enim potest hiccalix transire, nisi bibam illum. Et accersito protinus Ga- briele, Vade, inqUit, dic filiae Sion : Ecce Rex tuus venit. Festinavit ille , et ait: Jdorna thalamum iuum Sion, et auscipe Regem. Porro venturura Regem Misericordia et Veritas praevenerunt , sicut scriptum est : Misericordia et ve- ritas priEcedent faciem tuam. Justitia thronura praeparat , secundum illud : Jusiitia et judicium proeparatio sedis tuce. Pax cum Rege venit, ut Propheta fide- lis invcniretur qui dixerat : Pax erit in lcrra nostra cum venerit. Inde est quod nato Domino Angelorura chorus cane- bat : Pax in teira hominihus honoe vo- luntalis. Sed et tunc Justitia ct Pax os- culatae sunt, quae non modice videban- tur hactenus dissidere. Prior enim , si quaerat ex lege justitia , non osculum, scd aculeura magis habebat, urgens Hiagis timore , quam provocans dilec- tione. Sed nec habuit illa reconciliatio- nem , sicut habet nunc quae ex fide nos- citur esse justitia. Alioquin quid erat quod nec Abraham, nec Moyses,nec ca;tcri justi lemporis illius, in obitu suo paccm illam bcatitudinis sctcrnae ap- prcluMidero , aut rognum pacis potcrant introirc, nisi quod minimc adhuc jus- titia etpax sese fuerant osculatae ? Ex hoc sane , dilcctissimi , ferventiore no- bis zelo sectanda justitia est; siquidem justitia et pax osculatae sunt, et indis- solubile amicitiarum iniere foedus : ut cuicumque testimonium justitiae secum tulerit, hilari vultu jara et amplcxibu» laetis excipiatur a pace, in idipsum jam dormiens et requiescens. SEimo n. De septiformi spirit u in Christo. l. CoNSiDERARE est, Fratrcs, in so- lemnitate hodierna Dominicae Annun- tiationis,velutamoenissimamquamdam planitiem , siraplicem nostrae repara- tionis historiam. Injungitur nova lega- tioangelo Gabrieli, et novam Virgo professa virtutem, novae salutationis honoratur obsequio. Antiqua excluditur maledictio mulierum , novam nova ma- ter accipit benedictionem. Impletur per gratiam quae concupiscentiam ne- scit , ut spiritu superveniente Altissimi pariat Filium, quae virum dedignatur admittere. Intrat ad nos eadcm porta salutis antidotum , qua venenum ser- pentis ingrediens , universitatem gene- ris humani occuparat. Innumeros hu- jusceraodi flores ex his facile est legere pratis : sed intueor raediara metuenda) profunditatis abyssum. Abyssus plane imperscrutabilis, incarnationis domi- nicai sacraraentura ; abyssus impene- trabilis , Ferhum caro factum est, et ha- hitavit in nohis. Quis enira investiget , quis attingat, quis apprehendat? Pu- tous altus est, et in quo hauriara nou est mihi. Veruratamen solet interdum superposita puteis humectare linlea- mina vapor exhalans. Propterea sane licct irrumpere veroar propria? con- scius infirmitatis, froquontor tamen ve- lut super os hujus putci expando ad te, Doraine, manus raeas, pro eo quod anima raea sicut terra sine aqua tibi. Et nunc si quid ost quod , ascendentc deorsum nebula , tenuis ebiberit cogitatio; vo- bis, Fratres, modicum illud sine invi- dia conimunicarc curabo, velut cxpre»- 558 S. BERNAR so linteamine vel exigua refundens coelestis stillicidia roris. 2. Quaero igitur, qua ratione Filius fnagis incarnatus sit , quara Pater , aut Spiritus sanctus , cum totius Trinilatis non modo aequalis sit gloria, sed una «ademque substantia ? Scd quis cogno- Tit sensum Domini , aut quis consilia- rius ejus fuit? Altissimum est myste- rium, nec nos oportct temere super Imjuscemodi praecipitare sententiam. Videtur tamen nec Patris , nec Spiritus incarnationera in pluralitate filiorura elTugisse confusionem , dum alius Dei, aiius filius liorainis diceretur. Videtur .et illud maxirae congruura , ut is spe- cialiter lilius fieret, qui filius erat, ne quid esset ambiguitatis in nomine. De- nique ipsa est Virginis nostrae gloria singularis et excellens prserogativa Ma- riae, quod filium unum eumderaque cum Deo Patre meruit habere cora- munera, quam sane periisse constat, si non lilius incarnaretur. Sed nec no- bis alia dari posset occasio similis spe- randae salutis et haereditatis. Factus si- quidem primogenitus in multis fratri- bus , qui unigenitus erat , adsciscet eos sine dubio in haereditatera , quos voca- rit in adoptionem. Si enim fratres , et cohaeredes. Hic ergo Christus Jesus, mediator fidelis, sicut in persona una Dei hominisque substantiara copulavit ineffabili sacramento : sic et in ipsa reconciliatione, consilio usus altissimo , mediam non deseruit aequitatera , utri- que tribuens quod oportebat , honorem Deo, homini miserationem. Haec enira optima inter ofTensum Dominura et reum servum forraa compositionis , ut nec honorandi Doraini zelo servus op- priraatur austeriori sententia : nec rur- sura,dum huic immoderatius conde- scenditur, ille debito fraudetur honore. 3. Audi igitur et diligenter observa angelicam in hujus Mediatoris ortu dis- tributionem. Gloria . inquiunt , in altis- simis Deo, et in terra pax hominibus bono! voluntatis. Hujus dcnique gratia observationislideli rcconciliatori Christo nec tiraoris spiritus dcfuit , quo Patri semper reverentiam exhiberet, semper ei deferret, semper gloriam ejus quae- DI ABIiATIS reret : nec spiritus pietatis, quo mise- ricorditer compateretur hominibus. Undc ct ncccssarium habuit spiritum quoque scicntiae, per quera timoris pariter et pietatis distributio fieret in- confusa. Et nota quod in primo illo pa- rentum nostrorum peccato tres quidera auctores exstiterunt : sed manifeste defuerunt tria tribus. Dico enim Evam, diabolum, et Adam. Non habuit Eva scientiara , quae, ut ait Apostolus, se- ducla est in prsevaricationera. Vermn haec quidem serpenti non defuit, qui cal- lidior describitur caeteris animantibus : sed pictatem malignus non habuit, qui ab inilio factus est homicida. Adam veropius forte videtur, mulierem non contristando : sed tiraoreni Domini de- reliquit, voci illius magis obediens, quara divinae. Utinara magis timor Do- mini praevaluisset ineolsicutdeChristo signanter legitur : Quia replevit eum , non pietatis spiritus , sed timoris. In omnibus enim et per omnia pietati proximorura tiraor Domini praeferen- dus est, et solus ipse est, qui totum sibi horainera debeat vindicare. In his igitur tribus, timore, pietate et scien- tia, Mediator noster reconciliavit ho- mines Deo : nara in consilio, et forti- tudine de manu adversarii liberavit. Consilio siquidem pristino jure privavit hostera , data potestate , ut manus inji- ceret innocenti : fortitudine praevaluit, ne violenter posset retinere redemptos, dum victor 4Jib inferis rediit, et vita omniura cura eo surrexiU 4. Exinde cibat nos pane vitae et in- tellectus , et potat aqua sapientiae salu- taris. Est enira intellectus rerura spiri- tualium et invisibilium , verus animae panis, confirmans cor nostrum, et ad omne opus bonum roborans in omni exercitatione spirituali. Carnalis autem homo, qui non percipit ea quae sunt spiritusDei, sed stultitia ei videntur, gemat et lugeat, dicens : Jruil cor meum f quia ohlitus sum comedere panem meum. Ecce enira incra et perfecta ve- ritas est, non prodesse homini, si uni- versura mundum lucretur , animae au- tera suae detrimentura faciat. Sed quando id capere possit avarus? Sine causa la- IiN ANNUNTIATIONE B. MARI^ SERMO III. 959 I)orat, quistiuis ci id pcisuadefc cona- tur. tt quid hoc? Nempe quia stultitia illi videtur. Quid verius, quara jugum Christi esse suave? Appone homini sae- culari, et vidc si non magis lapidcm quam panem reputahit. Et certe hujuS' «lodi intelligentia veritatis internae vivitanima , et hic est spiritualis cibus. JYon enim m so/o j)ane vhit homo, sed in omni verbo quod proccdit de ore Dei. Verumtamen donec sapiat tibi veritas, iion sine difficultate ad intcriora traji- citur. Ubi vero cceperis in ea oblectari, jam non cibus, sed potus est : et sine difficullate intrat in animam , quo vide- licet spiritualis cibus intelligentia; potu sapientioe digeratur , ne ipsius interioris hominis artubus, id est affectibus, sic- citate laborantibus , oneri magis sit quam utilitati. 5. Ex omnibus ergo quae salvandis populis fuerant neccssaria, nihil peni- tus defuit Salvatori. Ipse est enim, de quo prajcinit Isaias : Egredictur virga de radice Jesse , et flos de radice ejus asceyi^ dct, etrequiescet super eum spiritus Do- mini, spirilus sapientia^et intellectus , spi- ritus consilii cl fortiludinis , spirilus scien- iioi et pietatis, et replebit cuni spiritus timoris Domini. Illud sane diligenler attende, quod florem hunc de radicc, non de virga dixcrit ascensurura. Et- enim si nova Christi caro in Virgine creata esset ex nihilo, (quod sestima- verunt nonnulU : ) non dc radice flos , sed forte de virga dici poterat asccn- disse. Nunc autera qui prodiit ex ra- dice, sine dubio ab originc comraunem probatur habuisse raateriam. Nara quod super eum Spiritus requicvit, nihil in eo contradictionis fuisse declarat. In nobis enira quia non oranino superior ost spiritus, non requiescit, carne ni- niirum adversus spiritura, et spiritu adversus carnem concupiscente : a quo conflictu nos liberct , in quo nihil siniilc fuit , novus homo et verus horao , qui veram carnis nostra; suscepit originera, scd ferraentum vetus concupisccnllaj non suscepit. SEUiHO III. De Susanna el B. Maria. <.*QuAM dives es in misericordia, quara magnificus in justitia , in gratia quara munificus, Domine Deus noster! ISon est qui siraiiis sit tibi , munerator copiosissime, remunerator aequissime, piissirae liberator. Gratis respicis hu- milcs, juste judicas innocentcs, mise- ricorditer salvas etiara peccatorcs. Ha;c sunt , dilectissimi , qua; nobis in mensa divitis hujus Patrisfamilias sanctarum tcstimoniis scripturarum, hodie qui- dem, si diligtnter advcrtimus, solito copiosius apponuntur. Nimirum hanc nobis copiam prsestant , qua» pariter convenerunt, sacrum videlicet tcmpus Quadragesimse , et sacratissima dics An- nuntiationis Dominicse. Hodie enim in auribus nostris deprehensara in adulte- rio mulierera indulgentia Redemptoris absolvit, hodie innoxiura Susannse san- guinera liberavit, hodie quoque bea- tam Virginera singulari munere gra- tuitae benedictionis implevit. Magnum conviviHra, ubi pariter nobis miseri- cordia, justitia, et gratia apponuntur ! IVuraquid non misericordia esca horai- nura? Salutaris omnino et efficax ad medelam. Nuraquid non etiam justitia panis cordis? Et quidem optirae confir- mans illud, utpote cibus solidus ad nu- trimentura. Denique beati qui esuriuut illura ,quoniam ipsi saturabuntur. Num- quid non cibus animae gratia Dei sui ? Dulcissimus sanc, et omnem habens iu se suavitatem, et delectamentum sapo- ris : imrao vero haec sibi orania paritcr vindicans, non modo delectat, sed et reficit, et raedctur. 2. Accedamus ad mensam hanc, Fra- tres mei, et ex singulis dapibus vel raodicum aliquid degusteraus. /n lege Moyses mandavit hujusmodi lapidare, aiunt de pcccatricc pcccatores, d«» adultcra Phariscci. Sed ad duritiara la- pidei cordis vestri ille locutus cst. Jesuit aulem incUnavit se. Doraine, indina coclos tuos, et descende. Inclinans sc, ct ad niisericordiara flexus (ncque enira Judaici cordis erdi) digito scribc- bal , non jam in hipide,&cd tn (crra. oGO S. BERNARDI ABBATIS Nequc hoc tantum scmel, sed hic «juoque duplex scriptura, sicut apud Moysen tabulae duae. Et forte veritatem et gratiam scribens, et iterum scribens lerrse impressisse videtur, secundum quod Johannes Apostolus ait : Lex per \Moysen data est, graiia et vcritas per Jesum Chrislum facta cst. Considera de- jiique an videri possit de tabula veri- tatis legisse , unde refelleret PharisaBOs : Qui sine peccalo est vestruni , primus in eam lapidem mittat. Verbura quidem abbreviatum, sed vivum et efficax, et ancipiti gladio penetrabilius. Quam gra- viter enim ad verbum hoc saxea corda transfossa , quam vehementer hoc uno lapillo contritse sint lapideae frontes, rubor ipse confusionis et clandestinus probavitabscessus. Meruit quidem^dul- tera lapidari : sed is punire gestiat, qui dignus non est etiam ipse puniri. Is praesumat a peccatrice exigere ultio- nem, qui eamdem excipere non mere- tur. Alioquin ipse sibi vicinior, a se in- cipiat : in se prius sententiam ferat, exerceatque vindictam. Haec Veritas. 3. Cseterum adhuc rainus est: et si ac- cusatores refellit haec Veritas,sedream necdum absolvit. Scribatiterum,scribat gratiam, legat, et audiamus. IVemo te condemnavit mulier ? Nemo , Domine, JVcc ego te condemnaho; vade , et amplius noli peccare. 0 vox misericordiae, o auditus laetitiae salutaris! Auditam fac mihi raane misericordiam tuam ; quia in te speravi, Domine. Sola nimirum spes apud te miserationis obtinet locum; nec oleum misericordiae, nisi in vase fiduciae ponis. Sed est infldelis fiducia , solius utique maledictionis capax , cum videlicet in spe peccamus. Quamquam nec fiducia illa dicenda sit , sed insen- sibilitas quaedam , et dissimulatio per- niciosa. Quae enim (iducia ei qui peri- culum non attendit? aut quod ibi timo- ris remedium , ubi nec timor sentitur , nec materia ipsa timoris? Fiducia sola- tium est : nec eget ille solatio , qui lae- tatur cum male fecerit , et in pessimis Tebus magis exsultat. Rogemus itaque , Fratres, responderi nobis, quantas ha- beamus iniquitates et peccata, scelera nostra et delicta nobis desideremus os- tendi. Scrutemur vias noslras et studia nostra ; periculaque universa vigili in- tentione pensemus. Dicat quisquc in pavore suo : Vadam ad portas inferi ; ut jamnonnisi in sola Dei misericordia respiremus. H^^c vera hominis fiducia, a se deficientis , et innitentis Domino suo. Haec, inquam, vera fiducia, cui misericordia non denegatur, Propheta attestante : Quoniam beneplacitum est Domino super timentes eum, et in eis qiii sperant super misericordia ejus. Nec parva utique suppetit nobis : in nobis quidem timoris, in ipso autem causa fiduciae. Suavis et mitis cst, copiosae raisericor- diae; praestabilis super raalitia, multus ad ignoscendum. Credamus sane vcl inimicis, qui in eo nihil aliud, undc occasionem struendae calumniae cape- rent , inyenerunt. Compatietur, aiunt , peccatrici , nec sibi oblatam ullatenus occidi patietur. Tenebitur itaque ma- nifestus adversarius legis, cum absol- verit lege daranatam. In vestrum, o Pharisaei , caput tota vestrae malignita- tis adinventio retorquetur. Diffiditis causae, qui judicium subterfugitis. Nam illa quidem sine injuria legis absolvitur, quae non accusatori relinqultur. 4. Sed considcremus, Fratres, quo- nam hinc abeant Pharisaei. Videtisne uuos senes (nam a senioribus exire coeperunt) quomodo in pomerio Joa- chim absconduntur?Susannam quaerunt uxorem ejus : sequamur eos, nam ini- qua cogitatione pleni siint contra eam. Consentire nohis, aittnt senes , aiunt Pha- risaei , aiunt lupi , qui ab alterius paulo ante, licet errantis oviculoe, fuerant devoratione frustrati. Consentire nohis ct commiscere nobiscum. Inveterati die- rum malorura , raodo accusabatis adul- teriura , modo adulterium suadetis. Sed haec est tota justitia vestra , et quae pa- lam arguitis, eadem agitis in occulto. Hinc fuit quod existis unus post unum, cum ille omnium conscius occultorum vestras tam valide percussisset con- scientias , dicens : Qui sine peccato est vestrum, primus in eam lapidem mittat. Merito proinde ad Discipulos Veritas ait : Nisi ubundas^crit juslitia vestra plusquam Scribarum et Pharisceorum , in ANNUNTIATIONE B non intrahitis in regnim cceJorum. Alio- quin dicemus,aiunt, contra te testiino- riiuin. Semen Clianaan , et non Juda , nec hoc quidem Meyses in Lege manda- vit. An qui decrevitadulteramlapidare, mandavit accusare pudicam? An qui jussit adulteram lapidibus opprimi , etiam jussit contra insontem testimo- luura ferri ? Immo vero sicut adulteram, eic etiam falsum testem non impuni- tum esse praecepit. Sed qui gloriamini in lege , per legis praevaricationem Deum inhonoratis. 5. Ingemuit Susanna , et ait : Jngustice miln su7it undique. Undique enim mors; hinc quidem corporea , inde spiritualis. Si hoc , inquit, egero, mors mihi est : si aulem non egero, non effugiam manus veslras. Vestras, o Pharisaei, manusnec adultera effugit, nec pudica : vestras accusationes nec sanctus, nec peccator evadit. Dissimulatis peccata vestra , ubi inveneritis alicna : alioquin si quis forte suum non habet, vestrum ei im- pingitis crimen. Quid lamen Susanna facit , inter mortem et mortem, animae scilicetet corporis,undique angustata? Melius est mihi, inquit, absque opere in- cidere in manus hominum, quam derelin- quere legem Dei mei. Nimirum sciebat ista, quara horrendum sit incidere in manus Dei viventis. Nam homines qui- dera, cum occiderint corpus, animae non habent ultra quid faciant : ille au- tem timendus est , qui potestatem ha- bet et corpus, et animam mittere in gehennam. Quid familia Joachim tar- dat ? Irruat per posticum , nam in po- meric clamor auditur ; clamor autem luporum gravium, et balantis oviculae inter eos. Sed non patitur ab eis in- nuxiam devorari, qui ab ipsis eorum faucibus tam dignanter eripuit etiam eripi non merentem. Merito proindc cum duceretur ad mortem , erat cor ejus (Iduciam habens in Domino, quem usquc adeo timuisset, ut timorem omnem postposuissct humanum , et ipsius lc- gem et simul vitaj prajposuisset, et fa- mae. JSon cnim dictus fuerat sermo hu- juscemodi aliquando dc Susanna. Sed ct parentcs ejusjusti crant, et vir ejus hono- ratior omnixm Judccorum. Merito igitur MARIvK SERMO III. 56i a justo Judice justam de injuslis obti- nuit ultionem, quae tam vchementer justitiam esurivit, ut propler eam con- tcmneret mortem corporis, opprobrium generis , luctum inconsolabiiem ami- corum. 6. Et nos, Fratres, si a Christo audi- vimus, Nec ego te condemnaho, si pec- care jam nolumus contra ipsum, si in Christo volumus pie vivere ; necesse estsustineamus persecutionera , ne ma- lum pro malo , aut maledictum pro ma- ledicto reddamus. Alioquin Qui patien- TIAM NON SERVAVERIT, pcrdct justi- tiam, hoc est, vitam perdet, hoc est, perdet animam suam. Mihi vindictam , et ego retribuam , dicit Dominus. Ita pror- sus est. Ipse retribuct, scd si ei vin- dictam serves, si non tollas ab eo judi- ciura, si non reddas retribuentibus tibi mala. Faciet judicium , sed injuriam patienti : in aequitate judicabit, sed pro mansuelis terrae. Jam vobis ( ni fallor ) molestum est quod deliciae tar- dant. Non miremini : deliciae sunt. Non onerabunt quamlibct satiatos , nec a ructantibus quidem poterunt fastidiri. 7. Missus est Gabriel angelu^ a Deo in civifatem, Galilccce, cui nomcn Nazareth. Miraris quod Nazarcth, parva civitas, et tanti Regis nuntio illustretur , et tanto? Sed magnus latet in hac parva civitate thesaurus; latet, inquam , sed homines latct, non Deura. Annon the- saurus Dei Maria ubicumque illa est, et cor cjus. Oculi ejus supcr eam, ubi- que rcspicit liumilitatem anciilae suae. Novit coelum Unigenitus Dci Patris? Si novit coelum , novit et Nazareth. Quidni sciat patriam suam?quidni novcrithae- reditatcm suam? Coelum ox Patre, Na- zareth ex Matrc vindicat sibi , sicul ipse se et Filium David, ct Dominum esse tcstatur. Ca;lum cceli Domino , ter- ram autcm dedit ftliis Jiominum. Ccdat crgo ei utrumque necesse est in posses- sionem , quia non modo Dominus , scd ct filius hominis est. Audi etiam quo- modo terram sibi taraquara filius homi- nis vindicat, sed ot coraraunicat tam- quam sponsus. Fiores, inquit, apparue- runtin terranostra. Ncque hinc discrc- pat, quod Nazarcth intcrprctatur flos. 362 S. BERNARDl ABBATIS Ainat florigcram patriam flos de radice Jesse, et libenter inter lilia pascitur flos canipi, et lilium convallium. Com- niendat cnim flores pulcritudo, sua- ve olcntia, et spes fructus ; gratia tri- plex. Teque florem reputat Deus; et bene ei complacet in te, si tibi nec honestae conversationis decor , nec bonse opinionis fragrantia, nec intentio desit futurse retributionis. Fructus enim spi- ritus est vita aeterna. 8.Ne timeaSf Maria,inveni$ii enimgra-- fiam apud Dominum. Quantam gratiam? Gratiam plenam, gratiam singularem. Singularem , an generalem ? Utramque sine dubio , quia plenam , et eo singu- larem , quo generalem : ipsa enim ge- neralem singularitcr accepisti. Eo, in* quam , singularem , quo generalem ; nam sola pra? omnibus gratiam inve- nisti. Singularem quod sola hanc inve- neris plenitudem ; generalem , quod de ipsa plenitudine accipiant universi. Be- nedicta tu in mulieribus , et henedidus frudus ventris tui. Singulariter quidem fructus ventris tui est : sed ad omnium quidem mentes te mediante pervenit. Sic nimirum , sic olim ros totus in vel- lere , totus in area : sed in nulla parte areae totus, sicut in vellere fuit. In te sola Rex ille dives et praedives exina- nitus; excelsus, humiliatus; immen- sus, abbreviatus, et Angelis minoratus cst : verus denique Deus et Dei Filius incarnatus. Sed quo fructu? Nempe ut omnes ejus paupertate locupletemur, ejus humilitate sublevcmur, cjus mi- noratione magnilicemur, cjus incarna- tione adhaercntcs Deo , incipiamusunus esse spiritus cum eo. 9. Sedquiddicimus,Fratres? cuinam potissimum vasi gratia infundetur? Si ( ut supra mcminimus ) capax quidem cst misericordi32 fiducia , patientia vcro justitiae : quale jam poterimus idoneum gratiae receptaculum exhibere ? Balsa- mum est purissimum , et solidissimura vas requirit. Et quid tam purum , quidve tam solidum, quam humilitas cordiSi? Merito proindc humilibus dat gratiam : merito respcxit Deus humilitatem an- cillae suae. Quonam mcrito, quaeris? Eo ulique, quo animum humilem meritum non occuparel humanum , quominus libere inllucrot divinae gratiae pleni- tudo. Sed ad hanc nobis humilitatem quibusdam erit gradibus ascendendum. Primo enim cor hominis , qucm adhuc pcccare dclcctat, nec miseram consuc- tudinem proposito meliore mutavit,nc sit gratiae capax , propriis vitiis praepe- ditur. Secundo quoque, ubi jam corri- gere morcs , ct priorcs ncquitias dc cae- tero non iterare proponit; ipsa tamen peccata prseterita , licet jam amputala quodam modo vidcantur, dum in eo manent, gratiamnon admittunt.Manenl autem donec confessione laventur, do- ncc succedcntibus dignis fructibus poe- nitcntiae de mcdiofiant. Sed vae tibi, si forte vitiis ct pcccatis perniciosior suc- cesserit ingratitudo. Quid enim tam evidenter gratiae adversatur? Tepesci- mus processu tcmporis a fervore con- versationis nostrae , paulatim refrigescit caritas , abundat iniquitas , ut consum- memur carnc , qui spiritu coeperamus. Inde enim cst ut minus ea sciamus , qu:e a Deo donata sunt nobis, indevoli pari- tcr et ingrati. Timorem Domini relin- quimus, rcligiosam omittinms solitudi- ncm, verbosi, curiosi, faceti, etiarn detractores et murmuratores, vacantes nugis , fugitantes laboris ct disciplina3, quoties sine nota id licet ; quasi vero confestim sitetiamsinc noxa. Quid ergo tanlis repulsam obstaculis gratiam no- bis decsse rairamur ? Jam vero si quis , juxta Apostolum, ut verbum Christi, verbum gratiae in co habitet, gratus est; si quis devotus, si quis soliicitus, si quis spiritu fervens : cavcat sibi nc suis fidat mcritis , ne suis operibus in- nitatur; alioquin ncc hujusccmodi ani- mum intrat gratia^ Nimirumplenus cst, nec in co jam invenit gratia locum sibi. 10. Considerastis Pharisaeum illuni orantem? Non erat raptor , non injustus, non adulter. An sine fructibus poeniten- tiae erat ? Jejunabat bis in sabbato , de- cimas dabat omnium quae possidcbat. Sed ingratum forsitan suspicamini. Au- dile quid dicat : Deus gratias ago iibi. Scd non crat vacuus , non erat exina- nitus, non crat humilis, scd elatus. Xon enim quid sibi deesset , scire stu- INNATIVITATBS, JOIIA (luit , sed exaggeravit meritum suum : nec erat illa solida plenitudo , sed tumor. Vacuus proinde rediit , qui ple- nitudin^m simulavit. Nam Publicanus ille, qui exinanivit seipsum, quoniam Yacuum vas exhibere curavit , gratiam rctulit ampliorem. Nos ergo, Fratres , sigratiam cupimus invenire , sic de cae- tero abstineamus a viliis, ut de prae- teritis quoque peccatis digne poenitea- mus. Niliilominus quoque solliciti si- mus, et deyotos nos Deo , et vere humiles exhibere. Hujusmodi nerape aniraas gratanter respicit pio illo re- specfu , de quo Sapiens ait : Quoniam gratia et misericordia Dei est in sanctos NNISBAPTISTyE SERMO. 365 ejus , et resiiecfus in electosillius. Et forlc propterea quaterrevocat aniinamquam respicit , dicens : Revertere , revcrtere , Sunamids, rcvertere , revertcre , ut in- tueamur te : quo vidolicet ncc in pec- candi consuetudine , ncc in conscientia peccatorum ; scd nec in tepore et tor- porc ingratitudinis , aut in elationis C3Rcitatc persistat. A quo nos quadri- parlito periculo revocare et eripere dignctur, qui factus est nobis a Dco Patre sapientia , et justitia , et sanctifi- catio, et redemptio, Jesus Christus Do- minus noster, qui cum Patre et Spirilu sancto vivit et regnat Deus per innaila ssecuia sscculorum , amen. IN NATIVITATE S. JOHAIVIVIS BAPTISTiE. SERMO. De lucerna ardente tripliciter , et tripliciter lucente. 1. SiT procul ab his conventibus, Fiatres , increpatio illa Prophetai , Ju- daica reprobantis conventicula, et di- centis : Iniqui sunt coetus vestri. Hi ni- rnirum coetus non iniqui , sed plane sancti, sed religiosi, sed pleni gratia , digni benedictione. Convenitis siquidem ad audiendum Deum : convenitis ad laudandum , ad orandum , ad adorandum eum. Sacer estconventus uterque, pla- ceas Deo , Angelis familiaris. State ergo in reverentia, Fratrcs, state in sollici- tudine et devotione mentis : maxime- que in loco orationis, et in hac schola Chrisli, et auditorio spirituali. Nolite considerare, dilectissimi,quaevidentur et temporalia sunt, sed magis quae non videntur, aeterna : secundum fidem, nonsecundum faciem judicate. Terribi- liter siquidem metuendus est locus uterque : nec major adesse credendus est numerus hominum, quam Angelo- rum. Patet utrobique sine dubio porta cccli, scala illa crccta est, ascenduntet descendunt Angelisuper filium hominis. Cigas nempc cst iste filius horainis : coelum ei sedes est, terra scabcllum pedum ejus. Elevata est magnificenti.i ejus super coelos : manet tamen nobiscum usque ad saeculi consummationem. As- cendunt et descendunt itaque ad Deum Angeli sancti, quia caput et corpus unus est Christus. 2. Nec tamcn ubi caput , sed ubicum- que fuerit corpus, ibi congregabuntur et aquilae, licet non possit caput a cor- pore separari. Denique et ipse ait : Ubi duo vel tres congrcgati fuerint in nominc meo , in medio eorumsum. Sedforte quis dicat : Ubi est modo Christus? Ostendc nobis Christum , et sufficit nobis. Quid curiosos circumducitis oculos ? Nura ad videndum, et non magis ad audiendum convenislis? Dominus Deus aperuit mihi aurem , ait Propheta. Aurem mcani aperuit, ut audiam quid loquatur : nou oculum, ut vidcam vultum ejus, illu- minavit. Aut certe suam mihi apcruit aurem, non facicm revclavit. Post pa- rietem slat , audit , et audilur : sed ncc- dum apparet. Audit orantes , erudit au- dienlcs. An experimentum ejus quajrl- tis,quiin me loquitur Christus? Ego, inquit, qui loquor justitiam. Quidni lo- quaturorc,quod ipse plasmavit?Quidni suo utatur, ut libet, artifex inslru- 56% S. BERNAR menlo?lVon tantum aures eorum , sed <;t labia mea apcri , Domine : ego enim labia mea noii proliibebo, Domine , tu scisti. Bene enim omnia facis,et surdos facis audire , et mutos loqui. 3. Audite ergo, Fratres, quid de Jo- hanne loquatur , cujus solemnis hodie Nativitas celebratur. Ille , inquit, erat lucerna ardens , et lucens. Magnum testi- monium, Fratres mei : magnus enim est cui perhibetur, sed major est ipse qui perhibet. Ille , inquit, erat lucerna ardens , et lucens. Est enim tantum lu-* cere vanum , tantum ardere parum : ar- dere et lucere perfectum. Audi quid dicat Scriptura : Sapiens permanet ut sol, slultus autem ut luna mutatur. Quia enim splendetluna sine fervore;modoplena, modo exigua, modo nuUa videtur. Mu- tuatum siquidem lumen numquam in eodem permanet statu , sed crescit , de- ficit, extenuatur, annihilatur, etpeni- tus non comparet. Sic qui conscientias suas in alienis labiis posuerunt, modo magni, modo parvi sunt, modo nulli, secundum quod adulantium linguis vel vituperare placuerit, vel laudare. At vero solis splendor igneus est , et cum fervet acrius, etiamoculislucidiorexhi- betur. Sic sapientis ardor internus foris lucet : et si non ei datur utrumque , cu- rat semper ardere magis , ut Pater suus qui videt in abscondito, reddat ei. Vae nobis, Fratres, si luxeriraus tantum. Nam lucemus quidem, et magnificamur ab hominibus : sed mihi pro minimo est , ut ab humano judicer die. Qui enim judicat me , Dominus est, qui fervorem ab omnibusexigit, splendorem veronon ita. Ignem, inquit, veni mittere in ter- ram : et quid volo nisi ut accendatur? Hoc nempe commune mandatum , hoc est quod exigitur ab universis , nec ulla, si deesse contigerit, admittitur excusatio. 4. Caeterum singulariter Apostolis et apostolicis viris dicitur : Luceat lux ves- iracoram hominibus , nimirum taraquam accensis, et vehementer accensis, et quibusnon timeatur a flatu quolibet aut impulsione ventorum. Dictum est et Johanni , sed illi in aure audiunt : Johannes ia spiritu tamquam Angelus DI ABBATIS eruditur. Nimirum tanto propiuquior Deo , quanto vox Verbo vicina, cui nulla voce alia media quod foris sonet opor- teat intimari. Neque enim Johannem praedicatio , sed inspiratio docuit , quem replevit Spiritus in utero matris suae. Vere ardens , et vehementer accensus, quem sicpraeoccupavit flamma coelestis, ut jam Christi sentiret adventum, qui necdum sentire poterat vel seipsum. Nimirum novus ille ignis , qul recens elapsus e coeld, per os Gabrielis in au- rem intraverat Virginis , rursum per os Virginis et matris aurem introivit ad parvulum : ut ab ea hora vas electionis suae Spiritus sanctus impleret, et lucer- nam Christo Domino pararet. Fuit ergo jam tunc ardens lucerna, sed interim adhuc sub modio , donec super candela- brum poneretur, et luceret omnibus qui erant in domo Domini. IIIo enlm in tempore solum adhuc potuit illuminare modium suum ; soli interira lucere ma- tri, magnum ei pietatis sacramentum revelans ipso motu novse exsultationis. Unde mihi hoc , inquit , ut veniat Mater Domini mei ad me ? Quis enim tibi indi- cavit matrem Domini , mulier sancta ? Unde me nosti ? Ut facta esl, inquit, vojf^ salutationis iuce in aurihus meis , exsulta' vit in gaudio infans in utero meo, 5. Illuminavit ergo jam tunc modium, sub quo latebat : sed quem non latebat ardens lucerna sub modio , totum paulo post mundum novis illustratura fulgori- bus. IUe erat, inquit, lucerna ardens, et lucens. Non ait, lucens, et ardens : quia Johannis ex fervore splendor, non fer- vorprodiitex splendore. SuNTenimqui non eo lucent, quia fervent : sed magis fervent ut luceant : at isti plane non fervent caritatis spiritu, sed studio va-" nitatis. Vultis nosse quemadmodura ar- sit Johannes, et luxit? Ego utrumque in eo tripiicem posse arbitror inveniri, et ardorem scilicet , et splendorem. Ardens enim erat in seipso vehementi austeri- tate conversationis : erga Christum in- timo quodam et pleno feryore devotio- nis : ergapeccantesproximosconstantia liberae increpationis. Luxit nihilomi- nus ( ut paucis dixerim ) exemplo , di- gito, verbo, et seipsum ostenden^ad I IN NATIVITATES. JOHANNISBAPTIST^ SERMO. oChy ifAitationem , et luminare ma]us quod latebat, ad peccatorum reraissionem, etipsas quoque tenebras nostras illumi- nans, sicut scriptum est : Quoniam tu illuminas lucernam meam , Doinine ; Deus meus illumina tencbras meas, utique ad correctionem. 6. Considera igitur hominem ange- lico promissum oraculo , conceptum mi- raculo , sanctiGcatum in utero , et novum in novo homine poenitentiae mirare fer- Torem. Vichmet mf jfum, aitApostolus, habenteSj his contenli simus. Apostolica perfectio ista est; sed Johannes etiam haec contempsit. Denique audi Domi- num in Evangelio : Fenit , inquit, Johan- nes Baptista non manducans, nec bi~ bens, plane nec vestiens. Sicut enim non est locusta cibus , nisi aliquorum forte i/rationabilium animalium : sic nec pilus cameli humanum est indu- mentum. Quid tu pilos tuos, camele, deposuisti? Utinam gibbum magis de- posuisses. Quid vos irrationabiles ferae ct reptilia deserti, cibos exquiritis de- licatos? Johannes , sanctus homo, mis- sus a Deo , immo Angelus Dei , sicut ait Pater : Ecce mitto Angelum meum ante te; hic ergo Johannes, quo nullus major in natis mulierum, innocentissimum illud corpus sic castigat, sic extenuat, sic affligit : vos indui festinatisbysso et purpura, et splendide epulari? Heu! hicest praesentis totus honor diei, haec Baptistae reverentia tota ; haec nativita- tis ejus prophetata quondam laetitia est ? Cujus enim memoriam agitis , o nimis delicati cultores? cujus celebratis nata- lem? Nonne illiusqui in eremo fuithir- sutus vBste, confectus inedia? Quid existisin desertum videre, filii Babylo- nis? arundinem vento agitatam? Quid igitur ? hominem mollibus vestitum ? nutritum mollibus? In his nempe tota versatur haec vestra celebritas : in po- pularis favoris aura sectanda , in gloria vestium , et voluptate ciborum. Sed quid haec ad Johannem? neque enim Johan- nes fecit sic , aut talibus unquam potuit delectari. 7. Multi, inquit Angelus, innativitate fjusgaudebunt. Verum id quidem; mnlti in nalivitate ejus gaudent : et pagJnis I ipsis (ut audivimus) la;ta est et solem- nis. Illi celcbrant quod ignorant,sed non ita debuerant Christiani. Nunc vero ct ipsi in hac beati Johannis Baptista? Nativitate gaudent; sed utinam de na- tivitate , non de vanitate. Quid est enim nisi vanitas vanitatum quicquid sub sole cst? aut quid amplius babet homo de universo labore suo , quo sub sole labo- rat? Fratres, sub sole est quidquid ocu- lis cernilur, quicquid huic corporeae luci subjacere videtur. Quid vero illud,nisi vapor ad modicum parens? Quid illud, nisi foenum, et flos foeni? Omw/s caro fcenum, ait Dominus, et omnis gloria ejus quasi flos foeni. Foenum aruit, et flos decidit : verbum auteni Domini manet in cetcrnum. In hoc verbo laboremus, Fra- tres; in quo etvivere, et gaudere pos- simus in aeternum. Operemur non ci- bura qui perit, scd qui permanet in vitam aeternara. Quis ille? Noninsolo pane vivit homo, scd in omni verbo quod procedit de ore Dei. Scminemus in hoc verbo, carissirai, serainerausin spiritu: quoniara qui in carne scrainant, solani habent raetere corruptioncra. Gaudea- mus intus, et non sub sole, sed, juxta Apostolura, iamquam tristes, propter hurailitatem et gravitatera : semper au" tem gaudentes, propter intcrnam con- solationcra. Gaudeamus, dilectissimi, in Nativitate beati Johannis , et gau- deamus de ipsa nativitate. 8. Copiosa siquidcra nobis in ejus re- cordatione laetitiae causa, multiplex est materia gaudiorura. Ille erat lucerna ardcns et lucens, et Judaei voluerunt exsultare in luce ejus : ipse vero potius gaudebat in fervore devotionis , gaudc- bat ad vocem sponsi taraquam amicus sponsi. Nobis in utroque gaudendum est : in altero quidem ei, nobis in alte- ro congaudendum. Ardebat enim sibi, nobis autem lucebat. Gaudeamus in fervore ejus ad imitationem : gaudea- mus et in lumine, non tamen ibi ma- nentes,sed ut in lumine ejus videamus lumen, lumen ulique verum, quod non est ipse, sed cui testimonium perhibct ipse. yenil Jo/iannes , ait Dominus, nec manducans, nec bibens. Incentivum fcr- vorisidmihi est,ct materia humili- oG6 S. BERNAR tatis. Quis eiiim in nobis est, Fratres, qui Johannis poenitentiam intuens , suam, non dico magnificare, sed alicu- jus saltemmomentireputare praesumat? Quis audeat murmurare in laboribus suis, et dicere : Satis est quod patior, nedum nimis? Quse enim homicidia, quae sacrilegia, aut quge flagitia sic pu- niebat Johannes in seipso? Accendamur ad poenitentiam , Fratres , interrogemus conscientias nostras, et animemur ad ultionem exigendam de nobis , ut hor- rendum possimus evadere judicium Dei ■viventis. Quicquid vero minus est f^er- voris, et humilitas suppleat purse con- fessionis. Fidelis enim Deus , et st con- fiteamur iniquitates nostras, si miserias nostras exponamus, si non excusemus infirmitates nostras; dimittet nobis pec- cata nostra. 9. Ex hoc sane et erga proximorum delicta fervorem intuere Johannis. Hic nempe dlgnus est et rationi consenta- neus ordo , ut incipiendum tibi memi- neris a te ipso. Ab occu/f«s, inquit, meis munda me, el ah alienis parce servo iiio. Genimina viperarum , ait Johannes , quis ostendil vohis fugere a ventiira ira? De quanto mentis fervore procedere putas scintillas istas, immo carbones deso- latorios? Sic neque Pharisseis parcens, JVolite , inquit , dicere quia patrem ha- bemus Ahraham : potens est enim Deus de lapidihus istis suscilare filios Ahrahce. .Sed minus hoc videatur, si vel ipsum veretur potentis vultum , et non tota libertate spiritus arguit peccantem re- gem, crudelem atque superbum; sacra quadam vehementia ad hoc ipsum pro- diens de deserto , si vel blanditiis ejus , vel ipso mortis terrore movetur. Metue- hat, inquit, Herodes Johannem, et au- dito eo multa faciebat, et libenter eum audiehat. Ac ille nihil ob hoc parcens , Non licet , ait , tibi hahere eam. Ligatus quoque , et in carcerem trusus , nihilo- minus fortiter stctit in veritate, et oc- cubuit pro veritate feliciter. Ferveat etiam in nobis zelus iste , carissimi : ferveat amor justitise , odium iniquita- tis. Nemo, Fratres, vitia palpet , pec- cata dissinmlet nemo. Nemo dicat: Numquid custos fratris mci sum ego? Dl ADEATIS Nemo, quod inse est, a^quanimiter fe- rat, cum viderit Ordinem dcperire, minui disciplinam.Est enimconsentire, silere , cum arguere possis : et sciraus quia similis poena facientes maneat et consentientes. 40. Jam vero super humili et omni- no ferventissima devotione Johannis erga Dominum quid loquemur? Iiule enim exsultavit in utero; inde expavit in Jordane baptizaturus eum ; inde non modo Christum, qui putabatur, sed vel ipsam corrigiam calceamenti ejus sol vero dignumse esse negabat; inde gaudebat amicus sponsi ad vocem sponsi ; inde gra- tiam se accepisse pro gratia fatebatur : ilium autem non ad mensuram habere Spiritum , sed plenitudinem de qua om- nes acciperent, clamitabat. Nonne Deo subjecta eris anima mea? Alioqui n non ero lucerna ardens , nisi toto corde , tota mente , et ex omnibus viribus meis di- ligam Dominum Deum meum. Sola enim est caritas qu39 accendit ad salu- tem ; sola quam infundit et inflammat Spiritus, quem exstinguere prohibemur. Habes quemadmodum Johannes arse- rit : et in hoc ipso quemadmodum lu- xerit, indicatum est, si advertisti. Ne- que enim ardorem ejus nosse poteras , nisi iuxisset. 4i. Luxit ergo, ut supra raemini, exeraplo, digito, verbo : opere seip- sum , Christum indice , nosmetipsos no- bis sermone declarans. Tu puer Pro- pheta Altissimi vocaheris , ait pater , prcei- his enim ante faciem Domini parare vias ejus, ad dandam scientiam salutis plehi ejus. Ad dandam , inquit , non salutem , (neque enim ille lux,) sed scientiam salutis , ut testimonium perhiberet dc lumine; Scientiam, inquit, salutis, in remissionem peccatorum, Num salutis scientiam sapiens parvipenderepotest? Ponamus tamen necdum venisse Johan- nem, necdum significasse nobis de Christo. Ubi salutem quaeremus ? Pec- cavi peccatum grande , quod sanguino vitulorum vel hircorum deleri non po- test, quia non holocaustis delectatu? Altissimus. Memoria mea infecta cst faece hujus amurcae : non est novacula quaj membranam hanc radere possit, IN VIGICIA SS. quia tota totain imbibit fecem. Si pec- cati mei oblitus fuero, stultus sum et iiigratus : si in memoria mca permanet, arguet me in Kternum. Quid igitur fa- ciam?'Ibo ad Johannem, et audiam voccm laetitiai, miscricordia) vocem, sermonem gratia? , verbum remissionis etpacis. EccCi inquit, Jgnus Dei, ecce qui tollil peccata mundi. Et alibi : Qui Jiabet sponsam, inquit, sponsus cst. Os- tendit igitur quia venit Deus, quia Sponsus, quia Agnus. Quia Deus, cer- tum est quod peccata rcmittere possit : sed utrum velit, adhuc in quaestione est. Vult profecto, quia Sponsus est, quia amabilis est. Et Johannes amicus sponsi est, quia sponsus nisi amicos habere non novit. Et licetvelit glorio- sam sponsam non habentem maculam , aut rugam,aut aliquid ejusmodi:non tamen quKrit talem, (ul)i enim illam inveniret? ) sed talem potius ipse facit, talem sibi exhibet ipse. Audi denique quid dicatper Prophetam : l'u/(/o dicitur: Niimquid mulier ,si dormierit cum altero viro , revcrtctur ad virum suum priorcm ? Tu autem fornicata es cum amatoribus multis. Revcrtcre tamen ad rne , et ego suscipiam te. Ecce quod possit, ecce quod velit. PETRI ET PAULI SERMO. 5G7 I 12. Sed tu fortassis timeas eam quani facere vcnit delictorum purgationem , ne ustione et scissione ossa ct mcdul- las ossium collidat, ne dolorem infcrat morte graviorem. Audi : Agnus cst, iii mansuetudine vcnit cum lana et lacte, solo verbo justificans impium. Quid cnim cst, juxta Comicum, facilius dic- tu? Tantum, inquit, dic verbo, et sa- nabitur pucr meus. IJt quid crgo dein- ccps hoesitcmus, Fratres, et non omni fiducia ad thronum gloriaj accedamus ? Agamus Johanni gratias, et eo mc- diante transeamus ad Christum, quia, utait ipse, Ilium oportet crescere , me autem minui. Quomodo minui ? Splen- dore utique , non fcrvore. Retraxit ra- dios, coUegit se, ne fierct sicut is qui totum profert spiritum suum. Illum , inquit, oportet crescere , qui cxhauriri non potest, de cujus plenitudine omnes accipiunt : me autem minui , cui datus est spiritus ad mensuram, et danda magis opera ut ardere semper valeam, quam lucere. Prsecessi solem, tamquam sidusmatutinum : abscondi necesse cst, orto jam sole. Non est mihi nisi mo- dicum olei quo ungar : volo illud in vase tutius, quam in lampade possi- dere. Ii\ VIGILIA SS. PETRI ET PAULI APOSTOLORUM. SERMO. Dc triplici auxilio , quod a sanctis accipimus. {. IN Sanctorum Vigiliis necesse est vigilare hominem spiritualem , qui so- lemnitates eorum celebrare desidcrat in spiritu et veritate. Aliae enim carna- lium, alice spiritualium vigiliae. Illi et nitidiores cultus, et epulas praeparant lautiores; et fortassis in ipsis vigiliis operantur opera tcnebrarum, laelantur cum male fcccrint, et ejcsultant in re- bus pps^irai?. Vos non ifa didicislis Christum, qui Christum secuti estis, qui omnia rcliquistis , qui vigilanti oculo vigiliarum nomcn debetis attcndcre. Ad hoc enim vigilia? proponuntur, ut evigilemus, si in aliquo peccato vel negligentia dormitamus, ct pra3occu- pemus faciem Sanctorum in confcssionc. Non sic filii hujus saeculi, non sic, qui potcntes sunt ad bibendum vinum, et viri fortcs ad miscendam ebrictatem ; qui obdormicrunt in flagitiis et facino- ribus suis. Illud vos non Iateat,quia qui obrii sunt ,nocte cbrii sunt; ct qui 368 S. BERNARDl ABBATIS dormiunt , nocle doriniunt : et frustra sonat eis nomen Vigiliarum sanctarum , cum ipsi magis dormire studeant , quam vigilare. Vos autem non esUsfilii noctis neque tenebrarum, sed lucis et diei, ut non vos prseoccupent natalitii Sancto- rum dies, et inveniant imparatos. 2. Tria sunt igitur quae in festivitati- bus Sanctorum vigilanter considerare debemus : auxilium Sancti, exemplum cjus , confusionem nostram. Auxilium ejus, quia qui potens in terra fuit, po- tentior est in ca^lis ante faciem Domini Dei sui. Si enim dum hic viveret, mi- sertus est peccatoribus, et oravit pro eis : nunc tanto amplius , quanto verius : agnoscit miserias nostras, orat pro no- bis Patrem : quia beata illa patria cari- tatem ejus non iramutavit, sed aug- mentavit. Neque enimquia impassibilis omnino , ideo et incompassibilis factus est : sed nuncpotius induit sibiviscera misericordiae , cum ante fontem mise- ricordiae assistit. Est et alia causa , quae magis urget Sanctos ut solliciti sint de nobis, quia, juxta vocem Apostoli, Deus providet pro nobis, nc sine nobis consummentur , sicutait sanctusDavid : Me exspectant jusli , donec retribuas mihi, Debemus etiam attendere exem- plura ejus,quia quaradiu in terris visus est, et cum hominibus conversatus est, non declinavit ad dexterara , neque ad sinistram : sed viam regiam tenuit, donec veniret ad illum qui dicit : Ego sumvia, veritas et vita. Intuemini hu- militatera operura ejus, auctoritatera verborum ejus, ettunc videbitis, quo- modo tam verbo, quara exeraplo luxe- rit inter horaines : qualia nobis vestigia dereliquerit, utambuleraus per ea,et non erremus in eis. Vere, juxta Pro- phetam, Semita justi recta estj rectus callis justi ad ambulandum. 3. Sed et diligentiori intuitu confu- sionem nostram inspiciamus : quia ho- mo ille similis nobisfuit passibilis, ex eodem luto formatus ex quo et nos. Quid ergo est, quod non solum difficile sedet impossibile credimus, utfaciamus opera quae fecit, ut sequamur vestigia ejus?Confundaraur , Fratres , et contre- miscaraus ad vocem istam , si forte hajc confusio adducat nobis gloriam , si forte generet gratiam nobis timor iste. Ho- raines isti fuerunt qui praecesserunt nos qui tara mirabiliter processerunt per vias vitae, ut vix eos homines fuisse credamus. Sic ergo in Sanctorum festi- vitatibus et gaudere , et confundi debe- mus:gaudere, quia patronos praemisi- mus; confundi , quia eos imitari non pos- sumus. Ita semper gaudium nostrum in hac valle lacrymarum pane condiri de- bet , ut semper non solum extrema sed et prima gaudii luctus occupet : quia etsi magna est gaudiorum materia , scd raaxima est dolorum. Memor fui Dei, clamat justus, ei delectatus sum : sed et Statim subjungit : Defecit spiritus meus, turbatus sum , et non sum locutus. 4. Quod si hsec in Vigiliis uniuscujus- que Sancti cogitare debemus, quid fa- ciemus in solemnitate sanctorum et summorum Apostolorura? Petrura et Paulura loquor. Sufficeret unius festi- vitas ad infundendam exsultationera universae terrae : sed araborum juncta est ad cumulum gaudiorum , ut quomo- do in vita sua dilexerunt se, ita in mor- te non sint separati. Quid illis potentius dum fuerunt in terris; quorum alteri traduntur claves regni coeiorum , alteri magisterium gentiuni : alter Ananiam et Sapphiram occidit in verbis oris sui, alter donat quicquid dbnat in persona Christi ,♦ et cum infirmatur , tunc fortior est et potens? Quam potentiores sunt in coelis, qui tam potenles fueruntin ter- ris! Et qui nobis reliquerunt majora exempla , quam illi qui in fame et siti , in frigore et nuditate , et in omnibus illis, quae Paulus enumcrat, jugiter sunt afflicti , et demura fclici martyrio regna coelestia eonscenderunt? Vere nobis rubor confusionis sunt, quos vix audeamus respicere, ne dicam imitari. Oremus ergo eos,utipsipropitium nobis reddantamicumsuum,judiccmnostrura quiestDeusbenedictusins3ecuIa,amei). IN FEJSTO SS. PETRI ET PAULl APOSTOLORUM. SER3IO I. 00 friplici Gustodia , quam Apostoli habent supcr nos ; et de tribus gradibus conversa- tionis nostrse. <. Gloriosa nobis solemnitas illuxit, quam praeclari Martyres, Martyrum du- ccs ^ Apostolorum principes mortc cla- rissima cousecrarunt. Isti sunt Petrus ftPauIus, duo magna luminaria, quos Deus incorpore Ecclesiae suae constituit quasi geminum lumcn oculorum. Hi mihi traditi sunt in magistros et in me- diatores, quibussecure me committere possim : quia et notas mihi fccerunt vias vita), et mediantibu9illisad illum Me- diatorera ascendere potero, qui venit pacificare per sanguinem suum et qua? in coelis, et quse in terris sunt. Ille cnim in utraque natura purissimus est, qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Quomodo ergo ad illum accedere audebo, qui sum supra modum peccans peccator , qui peccavl supra numerum arenajmaris, cum ille purior,ego impurior esse non possim? Verendum ne incidam in manus Dei viventis , si illi appropinquare vel in- ha?rere praesumpsero, qucm a me tanta dilTerentia dividit, quantum distat in- ter bonum, ct malum. Propterea dedit mihi Deus homincs istos, qui et ho- mines essent, et peccatores, et maxi- mi peccatores, qui in seipsis et de se- ipsis discerent, qualiter aliis misereri deberent. Magnorum enim criminum rei magnis criminibus facile donabunt veniam , ct in qua mensura mcnsum est eis , remctientur nobis. Peccavit pecca- (um grande Petrus apostolus; et fortas- sis quo grandius nullum est : et tam velocissime, quam facillime veniam consccutus est, ct sic, ut nihil dc sin- gularitatc sui primatus amittcret. Sed ct Paulus qui in ipsa visccra nasccntis Ecclcsirc tam singulariter, quam in- coniparabiliter grassatus cbt, per ip- siusFilii Dei vocem ad fidem adducitur, et pro tantis malis, tantis bonis repletus est, ut Vas electionis fieret ad portan- dum nomen ejus coram gentibus, ct regibus , ct liliis Israel : vas dignum , et coelcstibus ferculis repletum : de quo et sanus escam, et infirmus accipiat medicinam. . 2. Tales decebat humano generi pas- tores et doctores constitui, qui et dul- ces essent, etpotentes, et nihilominus sapientes. Dulces, ut me blande et mi- sericorditer susciperent ; potentes, ut fortiter protegerent; sapientes, ut ad viam , et per viam ducerent quae ducit ad civitatem. Quid Petro dulcius, qui tam dulciter ad se omnes convocat peccatores , sicut et Actus apostolici, et Epistolarura ejus series attestatur ? Quid illo potentius, cui et terra obe- divit, cum mortuos reddidit, et mare sub pedibus cjus se calcabile prsebuit ; qui Simonem Magum spiritu oris sui in aereattigit, qui claves regni coeloruni tam singulariter accepit , utpraecedat sententia Petri sententiam coeli ? Deni- que quodcumque ligaveris , inquit, super terram, erit tigatum et in coelis; ct quod- cuynque solveris supcr terram , eril solu- tiim et in coelis. Quid autem illo sapien- tius, cui non caro et sanguis, sed Pater ([ui in coelis est, sapicntiamillam, qua> de coelis est, multa largitaterevelavit? Libentissime Paulum sequor, qui praj nimia dulcedine lugct cos qui peccave- runt , et non egerunt poenitentiam : qui fortior est o:nni principatuet potestatc : qui sapientiam ct medullam sacrorum sensuum non a primo vel secundo, sed a tcrtio coelo largitcr asportavit. o. Ili sunt magistri nostri , qui a Ma- gistro onmium vias vitac plenius didi- ccrunt, ct doccnt nos usque in hodier- num diem. Quid crgo docucrunt vcl docent nos Apostoli sancli ? Non pisca- toriain artem, non sccnofacloriani , vcl ^iuitquid hujubmudi Cbt; non Plaloncm 24 B70 S. BERNARD logorc , non Aristotelis versutias invcr- sarc , iion semper discere, et numquam ad veritatis scientiara pervenire. Do- CUERUNT ME viVERE. Putas , parva res est scire vivere ? Magnum aliquid', immo maximum est. Non vivit qui su- perbia inflatur, qui luxuria sordidatur, qui cseteris inficitur pestibus : quoniam non est hoc vivere, sed vitam confun- dere , et appropinquare usque ad portas mortis. Bonam autem vitam ego puto , et malapati, et bona facere, et sic perseverare usque ad mortem. Dicitur vulgo, quia qui bene se pascit, bene vivit. Sed mentita est iniquitas sibi : quia non bene vivit, nisi qui bonum facit. 4. Arbitror autem quod tu, qui in congregatione es, bene vivis, sivivis ordinabiliter , sociabiliter, et humili- ter : ordinabiliter tibi, sociabiliter proximojhumiliter Deo. Ordinabiliter, ut in omni conversatione tua sollicitus sis observare vias tuas , et in conspectu Domini, et in conspectu proximi : ca- vens et tibi a peccato , etilli a scandalo. Sociabiliter, ut studeas amari, etamare, blandum te et affabilera exhibere : supportare non solum patienter, sed et libenter infirmitates fratrum tuorum, tam morum , quam corporum. Humili- ter, ut cum hsec omnia feceris, spiri- tum vanitatis studeas exsufflare, qiii ex hujusmodi nasci solet; etquantumcum- que illum senseris, negare omnino con- sensum.Sic et inpatiendo malum, quo- niamtriplex est, triplicera providen- tiara adhibere te oportet. Est enim quod a te pateris , quod a proximo, quod a Deo. Primum est austerita^ poe- nitentia3 : secundum vexatio allense malitise : tertium flagellum correctionis divinae. In eo quod a te pateris, debes voluntarie sacrificare : quod a proximo , patienter ferro: quod a Deo, sine mur- mure et cum gratiarum actione susti- nere. Non sic multi filiorum Adam, qui erraverunt in solitudine , in inaquoso. Erraverunt plane, et errant a via veri- tatis, qui in solitudinem superbiae re- cedentes, socialera vitam habere non volunt, quorum singularitas associari uon potest. Scd ct in inaqiioso : quia I ABBATIS nullo imbre lacrymarum compuncli, in terra sterili et arenti perpetua siccitato morantur. Propterea viara civitatis ha- bitaculi non invenerunt : quia invete- rati in terra aliena, coinquinati sunt cura mortuis , deputati cura his qui in inferno sunt. S. Non erat ita solitarius ille , de quo sanctus Jeremias ait: Bonum est viro, eum portavcritjugum ah adolescentia sua» Sedebit solitarius , et tacebit ^ quia le^^avil se super se. Illi erraverunt , sed iste se- debit. Semper enim illi errant corde : iste autem non sedet , sed sedebit soli- tarius, cum habuerit honorera singula- ritatis, illius videlicet judiciariae po- testatis insigne , quod sancti in terra sua possidebunt, cumlaetitia sempiterna erit eis.Tacebit etiam , idest cum tran- quillitate judicabit, sicut Dominus Sa- baoth cura tranquillitate judicat omnia. Quare ? Quia lei^avit se super se , id est , cum adolescens esset, et selatis lubricse sentiret ardores, senem induit, relin- quens quod erat, assumens quod non erat. Levavit, inquit, se superse : quia non respicit ad se, sed ad illum qui est super se. Sedebitenim, ettacebit etiam modo a strepitu diabolicarum sugges- tionum , a strepitu carnalium deside- riorura , a strepitu mundi. Felix anima, quse linguas istas non exaudit, audiat licet : illa multum felicior ( si tamen aliqua est ) cui penitus non loquuntur, Haec est sapientia , quam Apostolus lo- quitur inter perfectos, abscondita in mysterio, quam nemo principum saeculi hujus cognovit. Sic me Apostoli et vi- vere et conscendere docuerunt. Gratias tibi ago, Domine Jesu, qui abscondisti hsec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis istis qui te secuti sunt , et reliquerunt omnia propter no- men tuum, SERMO II. i. Sancti isti, quorum solemnis ho- die passio celebratur , multam nobis do se loquendi causam, multam quoquo materiam praebuere. Verum ego unum timeo, ne toties audita verba salutis vilesccre nobis incipiant taraquam verba. Yilis siquidem et volatilis rea IN FESTO SS. TETRI ET vcrbum lioininis,nuUius molis,imlUus poiuleris, nuUius prctii, imllius solidi- tatis. Aerem verbcrat , uiidc et verbuni dicitur : et sicut folium quod vento ra- pitur, effluit, et nonest qui consideret. Nemo vestrum , Fratres , sic accipiat : iinmo nemo sic despiciat verbum Dei. Dico enim vobis : Bonum illi fuisset , si non audisset homo ille. Fructus vit^ sunt verba Dei , non folia ; et si folia, sed aurea.sunt. Proinde non parvipen- dantur , non pcrtranseant , non praeter- volent. Ipsa quoque colligite fragmenta ne pereant. Terra enim, quse sa^pius supervenientem suscepcrit imbrem, et non fecerit fructum, terra reproba est, proxima maledicto. Sic et ea quae in Evangelio sterilis ficulnca legitur, si postea quam fodcrit circa eam vineae cultor, atque miscrit stercora, nihilo- ininus sterilis inventa fuerit : nonne jam securis ad radicem illius arboris cst ponenda ? 2. Et ego dico vobis, si minus boni in saicularibus invenerit, inajorem iu eis Dominushabituruscstpatientiain,quam in nobis, quibus coelestium consolatio- num pluviam voluntariam segrcgavit : quibus non sarculus disciplin», non paupertatis ct vilitatis stercora defue- runt. An non stercora suntabominatid- nes jf-gypliorum , quas immolamus Deo nostro ? Stercora plane vilia ad aspec- tum,sed ad fructum utilia. Non refu- giat iianc foeditatein,qui foecunditatem dcsidcrat : siquidem ex deforini sterco- rum acervo, qui portatur in agrum, formosus surget acervus manipulorum, qui reportabitur ex agro. Proptereanon vilescat vobis vilitas pretiosa : sed pretiosius cunctis thesauris ilgypti, Christi improperium aistimate. Vcrum- tamen terrenum habcntibus stcrquili- nium , ipsa quoque coelcstis non dcest pluvia : quae est orationum devotio, jucunda ruminatio psalmodi», dulcis mcditatio, consolatio scripturarum. De- nique ct ha3C ipsapluviacst, quain ac- cipitis pcr os meuin , si quando dc flu- mine , cujus impetus laetificat Dci civi- tatem , ct torrente voluptatis illius ali- qua super vos, dum de eis loquimur, slillicidia stillarc contigcrit. PAULI APOST. SERMO IL 371 3. 6ed neccsse habco interdum cir- cumfodcre, quandoquidem posuerunt me custodem et cultorem in vineis. Hcu J qui meam non colui , nec custodivi , ne- cesse habeo tamen, dum hunc occupo locum, et circumfodere nonnumquam , et apponere stercora. Molestum id qui- dem , sed dissimularc non audco : scicns inultoainpIiussecurimnocituram,quam sarculum; ignem, quam fimum. Itaquc et arguere , et increpare intcrdum necesse est : nec igaoro fimum essc verbum increpatorium , verbum ira- properii , et quod si non excuset ne- cessitas, ipsum quoque minus dcceat proferentem. Sed quid agimus, quod hoc fimo etsi aliquos impinguari , scd alios plane et lapidari, et indurari vi- demus ? Hinc namque scriptum cst: Dc stercore boum lapidabitur piger. Annon impinguatur, qui increpatus bcnignc accipit, mansucte respondet , libentcr emendare conatur ? Haec plane salubris et foecunda impinguatio est , ut corri- piat me justus in miscricordia , et in- crcpet; oleum autcm peccatoris non impinguet caput meum. Ex ea siqui- dem pinguedine, quam gcnerat oleum peccatoris, abundantius pullulant spina; et tribuli, et omnis radix amaritudinis germinat copiosius. Itaque qui justorum increpationem misericordiara nominat, satis indicat, quemadmodum susci- pienda sit, quam benigno animo, quam devota mcnte : quantaque ei gratia sit habcnda. Sic enim accipientibus nobis erit impinguatio salubris, non fertilis vitiorum, qucmadmodum oleum pec- catoris, sed fructus illius, quem secuii- duin Apostoluin habenius in sanctifica- tione. Quidautemfacimustibi, opiger, qui ad hanc miscricordiam irritaris magis, et exaspcraris? Nonnc bonum fiinum sparsi in agro tuo ? Unde ergo lapides habet?Sed tu,iniinice homo , ( quoniam qui diligit iniquitatem , odil animam suam ) tu , inquain , iniinic(! homo, hoc fccisti : qui desidiam tuam non cxcuterc, sed cxcusare pergens, ninum tibi pervcrtisinlapides, etunde impinguari dcbucras, lapidaris. Hac idcirco dicta sunt. Fratres , ut noveri- tiSjquam bcnignc audicnduin sit,qu;im ih. ^72 S. BERNARDI ABBATIS dcTote susciplendum , quam sollicite conservandum quicquid ad animarum salutem pertinet, et non sicut verLum hominum , sed sicut ( quod vere est ) verbum Dei, sive illud consolatorium , sive commonitorium, sive etiam incre- patorium audiatur. Excessi , fateor, ipsius propemodura festivitatis oblitus, inter homines humano jadicio plus horretur. 5. Considerate, Fratres, Ecclesiae sanctge judicium, secundum fidem,noa secundum faciem judicantis. Mortem siquidem Apostolorum in eorum recolit solemnitate prsecipua. Hodie nimirum Petrus crucifixusest, hodie decollatus audistis. 4. Et nunc jam de solemnitate ipsa vel breviler aliquid loqui tentemus. Apostolorum Christi festus agitur dies , quibus sane plurimum a nobis honorem ■ deberi scio : sed utrum possit aliquis exhiberi , hsesito satis. Nirdis enim lio- norati sunt amici tui , Deus , nimis con- fortatus est pri.icipatus eorum. Quid enim ? si in terra adhuc positi omnia poterant, non quidem in se, sed in Christo : quid non poterunt hodie vi- ventes in seterna felicitate cum ipso ? Mortales adhuc et morituri imperium vitae et mortis videbantur habere , solo nimirura verbo mortificantes vivos , ot raortuos suscitantes : quanto magis nunc, cura honorati sunt nimis, nimis confortatus est principatus eorum ? Sed quid est , Fratres ? Cum Apostolorum beata hodie meraoria celebretur, num- quid nativitatis seuconversionis eorum, aut certe vitaevel miraculorum solem- nis agitur comraemoratio ? Non est, Fratres, nativitatis humanos solemni- tas ista , sicut paulo ante beati Johan- nis diera natalitiuni celebrastis. Ille enira nascens honoratur, quia nascitur sanctificatus. Denique in Johanne solo celebrior est passione Nativitas : quia etsi passus pro Christo est , cura pro justitia et veritate occubuit; eviden- tius taraen natus pro eo est , nimirum liomo missus a Deo, qui in hoc natus cst, et ad hoc venitin mundum,ut per- hiberet testimoniura veritati. Sed ne- que conversionera Apostolorura, aut eorum miracula hodie recensemus , si- cut certis diebus aliis , alterius quidem Conversio, alterius de carcere Libera- tio facta per Angelum festivis Ecclesige f»audiis ad raemoriara revocatur. Mor- tcra specialius veneramur, qua nihil sed ( ut arbitror ) non ad insipientiara I est Paulus. Haec hodierna? causa festi- vobis , si firraiter inhaeserint animo quae 1 vitatis , haec prajsentium raateria gau- diorum. Inhis igitur festumagensdiera et Isetum, sine dubio spiritum sponsi habet Ecclesia, spiritura Domini: in cujus conspectu(sicut habes inpsalmo) pretiosa est mors sanctorum, Quantos enim , dum paterentur Apostoli , credi- mus affuisse, qui nequaquara pretiosis mortibus illorum inviderent ? Visi sunt enim oculis insipientium raori , et aes- timata est afflictio exitus eorum,etsic quidera visi sunt oculis insipientiura mori : Mihiautem, ait Propheta, nimis honorati sunt amici tui^Deus, nimiscon- fortatus est principatus eorum, Fratres , amici Deimorividentur oculis insipien- tium ; sed in oculis sapientium judican- tur potius obdormire. Denique et La- zarus dormiebat, quia amicus erat : et, cum dederit dilectis suis somnum, ecce haereditas Domini. 6. Studeamus, Fratres, viverevifa justorum , sed morte eorum mori multo magis desideremus. Sapientia enim jus- torum novissima praefert, ibi nos judi- cans, ubi nos invenerit. Omnino ne- cesse est vitae praesentis finera futurae cohoerere principio, nec ibi tolerabilis dissimilitudo est. Sicut enim si quis duo sibi ( ut ita dixerim ) cinctoria con- suere , aut colligare voluerit, minus de reliquis partibus curans, ipsa quae sibi copulanda sunt capita , uniformiter parat , ne dissideant a seipsis : ita dico vobis, quantumlibet exstiterit conver- satio spiritualis , si carnalis fuerit con- summatio nostra, vitae illi spirituali penitus non cohaeret , nec caro et san- guis regnura Dei poterunt possidere. Fili, ait Sapiens, memorare novissima tua, et non peccabis. Nimirum quodhaec maxime recordatio faciat timoratum; timor expellat peccatum , negligentiam non admittat. I IN FESTO SS. PKTRl ET P 7. Hinc et Moyses de quibusdam : l;7mam,aitj saperenf.,ct intelUgerent , B,c novissima providcrent. In quibus uti- que rerbis tria quaedam nobis video commendari, sapientiam, intelligen- tiam, providentiam. Arbitror sane tri- bus eas assignari posse tcmporibus, ut aeternitatis quaedam imago reformari videalur in nobis, procsentia moderan- tibus per sapientiam, prajterita per in- telllgentiam dijudicanlibus, novissima providentibus ad cautelam.Hoec nempe spiritualis est exercitii summa, haec forma studii spiritualis : ut sapienter disponamus praesentianostra , recogite- mus in amaritudine aniraae nostrse prse- terita; futura quoque sollicite provi- deamus. Sobrie, etjuste, etpie vimnms in hoc s(Sculo, ait Apostolus : ut videli- cet in prajsenti sobrietas observetur : ut justa satisfactione prseterita, quae nobis sine fructu salutis praeteriere, tempora redimantur; ut pietatis cly- peum iramin!'ntibus de futuro periculis opponamus. Sola est enira qua3 ad om- nia valet pietas, cultus scilicet Dei bu- milis et devotus : riec aliter nobis est providere iiovissima, nisi ut universa, quaj nobis imminere videntur pericula, sedula nobiscum cogitatione versantes, discamus de nostra omniuo industria, magis autem de nostris diffidere meritis, et soli divinae nos protectioni commit- tere pio quodam mentis affectu , et cf- fectu piae intentionis in ipsum, cujus dutum optimum , et donum perfectum ost, consummatio felix, et mors pre- liosa. 8. Habes in Evangelio tria haec ipsa, tibi sermone Domlni commendata : Bcati, inquit, paupcres, heati mitcs, beati qui lugcnt. Beati qui futura sa- piunt, pra; desiderio coelestium interno quodam sapore mentis prsesentia res- puentes.Beati qui novissima provident, in mansuetudine suscipientes insitum verbum, quod eorum salvare animas potest, et pielate cordis ad futuram tendunt hajreditalem. Bcati qui prisll- num intclligentcs errorcm , crebris la- vant lacrymis lectiim suum. Vides quid optat vir sanctus, quid obtinere cupit eis, pro quibus orat? Utinam , inquit, sape- AULIAPOST. SERAIO III. 57j rent, d intelligerent , ac novissinid pi-ovi" derent! Ac si manifestius dicat:Utinara esset in eis spiritus sapientia), et intelli- genti3e,atque consilii! Utinam ha;c in nobis inveniantur, Fratrcs, ut suaviter omnia nostra per sapientiam dispona- mus, ut intellectu prseterita peccata damneraus, ut provideamus futura con- silio ! Utinam sapiamus ad prajsenti» vitae moderationem : utinam intelliga- mus ad praeteritae correctionera : uti- nam devota in Deum fide provideamus, ut felicem habearaus, ipso miserante, consummationem ! Hic enim est funi- cuLus TRiPLLX, quo trahimur ad salu- tem, ordinata conversatio, rectum ju- dicium, fides devota. SERMO ra. De lecUone lihri sapientioe, Hi sunt viri inise- ricordiae, 1. IMerito, Fratres, Apostolis sanctis attribuit mater Ecclesia, quod in Sa- pientiae libris legitur : Hi sunt virimisC' ricordioe , quorum justitice ohlivionem 7ion acceperunt : cum semine eorum pcrma-' nent 6ona. Sunt enim hi plane viri mise- ricordise, sive quia raisericordiara con- secuti, sive quia misericordia pleni, seu quia misericorditer a Deo nobis donati sunt. Et vide , quam misericor- diam consecuti sunt. Paulum interroga de seipso, vel magis sponte confitentem ausculta. Qui fui hlasphemus , et perse^ cutor, et iniquus : sed misericordiani consecutus sum. Quis enim non audivit, quanta mala fecerit sanctis in Jerusa- lem ? nec solum in Jerusalem, sed ct per totara Judaeam insaniae ferebatur Iiabenis, utChristi merabra laniaret in tcrris. Denique hac furia vectus ibat, sed praeventus a gratia est. Ibat spirans minarum etcsedis in DiscipulosDomini, et discipulus Doraini factus est, cui ostenderetur, quanta cura oporteret pro nomine ipsius pati. Ibat dirum toto cor- pore virus exhalans, et subito in elec- lionis vas mutatus est, ut jain cor illius cructaret vcrbum bonum, verbum piura, et diceret : Domine, quid me via faccre ? II;cc utique , liaec mutatio dextera) Excelsi. Merito proinde loque- o7\ S. BERNARDI ARBATIS batur ; Fidclis sennn el omni acceptione (fignus, quQniam Dominus Jesus venit peccatores sabos facere, quorum prim,us ego sum. Hoc ergo apud l)eatum Paulum fiducise et consolationis accipite , Fra- ires, ut ad Dominum jam conversos non nimis cruciet practeritorum con- scientia delictorum ; sed tantum humi- Het vos, sicut et ipsum. Ego siim, in- ([uit , minimus Jposlolorum, qui non sum dignus vocari Apostolus , quia persecutus .s(tw Ecclesiam Dei, Ita et nos humilie- jnur sub potenti manu Dei, et fiduciam liabeamus, quia et nos misericordiam consecuti sumus,abluti sumus, sancti- licati sumus. Et hoc quidem omnibus nobis : quoniam oranes peccavirausj et egemus hac gloria Dei. 2. Verum apud beatum Petrura aliud habeo quod apponam, eo carius, quo rarius; et quo singularius, eo sublimius. Nam peccavit Paulus , sed ignorans fecit in incredulitate sua : Petrus cum ceci- dit, apertos habebat oculos. Porro ubi abundavit delictum , ibi superabunda- vit et gratia. Eorum siquidem qui pec- cant antequam Deum novermt, ante- quam miserationes ejus experti sint.^ antequam portaverint jugura suave et onus leve , priusquam devotionis gra- tiam, et consolationes acceperint Spiri- tus sancti : eorura, inquam, copiosa redemptio est. Et tales omnes nos fui- mus. At EORUM qui post conversionem suam peccatis et vitiis implicantur, in- grati acceptse gratiae, et post missam manum ad aratrum retro respiciunt, tepidi et carnales facti , aut post agni- tam viara veritatis retro eunt apostatae manifesti : eorum utique perpaucos in- venias,qui post hsec redeant in gra- dum pristinura , sed raagis in sordibus positi sordescant adhuc. Super quos Propheta deplorat : Quomodo obscura- tum est aurum, mutalus est color opti- vius? Et , Qui nutriehantur in, croceis, umplexati sunt stercora. 3. Nec taraen si quis hujusraodi est , desperamus de eo , tantum ut resurgere velit cito. QuANTO enim diutius per- manebit, tanto evadet difficilius. Bea- tus vero qui tenebit, etallidet parvulos Babylonis ad petram : etenira si crcvc- rint, vix potcrunt superari. Filioli, ha3c dico ut non peccetis. Sed et siquis peccaverit, Advocatum habemus apud Patrem, qui potest quod nos minimo possumus : tantum qui cecidit, non adjiciat in malum ut profundius cadat, sed magis ut resurgat, confidens quod noc ei negabitur venia, si tameh ex corde confiteatur peccata sua. Si enim is, de quo loquiraur, Pctrus post tam gravcm lapsum ad tantam rediit emi- nentiam sanctitatis; quis de csetero de- speret, si tantura egredi voluerit a pec- catis ? Attende quod scriptum est r Egressus foras, flevit arnare. In egressu confessionem oris, in amaro fletu com- punctionem cordi.sintellige. Et attende, (luod tunc primura recordatus est verbl quod dixerat Jesus : tunc primum cordi ■fuit verbum,quo praedicta fuerat ejus infirmitas, cum evanuit prsesumpta te- meritas. V^ tibt, qui post lapsum for- tiorera te nobis exhibes. Ut quid tam rigidus es in tuara ipsius perniciem ? Inclinare potius, ut raelius erigaris, et ne prohibeas frangi quod distortum est, ut possit melius solidari. Quid indigna- ris increpanti gallo ? tibi potius indig- nare. Plwiam voluntariam, ait Psal- mista 5 segregahis Deus hcereditati tuce, ct infirmala est. Bona infirmitas , quae se- gregatur haereditati , quae medicum non rcpellit. Induratos enim, taraquam vas figuli in virga ferrea conteret : et hcere- dilas infirmata est 3 ait, tu vero perfecisti eam. k. Audistis cert6 quam misericordiara consecuti sint Apostoli nostri, ut jani nemo cx vobis super peccatis praeteritis ultra quam necesse sit confundatur, in cubili conscientise suse compunctus. Quid enira ? Forte peccasti in saeculo : numquid amplius Paulo ?Quod si et ipsa in Religione : numquid plus Petro? Attamen illi in toto corde poenitentiam agcntes , non modo salutem , sed et sanc- titatem consecuti sunt : etiam et salu- tis ministeriuni , et magisterium adepti sunt sanctitatis. Ettu ergo fac similiter, quoniara propter te Scriptura loquitur, viros illos esse misericordiae : utique propter multam misericordiam , quaiu consequi meruerunt. IN ASSUMTTIONE B 5. Potes taincu iu lioc vcrbo ctiam illudiion incouveniciitcraccipcrCjViros niisericorilioe fuisse Apostolos, id est plenos inisericordia , scu viros miseri- cordia}, id est misericorditer datos Ec- clesia3 universa^.Scimus enim quod viri isti ncc sibi vixerc, ncc sibi morfui sunt, sed ci qui pro ipsis mortuus est; magis autem nobis omnibus propler illum. Quantum enim proderit nobis corum justitia, quando ipsa quoque, sicut ostensum est, tantum profuere pcccata? Pro nobis facit eorum vita, corum doctrina, etiara et mors ipsa. Etcnim in conversatione contiuentiam, inpraedicatione sapienliam, in passione sua patientiam nobis beati Apostoli con- tulerunt. Quartum usque hodie con- fcrrc non cessant misericordia pleni, quod cst sanctarum fructus orationum. Quamvis et in ipsa eorum vita adhuc invenias quod annumeres, fiduciam sciiicct, quam nobismiraculorum cxhi- bitione praebuerunt. Etquis enumcret, quam multa nobis per eos bcneficia provcncrunt? Bene crgo de eis Scrip- tura loquitur, quoniara Hi suntvirimi- sericordice. Et addidit, quorum justilice oblivionem non acceperunt. 6. Vis ut nec tua accipiat oblivionem? A triplici cave periculo : et florebit in aeternum antc Dominura. Legis enim, Quia tepidus cs, incipiam te evomcre cx ore meo. Legis, Si avertcrit se juslus a justitia sua , etc, omnium justitiarum ejus non recordahor. Lcgis quibusdam dicen- Uura in judicio; Non novi vos; illis sinc V. MARI^ SERMO l. 37.> dubio , qui rcceperunt merccdem suam. Ergo OMNis jusTiTiA tcpida, oinnis transitoria, omnis vendiUi , erit in obli- Vione coram Deo. Sed non ila Apostolo- rum justitia} ; quod cx eo satis apparet, quod sequitur : Cum semine corum per^ mancnt hona. Mancnt enim usquc hodio in nobis Apostolorum vcstigia : et eo- rum religio, quia cx Deo cst, noi\ potest dissolvi. Vestes Israelitici populi quadraginta annis in descrto persevc- raveruiit integraj : multo magis Aposto- lorum vestes super jumcntura Salvatoris impositffi. Cum scmine, iiiquit, eorum, Quod cst scmen, quia secutus adjungit, Hcercditas sancta nepotes eorum ? Idem profecto et semcn sunt, et nepotes. Meministis credo (scientibus enim Ic- gem loquor ) rr eministis , inquain . legii- lis inandati, ut suscitet frater superstos semen fratri defuncto sine semine. Quis sine semine? Singulariler , ait, sum ego doncc transeam. Ideoque resurgens, Fade, inquit, dic frafribus meis. Ac si dicat : Fratres sunt , faciant quod fra- tres. Ergo per Evangelium ipsi nos genuerunt : non tamcn sil)i, sed Christo, quia pcr Evangelium Christi. Hinc est quod molestc tulit Paulus quosdam eo- rum dici , a quibus geniti fuerant per Evangeliiun, indignans adversus eos qui diccbant : Ego sum Pauli, ego sum Cephce , ego Jpollo; Christi magis omnes et fieri volens, et dici. Itaque seraen Apostolorumsumuspcr praedicationem : sed per adoptionera et hsereditatem sc- men Christi, et Apostolorura nepotes. m ASSUMPTIONE B. V. MARI-^. SER3I0 I. De gemina susceplione, Christi scilicet et Marix. i. ViRGO hodie gloriosa coelos ascen- dcns, supcrnorura gaudia civium copio- sis sinc dubio cumulavit augmentis. 11:rc cst enim , cujus salutationis vox et ipsos cxsullarc facit in gaudio, quos materna adhuc viscera claudunt. Quod si parvuli necdura nati anima liquefacfu est ut Maria locuta cst : quid putamus qusenam illa fuerit coelestiura cxsulta- tiojcura et vocem audire, et videro facicra, et beata ejus frui pracsentia mcrucrunt ? Nobis vero , carissimi , qua) in cjus Assuinptione solemnitatis occa- sio, quGC causa Iwtitia?, qua) matoria m S. BEnNABDI ABBATIS gaudiorum?Mariaepraesenti8l totus illus- tratur orbis: adeo utet ipsa jam coeles- tis patria clarius rutilet virgineae lam- padis irradiata fulgore. Merito proinde resonat in excelsis gratiarum actio et "vox laudis; sed plangendum nobis quam Jilaudendum magis esse videtur. Quan- tum enim de ejus prsesentia coelum cxsultat, numquid non consequens est, tit tantum lugeat hic noster inferior xnundus ejus absentiam? Cesset tamen querela nostra , quia nec nobis hic est inanens civitas; sed eam inquirimus, ad quam hodie Maria benedicta perve- nit. In qua si conscripti cives sumus, dignum profecto est etiam in exsilio, etiam super flumina Babylonis ejus nos recordari, ejus communicare gaudiis, ejus participare Isetitiam, maximeque eam , quse tam copioso impetu Isetificat liodie civitatem Dei, ut sentiamus et ipsi stillicidia stillantia super terram. Praecessit nos Regina nostra,praecessit, et tam gloriose suscepta est, ut fidu- cialiter sequantur Dominam servuli cla- mantes : Trahe nos post te ; in odore unguentorum tuorum curremus. Advo- catam ppsemisit peregrinatio nostra, quae tamquam Judicis mater, et mater misericordiae, suppliciter et efficaciter salutis nostrse negotia pertractabit. 2. Pretiosum hodie munus terra nos- fra direxit in coelum, ut dando et acci- piendo felici amicitiarum foedere copu- lentur huraana divinis, terrena coeles' tibus, ima summis. Illo enim ascendit fructus terrse sublimis, unde data opti- ma, et dona perfecta descendunt. As- cendens ergo in altum Virgo beata, dabit ipsa quoque dona hominibus. Quidni daret? Siquidera nec facultas ei deesse poterit, nec voluntas. Regina coelorura est, misericors est; denique Mater est unigenitiFilii Dei.Nihil enim sic potest potestatis ejus seu pietatis magnitudinem comraendare. Nisi forte aut non creditur Dei Filius honorare Matrem; aut dubitare quis potest om- nino in affectum caritatis transisse Ma- riae vlscera, in quibus ipsa quae ex Deo cst Caritas novem mensibus corporaliter requievit. 3. Et hsec quidem propler nos dixe- rim, Fratres, sciens difficile esse, ut in tanta inopia caritas illa perfecta , non quserens quse sua sunt, valeat inveniri. Ut tamen interim sileam beneficia,quaB pro illius glorificatione consequiraur; si eam diligimus, gaudebimus utique,. quia vadit ad Filium. Plane, inquam , congratulabimur ei, nisi forte ( quod absit ) inventrici gratise omnimodis in- veniaraur ingrati. Quera enim in cas- tellum mundi hujus intrantera prius ipsa susceperat, ab eo suscipitur hodie sanctara ingrediens civitatera. Sed cum quanto putas honore , cura quanta putas exsultatione , cura quanta gloria ? Nec IN TERRis locus diguior uteri virgina- lis teraplo, in quo Filium Dei Maria suscepit; nec in coelis regali solio, in quo Mariam hodie Marise Filius subli- mavit. Felix nimirum utraque suscep- tio : ineffabilis utraque , quia utraque inexcogitabilis est. Utquid enim ea hodie in ecclesiis Christi evangelica lectio recitatur, in qua mulier bene- dicta in mulieribus excepisse intelii- gitur Salvatorem? Credo ut hacc quam celebramus, ex illa susceptione aliqua-" tenus sestimetur, immo ut juxta illius inajstimabilem gloriam insestimabilis cognoscatur et ista. Quis enira, etiarasi linguis hominura Angelorumque loqua- tur, explicare queat, quemadmodum superveniente Spiritu , obumbrante vir- tute Altissirai , caro factum sit Verbum Dei , per quod facta supt omnia ; et Do- minus majestatis, quem non capit uni- versitas creaturse , inl;ra virginea sese clauserit viscera factus homo ? 4. Sed et illud quis vel cogifare suf- ficiat, quam gloriosa hodie mundi Re- gina processerit, et quanto devotionis affectu tota in ejus occursura coelestiunj legionum prodierit raultitudo : quibus ad thronura glorise canticis sit deducta ; quara placido vultu , quam serena facie, quara Isetis amplexibus suscepta a Filio, et supcr omnera exaltata creaturam, cum eo honore , quo tanta raater digna fuit, cum ea gloria, quse tantum decuit Filium? Felicia prorsus oscula labiis impressa lactentis, cui virgineo matep applaudebat in gremio. Verum num- quid non feliciora censebimus, quae ab I i ^ IN ASSUMPTIONE li ore scJcntis iii dextera Patris liodie in beat.i saliitatione susccpit, cum ascen- deret ad thronum gloria), epitlialaniium canens, et dicens : Osailelur me osculo orissui? Christi generationem , ei Mariae assumptionem quis enarrabit? Quats- TUM enim gratise in terris adepta est prae ca^teris, tantum et in coelis obtinet gloria; singularis. Quod si oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor ho- minis asccndit, qua» prajparavit Deus diligentibus se : quod pra^paravit gig- nenti se , et ( quod omnibus est certum ) diligenti praj omnibus, quis loquatur? Felix plane Maria, et multipliciter felix, sive cum excipit Salvatorem, sive cum a Salvatore suscipitur : utrobique mi- randa dignitas Yirginis Matris : utrobi- que amplectenda dignatio majestatis. Intravit, inquit, j£si«s in quoddam cas- tellum, et mulier quazdam excepit illum in domum suam. Sed laudibus magis va- candum est, quod fostivis pra^coniis liKC dies debeatur. Quia vcro copiosam iiobis materiam lectionis hujus vcrba ministrant; cras quoque, convenienti- bus nol)is in unum, communicandum crit sine invidia quod fiierit desuper datum, ut in memoria tantaj Virginis non modo affectus devotionis excitetur, sed et mores aBdificentur ad profectum conversationis, in laudem et gloriam Filii ejus Domini nostri, qui est su- per omnia Deus benedictus in sKcula, amen. SERMO II. De domo mundanda , ornanda , implenda. i. Intravit Jcsus in quoddam castellum, et mulier qucedam , Maj-iha nomine, cx- cepit Hlum in domum suam. Opportunc satis hoc mihi loco prophetica exclama- tio assumcndavidetur : 0 Israel, quam magna est domus Domini, et ingens locvs possessionis cjus ! An non ingens, cujus comparatione castellum dicitur terne hujus spatiosissima latitudo ? An non in- gens patria et regio inaestimabilis , quando ab ea Salvator adveniens, cum ingredcretur orbem terra;, enda custodia castro. Rectene custo- disse tibi videtur anima ilia corporis sui castrum, cujus membra, velut con- juratione facta, inimico ejus dominium tradidere ? Sunt enim qui cum morte fcedus inierunt , pactum pepigerunt cuin inferno. Incrassatus est , inquit, dilectus, et recalcitravit , incrassatuSj impinguatus , dilatatus. Hsec plane cus- todia , quae laudatur a peccatoribus in dcsideriis carnis suae. Quid vobis , vi- detur, Fratres? Num et in hac parte cedendum est multitudini ? Absit. Pau- lum magis interrogemus , utpote ducem strenuum militiae spiritualis. Dic nobis, Apostole , quae sit tui custodia castri ? Ego , ait, sic curro , non quasi in incer- tum; sic pugno , non quasi aerem verbe- rans. Castigo enim corpus meum , et in servilutem redigo , ne forte , cum aliis proedicavero , ipse reprohus cfficiar. Et alio in loco : ISon regnet , inquit , pec- catum in vestro mortali corpore ad ohe- diendum concupiscentiis ejus. Utilis pro- fecto custodia , et felix anima , quae sic custodierit corpus suum , ut numquam sibi vindicet illud inimicus. Fuit enira aliquando , cum hoc raeum castrura ty- rannidi suae impius ille subjecerat sibi, potestative membris imperans univer- sis. Quantum eo nocuerit tempore, prae- sens adhuc indicat desolatio et egestas. Ileu ! nec continentiae murum in eo , iiec patientiae antemurale reliquit. Ex- terminavit vineas , messuit segetes, ar- bores exstirpavit : quippe etiam oculus iste meus depraedabatur animam meam. Dcnique nisi quia Dominus adjuvit me, paulominus habitasset ininferno aniraa mea. Dico autem infernum inferiorem, ubi nulla confessio , imde nemini datur exire. 4. Caeterujn etiam tunc nec carcer illi deerat , nec snfernus. Ab ipso nempe conjurationis et proditionis pessimae deprehensa principio, non alibi quam in domo propria carcerali est mancipata custodiae , nec aliis quam suae ipsius fa- miliae data tortoribus. Erat enim illi conscientia carcer, erant tortorcs ralio I ABBATIS et memoria, atquc hi quidcra crudelcs, austcri et immisericordes : sed longe minus a rugientibus illis praeparatis ad escara, quibus erat jara jamque tra- denda. Sed benedictus Deus , qui non dedit rae in captioncm dentibus eorum. Benedictus, inquara , Dominus, qui visitavit, et fccit redemptionem. Cum enim inferiori eam carceri tradere malignus accelcrarct, sed et castrum ipsum ignibus cremare perpctuis, ut digna pcrjuris etiani ficret rctributio membris, fortior supervenit. Intravit in castellum Jesus, qui fortcm alligans, ejus vasa diripuit : ut quae prius erant in contumeliam , faceret in honorem. Contrivit portas aercas , et confregit fer- reos vcctes , vinctum de domo carceris et umbra mortis educcns. Porro egres- sus cjus in confessione. Ipsa est enim scopa, qua mundatus carcer et ornatus, deinccps regularium institutionum jun- cis quibusdam pulcre virentibus dc carcere redit in domum. Habet ergo mulier jara domuni suam, habet ubi suscipiat eum, cui supcr tantis bcnefi- ciis exstat obnoxia. Alioquin vae ei, si eum excipere renuit, si non dctinet, si non cogit manere secum , quo- niam advesperascit. Rediens enim qui prius ejectus est, mundatara quidem ct ornatam domum invenit , sed va- cantcm. o. Rclinquitur siquidcm mulieri do- mus sua dcserta , quam, Salvatoris hos- pitio dignaiii exhibere neglexit. Quo- raodo, inquis? Poteritne doraus raun- data confcssione priorum delictorum, et observatione regularium institutio- num ornata, indigna adhuc judicari habitaculo gratiae , Salvatoris ingressu ? Poterit sine dubio, si superficie tcnus emundata, et juncis (ut dictum est) strata virentibus , interius plena sit luto.Quis eniin suscipiendumDominum arbitretur in dcalbatis mortuorura se- pulcris, quae vidcntur a foris speciosa, intrinsecus autcra spurcitia ct sanics uuiversa rcplevit? Esto siquidera ut aliquando tamquam ipsa superficie de- lectatus , incipiat velut primum appo- nere pedcm , ci qui hujusmodi est, pri- mam aliquam visitationis suse gratiam IN ASSUMPTIONE B indulgcnJo : numquid non rcsiliet ilico cuin iiuirgnalionc? nuniquicl non aufu- giet clamitans, Infixus suni in limo profuudi , et non est substantia ? Yirtu- tis enim species, etnon yeritas, quasi qualitas est, non substantia. Neque vero ingressuin cjus exterioris potest con- versationis tcnuis superficies suslinere : quoniam omnia penetrat, et in intimis cordibus ejus babitatio est. Quod si ne- quaquam spiritus disciplinae subditum manifeste peccatis corpus inbabitat, fictum utique non modo declinat, sed etefTugit atque clongatur ab eo. An vero aliud est quam ficlio exsecranda , si peccatum superficie tenus radas, non intrinsecus eradices? certus esto, quo- niam pullulabit uberius, et mundatam, sed vacantem domum cum nequioribus septem, qui ejectus fuerat, bospes malignus intrabit. Rcversus enim ad vomitumcanis, odibiliserit multoplus- quam ante : et fiet filiusgehennae mul- tipliciter, qui post indulgentiam delic- torum in easdem denuo sordes incide- rit, ut sus lota in volutabro luti. 6. Visvidere mundatam , ornatam, et vacantem domum ? Hominem intuere qui confessus est, et deseruit.manifesta peccata praecedentia ad judicium, et nunc solas movet manus ad opera man- datorum, corde penitus arido, duclus consuetudine quadam , plane quasi vi- hila Ephraim, docta diligere trituram. Exteriorum quac ad modicum talcnt, ne unum iota prceterit aut apicem unum ; sed camelum glutit, dum culi- cem liquat. I>' corde enim servus est propriae voluntatis, cultor avaritiae, glorise cupidus, ambitionis amator, aut liaec omnia, aut singula quaique intus vitia fovens : et mentitur iniquitas sibi, sed Deus non inidclur. Yideas enim interdum sic palliatum homincm, ut seducat etiam semetipsum, pcnitus non attendens vermem, qui interiora depascitur. Manct enim superficies , et salva sibi omnia arbitratur. Comcdcrunt, ait Propheta, alieni robur ejiia, ct iyno- ravit. Dicit, Quia dives sum ,et nullius egeo : cum sit pauper , et miser, et miserabilis. Nam et inventa occasionc cbuUirc sanicm . quoe latebat in ulccre, V. MARIyE StRMu II. 37<) et cxcisam , non cxstirpatam arborem in silvam pullulare videas densiorem. Quod periculum si volumus declinarc , SECURiM ponamus necesse est ad radices arborum, non ad ramos. Non sola inve- niatur in nobis cxcrcitatio corporalis, ad modicum valens : scd inveniatur uti- lis ad omnia pietas, et exercitiura spiri- tuale. 7. MuUer, inquit, Martha nomine, excepit illum in domum suam; et huic eral soror , nomine Maria. Sororcs sunt, et debent esse contubernales. Occupa- tur ha?c circa frequens rainisteriura, illa dominicis est intenta sermonibus. Ad Martbam spectat ornatus, scd imple- tio ad Mariam. Yacat enim Domino, ut non sit donius vacans. Sed mundatio- nem cui possumus attribuere? Erit cnim, si et hoc invenerimus, doraus , in qua Salvator suscipitur, et munda, ct ornata, et non vacans. Demus eam Lazaro, si et vobis ita videtur. Et ei siquidcm fraternitatis jure cura sorori- bus est doraus ista coinmunis. Dico au- tom Lazarum, quem quatriduanura, jam jamque foctentem a mortuis exci- tat vox virtutis : ut videatursatis con- grue formam gerere poenitentis. Intret ergo domum Salvator, et frequentcr visitet eam, quam poenitens Lazarus mundat, ornat Martha, et Maria replet intcrnae dedita contemplationi. 8. Sed forte curiosius quisquara re- quirat, cur inpraesenti evangelica lec- tione nulla prorsus Lazari mentio fiat. Arbitror sane ne id quidem a proposita siinilitudine dissidere. Yirginalem ete- iiim domum intelligi volens Spiritus , siluit non incongrue pocniitentiam, quae malum utique comitatur. Absit enini , ut proprii quidquam inquinamenti do- mus baic aliquando habuisse dicatur, ut in ea proinde scopa Lazari qua;rerctur. Quod si originalem a parcntibusraacu- lain traxit; scd minus a Jeremia sanc- tificatam in utero , aut non magis a Jo- banne Spiiitu sancto rcplctam crcderc prohibct pietas Clirisliana : nec cniin festis laudibus nascens honoraretur, si non sancta nasceretur. Postrerao cuin omnimodis constct , ab originali conta- gio sola gratia raundatara csseMariam, 380 S, BERNARDl ABCATIS m quippe cum ct nunc in baptismatc sola Iianc maculam lavet gratia, ct sola eam raserlt olim petra circumcisionis : si , ut omnino pium est credcre , pro- l)rium Maria delictum non habuit, niliilominus ab innocenlissimo corde ctiam poenitentia longe fuit. Sit ergo Lazarus apud eos , quorum necesse est ab operibusmortuis conscientias emun- dari : secedat inter vulneratos dormien- tes in sepulcris , ut in thalamo virginali inveniantur Martha et Maria tantum. Ipsa est cnim quae Elizabetli gravidae et grandaevae quasi mensibus tribus hu- mili deservivit officio ; ipsa quse verba, quse de Filio dicebantur, conservabat conferens in corde suo. 9. Neminem ergo moveat, quod sus- cipiens mulier Dominum, non Maria, sed Martha vocatur : quando in hac una et summa Maria et Marthae negotium, ct Marise non otiosum otium invenitur. Omnis quidem gloria filise regis ab in- tus : nihilominus tamen in fimbriis au- reis circumamicta est varietate. Non est de numero fatuarum virginum : prudens est virgo ; lampadem habet, sed in vase oleum portat. An forte excidit ■vobis evangelica illa parabola , quae fa- tuas virgines prohibitas narrat ab in- troitu nuptiarum? Erat quidem domus carum munda, virgines enim crant : erat ornata , quia simul omnes , id est fatuae cum prudentibus , lampades or- naverunt : sed erat vacans, quia in va- sis suis oleum non acceperunt. Hinc cst, quod nec ab eis suscipi in domos suas, nec admittere eas dignatur spon- sus ccelestis ad nuptias. Non sic mulier illa fortis , quse serpentis caput contri- Yit. Habes enim post multa in laudibus ejus, quia non exstinguetur in nocte lu- ccrna ejus. In suggillationem hoc dici- tur fatuarum, quse veniente media nocte sponso , conqueruntur sero , et dicunt : Quia lampades nostrce exstin- guuntur. Processit igitur gloriosa Virgo, cujus lampas ardentissima ipsis quoque Angelis lucis miraculo fuit , ut dice- rent : Quce est ista, quoe progreditur sicut aurora consurgcns, pulcra ut luna, clecla ut sol? CVdTius cnim cseteris rutilabat, quam repleverat olco gratiae prse parti- cipibus suis Chrislus Jcsus , Filius cju3, Dominus noster, * SERMO III. De Maria , Martha , et Lazaro. i » Intravit Jcsus in quoddatn caslel' lum , et mulicr qucedam, Martha nomine, excepit illum in domum suam. Quid est , Fratres , quod e duabus sororibus altcra tantum Dominum legitur excepisse , et ea ipsa quae videtur inferior ? Optimam enim partem elegit Maria , teste ipso quem Martha suscepit. Sed prior natu Martha videtur, et salutis initium sibi magis actio, quam contemplatio noscitur vindicare. Laudat Christus Ma- riam , sed a Martha suscipitur. Amat Rachelem Jacob , sed Lia supponitur ignoranti. Si de fraude queritur, audiet non csse consuetudinis, ut juniores priustradantur ad nuptias. Quod si lu- team hanc cogites domum , facile erit nosse , quemadmodum in ea Dominum Martha magis cxcipiat quam Maria. Quod enim ait Apostolus , Glorificate ei porlate Deum in corpore veslro , Marthae dicitur, non Marise. Haec nimirum cor- poris utitur instrumento , cum illi po~ tius sit impedimento. Denique corpus , inquit, quod corrumpitur , aggravat ani- mam et deprimit terrena inhahitatio sen- sum muUa cogitantem. Numquid et ope- rantem? Martha igitur in domum suam excipit Salvaiorem interris : Maria po- tius cogitat", quemadmodum suscipiatur ab eo in domo noh inanu facta, aeterna in coelis. Forte tamen et ipsa Dominum suscepisse vidctur, sed in spiritu : Do- minus enim spiritus est. 2. //u«c, inquit, haud dubium quln Marthae , soror erat, nomine Maria ; quos etiam sedens secus pedes Jesu , audiebat verhum illius. Vides quod utraque sus- cepit Verbum , haec in carne , illa in voce. Martha autem satagehat circa fre- quens ministerium. Quce stctit, et ait : Domine , non est tibi curce, quod soror mea reliquit me solam ministrare ? Putas in domo , in qua Christus suscipitur , vox murmurationis audietur? Felix DOMUS, ct bcata semper congregatio cst, ubi dc Maria Martha conqueritur Nam liN ASSUMPTIONE B. V Tflaiisi Marthaiu aeimilari prorsus indig- iinin, i)rorsus illicituin cst. Alioquin ubi lcgis Mariam causantem , quia soror mOH rcUquit me solamvacare? Absit, absit, ut qui Dco vacat, ad tumultuo- sam adspiret fratrum officialiuni vitam. Martlm semper insufficiens sibi et mi- mis idonca videatur , aliisquc magis id operis quod administrat optet imponi. Respondit iiutem ei Jesus : Marlha, Mar- tha , solUcita es , et turharis erga plu- rima. Yide proerogativam Mariae, quem in omni causa habeat advocatum. Indig- natur siquidem Pharisa^us, conqueri- tur sbror , etiam Discipuli murmurant : ubique Maria tacet, et pro ea loquitur Christus. Optimam , inquit, partem ele- git sihiMaria , quce non auferetur ab ea in aRternum. IIoc unum illud quod ne- cessarium cst ; haec una , quam Proplieta tam sedulo requircbat : Unam, inquit, petii a Domino , hanc requiram. 5. Quid tamen sibi vult, Fratres, quod optimampartem Maria diciturele- gisse? Ubi jam erit, quod adversus eam proferrc solcmus, si quando forte admi- iiistrantis!Martha3 turbationem, ina?qua- litatem dijudicare voluerit : Melior cst iniquitas viri , quam henefaciens inuUer? Ubi erit et illud : Si quis mihiministra- v^rit , lionorificahit eum Pater meus? at illud : Qui mujor est vestrum, erit mi- nister vester? Postremo qua? consolatio est laboranti, quasi in ejus suggillatio- uem , partem sororis attollcre? Unum ergo arbitror c duobus , ut aut de elcc- lione Maria laudctur, quod pars ipsa, quantum in nobis est, sit omnibus eli- genda : aut certe ut neutrum dicatur defuisse, nec inpartemquamlibet prae- cipitasse senlcntiam , scd ad obedien- tiain praeceptoris in utrumlibct sit pa- rata. Quis enim sicut David fidelis, in- grediens et egrcdicns, et pergens ad imperium rcgis? Dcnique paratum, in- quit, cor meum, paratum cor mewn; iion semcl tantum, scd ct sccundo, ct vacarc tibi , ct proxirais ministrarc. Ha}C plane pars optima , qua^ non aufc- retur : hffic mcns optima, quaj non nui- tabitur quocumque vocaveris eam. Bo- num, inqmt, acquirit gradum, qui hcnc minislrascrit. Fortc meliorcm qui bcnc . MAniAi SKRMO HI. 38* vacavcritDco;optimum autcm^jui pcr- fcctusest inutrociuc.Unum adhuc dico- si tamcn id dc ]>Iartha liccat suspicari. Nonne enim quasi otiosam rcputassc vi- detur,quamsibi dari pctiit adjutricem? Sed carnalis est, et omnino non pcrci- pit quae sunt spiritus Dei , si quis forte vacantcm animam sua de vacatione re- darguit. Audiat igitur optiniam esse hanc partem , quaj maneat in aetcrnum. Numquid enim non rudis quodammodo videtur anima, quae divinae contempla- tionis penitus expers , illam inlraverit regioncm , ubi hoc unum omnium opus , unum studium, eadem vita? h. Sed considercmus, Fratres , quem- admodum in hac domo nostra tria haec distribucrit ordinatio caritatis, Marthae administrationem , Mariae conteinpla- tioncin,Lazari poenitcntiam. Habethsec simul quaecumque perfccta est anima : magis tamcn vidcntur ad singulos sin- gula pertinere , ut alii vacent sanctae contemplationi,alii dcditi sint fraternae administrationi , alii in amaritudine animae suac recogitent annos suos , tam- quamvulnerati dormicntcs in scpulcris. Sic planc, sic opus est, ut Maria pie et sublimiter scntiat dc Deo suo, Martha bcnigne et misericorditer dc proximo , Lazarus misere et Immiliter de seipso. Gradum suum quisque considerct. Si inventi fuerint in civiiate hac Noe , Daniel, Joh , ipsi justitia sua Uherahuntur, ait Dominus, sed fdium aut fiUam non Uhcra- hunt. Nemini nos blandimur : utinam nec vestrum quispiam sc seducat. Qui- bus enim nulla crcdita est dispensatio, administratio nulla commissa, his om- nino sedendum erit, aut secus pedes Jcsu cum Maria, aut ccrte cum Lazaro intra scpta scpulcri. Quidni erga multa turbctur MarlJia, quaj sollicila cst pro mullis?Tibi vcro cuincccssitashaecnon incumbit, e duobusunum est necessa- rium : aut non turbari penitus, sed de- lcctari magis in Domino : aut , si id ncc- dum potcs, turbari non crga plurima, scd (ut dc se Prophcta loquitur) ad tc- ipsum. 5. Itcrum dico , ne quis de ignorantia habcatcxcusationem : Oportet te, Fra- ter, ad quem de fabricanda seu regenda 382 S. CEIlNAPiDI ABBATIS inter undas diluvii Noc arca nihil spec- tat, aut virura esse dcsideriorum , ut Daniel erat; aut cum beato Job virum dolorum, et scientem infirmitatcm. Alio- quin vereor ne tepidum te et nauseam provocantem evomat ex ore suo , qui te invenire cupit, aut sui consideratione calidum et caritatis igne flagrantem; aut una ipsius cognitione frigidum , et aqua compunctionis ignita diaboli jacula restinguentem, Sed et ipsam quoque Martham admonitam esse necesse est , id ma.xiine quaeri inter dispensatores , ut lidelis quis inveniatur. Erit autem fidelis 5 si neque quae sua sunt quajrat , sed quae Jesu Christi, ut sit intentio pura : necsuam faciat, sedDomini vo- luntatem, ut sit actio ordinata. Sunt enim quorum non simplex est oculus , et recipiunt mercedem suam. Sunt qui feruntur propriismotibus animorum , et contaminata suntuniversaquae offerunt, (juippe cum voluntates eorum invenian- tur in eis. Veni nunc mecum ad nuptiale carmen, et consideremus quemadmo- dum sponsus , ubi sponsam vocat , nec uUum omiserit ex his tribus, nec his addiderit quidquam. Surge , inquit , propera, amica mea , formosa mea , co- lumba mea, et venu An non amica est, quai dominicis lucris intenta , fideliter ipsam quoque pro eo ponit animam suam ? Quoties enim pro uno ex mini- mis ejus spiritualastudium intermittit , totics pro eo spiritualiter ponit animam suam. An non formosa, quae revelata facie gloriam Domini speculando , in eamdem imaginem transformatur de cla- ritate in claritatem , tamquam a Domini spiritu.*' An non columba, qua3 plangit et gemit in foraminibus petrae, in ca- vernis maceriaj , tamquam sepulta sub lapide? 6. Mulier , ait, Martha noniine , cxce- pit eum in domum siiam. Certum cst liu- jus tenere locum fratres ofliciales, quos fraternge caritatis intuitus variis admi- nistrationibus deputavit. Utinamautem et ego ipse inter dispensatores fidelis merear inveniri. Quibus enim conve- nientius videtur aptandum quod Domi- nus ait, Martha, Marlha, soUicita cs, quam Pra?latis, si tamen digna in solli- citudine praesunt? Aut quis turbatur erga plurima,nisi cui etMariae vacantis, ct Lazari poenitentis , sed et ipsorum , quibus onera sua partitur , universa incumbit sollicitudo? Vide Marthani sollicitam , vide Martham erga plurima turbatam. Apostolum loquor , qui Pra)- latossoUicitudinisadmonens, gerit ipse sollicitudinem omnium ecclesiarum , Quis infirmatur , inquit, ct ego non infir- mor ? Quis scandalizatur , et ego non uror? Suscipiat igitur Martha Dominum in domum suam , cui nimirum credita est dispensatio domus. Mediatrix est, ut sibi pariter et subjectis salutem obti- neat, suscipiat gratiam, sicut scriptum est : Suscipiant montes pacem populo, et coUes justitiam. Suscipiant caeteri coad- jutores ejus singuli pro qualitate mi- nisterii sui : excipiant Christum, ser- viant Christo , ministrent ei in membris suis, ille in infirmis fratribus, ille in pauperibus , ille in hospitibus et perc- grinis. 7. Quibus ita sollicitis circa frequens ministeriura, videat Maria qucmadmo- dum vacet, et videat quoniam suavis cst Dominus. Videat, inquam, quam devota mente, quam tranquillo sedeat animo secus pedes Jesu , providcns eum semper in conspectu suo , et vcrba cx ore ejus excipiens , cujus ct aspcc- tus delectabilis, et eloquium dulce. Diffusa cst enim gratia in labiis ejus, et cst speciosus forma prae filiis hominum , immo etiam super omhem gloriam An- gelorum. Gaude et gratias age Maria , quaj partem optimam elegisti. Beati enim oculi qui vident quae tu vides, et aures quae merentur audire quod audis. Beata plane , quse vcnas susurrii divini percipis in silcntio , in quo utique bo- num est homini Dominum exspcctarc, Simplex esto, non tantum sine dolo ct simulatione , sed et absquc multiplici- tate occupationum , ut tecum sit sermo- cinatio ejus, cujus ct vox dulcis, et fa- cies decora. Unura cave, ne abundare incipias in sensu tuo, et velis plus sa- pere quam oportet sapere : ne forte dum lucem sectaris, impingas in teno- bras , illudcnte tibi dacmonio meridiano, de quo non est hujus tcmporis dispu- IN ASSUMPTIONE B. fare. Nam Lazarus qiio (lcvcnit?lIbipo- suistis cum? Sorores alloquor, quae se- pelieruiit fratrcm pra^dicatione et mi- nisterio, cxemplo et oratione. Ubi crgo posuislis cum.^ Absconditus est fossa liumo, sub lapidc jacct, non facilc in- vcnitur. Propterca non erit incongruura quatriduano quartum reservare scrmo- iicm, ut juxta Salvatoris exemplum au- dicntcs, Ecce quem amas, infmnatur, et nos maneamus hic die isto. SEIV3IO IV. De q.uatriduo Lazari, et praeconio Virginis. {. Tempus loqucndi est omni carni , cum assumitur incarnati Verbi Mater in coelum; nec cessare debet a laudibus Lumana mortalitas, cum hominis sola natura supra immortales spiritus exal- fatur in Virgine. Sed de ejus gloria nec siiere devotiopatitur , nec dignum ali- quid sterilis concipcre cogitatio, aut inerudita potest locutioparturirc. Ilinc cstquod et ipsi coelcstis curiajprincipcs in considcratione tantse novitatis cla- mantnon sine admirationc : Quce estisla, quce ascendit de deserto deliciis affluens? Ac si manifestius dicant : Quanta cst hGec, aut unde ci asccndenti utique de dcserto affluentia tanta dcliciarura ? Ncc enim pares invcniuntur delicia) vel in nobis, quos in civitate Domini laitificat flurai- nis inipetus, qui a vultu gloriae volup- tatis torrente potaraur. Quae est ista , quus de subsole , ubi niliil est nisi labor ctdolor, et afflictio spiritus, ascendit deliciis spiritualibus afflucns? Quidni delicias dixcrira , virginitatis dccus cum munere foecunditatis, humilitatis insigne, distillantcra caritatis favura, miscricordioe viscera , plcnitudincra gratise , praerogativara gloriae singula- ris? Ascendens igitur de deserto Regina mundi, etiam Angelis sanctis , ut canit Ecclcsia, speciosa facta cst et sucnis in deliciissuis. Dcsinant taraen descrti hu- jus mirari dclicias, quia Dominus dodit benignitatera , ct terra nostra dodit fructura suum. Quid mirantur de tcrra deserta Mariam asccnderc deliciis af- flucntem? Mircntur potius paupcrcm Christura de coDlestis regni plcnitudine V. MARI^ SERMO IV. 383 descendcntem. Longc cnim ampliori niiraculo dignura vidctur, Dci Filiuni paulo minusab Angelis rainorari , quam Dei Matrera super Angelos cxaltari. II- lius siquidcra exinanitio, facta cst re- pletio nostra : illius miscria?, niundi dclicia) sunt. Denique cum dives essct , proptcr nos pauper factus cst,ut no3 ejus inopia ditareraur. Sed et crucis ignominia , credcntium facta est gloria. 2, Adhuc autem et ad monuraentura properat Vita nostra , ut quatriduanum reducat a raonuraento : et eum , de quo vobis hodie ( si bene meminit caritas vestra ) sermo dcbetur , Lazarura quae- rit, ut quajratur . et inveniatur a Lazaro. In hoc enira est caritas, non quasi no3 dilcxeriraus Deura, sed quia ipse prior dilexit nos. Age igitur, Domine, quajro quera araas, ut et araantera facias, ct quairentera. Qusere ubi posuerunteum: jacet enira clausus, ligatus, oneratus. Jacet in ergastulo conscicntise, tenelur vinculisdisciplinaj, ct tamquara lapidc supcrposito preraitur et oppriraitur onere pcenitcntia) , raaxinie quod dcsit interira fortis ut raors dilcctio, et cari- tas orania sustinens ; et in his oranibus jam foetet, Domine : quatriduanus cst enira. Credo jara mulforum ingcnia prajvolant, ut intelligant qucra vclim diccre Lazaruni : eura sine dnbio, qui nupcr peccato raortuus fodit sibi pnric- tera, ut vidoat abominationes multas, et malas pravi ct inscrutabilis cordis sui, et juxta Prophctara aliura ingres- sus est in pctram, absconditus fossa huino a facie furoris Domini. 5. Sed quidest, Dominejam foetct , quatriduanus cst enim? ¥orlc enim f(B- torcm istum, ct quatuor dies istos noa continuo quivis intclligat. Ego priniam arbitror tiraoris dicra , qua nirairuni ir- radiante cordibus nostris pcccato mori- raur, et quodam niodo sopclimur in conscicntiis nostris. Secunda( ni fallor) agitur inlaborecertaminis.SoIctnempG intor primordia convcrsionis acrius in- surgcrc tentatio prava? consuctudinis, et vix cxstingui possunt jacula igniia diaboli. Tcrtia niiiilominus doloris osse vidctur : dura rccogitaf quis annos suos in araaritudinc animwsuae, ct ncc tara ZS^ S. BERNAR laborat dcclinando futura, quam prae- terita plangendo deplorat. Miraris quod Iios dixerim dies? Sed tales sepultursc dcbentur , dies nebuloe et caliginis , dies luctus et amaritudinis. Sequitur dies pudoris, non dissimilis tribus : quando jam horribili confusione opcritur anima miseranda, dum nimis considerat quae et quanta deliqucrit, et in oculis cordis tetras versat imagines peccatorum. Ani- inus hujusmodi nihil dissimulat, sed ilijudicat, sed aggravat, sed exaggerat universa: non sibi parcitdurusjudex in semetipsura, Utilis quidem exacerba- tio , et digna miseratione crudelitas , fa- ciie sibi divinam concilians gratiam, dum pro eo mens semulatur etiam con- tra seipsam. Verumtamen,Lazare,veni foras, ne in tanto foetore diutius immo- reris. Caro putida putredini proxima est : et qui confunditur vehementius et tabescit , prope est ut desperet. Propter- ea, Lazare, veniforas. Abyssusabyssum invocat : abyssus luminis et misericor- dise, abyssum miserise et tenebrarum. Major illius bonitas quam iniquitas tua : et ul)i peccatum abundat , superabun- dare gratiam facit. Lazare, inquit, veni foras. Ac si manifestiusdicat : Quousque conscientige tuse caligo te detinet ? Quamdiu in cubilituo gravi corde com- pungeris? Veni foras, procede, respira in lucera miserationum mearum. Hoc cnim est quod in Propheta legisti : /n- frenaho os tuum lauie mea, ne pereas. Evidentius quoque Propheta alius de seipso : Ad meipsum , inquit , anima mea turbata est, propterea ero memor tui. U. Jam vero quid sibi vult quod ait , Tollile lapidem, et post pauca, solvite eum ? Numquid post visitationem gratiae consolantis cessabitagere poenitentiam, quoniam appropinquavit regnum coelo- rum : aut abjiciet disciplinam , si forte irascatur Dominus, et pereat de via justa ? Absit hoc. Tollatur lapis , sed poenitentia maneat, non jam premcns ct onerans, sed vividam et robustam mentem roborans magis atque confir- mans : nimirum cujus cibus sit, qucm antea nesciebat, Domini facere volun- tatem. Sic et disciplina non jam con- stringit liberum , sccundum illud, Jus- Dl ABBATIS tis non est lex posita : scd voluntarlum regit , et dirigit in viam pacis. Super hac Lazari suscitatione manifestius psallit propheta : Non derelinques animam meam in inferno ; quia , ut dixisse me memini secundo hujus festivitatis die, infernus quidam et carcer animae , rea conscientia est. Nec dahis sa,nctum ttium ( non suura ipsius , sed tuura utique , quem ipse sanctificas ) videre corruptio- nem. Corruptione siquidera proxinius erat quatriduanus , qui cceperat jam foe- tere. Prope erat ut penitus dissolvere- tur , et vcniens in profundura malorum contemneret impius ; sed praeventus voce virtutis, et ab ea vivificatus gra- tias agit dicens : Notas mihi fecisti vias vitce, adimplebis me lcetitia cum vultu tuo. Ad ipsius siquidem contemplationera evocasti et eduxisti ab inferno anirnam meam : dum anxiaretur supcr me spi- ritus meus, intuens conscientiae pro- priae faciera nimis abominandam. Cla- 7nant, inquit , voce magna : Lazare,veni foras; magna utique voce, non tam sono clamosa, quam pietate et virtute magnifica. 5. Sedquo devenimus? Numquid noii supra coelos Virginem prosequebamur euntcm? £t ecce cum Lazaro descendi- mus in abyssum. A splendore virtutis ad fcetorem quatriduani proclivis de- currit oratio. Curhoc,nisi quia pon- dere proprio ferebamur ; et trahebat nos materia , tanto uberior utique , quanto familiarior? Fateor imperitian» meani, pusillanimit&tempropriam non abscondo. Non est equidem quod me magis dclectet , sed nec quod terrcat magis , quam de gloria Virginis Matris habcre sermoncra. Ut enira sileam inte- rim ineffabile privilegiura meritorum, et praerogativam penitus singularem, tanto eam devotionis aifectuamplectun- tur, honorant, suscipiunt (utdignum est) universi, ut licet de ca loqui gestiant omnes : tamenquicquid dicitur de indi- cibili, eo ipso quOddicipotuerit,minus gratum sit, minus placeat , minus ac- ceptctur. Quidni minus sapiat, quic- quid de incomprchensibili gloria com- prehenderc potuerit mens humana ? Ecce cnim si in ea laudavero virginila- i IIS ASSUMPTIOJSE B. U;m, mihi muliac virgines post eam vidcntur offerri. Si liuniilitatem prajdi- cavero, invenicntur lorto vel pauci, qui, docente Filio cjus, mites facti sunt, et humiles corde. Si raagnificare voluero misericordiaj ejus mullitudi- nem, sunt aliqui miscricordiie viri , etiam ct mulieres. Unum est, ia quo iiec primam siniilem visa est, nec ha- Lere scqucntem, gaudia mutris liabens cum virginitatis honore. Optimam,in- quit , partein elegit sibi Maria. Op- timam plane : quia bona foccunditas conjugalis, melior autem castitas virgi- nalis: prorsus autem optima est foecun- ditas virginea, seu foecunda virginitas. Mariaj priviiegium est, non dabitur al- teri, quia non auferetur ab ea. Singu- lare est, sed continuo etiam indicibilc invenitur, ut ncmo assequi possit, sic nec eloqui quidem. Quid si et illud ad- jicias, cujus mater? Quai jani poterit lingua, etiamsi angelica sit, dignis ex- tollere laudibus Yirgincm Matrem; ma- trem autem non cujuscumque , sed DeiV Duplex novitas, duplex praeroga- tiva : duplex miraculum , sed digne prorsus aptissimeque conveniens. Ne- que enim filius alius virginem, nec Deum dccuit partusalter. 6. Yerumtamen non hoc tantum, si diligenter attendas, sed caeteras quoque virtutes singulares prorsus invenies in IMaria, quae videbantur esse communes. Quai cnim vcl angelica purifas virgini- tati illi audeat comparari, qua) digna fuit Spiritus sancti sacrarium fieri, et habitaculum Filii DeiV Si rerum pretia de raritate pcnsamus, quaj prima in terris angelicam proposuitducore vitam super omnes cst. Quomodo, inquit,/«c< islud? quoniam virum non cognosco. Im- mobilc propositnm virginilatis, quod nec Angelo filium promittcnte aliqua- tcnus titubavit. Quomodo , inquit , fict ishtdPNeque cnim eo modo,quoficriso- letin cajteris. Virum penitus non cognos- co,nec filii desidcrio, ncc spe prolis. 7. Quanta vero ct quam prctiosa hu- inllitatis virtus cum tanta puritate, cum ' innocentia tanta , cum conscientia pror- sus absquc delicto, immo cmn tanta gratia? plenitudiue? Uude tibi Uumili- 2. V. MARm SERMO IV. 585 tas, et tanta humilitas, o bcata? Digna plane quam respiccrct Dominus, cujus decorem concupisccret Rex, cujus odorc suavissimoab aiterno illo paterni sinusattraherctur accubitu. Vidc enim quam manifestc sibi concinant Virginis nostrae canticum, etnuptiale carmcn : nimirum cujus utcrus,sponsi thalamus fuit. Audi Mariam in Evangelio : ites- pexit , inquit, humilitatem ancillce sua*. Audi camdem in epithalamio : Cum es- set Rex , inquit, in accubitu suo , nardus mea dcdit odorem suum. Nardus quippe herba humilis est, et pectus purgat : ut manifestuiii sit humilitatem nardi nomine designari, cujus odor et decor invencrit gratiam apud Deum, 8. Sileat misericordiam tuam, Virgo beata, si quisest, qui invocatam tc iii necessitatibus suis sibi racmincrit dc- fuisse. Nos quidem servuli tui ca^teris in virtutibus congaudemus tibi,sed in hac potius nobis ipsis. Laudamus virgi- nitatem, hurailitatcm miramur : sed misericordia raiscris sapit dulcius, nii- scricordiam ampleclimur carius, rccor- damur saepius, crebrius invocamus, Hajc est enim quoe totius mundi repa- rationem obtinuit, salutem omnium inipetravit. Constat enim pro universo gencrc. humano fuisse sollicitam, cui dictum est:A"e timeas, Maria, imenisd rjratiam, utique quam quajrebas. Quis ergo misericordiaj tuaj, o benedicta, longitudinem et latitudinem, sublimi- tatcm ct profnndum queat investigare ? Nam longitudo ejus usque in diem no- vissimum invocantibus eam subvenifc universis. Latitudo ejus replet orbeni terrarum, ut tua quoquc raisericordia plena sit omnis terra. Sic et sublimitas cjus civitatis supernx* invonit rcstau- rationem, et profundum cjus sedenti- bus in tenebris et in umbra mortis ob- tinuit redemptioncm. Per tc enini coe- lum repletum, infernus evacuatus est, instaurata; ruinaj c(X)lestis Jcrusalera, cxspectantibus raiseris vita pcrdita da- ta. Sic putcntissinia et piissima caritas ct allectu compatiendi, ct subvcniendi abundat eftectu, icque locuples in utroque. y. Ad hunc igitur fontem sitibunda S86 S. BERNARDI ABBATIS properct anima nostra : ad hiinc mise- ricoidiiK cumulum tota solliciludine miseria nostra recurrat. Ecce jam qui- l)us potuimus Yotis ascendentem te ad Filium deduximus, et prosecuti sumus saltem a longe, Yirgo benedicta. Sit deinceps pietatis tuse ipsam, quam apud Deum gratiam invcnisti, notam facere mundo ; rcis veniam , medelam cegris, pusillis corde robur, afflictis consolationem, periclitantibus adjuto»- rium et liberationem sanctis tuis pre- cibus obtincndo. In bac quoque die solemnitatis et laititiae dulcissimum iVIariae nomen cum laude invocantiLus servulisper te, Regina clemens, gratiae suse muncra largiitur Jcsus Christus Filius tuus Dominus noster, qui est super omnia Deus benedictus in saecula, amen. DOMINICAINFRA OCTAVAM ASSUMPTIONIS BEAT.E VIRGINIS MARIyE. SEBMO. J)e duodecim prcBrogativis B. V, Mariag , ear ver^bis Apocalypsis , Signum magnum apparuil in ccelo , Mulier amictasole, et luna sub pedi- bus ejus , et in capite ejus corona stellarum duodecim. \. Vehementer quidem nobis, di- lectissimi , vir unus et mulier una no- cuere : sed, gratias Dco, pcr unum ni- hilominus virum , et mulicrcm unam omnia restaurantur ; ncc sine magno foenore gratiarum. Neque enim sicut delictum , ita et donum ; sed excedit damni sestimationem bencficii raagnitu- do. Sic nimirum prudentissimus et cle- mentissimus artifex, quod quassatum fueratnon confrcgitjsed utilius omnino refecit , ut videlicet nobis novum forma- \ ret Adam ex veteri , et Evam transfunde- |ret in Mariam. Et quidem sufficcre po- terat Christus ; siquidem et nunc omnis sufficientia nostra ex eo est : sed nobis bonum non erat esse hominem solum. Congruum magis, ut adesset nostrse reparationi sexus uterque , quorum cor- ruptioni neuter defuisset. Fidelisplane et praepotens mediator Dei 6t hominum homo Christus Jcsus, sed divinam in eo reverentur homines majestatem. Absorpta videtur in deitatem humani- tas, non quod mutata sit substantia, sed affectio deificata. Non sola illi can- tatur misericordia , cantatur pariter et judiciura : quia etsi didicit ex his quso passus est compassioncm , ut miscricors fieret , habet tamcn et judiciariam po- testatem. Denique Dcus noster ignis consumens est. Quidni vcrcatur pccca- tor accedcre , ne , quemadmodum fluit cera a facie ignis , sic pereat ipse a facie Dei? 2. Jam itaque nec ipsa mulier bene- dicta in mulieribus videbitur otiosa: invcnietur equidem locus ejus in hac reconciliatione. Opus est enim media- tore ad Mediatorcm istum, ncc altep nobis utilior quam Maria. Crudelis ni- mium mediatrix Eva, per quam scr- pcns antiquus pestifcrum etiam ipsi viro virus-infudit : se*d fidelis Maria, quse salutis antidetum et viris , et mu- lieribus propinavit. Illa enim ministra seductionis, hsec propitiationis : illa suggessitprsevaricationem^ haec inges- sit rcdemptionem. Quid ad Mariam ac- cedere trcpidet humana fragilitas? Nihil austerum in ea,nihil terribile: tota suavis est, omnibus offerens lac et lanam. Revolve diligentius evangclicaa historioe seriem universam : et si quid forte incrcpatorium, si quid durum, si quod denique signum vel tenuis indi- gnationis occurrerit in Maria, de caetero suspcctam habeas, et accedere verea ris. Quod si ( ut vcre sunt) plena ma- gis omnia pietatis et gratiae, plena mansuetudinis et misericordiae , quse DOMINICAINP. OCT. ASSUMPT. B. MAIMJE SERMO. 387 aJ campertinent iuvencris; agc gratias I pcrnianet. Jurc ergo Maria sole pcrhi- ei,quitalcni tibi mcdiatricein bcnig- jiissima miscratione providit, in qua iiiliirpossit esse suspectum. Denique omnibus omnia facta est, sapicntibus et insipientibus copiosissima caritate debitriccm sc fecit. Omnibus misericor- diae sinum aperit, ut dc plcnitudine ojus accipiant univcrsi, captivus re- dcmptioncm, aegcr curationem, tristis consolationem , pcccator veniam , justus gratiam, Angclus la^titiam; denljue tota Trinitas gloriam, Filii persona car- nis humanaj substantiam , ut non sit qui sc abscondat a calorc cjus. 5. Putasne ipsa est sole amicta mu- licr? Esto siquidcm, ut de prasenti Ecclesia id intclligendum propheticse visionis series ipsa demonstret; sed id plane non inconvenientcr Mariae vidc- tur attribucndum. Nimirum ca cst, quae Tclut altcrum soleminduit sibi. Quem- admodum cnira ille super bonos et malos indifforcntcr oritur, sic ipsa quo- que praeterita noji discutit mcrita ; scd omnibus scse cxorabilcm, omnibus cle- inentissimam praibct, omnium dcnique necessitatcs amplissimo quodara mise- ratur affectu. Nam et defcctus omnis sub ea : et quicquid fragilitatis seu cor- ruptionis est, cxcellcntissima quadam subiiraitatc prai ceeteris omnibus exce- dit et supcrgreditur creaturis, ut mc- rijo sub pedibus cjus luna esse dicatur. Alioquin nihil magnum dixisse vidcbi- mur, ut sit lunaista sub pedibus cjus, quamsuper omnes Angelorum choros, Supcr Cherubin quoque ct Scraphin cxaltatam ncfas est dubitarc. Solet au- tem luna non modo dcfcctum corrup- tionis,sed et stultiliam mcntis, non- numquam vcro ct Ecclcsiam hujus tcm- poris dcsignare; illam quidem proptcr mutabilitatcm, hanc sanc proptcr sus- ceptuni aliunde splendorem. Utraque vero (ut ita dixcrim) luna sub IMarise pedibus congruc satis ponitur, alio ta- mcn atque alio modo. Siquidem shiltus ut luna mutatar ; sapiens autcm permanct ut sol. In solc nimirum ct fcrvor, ct splendor stabilis; in luna solus splcn- dor, atquc is omnino mutabilis ct in- cerlus,qm nuraquam in codcm statu' betur amicta , quM profundissimam di- vinaj sapientiaj, ultra quam crcdi valeat» penctravit abyssum : ut quantum sino personali unione crcatura) conditio pa- titur, luci iili inaccessibili vidcatur immcrsa. Illo nimirum igne Prophctoe labia purgantur , illo ignc Scraphin accenduntur. Longe vero alitcr Maria mcruit, non vclut sumniatim tangi.scd operiri magis undique , ct circunifundi , ct tamquara ipso igne concludi. Candi- dissiraus sane , sed etcalidissiraus hujus raulieris ainlctus : cujus oninia tam cx- cellentcr irradiata noscuntur, ut nihil in ea , non dico tcncbrosum , sed ne sub- obscurum saltem , vel minus lucidum , sed ne tepidum quidcm aliquid , aut non ferventissimura, liceat suspicari. 4. Insipicntia vero omnis longe sub pedibus ejus cst, ut pcnitus absit hajc ab insipientium mulierum numero, ct collcgio virginum fatuarum. Immo vero et unicus ille stultus, et totius stultitiffi princeps , qui vcre mutatus ut luna, sapicntiam perdidit in decore suo, sub Marioe pedibus conculcatus et contritus, miseram patitur servitutem. Nimirum ipsa est quondara a Dco pro- missa mulicr, serpcntis antiqui caput virtutis pede contritura ; cujus plane calcanco in multis vcrsutiis insidiatus cst, sed sine causa. Sola enim contrivifc universara ha^reticam pravitatera. Alius non de substantia carnis suae Christum edidisse dogmatizabat ; alius parvulum non pcperisse , sed reperisse sibilabat : alius, vel post partura,viro cognitam blasphcmabat ; alius Dei Matrem audire non suslincns, magnum illud nomcn Thcotocos impiissime suggillabat. Sed contriti sunt insidiatores , conculcati supplantatorcs, confutati dcrogatores, et bcatam cara dicunt omnes generationes. Denique ct continuo pcr Ilcrodcm dra- co insidiatus est parienti,ut nascen- tcm cxcipicns filiuni devoraret, quod inimicitia} cssent intcr scracn raulicris ct draconis. 5. Jani si Ecclesia lunjc magis intel- ligcnda videtur vocabulo, quod vidc- licct non cx se splcndcat , scd ab co (jui dicit, Sine me nihit potcstis facere : ha- 2j. 388 S. BERNAR bes mediatricem , quam tibi paulo ante comraendavimus, CYidenter exprcs- sam. Mulier, inquit, amida sole, et lu- na sub 'pedihus ejus. Amplectamur Mariae vestigia, Fratres mei, et devotissima supplicatione beatis illius pedibus pro- volvamur. Teneamus eam,nec dimit- tamus donec benedixerit nobis : potens est enim. Nempc vellus est medium inter rorem et aream , mulier inter so- lem et lunam, Maria inter Christum et Ecclesiam constituta. Sed forte mira- ris non tam vellus opertum rore , quam amictam sole mulierem. Magna siqui- dem familiariias j sed mira omnino vi- cinitas solis et mulieris. Quomodo enim in tam vehementi fervore tam fragilis natura subsistit? Merito quidem admi- raris, Moyses sancte, et curiosius de- sideras intueri. Verumtamen solve cal- ceamenta de pedibustuis, et involucra pone carnalium cogitationum , si acce- dere concupiscis. Fado , inquit , el vi- debo visionem hanc magnam. 3Iagna plane visio , rubus ardens sine combus- tione ; magnum signum , mulier illGesa manens amicta sole. Non est rubi natu- ra, opertura undique flammis, manere nihilominus incombustum : non mu- lieris potentia , ut sustineat solis amic- tum. Non est virtutis humanae, sednec angelicae quidem : sublimior qusedam necessaria est. Spiritus sanctus , inquit, superveniet in te. Et tamquam respon- deret illa, Quoniam spiritus est Deus, ct Deus noster ignis consumens est; Virtus, ait, non mea, non tua, sed M- tissimi obumbrabit tibi. Nihil itaque mirum, si sub tali obumbraculo talis ctiam a muliere sustineatur amiclus. 6.Mulier, inquit, atnicta sole. Plane amicta lumine taraquara vestiraento. Non percipit forte carnalis : nirairura spirituale est, stultitia illi videtur. Non sic videbatur Apostolo, qui dicebat : Induimini Dominum Jesum Cliristum. Quam familiaris ei facta es Domina ! quam proxima, immo quam intima fieri meruisti , quantam invenisti gra- tiam apud eum! In te manet, et tu in eo : et vestis eum, et vestiris ab eo. Vestis eum substantia carnis, et vestit ille te gloria suaj majestatis. Vestis so- DI ABBATIS lem nube, et sole ipsa vestiris. Novura cnim fecit Dominus super terram, ut mulier circumdaret virum , nec alium quam Christum , de quo dicitur : Ecce vir, Oriens nomen ejus. Novum quoque fecit in ccelo, ut mulier sole appareret amicta. Denique et coronavit eum,ct vicissim ab eo meruit coronari. Egredi- mini filise Sion, et videte regem Salo- monem in diademate, quo coronavit eum mater sua. Verum hoc alias. In- terim sane ingredimini magis, etvidete Reginam in diademate , quo coronavit eani Filius suus. 7. In capite, inquit, ejus corona stel" larum duodccim. Dignum plane stcllis coronari caput, quod et ipsis longe cla- rius micans , ornet eas potius quam or- netur ab eis. Quidui coronent sidera quam Sol vestit?Sicut dies verni, ait, circuradabant eam flores rosarum, et lilia convallium. Nimirura Iseva sponsi sub capite ejus , et jam dextera illius amplexatur eara. Quis illas sestimet gemraas? Quis stellas nominet , quibus Marise rcgiura diadema compactum est? Suprahominem est coronse hujus ratio- neni exponere, indicare compositio- nem. Nos tamen pro modulo nostrse exiguitatis, abstinentes a periculoso scrutinio secretorum, non incongrue forsilan duodecira stellas istas, duode- cim praerogativas gratiarum intelligere videamur, quibus Maria singulariter adornatur. Siquidem invenire est iu Alaria prajrdgativas coeli, praerogativas carnis, prajrogatiVas * cordis : et si fuerit ternarius iste per quaternarium multiplicatus, habemus forte stellas duodecim , quibus Reginoe nostrse dia- dema praefulgeat universis. Mihi sane singularis rutilat fulgor , primo quidem in Marise generatione , secundo iu an- gelica salutatione, tertio in Spiritus superveutione , quarto in Filii Dei iuenarrabili couceptione. Sic et in his quoque sidereura plane irradiat decus , quod virginitatis primiceria , quod sino corruptione foecuuda, quod sine gra- vamine gravida, quod sine dolore puerpera. Nihilominus etiam speciali quodam splendore in Maria corus- cant mansuetudo pudoris, devotio hu« DOMINICA INF. OCT. AS milltatis, magnaniinitas credulitatis, in;irtyrium cordis. Vestrae quidem se- dulitatis erit singula quacque diligen- tius intueri. Nos interim satisfecisse videl)imur, si Lrevitcr ca potuerimus demonstrare. 8. Quid ergo sidereum micat in gcne- rationc Maria) ? Plane quod cx regibus orta, quod ex semine Abraha), quod gencrosa ex stirpe David. Si id parum videtur, adde quod generationi ilii ob singulare privilegium sanctitatis divi- iiitus noscitur esse concessa ; quod longe ante eisdem Patribus coelitus repro- missa ; quod mysticis prsefigurata mira- culis; quod oraculis praenuntiata pro- pheticis. Ilanc enim sacerdotalis virga, dum sine radice floruit; hanc Gedeonis vellus, dum in medio sicce arese ma- duit; lianc in Ezechielis visione oricn- talis porta, quai nulli umquam patuit, prajsignabat. Hanc denique prce CKteris Isaias nunc virgam de radice Jesse ori- turam promittebat; nunc evidentius virginem parituram. Merito signum hoc magnum in coelo apparuisse scribitur, quod tanto ante de caMo noscitur fuisse promissum. Dominus ait: /pse dabitvohis signum. Ecce virgo concipiet. Magnura profccto signum dcdit, quia et magnus ipse qui dedit. Hujus ergo proerogativa? fulgor quorum non vehemcnter rever- Lerat aciem oculorum? Jam in eo quod t:im reverenter atque officiosissimc ab Arcliangelo salutata est, ut jam tunc in rcgali solio supra omnes ccrlestium or- dines legionum exaltatam ccrnere vide- retur, ct paulo niinus adoraturus femi- nam, qui solebat ab hominibus hac- tonus ajquanimiter adorari , exccllcntis- t'mum nobis Viri;inis nostrso meritum, ♦>t singularis gratia commendatur. 9. Nihilominus fulgct etiam novus i\lc conceptionis modus, ut non in ini- quitate, quemadmodum ca?tera3 omnes, sed supcrveniente Spiritu sancto, sola, et de sola sanctificatione Maria conci- pcret. Nam quod verum Deum , et Dei Filium genuit, ut idem ipse Dei atque hoininis filius, unus omnino Deus et homo prodiret cx Maria, abyssus est luminis : ncc facilc dixcrim, «luod vel angelicus oculus ad hujus fulgoris ve- SUMPT. B. MARIiE SERMO. 389 hemcntiara non caliget. De caetero sano et virginitatem carnis et propositum virginitatis, maxime et ipsius quoque propositi novitas evidenter illustrat : quod videlicet in libertate spirituslegis Mosaica; decreta transscendens, illiba- tam Deo corporis simul et spiritus sanc- timoniara vovit. Probat enim propositi inviolabile fundamentum, quod tam constantcr promitlenti filium Angelo respondit : Quomodo fiel istud ? quoniain viruni non cognosco. Forte cnim prop- terea prirao turbata est in serraone ejus, et cogitabat qualis esset ista salu- tatio, quod benedictara sese audisset in mulieribus, quoe nirairura benedici in virginibus scmper optabat. Et extunc (juidera cogitabat qualis esset ista salu- tatio, quod jara videretur esse su- specta. IJbi vero in promissionc filii ma- nifestura virginitatis periculura videba- Uir, non potuit ultra dissimulare quin dicerct : Quomodo fel istud? quoniam riyum iion cognosco. IMerito proinde et illara meruit benedictionem, ct hanc nonamisit;ut longe gloriosior fiat et virginitas ex foecunditate , et ex virgi- iiitate foccunditas, ac mutuis sese radiis illustrare ha3C duo sidera videantur. Magnum cnim est virginem esse : sed virginem raatrem esse, longe araplius per omnem modum. Jure etiam illud molestissimuni ta^dium, quo reliqua; omnes gravida) raulieres laborare nos- cuntur, sola non sensit, qua? sola sine libidinosa voluptale concepit. Unde ct in ipso sua; conceptionis initio, quando potissiraura ca;tera3 mulieres miserabi- lius affliguntur, Maria tota alacritato montana conscendit, ut Elizabcth mi nistraret. Sed ct ascenditBethleem im. minente jnra partu, portans pretiosissi- mum illud depositura , portans om« leve, portans a quo portabatur. Sic el in partu quam lucidum est quod nova exsultatione novam edidit prolem, sola inter muliercs a communi maledicto et dolore parturientium aliena. Si rerum pretia de raritate pensamus, nihil his potest rarius inveniri. Siquidem in om- nibus istis nec primam similcni visa ost, ncc haherc sequenteni. E quibus U03 , si ca fidelitcr intucmur , sine dubio r>90 S. BERNARD juhniralioncm concipimus, sed vene- rationem, sed devotionem, sed conso- Jalionem. 40. Caeterum quse restant adhuc, et jmitationem requirunt. Non cst nobis ante ortum tam multifarie multisque modis promitti divinitus, coslitus praj- nunliari : sed nec ab archangelo Ga- briele tam novse salutationis obsequiis honorari. Minus autemcaetera duo com- inunicat nobis : plane secretum suum sibi. Sola enim est, de qua dicitur : i^iiod in ea natum esl^ de Spiritu sancto cst; sola cui dicitur, Quod ex te nasce- iur Sanctum, vocabilur Filius Dsi, Olle- •rantur regi virgines , sed post eam : nam primatum sola vindicat sibi. Multo magis autem sola sine corruptione con- cepit, sine gravamine tulit, sine dolore filium parturivit. Itaque nibil borum a nobis exigitur : sed exigitur plane non- 3iihil. Numquid enim, si defuerit nobis otiam mansuetudo pudoris , si humilitas cordis, si magnanimitas fidei, si com- passio nientis, negligentiam nostram munerum singularitas excusabit ? Gra- tissima sane gemma in diademate , mi- cans in capite stella, rubor in facie homi- nis verecundi. An vero quis putat, quod Iiac caruerit gratia , quse gratia plena fuit ? Pudibunda fuit Maria : ex Evan- gelio id probamus. Ubi enim aliquando loquax , ubi praesumptuosa fuisse vide- tur?Foris stabat quaerens loqui Filio, iiec materna auctoritate aut sermonem interrupit, aut liabitationem irrupit, in qua Filius loquebatur. In omni denique •(extu quatuor Evangeliorum (si bene inominimus ) non nisi quater Maria lo- monia, ineffabili sese mansuetudinc inclinabat. Obsecro vos, filioli, amula- inini hanc virtutem, si Mariam diligitis : si contenditis ei placere, a^mulamini modestiam ejus. ]N[Hil enim tam ido- neum homini, niliil tam congruum Chrisliano , maximcque monachum nihil adeo decet, 12. Etquidem manifesta salis in Yir- gine ex hac ipsa mansuetudine virlus liumilitatis clucet. INimirum collacta- nea3 sunt humilitas et mansuetudo, in eo confoederatBe germanias, qui dice- bat : Discile a me, quia milis sum et hu- milis corde. Sicut enim mater praisump- tionis elatio, sic mansuetudo vera nonnisi ex vera liumilitate procedit. Nec in sola tamen Mariaj taciturnitate commendatur humilitas, scd eviden- tius resonat in sermone. Audierat, Quod ex te nascelur Suiiclam, vocahi- tur Filius Dei : et niliil aliud, quam ancillam cjus se esse rcspondit. Inde ventum est ad Elizabeth, et coutinuo Virginis gloria singularis eidem per Spiritum revelatur. Denique et mira- Latur personam venienlis, dicens : Vnde Iioc mHii, ut veniat Matcr Domini meiad me ? Commendabat et vocem sa- lutantis, adjiciens : Vt facla cst vox ialulationis tucc in auribus mciSjCxsul- ia92 S. BERNAKD cui conti^adicdur : ei tuam ipsius anlmam ( ad Mariara autem dicebat ) jjerirans;'- hit gladius. Vere tuam , o beata Olater , animam gladius pertransivit. Alioquin non nisi eam pcrtransicns, carnom Filii tui penetraret. Et quidcm posteaquam cmisit spiritum tuus ille Jesus, (om- liium quidem, scd specialiter tuus : ) ipsius plane non attigit animam crude- lis lancea, quoe ipsius (nec mortuo parcens, cui nocere non posset ) aperuit latus, sed tuam utique animam per- transivit. Ipsius nimirum anima jam ibi jion erat : sed tua plane inde nequibat avelli. Tuam ergo pertransivit animam Tis doloris , ut plusquam martyrem non immerito prsedicemus, in qua nimirum corporese sensum passionis excesserit compassionis aifectus. ■13. An non tibi plusquam gladius fiiit sermo ille, revera pertransiens ani- anam, et pertingens usque ad divisio- jiem animae et spiritus : Mulier , Eccc fdius tuus ? 0 commutationem ! Johan- aies tibi pro Jesu traditur, servus pro Bomino, discipulus pro 3Iagistro; filius Zebedaei pro Filio Dei, bomo purus pro Deo vero ! Quomodo non tuam aifectuo- sissimam animam pertransiret haec au- ditio, quando et nostra, licet saxea, Jicet ferrea pectora sola recordatio scin- dit ? Non miremini , Fratres, quod Maria xnartyr in anima fuisse dicatur. 3Iiretur, qui non meminerit se audisse Paulum inter maxima gentium crimina memo- I ABBATIS rantem, quod sine affectiono luissent. Longe id fuit a ]>Iariae viscerihus, longo id sit etiara a servulis ejus. Sed forte quis dicat : Numquid non eum praescie- rat moriturum? Et indubitanter. Nura- quid nonsperabat continuo resurrectu- rum ? Et fidenter. Super haec doluit crucifixum? Et vehementer. Alioquin quisnamtu, frater, aut unde tibi haec sapientia , ut mireris plus Mariam com- patientem, quam Mariai filium patien- tem? Ille etiam mori corpore potuit, ista commori corde non potuit ? Fecit iiludcaritas, qua majorem nemo lia- buit : fecit et hoc caritas , cui post illam similis altera non fuit. Jam te , Mater misericordise, pcr ipsum sincerissimae tu38 mentis affectum, tuis jacens pro- voluta pedibus Luna, mediatricem sibl apud Solem justitiae constitutam devotis supplicationibus interpellat : ut in lu- mine tuo videat lumen , et Solis gra- tiam tuo mereatur obtentu , quam vere amavit prae omnibus, et ornavit, stola gloriss induens, et coronam pulcritudi- nis ponens in capite tuo. Plena es gra- tiarum, plena rore coelesti, innixa super dilectum , deliciis affluens. Ciba hodie pauperes tuos , Domina ; ipsi quo- que catclli de micis edant, nec puero Abrahai tantum, sed et camelis potum tribuas de supereffluenti hydria tua : quia tu vere puella es praeelccta etprae- parata Altissimi Filio , qui est super omniaDeusbenedictus insaecula, amen. IN NATIVITATE B. V. MARI^. SER3IO. De aqu£e-ductu. 4. FcecunDt?: Virginis amplectitur coelum praesentiam, terra ihemoriam veneratur. Sic nimirum totius honi illic cxhibitio, hic recordatio invenitur : ibi satietas, hic tenuis quaedam libatio primitiarum : ibi res, et hic nomen. /)omjne, inquit, nomen tuum in octernum, et memoriale tuum in generatione et gene- rafionm. Generatio et generatio, non Angclorum profecto, sed hominura est. Yis scire quia nomen et memoriale ejus in nobis est , praesentia in excelso ? Sic orabitis, inqxiit : Pater noster qui es in coelis, sanctificetur nomen tuum. Fidelis oratio, cujus ipsa priraordia et divinae adoptionis, et terrena3 peregrinationis admoneant : ut hoc scientes, quod quamdiu non sumus in ccelo, peregri- naraur a Domino, geraaraus intra nos- IN NATIVITATE D molipsos, adoptioncm liliorum exspec- tantos, proesentiam utique Patris. Sig- nanter proinde et de Cliristo Proplieta loquitur, dicens : Spirilus anle faciem nosti'am Christus Domimis ; in umbra ejus tuWemus intcr cjcntcs. Nam intcr coelestes quidem beatitudincs non in umbra vi- vitur, sed potius in splendore. Jn splen- doribus sanctorum, inquit, ex utero ante luciferum (jcnui le. Yerum id (|uidcm Pater. 2. At 3Iater sane eumdcm ipsum in splcndore non genuit , sed in umbra , nonnisi oa tamen, qua obumbravit Al- tissimus. IMcritoproinde canit Ecclcsia, non illa quidem Ecclesia Sanctorum, quae in cxcclsis et in splcndore est, sed quae intcrim peregrinatur in terris : Sub umbra ejus quem dcsidera<,cram sedi, ct fructus cjus duJcis guttu7'i mco. Lucem quippc meridianam, ubi pascit spon- sus, sibi peticrat indicari : sed repressa est,ct proplenitudineluminisumbram, pro satietatc interim gustum reccpit. Denique non ait,Sub umbra cjusquam desideraveram, sed, Sub umbra ejus quem desideraveram sedi. Neque enim ipsius cxpetierat umbram, sed ipsum profecto mcridiem, lumcn plenum de lumine pleno. El fruclus cjus, ait, dul- cis gutturi meo : 3iC si dicat, guslui meo. Usquequo non parcis mihi, nec dimittis me, ut glutiam salivam meam ? Quous- que manet illa sententia, Gusfate, cl videte quoniam suavis cst Dominus ? Et quidem suavis gustui, ct dulcis gutturi, ut merito etiam super hoc sponsa pro- ruperit in vocem graiiarum actionis ct laudis. 3. Scd quando dicetur : Comedite amici ,et biliite , ct inebriamini carissimi? Justi cpulentur , ait Propheta , scd in conspectu Dei , utique non in umbra. Et de sciuso : Satiabor , ait, cum apparue- ril gloria tua. Sed et Dominus ad Apo- stolos ait : Fos cstis quipcrmansistis me- cum in tenlationiljus meis; ct ego dispono Tobis, sicut disposuit mihi Paier mcus regnum , ut edatis et bibatis super men- sam meam. Sed ubi ? in regno meo , in- quit. Beatus plane qui manducabit pa- ncm in rogno Dci. Sanctificctur itaque Jion;'jn tuum , pcr quod utcumque inte- . MAni^ SERMO. ^95 rim in nobis cs, Domme, pCf fidctli in cordibus habitans , quoniam nomcn luum jam invocatum cst supor nos. Adveniat regnum tuum. Veniat utiquc quod perfcctura ost, et evacuetur quod est ex parte. Ilabetis, ait Apostolus, fructum vestrum in sanctificationem , fi- nem vero vitam oefernam. Vita aeterna , fons indeficicns , qui universam irrigat superficicm paradisi. Ncc modo irrigat, sed inebriat, fons hortorum , puteus aquarum vivcntium, quae fluunt im- petu de Libano : et fluminis impetus Isetificat civitatem Dei. Quis vero fons vitse, nisi Christus Dominus ? Cum Christus, inquit, apparuerit vita vestra, tunc et vos apparebitis cumipso in gloria, Sane ipsa sese plenitudo exinanivit, ut fioret nobisjustitia, ct sanctificatio, et remissio ; nccdum apparens vita, aut gloria,aut beatitudo. Derivatus est fons usque ad nos , in plateis derivatse sunt aqua3, licct non bil)at alienus cx eis. Dcsccndit per aquoe-ductum vona illa coelestis, non tamen fontis exhibens copiam, sed stillicidia gratiffi arentibus cordibus nostri infundens ,aliis quidem plus, aliis minus. Plenus equidem aquae- ductus, ut accipiant caeteri de plonitu- dine , sed non plenitudinem ipsam. 4. Advertistis jam, ni fallor, quem velim dicere aquae-ductum , qui pleni- tudincm fontis ipsius de corde Patris excipions, nobis edidit illum, si non prout cst, saltem prout capere potera- mus. Nostis enim cui dictum sit : Ave gralia plena. An vero inveniri potuisse miramur, unde talis ac tantus fieret aquae-ductus, cujus nirairum summitas, instar profecto scalaj illius quam vidit Patriarcha Jacob , coclos tangorot, immo et transscenderot c(e1os, et vividissi- mum istum aquarum , qua? super coslos sunt, posset attingere fontem ? Miraba- tur et Salomon , et velut desperanti si- milis aiebat : Mulierem forfem quis jnre- niet ? Nimirumproptorca tanto tempore humano generi fluenta gratige defue- runt, quod necdum intercederet is, de quo loquimur, tam desiderabilis aqua&- ductus. Nec mirabere diutius exspec- taturn , si recordaris , quot annis Noc , vir justusjiu arcaB fabrica laborarit, iq 594 S. BERNARDI ABBATIS , id est octa animae, salvsej est;elicieturfortc,sifortiuspremimas qua paucaa facfae sunt, idque satis ad modicum tempus. 5. Sed quomodo noster liic aquae- ductus fonlem illum attigit tara subli- raem ? Quomodo putas , nisi vehemen- tia desiderii, nisi fervore devotionis, nisi puritate orationis ? sicut scriptum est : Oratio jnsli penetrat coelos, Etquis justus, si non Maria justa , de qua Sol justitise ortus est noLis ? Quomodo ergo illa inaccessamattigit majestatem, nisi pulsando , petendo , quserendo ? Deni- que et quod quserebat invenit , cui dic- tura est : Iiwenisti gratiam apud Deum, Quid ? Plena est gratia , et gratiara ad- huc invenit ? Digna prorsus invenire quod quserit , cui propria non sufficit plenitudo , nec suo potestesse contenta Lono : sed, quemadmodum scriptum est, Qui bibit me, adduc sitiet ; petit su- pereffluentiam ad salutem uni versitatis. Spiritus sandus , ait , superveniet in te, et pretiosum illud balsamura tanla tibi copia jtantaque plenitudine influet, ut copiosissirae effluat circuraquaque. Ita est : jam sentimus , jam exhilarantur facies nostrae in oleo. Jara claraamus : Oleum efjfusum nomen tuum , et merao- riale tuum in generatione et generatio- nera. Verura id quidera non in vanura : et si oleura effunditur, sed non perit. Propterea siquidera et adolescentulse, parvulae scilicet anirase, sponsura dili- gunt, idque non parum; et unguentura descendens de capite , non raodo barba, sed et ipsa vestimenti ora suscepit. 6. Intuere, o horao, consilium Dei , agnosce consiliura Sapicntiae, consilium pielatis. Coelesti rorc aream rigaturus, totura vellus prius infudit : redemptu- rus humanum gcnus, pretium univer- sum contulit in Mariam. Ut quid hoc ? Forte ut cxcusaretur Eva pcr filiara , et qucrela viri adversus ferainara deinceps sopiretur. Ne dixeris ultra, o Adara, Mulier quam dedisfi miki, dedit milii de ligno vetilo : dic potius , Mulier quara dedisti mihi , me cibavit fructu bene- dicto. Piissiraura sane consiliura; sed latet forsitan aliud, nec totumhoc est. Verum id quidem , sed parum est ( ni fallor) desideriisvestris. Dulcedo lactis j et pinguedo butyri. Altius ergo intuea- mini , quanto devotionis afl"ectu a nobis eam voluerit lionorari , qui totius boni plenitudinem posuit in^Maria : ut proinde siquid spei in nobis est, si quid gratiae, si quid salatis,ab ea novcriraus redun- (lare, quae ascendit deliciis affluens. Ilortus plane deliciarura , quem non inodo afflaverit veniens, sed et perfla- verit superveniens auster ille divinus, ut undique fluant et effluant aromata ojus, charismata scilicet gratiarura. ToUe corpus hoc solare,quod illuminat mundum : ubi dies ? Tolle Mariam, hanc maris stellam , maris utique magni et spatiosi : quid nisi caligo involvens, et umbra mortis, ac densissimse tenebrae relinquuntur ? • 7. Totis crgo medullis cordium , totis praecordiorura affectibus, et votis om- uibus Mariam hanc vcnereraur : quia sic est voluntas cjus , qui totum nos ha- bere voluit per Mariara. Haec, inquam, voluntas ejus est, sed pro nobis. Inom- nibus siquidem et per orania providens miseris, trepidationeranostram solatur, fidem excitat, spem roborat, diffiden- tiara abigit , erigit pusillanimitatem. Ad Patrem verebaris accedere , solo au- ditu territus, ad folia fugiebas : Jesum tibi dedit raediatorem. Quid non apud talem Patrem Filius talis obtineat ? Exaudietur utique pro reverentia sua : Pater enim diligit Filium. An vero tre- pidas et ad ipsum ? Frater tuus est et caro tua, tentatus- per omnia absque peccato, ut misericors fieret. Hunc tibi fratrera Maria dedit, Sed forsitan et in ipso majestatera vereare divinara, quod licet factus sit horao, manserit tamen Deus. Advocatura habere vis et ad ip- sum ? Ad Mariam recurre. Pura siqui- dem humanitas in Maria, non modo pura ab omni contaminationc, sed et pura singularitate naturae. Nec dubius dixerim, exaudietur et ipsa pro reve- rentia sua. Exaudiet utique Matrem Filius,et cxaudietFilium Pater.Filioli, haec peccatorum scala, haec raea ma- xima fiducia est, haec tota ratio spei meae. Quid enira ? Potestne Filius aut repellere , aut sustinere repulsam ; nou IN NATIVITATE K audirc, aiit non audiri Filius potost ? Ncutrum plane. Imenisti , aii Angelus, graliainapud Dcum. Fcliciter. Scinper hanc invciiict gratiain, et sola cst gralia qua cgcinus. Pfudcns Virgo non sa- picntiam, sicut Salomon, non divilias, non honores, non potenliam, sed gra- tiam rcquirebai. Nimirum sola est gra- tia, qua salvaniur. 8. Quid nos alia concupiscimus,Fra- tres? QuKramus graliam, ct perMariam quairamus : quia quod quaerit, invenit, ct frustrari non potcst. Qux^ramus gra- tiam,sed gratiam apud Deum : nam apud liomines gratia fallax. Quffirant alii merilum, nos invcnirc gratiam stu- deamus. Quid cnim ? Num gratia) est quod hic sumus ? Profecto misericordifie Domini est, quodnon sumvs consumpli nos. Qui nos? Nosperjuri ,nos adulteri, nos homicida3, nos raptores, purga- menta utique mundi hujus. Consulite conscientiasvestras, Fratres, et videte, quia ubi abundavit delictum , supcr- abundat et gratia. Maria non prajtcndil merilum , sed gratiam quaerit. Denique usque adeo fidit gratia^, et non altum sapit, ut salutalionemangelicamverea- tur. Hhwia , inquit, cogitabat qaaliscsscl ista saJutatio. TViniirum sese salutatione angelica reputabat indignam. Et forsi- tan taliameditabatur : Undc hoc mihi, ut veniat Angetus Domini mei ad me ? IVe timeas Maria, nc mireris Angelum venientem : et major Angelo vcnit. Ne mireris Angelum Domini : et Dominus Angeli tecum. Postremo quidni videas Angelum, cuin jam angclice vivas ? Quidni visitet Angclus vita) sociam ? Quidni salutet civcm Sanctorum, ct domesticam Dei?AngeIica plane vita virginitas : et qui non nubcnt,ncquc nubentur, erunt sicut Angeli Dei. 9. Yidcsne quod et hoc nihilominus modo aquaiductus noster ascendit ad MARIvTi SERMO. 593 vaUle , sed nihilominus integcrrimus manet. Ilortusconclusus, fons signatus, templum Domini, sacrariuin Spiritus sancti. Nec enim cst fatua virgo, cui non modo oleum cst, sed olei plenitudo in vase recondita. Ascensiones in cordo suo disposuit, conversationc pariter ( siculi jam diximus) etoratione ascen- dens. Dcnique abiit in montana cum festinatione , et salutavit Elisabcth, et in ministerio ejus erat quasi mensibus tribus ,ut jam tunc posset dicere matri Mater , quod tanto post filio dixit Filius : Sine modo, sic cnim dccet nos implcrc omncm justitihm. Plane montana con- scendcns, cujus justitia sicut montes Dei. Tertius enim hic ascensus Yirginis fuit, ut funiculus triplex difficilerum- pcretur. Fervebat siquidem in quae- renda gratiacaritas, splcndebatin carnc virginitas, humilitas in obsequio emi- nebat. Etenim si omnis qui se humiliat exaltabitur, quid hac humilitate subli- mius ? Yenissc cam mirabatur Elisa- beth, et dicebat : Unde hoc mihi, utve^ niat Mater Domini mci ad me ? Sed jara magis mirctur , quod instar utique Filii et ipsa non ministrari venerit, sed mi- nistrare. Meritoproindc Cantor ille di- vinus in ipsius admiratione prfficinens, aiebat : Qu(^ cst ista quce ascendit sicut aurora consurgcns, pulcra ut luna, electa ul sol , terribilis ut castrorum acics ordi- nata ? Ascendit plane supra humanum gcnus, asccndit usque ad Angelos, sed et ipsos quoque transsccndit, etcoe- leslem omnera supcrgreditur creatu- ram. Nimirura supra Angelos hauriat necesse cst , quara refundat hominibus aquam vivam. iO. Quomodo , inquit, fict isfud ? quo- niam virum non cognosco. Yerc sancta corpore et spiritu, el intcgrilatem car- nis habcns, ct propositum intcgritatis. Respondcns autem Angclus , dixit : Spi' fontem , nec sola jam oratione coclos ritus sanclus supervcniet in tc,ctvirlnsJl- penetrat, scd etiam incorruptione,qua3 proximum Deo facit, sicut Sapiens ait? Eratenimvirgosancta corporeet spiritu cui spccialitcressetdicere : Conversatio noslrain ccelis est. Sancta, in(juam, cor- porcctspiritu,ncquidforsitansupcrhoc tissimi obumbrabit tibi. Nc me intcrro- gaveris , inquit : supra me est , ct non potcro ad illud. Spiritus sanctus, non angelicus , supcrveniet in te ; ct virtus Altissimi obumbrabit tibi, non cgo. No steteris vel intra Angelos Virgo sancta: duhitcs aquK-ductu. Subliiuis cciuidcm ^ sublimius aliquid tuo sibi ininisterio "96 S. BERNA propmandum terra silienspraestolatur. Paululum cum pertransieris cos , inve- nies quem diligit anima tua. Paululum, inquam : non quia non incomparabiliter superemineat, sed quod intcr eum et ipsos medium niliil invenias. Transi ergo Virtutes et Dominationes, Cheru- bin quoque et Seraphin, ut ad eum per- venias, dc quo vociferantur ad invi- cem : Sanctus , sanctus , sanctus Domi- nus Deus Sahaolh. Quod enim ex te nas- cetur Sanatum , vocahitur Filius Dei. Fons sapientia?, Verbum Patris in excelsis. Hoc Verbum mediante te caro fiet : ut qui dicit , Ego in Patre , et Pater in me, dicat nihilominus , quia ego a Deo }iro- cessi et veni. In principio , inqmt , erat Verhum. Jam scatet fons : sed interim tantum in semetipso. Denique et Ver- hum crat apud Deum , lucem profccto Iiabitans inaccessibilem; etdiccbatDo- minus ab initio : Ego cogilo cogitationes jmcis , et non afflictionis. Sed penes te est cogitatio tua, et quid cogites, nos ne- scimus. Quis enim cognoverat sensum Domini, aut quis consiliarius ejus erat? Descendit itaque cogitatio pacis in opus pacis : Verbum caro factum est , et ha- bitat jam in nobis. Habitat plane per iidem in cordibus nostris, habitat in memoria nostra, habitatin cogitatione, et usque ad ipsam descendit imagina- tionem.Quid enimprius cogitaret homo de Deo , nisi forsitan idolura corde fa- bricaret? II. Incomprehensibilis erat et inac- cessibilis, invisibilis et inexcogitabilis omnino. Nuncvero comprehcndi voluit, Yideri voluit , cogitari voluit. Quonam modo, inquis? Nimirum jacens in prae- sepio, in virginali gremio cubans, in monte praedicans, in orationc pernoc- tans, aut in cruce pendens, in mortc pallcns, liber inter mortuos, ct inin- ferno imperans, seu ctiam tertia die re- surgens, et Apostolis loca.clavorum victoriae signa demonstrans , novissimc coram eis coeli secreta conscendens. Quid liorum non vcre ,• non pie , non sancte cogitatur ? Quicquid horum co- gito, Deum cogito, et per omnia ipse est Deus meus. Ha^c ego meditari dixi sapicntiara , et prudentiam judicavi RDI ABBATIS eructare mcmoriam suavilatis , quam in hujusccmodi nuclcis virga sacerdo- talis copiose produxit; quam in super- nis hauricns, ubcrius nobis Maria re- fudit. In supernis plane, et ultraAnge- los, qua3 Verbum cx ipso Patris corde suscepit, ut scrjptum est : Dies diei eruc' tat verbum. Utique dies Pater : siquidem dies ex die salutare Dei. An non etiam Virgo dies?Et prseclara. Rutilansplane dies , quse procedit sicut aurora con- surgens, pulcra ut luna , electa ut sol. i2. Intuerc igitur queraadmoduni usque ad Angelos plenitudinc graticR , supra Angclos superveniente Spiritu sancto pervcnit. Estin Angclis caritas, est puritas, est humilitas. Quid horum non enituit in Maria ? Scd ostcnsum cst supcrius, ut quidem a nobis ostcndi potuit : supereminentiamprosequaraur. Cui enim Angelorum aliquando dictum cst , Spiritus sanctus super\^enict in te , et virtus Altissimi ohumhrahit tihi : ideoque et quod nascetur ex te Sancium, vocahitur Filius Dei ? Denique Veritas de terra orta cst, non de angelicacreatura : nec Angelos, sedseraen Abrahae apprehen- dit. 3Iagnum est Angelo ut ministcr sit Domini ; sed Maria subliraius quiddara raeruit , ut sit 3Iatcr.Foecunditas itaque Virginis supereminens gloria est, tanto- que excellentior Angelis facta munere singulari, quanto difTcrentius prae mi- nistris nomcn Matris accepit. Ilanc in- vcnit gratiam plena jain^ gratia, ut cari- late fervida, virginitate intcgra, hurai- litate dcvota , fieret hihilorainus sine viri cognitione gravida , sine muliebri dolore puerpera. Parura estrQuod ex ea natura cst , Sanctum vocatur, etest Filius Dei, t3. De reliquo, Fratres, curandum nobis suraraoperc est, ncVcrbura, quod de ore Patris ad nos egressura est Vir- ginc mediante, vacuum revertatur: sed pereamdem nihilorainusVirginera gra- tiam pro gratia refcramus. Eructcmus memoriam , donec prsescntiam suspira' raus , et suae reddantur origini fluenta gratiae , ut uberius fluant. Alioquin nisi ad fontem redeant, exsiccantur, et in- fidcles in modico , quod maximum esl aqcipere non wicremiw. Modicum plane IN NATIVITATE incmoria ad proescntiam, modicum ad id quod cupimus, magnum ad id quod mcremur : lon^^e infra desidcrium, scd niliilomiuus supra mcritum. Sapicntcr proindc sponsa ct pro hoc modico non modice gratulatur. Cum cnim dixissct, Indica milii ribi pascus , ubi cubes in me- ridie : recipicns cxigua pro immensis, et pro pastu meridiano libans sacrifi- cium Ycspcrtinum, minime tamcu , ut solct (ieri, murinurat auttristatur, sed gratias agit', et inomnibus sese cxliibct devoUorcm. Novit cnim quod si fidclis fuerit in umbra mcmoria), lucem prae- senliK sinc dubio obtincbit. Ilaque qui rcminiscimini Domini netaccatis, et ne detis silentium. Nimirum qui prae- scntem liabcnt Dominum , exliortatione iion indigcnttct quodaitProphctaalius, Lauda Jcrusalcm Doininum ,lauda Deum tuum Sion; congratulationis cstpotius, quam commonitionis. Qui in fide am- Lulant , egent admonitione ne taccant, et ne dedcrint silcntium ei. Loquitur enim, et loquitur pacem in plcbem suam , et supcr sanctos suos, et in eos qui convcrtuntur ad cor. Caiterum cum sanclo sanclus eris,et cum viro innocenfe innocens eris : ct audicntem scsc audiet, et loquenti sibi loquctur. Alioquin si- lentium ei dedisti si taceas. Sed unde si taccas ? A laude. Ne taceatis, inquit , et ne detis sUenliumei, donec stabiliat , et donec ponat Jerusalem laudcm in terra. Laus Jerusalem , jucunda et decora lau- datio. Nisi forte Angelos civcs Jcrusa- lern mutuis opinamur laudibus dclcc- tari , et decipere dc vanitate in id- ipsum. 14. Fiat voluntas tua, Patcr,sicut in coclo ct in tcrra , ut laus Jerusalcm sta- biliatur in tcrra. Quid enim modo cst ? Nonquoerit AngcIusabAngelogloriam iu Jerusalcm et homo ab hominc laudari cupit in tcrra? Exsecranda pcrvcrsitas! «cd eorumsit, (jui iguorantiam Dci ha- bent,qui oblitisunlDominiDci sui. Vos qui rcminiscimini Domini ,ne taccatis a laude cjus, doncc stabiliatur ct pcrlicia- tur in tcira. Est cnimsilcntium irrcpre- hcnsibilc , immo ct laudabile magis. Est et scrmo non bonus. AUoquin non diccrct Propheta ,bonum esse homini projslolari B. MARI;E SERMO. 397 cum silentio salutare Dei. Bonum silcn- tium a jactantia,bonum ablasphcmia, bonum amurmuro ct dctraclione. Alius cnim ob laboris magniludincm ctpon- dus diei exaspcratus, animo murmurat; et dijudicat eos qui pro anima sua per- vigilant, taraquam rcddituri utique ra- tioncm. Clamor cst, sed supra omno silcntium clamor iste animi obduratl silcre facit,quam audiri non patitur, vocem Ycrbi. Alius pusillanimitate spi- ritus in cxspcctatione dcficit : pessi- mumque lioc vcrbum blasphcmia) cst, (luod ncc in hoc socculo rcmiltitur, ncc in futuro. Terlius in magnis ambulat, et in mirabilibus super se , dicens , Ma- nus nostra excelsa; putans se aliquid esse, cum nihil sit. Quid loqucretur huic, qui loquitur pacem?Dicit enim, quia divcs sum, et nullius egco. Porro Vcritatis sententia est: Fcc vobis diviti- bus, quia habetis liic consolalionem ves- tram. Contra vero : Beati, inquit, qui lugent , quoniam ipsiconsolabuntur. Sileat ergo in nobis liugua maledica, lingua blasphcma, lingua magniloqua : quo- niam bonum cst in hoc triplici silentio salulare Domini prajstolari, ut dicas : Loquere , Domine , quia audit sernis tuus, Ejusmodi quippe voces non ad eumsunt, sed adversus eum, sicut Lcgislator mur- murantibus ait : Non enim contra iios est murmur vcstrum, scd contra Domi- num. 45. Ita tamen ab his taceas, ne omni- no taccas,ne dederis silentium ei. Lo- qucre illi conlra jactantiam in confcs- sionc, ut obtineas veniam de pra^teri- tis. Loquerc in gratiarum actionc contra nmrmuralionem, ut ampliorcm inve- nias gratiam in pncscnti. Loquerc in oralione contra diffidentiam, ut conse- ([uaris et gloriam in futuro. Confitcrc, inquam, prajtcrita, ct pro pra^scntibus gralias age, ac dcinccps ora studiosius pro futuris : ut nc ipsc quidem silcat a rcmissione, ab immissione, a promis- sione. Ne taceas, inquam, ct ne dcdc- ris silcntium ei. Loqucrc,ut ct ipse loquatur, et diccre possit : Dilectus meus milii, et ego illi. Jucunda vox , cf clo(iuium dulce. Nimirum non vox mur- muris hsec , scd vox turturis est. Et ne 593 S. BERNAR flixcris r Quomodo cantahimus cantman Vominiin terra aias;quia regnum ccelorum vira pati- tur, et violenti rapiunt illud. An non lucta, Biledus meus mihi,et ego illi? NoTAM fecit dilectionem suam ; expe- riatur et tuarfi. In multis enim tentat te Dominus Deus tuus. Declinat ssepius, avertit faciem , sed non in ira. Proba- TiONis istud est, non reprobationis. SusTiNUiT te dilectus ; sustine tu dilec- tum,sustine Dominura, viriliter age. NoN iLLUM vicere peccata tua; te quo- que ipsius flagella non superent, et ob- tinebis benedictionem. Sed quando? Cum aurora fuerit, cum adspiraverit jam dies, cuni stabilierit Jerusalem laudem in terra. Ecce , inquit , vir lucta- hatur ciim Jacoh usciue mane. Auditain fac mihi manemisericordiam tuam, quia speravi in te , Doraine. Non tacebo , nec dabo tibi silentium usque mane ; utinam nec jejunium. Nimirum dignaris et pas- ci,sedinter lilia. Dilectus meus mihi , ei ego illii qui pascitur intcr lilia. Nimi- rum et supra , si memlnisti , in eodem Cantico evidenter expressum est , quod florum apparitio turturis comitctur au- DI ABBATIS ditum. Scdattendc, quod locum, noaj cibura indicare videtur; nec quibusj pascitur exprimit, sed intcr quae. Fortc enira non cibo, sed consortio pascitur liliorum:nec liliis vescitur, sed ver- satur. Nimirum odore potius, quara sapore lilia placent,et visui magis sunt apta, quam esui. 17. Ita ergo pascitur inter lilia , do- nec adspiret dies , et venustati floruin fructuura succedat ubertas. Interiin quippe florum,non fructuum tempus est, dum in spe raagis, quam in re su- mus : et per fidem, non per speciera ambulantes, exspectatione magis quam experientia gratulamur. Considera de- nique floris teneritudinem , et memento verbi , quod ait Apostolus , quia habe- mus thesaurum istum in vasis fictilibus, Quanta enim videntur imminere peri- cula fioribus! Quam facile spinarum aculeis lilium perforatur ! Merito proin- de canit dilectus : Sicut lilium inter spi- nas, sic amica mea inter filias. An non erat lilium inter spinas, qui dicebat : Cumhis quioderunt pacem, eram pacifi- cus? Cseterum etsi justus germinat sicut lilium , sed non ad liliura sponsus pas- citur, nec in singularitate complacet sibi. Audi denique inter lilia eommo- rantera. Ubi, inquit, duo vet tres con- gregati fuerint in nomine meo , ibi sum in medio eorum. Amat semper media Jc- sus, diverticula semper et reclinatoria reprobat Filius hominis , Dei et hoini- num mediator. Dilectus meus mihi, ei cgo illi, qui pascitiir iiiter lilia. Curemus haberelilia, Fratres, exstirpare spinas et tribulos , et inserere lilia festinemus : si quando forte et ad nos pascendus dignetur dilectus descendere. 48. Apud Mariam utique pascebatur, idque copiosius pro multitudine lilio- rum. Annon lilia virginitatis decus, hurailitatis insigne , supereminentia caritatis? Erunt tamen et nobis lilia, quamvis inferiora valde : sed ne inter hsec quidem dedignabitur pasci spon- sus ; siquidem eas , quas prsediximus , actiones gratiarum devotionis hilaritas illustraverit, orationem intentionis pu- ritas candidaverit , confessionem indul- gentia dealbaverit , sicut scriptum est : IN PESTO SANCTI St fuerint peccata veslra ut boccinum, fjuasi iiix dealbabuntur ; et sifuerint ru~ bra quasi vermiculus , velut lana alba /TunLCseleriim quicquid illud est, quod ofTciTe paras, 3Iaria3 commendarc mc- mento, ut eodcm alveo ad largitorcm gratiae gratia redcatquo influxit. Ncque cnim iinpotcns crat l)cus,et sinc lioc aquae ductu infundcre graliam , prout Tellet : scd tibi veliiculum voluit pro- videre, Forte enim raanus tu3e,aut san- MICHAELIS SERMO I. 399 guineplenaj, aut infcctse muTierlbus, quod non cas ab omni munere cxcus- sisti. Idcoque modicum istud quod oflcp- re dcsidcras, gratissimis illis et omni acceptione dignissimis Marise nianibua ofl"erendum tradcre cura, si non vis sustincre rcpulsam. Nimirum candidis- sima quajdam lilia sunt :nec causabitur ille liiiorum amator inler lilia non iu- ventum, quicquid illud sit quod iliter Maria3 manus invenerit} amea. IIV FESTO SAIVCTI MICHAELIS. SER3IO I, De dngelortiin crga nos officiis , et noslra erga ipsos reverentia. I. Ang£:lorum hodie memoria ccle- bratur, et cxigitis debitum pro tanta solemnitate sermonem. Scdquid dc an- gelicis spirilibus vilcs loquantur ver- miculi? Crcdimus sane,ct indubitata lide tcnemus, diviiia eos pra}sentia ct Tisione bcatos sine fine Isptari in bonis Domini , quai oculus non vidit, ncc au- ris audivit , ncc in cor hominis ascende- runt. Quid crgo de his liomo loquatur hominibus, quaenec ipse quidem cogi- tare,ncc illi saltcm audire sufliciant? Profecto si cx abundantia cordis os lo- quitur , silcat nihilominus lingua neccs- sc cst ex inopia cogilationis. Attamcn si raultum est ad nos loqui dc ea clari- tate et gloria , qua in scmclipsis,immo inDeo suo Angeli sancti nostris omnino superemincnt cordibus : dc ea loqua- mur, quam nobis cxhibcnt, gralia ct caritatc. In supernis cniin spiritibus non solum admirabilis dignitas, sed ct dignatio amabilis invenitur. Dignum cst proinde, Fratres,ut gloriam non capientes, tanto magis amplectamur misericordiam, qua nimirum constat nihilominus abundare domcsticos Dci , cocli civcs, principes paradisi. Tcstatur dcnique Apostolus ipsc, qui raptus ns- quc ad terlium coelum , beatie illi ciuia} meruit intcresse, atquc cjus nossc sc- creta : Quoniam omnes adminislralorii sunt spirilus, missi in mimsterium proj>- tereos,qui ha^reditaiem capiunt salulis. 2. Neque id cuiquam incredibile vi- deatur; quandoquidcm ipse quoque Creator et Rex Angclorum vcnit, non ministrari, scd ministrare, et animam suam dare pro raultis. Ut quid ergo mi- nistcrium illud Angelorum quispiam dcdignetur, in quo pncccdit eos, cui iQ excelsis tota cum avidilate et felicitato rainistrant? Si et hinc dubitas, utique qui vidit , tcstimonium perhibuit : MiW/a inquicns, tnillium ministrabant ei, et dccies centena millia assistebant ei. Alius quoquc Propheta ad Patrcm de Filio loqucns, ait : Minuisti eum ^''aulo minus ab Jngelis. Sic plane , sic dccet ut vin- cat et humilitate, qui^ sublimitaie vinccbat; sitque tanto minor Angclis, quanto inferiori scsc ministerio manci- pavit :qui tanto cxccllentior est,quan- to difl"crentius prae eis noraenhaeredita- vit. Scd quc-eras fortasse , in quo mino- ratus vidcalurab AngcliSjCum minis- (rarc vcnit, quamloquidcm (ut supra mcminimus) in rainislcrium mittuntur etilli? h\ eo utiquc quod non modo ministravit, sod ct rainistratus est, eral- queunus et idem qui ministrabat, et qui ministrahatur. Mcrilo proinde spon- sa in Canticis canticorum : Ecce, inquit, venit is salicnsinmontibus, transsiliens coHes. Minislrans eiiim saliit inter An- gelos : sed ct ipsos Iransiliit ministra- tus. Ministrant euim Angeli, sod de 400 S. BERNARD alieno, offerentes Deo bona opera, non | sua, sed nostra, ac nobis ejus gratiam ] referentes. Unde et Scriptura dicens, Quoniam ascendit famus aromatum in conspeclu Domini clemanu Ancjeli; soUi- cite prsemisit , data ei fuisse incensa mul- ia, Nostros enim sudores , non suos ; nostras, nonsuas lacrymas offeruntDeo : nobis quoque ejus munera referunt, et non sua. 3. Non sic Ministcr ille sublimior cunctis, sed et humilior universis, qui semetipsum obtulit sacrificium laudis, qui Patri offerens animara suam , nobis ministrat usque hodie carnem suam. Hujus utique tanti Ministri gratia nihil mirum, si dignanter nobis, immo et libenter Angeli sancti mmistrent. Ipsi enim amant nos, quia nos Christus amavit. Dicitur certe vulgari quodam proverbio : Qui rne amat, amat et ca- nem meum. Nos vero, o beati Angeli, catelli sumus Domini illius , quem tanto affectu diligitis; catelli, inquam, cu- pientes saturari de micis, quoe cadunt de mensa dominorum nostrorum, qui estis vos. El hsec dixerim, Fratres, ut ampliorem de caitero erga beatos An- gelos fiduciam habeatis, ac proinde fa- miliarius in omni necess-itate vestra eoruminvocetis auxilia : sed etdignius in eorum prsesentia conversari, et ma- gis acmagiseorum vobisconciliare gra- tiam, captare benevolentiam, exorare clementiam studeatis. Cujus rei gratia necessarium duco alias quoque caritati vestrae exponere causas, quae et ipsse beatos Angelos pro nostra infirmitate reddant soUicitos ; absque sua sane an- xietate , sed non absque utilitate nos- tra ; nec ad detrimentum felicitatis suae , 6ed ad nostrae salutis augmentura. 4. Constat sine dubio , rationis parti- cipes et capaces beatitudinis humanas animas angelicae (si dicere id audea- mus) cognatas esse naturse : nec decet vos, 0 beati Spiritus , contra legis prae- ceptum dedignari,quam visitare debe- tis, speciem vestram, licet in multam (utipsi cernitis) dejecta sit vilitatem. Sed neque arbitramur vos, superni ci- ves , civitates vestrae excidio delectari , et ruina murorum , quos semirutos esse I ABBATIS ipsi videtis. Cujus instaurationem si desideratis, (utdignum est;) frequen-- ter quaeso ante thronum gloriae verbum precis iterale , dicentes : Benigne fac Domine in hona voluntate tua, Sion,ut (Bdificentur muri Jerusalem. Si diligitis decoreni domus Dei, immo quia vere diligitis; experiantur zelum vestrum vivi et rationales lapides, qui soli in instaurationem ejus vobis possunt coae- dificari. Hic est , dilectissimi , funiculua triplex, quo de excelso coelorum habi- taculo ad consolandos, ad visitandos, ad adjuvandos nos attrahitur super- eminens caritas Angelorum, proptcr Deum, propter nos, propter seipsos. Propter Deum utique , cujus tanta erga nos misericordias viscera ipsi quoque (ut dignum est) imitantur. Proptcr uos, in quibus nimirum propriam si- militudinem miserantur. Propter seip- sos, quorum ordines instaurandos ex nobis toto desiderio praestolantur. Iii ore enim parvulorum qui lacte modo vescuntur , et nondum solido cibo , per- ficienda est laus illa majestatis divinse, cujus habentes priraitias angelici spiri- tus, beata nimiruhi delectatione fruun- tur : sed tanto avidius nos exspectant, quanto consummationis ejus exspecta- tione et expetitione sollicitantur. 5. Quffi cum ila sint , pensate , quanta etiam nobis sollicitudine opus est, di- lectissimi, ut dignos nos exhibeamus eorum frequentia, et eo modo conver- semur in c.onspectu Angelorum, ne forte sanctos offendamus obtutus. Yds enim nobis, si quando provocati pec- catis et negligentiis nostris, indignos nos judicaverint praesentia et visitatio- ne sua, ut jam n^cesse habeamus et nos plangerc, et dicere cum Propheta x Amici mci et j^^roximi mei adpcrsum me appropinquaverunt , et stcterunt ; et qui juxta me erant, de longe steterunt, ct vini faciehant qui qucerehant animam meam, elongatis nimirum eis, quoruni praesentia protegere nos , et propulsare poteratiuimicum. Quod si tam necessa- riam habemus familiaritatem dignatio- nis angelicoe, cavenda nobis eorinn offensa , et in his maxime exerccndurn, quibus eos novimus oblectari. Sunt IN FESTO SANCTI M feiiiin plurimaquae eis placent, et quae In nobis invenire delectat : ut est so- brietas, castitas, paupertas voluntaria, crebri in coclum gemitus, et orationes cum lacrymis, et cordis intentione. Attamen super omnia haec unitatem et pacera a nobis exigunt Angcli pacis. Quidni maximc delectenturin his,qu3e lormam quamdam civitatis suae repra}- sentant in nobis, ut mirentur Jerusa- lem novam in terra? Dico autem , ut quomodo civitatis illius participatio est in idipsum, sic et nos idipsum sentia- mus, idipsum dicamus omnes, et non sint in nobis schismata : sed magis omnes sinml unum corpus simus in Christo, singuli autera alter alterius mcmbra. 6. Econtra vero nihil aeque offendit , cl ad indignationcm provocat eos, quo- modo dissensiones et scandala , si forte inveniantur in nobis. Audiamus siqui- dem , quid loquatur ad Corinthios Pau- lus. Cum cniin sit inter vos zelus et con- tenlio , nonne carnales estis, el secun- duni liomineni ambulalis? In epistola quoque Judaj Apostoli legimus sic : /// sunt qui scgrcgant semetipsos, animales, Spirilum non liabentes. Videre est ani- mam hominis quemadmodum universa corporis membra vivilicet cohaerentia sibi. Separa ergo quodvis a junctura caeterorum, et vide an de caetero ^jud vivificet. Sic est oranis qui dicit ana- thema Jesu : quod nemo dicit loquens in Spiritu Dei, quia anathema separa- tio est. Sic cst, inquam , omnis qui ab unitate dividitur, nec dubitcs quin ab eo recesserit spiritus vitae. Digne igitur contentiosos , etqui separant semetip- sos , Apostoli carnales vocant et anima- les , Spiritum non habcntes. Dicunt ergo sancti illi et beati Spiritus, ubi scandala invenerint et dissensiones : Quid nobis et gcnerationi huic Spiritum non habenti? INam si adessct Spiritus, per eum utique caritas dilTunderetur, ct unitas non scinderetur. Et dicunt : Non permanemus cum hominibus istis in aeternum , quia caro sunt. Quae enim conventio luci ad tenebras? Nos de regno unitatis etpacis sumus, et homi- nes islos in camdcm unilatem et pacem 2. ICHAELIS SERMO II. 401 sperabamus esse venturos. Nunc autera qua ratione nobis cohaereant, qui dis- sident a seipsis? Videtis quam congruat huic solemnitati evangelica lectio, qua) sic deterret nos a scandalo parvulorum, quandoquidem tam vehementer Ange- lis displicent scand^ila. Qui scandaliza- verit unum de pusillis istis : durum est quod sequitur. Sed jam praeterit hora , ad Missasnobiseundura est. Petone sit vobis molesta dilatio , quae poterit noii inutilis fore, si capitulum praesensser- mone altero diligentius prosequamur. SER3IO II. /n illud, Qui scandalizaverit unum depusillis istis , qui in me credunt , etc. 4. AuDiSTis , Fratres, evangelicam lectionem adversus eos, qui pusillos scandalizant , satis terribiliter intonan- tem. Nemini blanditur Veritas, nemi- nem palpat, nullum seducit, apertc denuntians, quoniam Vce homini illi , per quem scandalum venit. Bonum erat ei , sinatus non fuisset homo ille. Natus sane denuo , natus ad vitam , natus de Spiritu, qui nimirum carne postmodum consummatur. Expedit ei ( si quis est ) qui scandala suscitat in hac domo , iii hac sancta , Deo placita , ct Angelis ejus admodum grata ac familiari congrega- tione , ut suspendatur in collo ejus mola asinaria , et pro suavi jugo et levi onerc Salvatoris , gravi mole terrensR cupidi- tatis humeris ejus imposila, deinerga- tur in profundum maris hujus magni et spatiosi manibus, quod est sine du- bio saeculum nequain. Minus enim dam- nabile erat ei in saeculo magis perire , quam in monasterio. Perire siquidem necessc est hominem, qui caritalem non habet , ctiamsi tradiderit corpus suum ita ut ardeat. Et hoc dixerim , Fratres , non quasi minus bene de vobis sentiam , aut regnare videatur in vobis nequissimuin istud vitium : sed ut in ea caritate, et unanimitate , et pace in qua statis in Domino, solliciti sitisper- severare , et abundare magis. Quae est cnim spes nostra, et gaudium nostrum, et corona gloria? ? Nonne unitas et una- niinitas vcstra, in qua gaudeo vos inve- 402 S. BEllNARDI ABBATIS niri fraternitatis amatores, et ante omnia mutuam in vobismetipsis carita- tem habentes , quod est vinculum per- fectionis? Propter quod obsecro vos, sic state in Domino, carissimi. Inhoc enim cognoscunt omnes , etiam Angeli sancti. quod Christi estis diecipuli , si dilectio- nem habueritis ad invicera. 2. Denique si tenetis memoria, quam vobis praecedenti sermone tradidimus triplicem angelicae erga nos caritatis et sollicitudinis causam , potest hinc quo- que fraternse dilectionis utilitas magni- lice commendari. Facile siquidem con- siderare est homini , qui non diligit • proximum, nullam ex his , quas tunc diximus, suppetere causam. Numquid enim Christi gratia diligemur ab Ange- lis , si de mutuse dilectionis inopia cog- noverint , nequaquam ejus nos esse discipulos ? Numquid diligemur ab eis propter nosipsos , id est spiritualis na- turae similitudinem , si invenimur non diligere humanae naturae nostrae consor- tes : immo vero si ex eis quae inter nos sunt contentionibus , carnales nos ma- gis,quam spirituales esse constiterit? Denique numquid diligent nos propter seipsos, et futuram de nobis civitatis suae restaurationem, si (quod absit) unum illud, quo solo uniri et coaedi- ficari eis possumus , defuerit glutinum caritatis? Quomodo sperabunt reaedifl- candos de nobis perpetuos civitatis il- lius muros , si cognoverint, si viderint nos, non lapides esse vivos,qui pos- sint invicem cohaerere : sed magis pul- verem , quem projiciat ventus a facie terrae , quem unius verbi flatus in tur- binem excitet, et suspicionis cujuslibet levissima aura dispergat? Et haec qui- dem dixisse sufficiat pro eo quod ait Dominus : Si quis scandalizaverit unum depusillis istis. Credo enim quod majorl soUicitudine deinceps ab hac tam ne- quissima peste cavebitis. 3. Jam vero quem non moveat quod sequitur in Evangelio : Si oculus tuus scandalizat te, erue eum ? Numquid enim eorporalem hunc oculum monemur cruere , aut unam ex manibus istis, si- militer et unum abscindere pedem? Absit a nobis hitjusmodi carnalis om- et nimis ridiculosa cogitatb. vero postquam ab exterioribus nino , Immo scandalis dctcrruit nos sermo divinus aspere satis, sicut audistis, consilium dat quid de eo nobis agendum sit scan- dalo , quod interius patiraur , contra^ riam invenientes legem in membris nostris. Ipse enim novit figraentum nos- trum, quod ejusmodi scandalum non fam facile a nobis valeat evitari. Porro tripliciter fieri scandalum istud, quoti- diano nobis nosse licuet experimento. Interdum enim est in nobis spiritualis intentionis oculus simplex , et qui gra- tise magis quam noster dicendus sit : sed scandalizat nos oculus noster, et qui vere a nobis est, dum voluntas nostra aliam minus castam importune ingerit intentionem. Sed habemus jam •super hoc salubre consilium Salvatoris : Erue eum, inquit, el projice ahs te. Hoc autem fiet, si non consentias , si abji- cias, si resistas. Simili modo de manu ac pede est intelligendum. Cum enim bonis operibus intentos, ad alia opera trahere voluntas propria conatur, ma- nus nostra est quae scandalizat nos : sed abscindi debet et projici a nobis , ut non ei consentiamus. 4. Sic etiam proficere in sancta con- versatione, et ascendere pcr gradus scalae quae Jacob apparuit, ac juxta quod ait Psalmista , de virtute in virf u- tem ire desiderantes, saepius scanda- lum patimur a pede quodam pusillani- mitatis et negligentiae rtostrae , qui ni- mirum descendere magis ac remissius ire conatur : sed absciudi eum necesse est, ut pes gratiae, qui stat in directo , currere possit sine offensione, sine scandalo, sine impedimento. Quod au- tem dicit, Bonum nobis esse ad vitam intrare cum uno oculo , aut manu , aut pede , quam duos hahentes ire in gehen- nam ignis : eos notat qui voluntatem suam 5 sive bona , sive mala sit , seque sequuntur , et ingrediuntur duabus viis, nunc bona, nunc mala sectantes, se- cundum quod variantur desideria sua. Quibus merifo utilius fuerat gratiae in omnibus inhaerere, et ubi obviat pro- pria voluntaSj abscindere et a seipsis abjicere cam. Est autem cum mult^ IN FESTO ORJNIUM S lenipore in abscissione propriae yolun- tatis nostrac exercitati aliquatenus eam domamus, ut discat jam non superbire, sed magis sine omni scandalo vel con- tradictione Deo subjecta sit anima nos- tra ; nec jam abjicere necesse sit ocu- lum nostrum, nempe qui simplici ad- liajrens oculo factus estet ipse simplex, aut certc jaih non alter est oculus, sed unus cum eo , Apostolo teste : Quoniam qui adhoeret Domiyio , unus spiritus esl i ANCTORUM SERMO I. fto:? cum eo. Quod autem de oculo dictum est, dc manu quoque et pede eodcm modo est intelligendum. Cujus enim voluntas ex affectione et cum desiderio gratiae cohaeret , ut nec concupiscai mala agere, nec bona minora, nec minus bene, quam gratia suggerit; hic plane perfectus est vir. Sed pax isla potius est felicitatis : abscissio vero scandalo- rum , et tentationum victoria, fortitudi- nis : illa , inquam, gloriae ) haec virtutis. IN FESTO OMIVIUM SAIVCTORUM, SERMO I. De lectivne evangelica, Videns Jesus turbas, etc. i. Festivitatem hodiernam Sancto- rum omnium cum omni devotione dig- num est cclcbrari. Nimirum si magna vidctur, et, cst beati Pctri solemnitas, scu beati Stephani, aut cujuslibet cae- (erorum : quanta ista est, quae non unius tantum est , sed universorum ? Verumnon ignoralis, Fratres, saicula- ribus id moris csse, ut dicbus festis fcstiva sibi convivia parcnt : et quanto fucrit solemnitas clarior, tanto splen- didius epulcntur. Quid ergo? Nonne et his qui convertuntur ad cor, cordis de- liciae sunt quaerendai, et spiritualibus spiritualia comparanda? Proptcreajam paratum est convivium nostrum,Fra- tres , jam cocta sunt omnia , ct epulandi tempus advenit. Dignum cst enim, ut prius anima satictur , quod hsec portio sine dubitatione , ct sinc coniparationc «it potior : prajscrtira cum Sanctorum solemnitates manifcstum sit ad animas magis, quam ad corpora pcrtinere : et qua; animarumsunt,animaiplus acccp- tent , quippe naturali quadam eis cog- natione conjunctse. Quibus proptcrea quoque Sancti isti compatiuntur am- plius, proptcrca magis dcsidcrant ani- narum bona, ct plus earum refectioni- l)»s delcctantur,quoniam et ipsisimilcs nobis fucrc passibiles : ct ipsi pcregri- nationis hujus et exsilii miserabilis de- ploravcre molestias ; et ipsi grave hu- jus corporis onus , et tumultus sa3culi, et tentationes experti sunt inimici. Nihil itaque dubium,quingratioreissit ct multo acceptabiiior illa fcstivitas, qua intenditur epulis animarum, quara sit ea, quse celebratur a ssecularibus , curam carnis perficientibus In deside- riis voluptatum. 2. Verumtamen unde nobis anima- rum panis in terra deserta, in loco horroris, et vastse solitudinis ? Unde nobis sub sole spiritualis cibus , ubi nihil estnisi labor et dolor, et afflictio spiritus? Sed scio quis dixerit : Pelite ctaccipidis. Et illud : Si vos, cum sitis mali^ nostis bona data darc filiis vestris : quanto magis Patcr vestcr de ccelo da- hit spiritum bomim petcntibus se? Nec ignoro,quam obnixetota hac nocte et die pcticritis mendicanles dari vobis pancm de coelo vivum ; non eum qui corpus roborat, sed qui confirmat cor hominis. Nam convivas quidcm non au- sim diccre , scd mendici sumus, in praebenda Dei vivd^tcs. Mcndici , jn- quam , jacentes antc januam Regis prae- divitis , ulccribus plcni , et cupientes saturari, immo et sustcntari de micis, qua; cadunt de mensa dominorum nos- trorum , quorum celebramus hodie so- lemnilatem. Ncmpe deliciis aniuunf, et mcnsuram accipiunt l)onain , ct con- 2C- 404 S. BERNARDI ABBATIS fertam, et superefflucntem. Confidimus autem , quoniam erit qui det nobis : chaos enim magnum et distantia est muUa nimis inter liberalitatem et be- nignitatem Dei , et avari divitis crude- litatem. Propterea dedit hodie Pater nosterpanem (Patrem enim misericor- diarum, patremesse necesse est etiam miserorum ; ) dedit , inquam , nobis pa- nera de coelo, et cibaria in abundantia : quoTum utinam ego fidelis coquus , ntinam anima mea coquina utilis vi- deatur. 3. Siquidem ad praeparanda fercula vestra, tota hac nocte concaluit cor meum intra me , et in meditatione mea exarsit ignis : ille sine dubio , quem Dominus Jesus raisit in terram , et vo- luit vehementer accendi. Nam spiritua- lem cibum , et coquinam , et ignem habere necesse est spiritualem. Super- est jam ut distribuam quae paravi : vos autem considerate potius dantem Do- minum, quam ministrura distribuen- tem. Ego enim, quantum in me est, nihil aliudsum quam conservus vester, qui vobiscura pariter, et mihi , et vo- bis ( sicut ipse Dominus novit ) raen- dico panera de coelo, et aliraoniam vitae. Propterea non ego do vobis , sed Pater vester ipse est , qui dat vobis pa- nem de coelo vivura : ipse vos pascit , et operibus, et serraonibus, etiam et carne Filii sui. quae est vere cibus. Nam et de operibus lego : Meus cihus €st , ut faciam vohmtatem Patris mei et de verbis , quoniara non in solo pane vi- , vit homo, sed in omni verho, quod pro- cedit de ore Dei. Ergo nunc quidera ci- bari haberaus factis ejus et verbis; post hsec etiam illibatura Dorainici corporis Sacraraentum in altaris raensa sacro- sancta , ipso propitio , percepturi. 4. Legiraus in Evangelio hodie, quo- niara Videns turhas Jesus , ascendit in montem. Prsedicantera enira Dominum de civitatibus et castellis populi seque- hantur : quorum salvabat aniraas, sa- nabat corpora ; et adhserebant ei , alTatu pariter et aspectu iliius delectati : cu- jus nirairura vox suavis , et facies ejus decora, sicut scriptura est : Speciosus forma pra^ filiis hominum , diffusa csl gratia tii lahiis tuis. Talis est quem lio* sequiraur, cui adhaereraus; totus desi- derabilis, in quera non solura populi, sed et ipsi quoque Angeli sancti deside- rant prospicere. Quid vobis suavius ap- poneraus? Nirairura hae sunt delicisB Angelorura. Gustate proinde, et videte, quoniara suavis est Dorainus. Et huic suavitati, huic sapori , huic sapientise, quae vere trahitur de occultis, omne quod desideratur, non valetcomparari. Quid enira? Miraris in sole splendorera, in flore pulcritudinera , in pane sapo- rem , in terra foecunditatem ? Sed a Deo haecuniversadonata sunt; nec dubium, quin multo araplius reservaverit sibi , quara dederit creaturis. 5. Jam ne hoc quidem otiosum pute- raus , quod ascendit in raontem , nimi- rura quod tanto ante praedictum est , taraquara a longe claraante Propheta ; Super montem excelsum ascende tu qul cvangelizas Sion; exalla in fortitudine vocem tuam qui evangelizas Jerusalem. In qua ascensione , si vos melius nou habetis , ego illud iutelligendum puto , quod initioActuuraApostolorum beatus Lucas raeminit , dicens : Primum qui' dem sermonem feci de omnihus , o Theo- phile, quce coepit Jesus facere, et doccre, Utique non juxta Pharisaeorum morem, qui alligabant onera gravia et importa- bilia, et imponebant ea in humeros hominura, digito autem suo nolebant ea movere. An non bonus aniraae panis estiste , et pluriraura confirmans cor lio- rainis? Fiducialiter seqtfor te, Domiiie, quocumque ieris , et secure incedo viam mandatorura tuorum, sciens quod per eam praecesseris ipse. Secure , in- quam , viara raandatorura tuorura curro, quandoquidem novi quod a summo coelo egressio tua ad currendum hanc viara , et occursus tuus usque ad sum- raura ejus fuerit per hanc viara. Non possura modo, Fratres, in huuc raodum singula masticare : vos estote animalia munda et niminantia , ut fiat sicut scriptura est : Thesaurus desiderabilis reqniescit in ore sapientis. Cogit enim succingere forsitan et praescindere ver- bura tam brevitas horae , quara matcriae magniUulo. IN FESTO OMNIUM SANCTOUUM SERMO I. m f), Videns turbas Jesus , ascendit in vionlem. Videns iniscrationis intuitu, quoniam crant sicut oves errantes, non hahentes pastorem. Quid est quod prius- quani docere inciperet , ascendit in jnontem, nisi quod in lioc ipso docuit iiecesse habere prsedicatores verbi Dei desideriis aninii et conversatione sancla ad sublimia tendere, et virtutum con- scendere montem? Et cum sedisset , ac- lesserunt ad eum Discipuli ejus. Cum se- disset, inquit. Alioquin quis ad excel- sum illum gigantera posset accedere? IJenignissime prorsus inclinavit se , et cxinanivit usque ad sessionem , ita ut dicat Patri : Tu cognovisti sessionem meam, et resurrectionem meam. Sedit enim , ut ad eum , quem ne ipsi quidem Angeli stantem attingere poterant , eliampublicanietpeccatoresaccedant, accedat Maria Magdalene, accedat et Latro de cruce. Et cum sedisset, accesse- runt ad eum DiscipuH ejus. Accesserunt non tam incessu pedum , quam affectu cordis, et imitatione virtutum. Bene autcm non turbse, non quilibet de po- pulo , sed Discipuli accessisse dicuntur : ([uatcnus sicut Testamentum vetus da- tum legitur in raonte Sina, solo Moyse ascendente , et populo exspectante deorsura : sicet modo susciperent mon- tes pacem populo , et colles justitiam ; et velut in tenebris quibusdam, ct in occulto diceretur Apostolis , quod postca dicerentin lumine ; et audirent inaure , quod prsedicarent postmodum super tecta. Unde et sequitur : 7. Et aperiens os suum, docehat eos. Aperuit nunc os suum, qui Prophetarum prius aperuerat ora. Hinc est quod le- gitur in Psalmo , Propheta dicente : Do- mine lahia mea aperics , et os meum an- nuntiahit laudem tuam. Nunc autem qui multifarie , multisque modis olim locu- tus fueratin Prophetis, demum suo ip- sius ore locutus cst , tamquam si diceret : Etqui loquebar, ecce adsum. Beati qui audierunt loquentera in carne Sapien- tiam ; beati qui Verbi Dei verba, quae ab ipsius orc processcrunt, audierunt. Vcrumtaraen quod audierunt illi , adhuc reservatur nobis : quia et nos audire possumus j quamvis non ab ipso. /ipc- riens os suum doccbal eos , dkcns : Beafi pauperes spiritu. Vere apertum est os ejus, in quo omnes thcsauri sapientia* ct scienti» sunt reconditi. Et vere ejus haec doctrina, qui in Apocalypsi loquitur, Ecce nova facio omnia : qui per Prophe- lam ante praedixerat, Aperiam os meum: eructaho ahscondita a constitutionemundi. Quid enira tara absconditura, quam paupertatem esse beatara ? Attamen Veritas loquitur, quae nec falli, ncc fallcrc potest; ct ipsa est quae dicit, quoniam heati pauperes spiritu. Sic vos, insensati filii Adam, divitias quaeritis, divitias desidcratis usque adhuc : cum jam beatitudo pauperumdivinituscom- mendata , praedicata mundo , credita sit ab hominibus ? Quserat eas paganus , qui sine Deo vivit : quserat Judaeus , qui ter- renas promissiones accepit : sed qua fronte , magis autem qua raente Christia- nus divitias quaerit , postquam Christus beatos esse pauperes praedicavit?Quous- que filii alieni , quousque vanitatera lo- quetur os vestrura, ut beatura dicatis populura' cui haec sunt,haec visibilia, hajc praesentia ; cura Filius Dci os suum aperiens locutus sit veritatem , beatos esse pauperes, et vae divitibus? 8. Sed diligenter attende , quod non simpliciter pauperes nominat, propter plebeios paupcres necessitate misera- bili, non laudabili voluntate. Spero equidera profuturara eis apud divinse bonitatls misericordiara hanc ipsam af- flictionis suae miseriam : scio tamen Dominum hoc in loco non de hujusmodi fuisse locutum, sed de his qui possunt dicere cum Propheta : Voluntarie sacri' ficaho tihi. Attamen nec voluntaria qui- dem paupertas omnis laudem habet apud Dcum. Nam et philosophi omnia sua reliquissc leguntur , ut cxpediti mundialibuscuris, studio vanitatis pos- sent vacare liberius, et nolebant ccnsu abundare terreno , ut abundarent magis in sensu suo. Hos discernit quod dictum cst, spirilu, id cst spirituali voluntate. Beati ergo pauperes spiritu, spirituaii sciUv^et intcntione , desiderio spirituali , proptcr solum beneplacitum Dei, et animarura salutera : quoniam ipsorum esl rcQnum coelorum. Sed quis est qui sic 40« S. BERNARDI ABBATIS loquihir , qui sic beatificat pauperes , et gic ditat ? Putas poterit verum esse ? Erit sine dubio : siquidem verax et potens est qui promittit. Si raurmurat inimi- cus, respondebitur ei : Au non licet raihi facere quod volo ?' An oculus tuus nequam est , quia ego bonus sum ? Si tu jurehumiliatusespro eoquodadversum me exaltare te voluisti ; nonne qui se humiliant propter me, merito sunt exaltandi ? Et vere , Fratres, si miserri- mus ille e coelo dejectus est, quoniam affectavit celsitudinem , altitudinem concupivit, sublimitatem praesumpsit : nonne consequens est beatos esse, qui sponte in paupertatis humilitatem sese deponunt, et juxta Domini proraissio- iiem , ipsorum est regnum coelorum , quod perdidit iste ? Et attende quam sapienter ordinaverit Sapientia , contra peccatum primum , remedium primura opponens. Ac si apertius dicat: Vis obtinere coelum quod perdidit superbiens Angelus , qui confisus est in virtute sua , et in multi- tudine divitiarum suarura? Paupertatis vilitatem araplectere , et tuura erit. Se- quitur : 9. Beati mites, quoniam ipsi posside- hunt terram. Bene, optirae. Sic enira oportebat , coramendata paupertate , etiara mansuetudinera praedicari : quo- niara relinquentlbus omnia , priraa solet esse tentatio de raolestiis corporis , et afflictione carnis insolita. Quid vero paupertas proderit, si ( quod absit ) pauper in murmurationem deveniat, factus exasperans, et impatiens disci- plinae? Optime quoque post regni pro- missionem minusallud regnura velut in arrhara datur,utsecundura Scripturam, promissionem habeamus vitce ejus quce nunc est , pariter et futuroe ; et de exhi- Litione praesentiura firma sit exspecta- tio futurorum. Beati mites , quoniam ipsi jwssidebunt terram. Hanc ego terram corpus nostrura intelligo : quod si pos- sidere vult aniraa, si regnare desiderat super membra sua, necesse est ut sit ipsa mitis, et superiori suo subjecta : quoniara tale inveniet inferius suum, qualem se exhibuerit superiori. Arma- tur enim creatura ad ulciscendara sui injuriam Creatoris. Et ideo noverit ani- ma , quae rebellem sibi inTenit camcin suara , se quoque rainus , quam oporteat, superioribus potcstatibus esse subjec- tam. Mansuescat ipsa,et humilietursub potenti nianu Altissimi ; et subjecla sit Deo, et his pariter quibus vice ejus ha- bet obedire Prselatis : et continuo cor- pus suum inveniet obediens et subjec- tum. Veritas enim est quae loquitur : Beatimites, quoniam ipsi possidebunt ter- ram. Et vide , si non adversus secundi peccati vulnus secunda processerit me- dicina. Prima siquidem post angelicae praevaricationis ruinara Eva peccavit , inquietudine spiritus agitata , et inter- dicti dominicijugura suave, et leve onus abjiciens : quoniara exspectare noluit, ut de manu Domini , unde jam caetcra acceperat , perfectionem quoque beati- tudinis mereretur , sed praeripere illara serpentis consilio attentavit. Propter hoc paradisura perdidit, terrara deli- ciarum : propter hoc in ipso corpore suo contrariam legem invenit. Sed jani fortassis ad Iianc Domini vocera deside- rio raansuetudinis sestuas , et conquere- ris super asperitate cordis tui , et bel- luinis quibusdam raotibus, atque indo- mita feritate. Attende efgo quod sequi- tur : 10. Beati qui lugent, quoniam ipsi con^ solabuntur. Equura indomitum flagella domant : animamimraitemcontritiospi- ritus , et assiduitas lacrymarum. Ergo in oranibus operibus tuis memorare no- vissima tua: mortis horrorem, judicii tremendum discrimen ,-ardentis gehen- nae metum ab oculis cordis tui elongari nullatenus patiaris. Cogita peregrina- tionis tuae miseriara, recogita annos tuos in amaritudine animae tuae: cogita vita; humanae pericula, cogita fragili- tatem propriam : et in hujusraodi cogi- tatione si perseveraveris , dico tibi , pa- rura senties quicquid foris videtur esse raolestura, dum toto corde circa inle- riorera molestiam occuparis. Sed nec patietur Dominus sine consolatione tc esse, quoniam Pater misericordiarura est, et Deus totius consolationis; et coraplebitur omnino quod Veritas polli- cetm :Beati qui lugent, quoniam ipsicon' solahunlur. Concordat aulem huic sen- IN FF.STO OMWIUM S tontiae etiam illud, quod in Salomone logisti : Mclius est ire ad domum ludus, quam ad domum convivii. Propterea beata csses E^va , si post culpam consolationem quajrcrcs lacrymarum, et conversa ad poenitentiara veniam citius obtlneres. ISunc autem miscrriraam quaesisti con- solationera de simili casu viri tui; et veneno pessimo, nequissimo videlicet vitio , totam infecisti posteritatem tuam : ut usque liodie perditionem alterius , alter suam jeputet consolationem. Mi- sera prorsus Evae consolatio , et eorum qui miseriam hanc imitanlur ! Sed heali quiiugent, quoniam ipsi consolahuntuv. Verura quid aliud est ha3C consolatio, quam procedens de spe veniaj gratia devotionis , et suavissima delectatio boni, et gustus sapientia? , licet exi- guus,quibus interim benignus Domi- nus afflictam refrigerat animam? Scd gustus ille nihil aliud est, quara irrita- mentum desiderii, et incentivum amo- ris, sicut scriptum est : Qui edunl me , adhuc esurient; et qui hihunt me , adhuc sitient. Propterea ilico subinfertur : H. Beati qui esuriunt et sitiunt jusli- tiam, quoniam ipsisaturahuntur. Qui esu- rit , esuriiit amplius; et qui desiderat, abundantius adhuc desiderettquoniam QUAMTUMCUMQUE desidcrare potuerit, tantum est accepturus. Immo vero non secundum imperfectionem modumve desiderii , quoniam quidem donec per- fecte habeat, perfecte desiderare non potest ; sed nec ct perfecte habere, do- nec perfecte desideret: sed mensuram accepturus est bonam, ct confertam , et coagitatam, et supereffluentcm. Beati quiesuriunt ctsitiuntjustitiamf quoniam ipsi saturahuntur. Infirmiorl palato cor- dis, et animaj languenti adhuc dura ct insipida res videtur esse justitia : sed qui gustaverunt , ccce ipsi sciunt, quam beati sunt qui esuriunt illam , quoniam ipsi salurahuntur. 0 vere felix ct glo- riosa satietas ! o sarctum convivium ! o desiderabilcs cpula) ! ubi nimirum anxietas nulla , nullum poterit csse fas- tidium, quoniam satietas summa, ct sumn\um inerit dcsiderium. Bcati qui e^riunt etsitiunt justiliam, quoniam ipsi salurahuntw, Jam vero hoc verbum VNCTORUM SERMO I. 407 adversus Adara proccdere credo, qui portionem ([uidem aliquam videtur tc- nuisse justitia) , in eo quod mulieri compassuscst:sedsiesurissetjustitiam, curasset sine dubio reddere quod debe- bat, non modo uxori, sed multo magis Creatori. Debebat cnim uxori compas- sionem utique et disciplinam , tamquam inferiori. Caput enim mulieris vir. De- bebat autem Deo obedientiam atque subjectionem. Sed quid putamus, Fra- tres, quam plurirai usque hodie factum illud graviter dijudicant, et tamen in- sipienter imitantur? Indignantur ad- versus Adam, quod obedierit voci uxo- ris suae , plusquam Dei ; ct ipsi quotidie Evam suam , carnera videlicet , audiunt plusquara Deum. Fratres, si modo prae- sentem videremus Adam in eo articulo positum, ascendentibus cogitationibus in cor ejus , coarctari inter precem uxoris, etpraeceptum Creatoris, nonne clamaremus advcrsus illum, dicentes : Cave tibi miser, vide ne feceris; se- ducta est mulier, non acquiescas ei? Utquid ergo,quoties apprehendit nos tentatio similis, non persuadcmus simi- liternobis ipsis? Beati enim quiesuriunt et sitiunt justitiam , quoniam ipsi satura- buntur. Sed quid potest esse omnis jus- titia nostra coram Deo? Nonne juxta Prophetam , velut pannusmenstruatce re- putabitur : et si districte judicetur , in- justa invenietur omnis justitia nostra, et minus habens? Quid ergo de peccatis erit, quandone ipsa quidem prose po- terit respondcre justitia?Propterea ob- nixecum Propheta clamantcs, Non m- tres in judicium cum servo iuo, Domine tota humilitatead misericordiamrecur- ramus , quae sola potest salvare animas nostras, et soUicite pensemusquod se- quitur: 42. Beati misericordes , quoniam ipsi misericordiam consequeniur. Etattende, quemadraodura Zacchaeus breviter uno vorbo utrumque complectitur, dicens : Dimidium honorum meorum do pauperi- hus, ct si quempiam defraudavi , redde quadruplum, 'Vides quantum esurit iste justitiam, cui non sufficit acqua men- sura roddere , nisi reddat quadruplum. Miscricordia quoquc magna est, quod S. BERNARDI ABBATIS tlimldium boncrum suorum dat paupe- ribus. Verumtamen non siieboegoquod sentio. Laudem Domini loquetur os meum : Domini plane, non vestram. Ncque enim vobis, sed nomini ejus do gloriam. Zacchaeus certe , cujus laus est in Evangelio, dimidium bonorum suo- rum dedit pauperibus : sed ego multos Zacchaeos hic video , qui nihil sibi ex omnibus reliqucre. Quis mihi scribet lioc Evangelium de Zacchaeis istis , immo de Petris istis , qui fiducialiter loquantur Domino : Ecce nos reliquimus oninia, ct seculi sumus te? Sed scriptum est jam in Evangelio aeterno, in libro vilae scriptum cst etsignatum. Beati misericordes , quo- niam ipsi misericordiam consequentur. Jam vero, Fratres, Adae crudelitatem liaec sententia tangit, qui videbatur priusuxoris amore peccasse. Ecce enim scimus , 0 Adam , quia os de ossibus tuis , et caro de carne tua est, et ejus amore peccasti. Videamus nunc quantum di- ligas eam. Venit Dominus igneum te- iiens gladium in ultionempraevaricatio- nis ; oppone te discrimini propter illam , et dic : Domine, mulier infirmior est, mulier seducta est : mea est iniquitas, meum peccatum , in me solum vindicta procedat. Sed non loquitursic : Mulier, inquit, quam dedisti mihi , dedit mihide ligno, et comedi. 0 perversitas! Pcenam pro ea suscipere refugis, et culpam ad- mittere non recusasti ! Quomodo , pro dolor ! omnia confudisti , perniciose mi- sericors, ubi severus esse debueras; et perniciosius crudelis, ubi misericordiam impendere oportebat? Nam delinquere propter illam nullo modo, satisfacere vero pro ea libenti animo debuisti. Sic enim oportet fieri , Fratres, ut numquam propter alium horao peccet, quod est justitiae : ct libenter aliena peccata por- tet, quod est misericordiae. Beati qui esuriunt el sitiunt justitiam , quoniam ipsi saturahuntur. Beati misericordes , quoniam ipsi misericordiam consequentiir . Sequitur : 15. Beati mundo corde, quoniam ipsi Veum videhunt. Beati plane, et omnino Leati , qui videbunt in quem desiderant Angeli prospicere, quem videre vita seterna est.Tibi dixit cormeum , exqiii- sivit te facies mea : faciem tuam, Do- mine, requiram. Quid enim mihi est iu coelo, et a te quid volui super terram? Defecit caro mea et cor meum , Deua cordis mei, et pars mea Deus in aeter- num. Quando adimplebis me laetitia cum vultu tuo? Va3 mihi ab immunditia cordis mei! qua impediente, necdum mereor ad beatam illam visionem ad- mitti. Quanta solliciludine , Fratres, quanto studio danda est opera , ut muiv- dari possit oculus, quo videndus est Deus?Etegoquidem triplici sorde in- quinari me sentio , concupiscentia car- nis, et concupiscentia gloriae tempora- lis, et praeteritorum conscientia delic- torura. Sunt enim in anima motusqui- dam utrorumque desideriornm , quos nec ratione, nec viribus exstinguere possum , quamdiu sum in hoc saeculo nequam, et in corpore mortis teneor alligatus. Attamen contra sordes istas crationis oppono remedium ; et propter- ea sicut oculi servorum in manibus do- minorum suorum, ita oculi nostri ad Dorainum Deum nostrum , donec mi- sereatur nostri, qui solus mundus est, et potest facere mundum de imMundo conceptum semine. Sic et contra pec- cati conscientiam remedium Confessio- nis est institutum ; et omnia in confes- sione lavantur. Ecce haec sunt quae mundant oculum cordis, Oratio et Con- fessio. Porro heati mundo corde , quoniam ipsi Deum videhunt. Vid,cbunt quidem in fine facie ad facicm : vidcbunt etiam nunc , sed per speculum in aenigmate : et nunc cognoscunt ex parte, perfecte postea cognituri. Omnis enim in cujus conscientia clausum adhuc pcccatum vivit, aut peccat in spe , et ita sentit de Deo, tamquam si minus ei peccata dis- pliceant : aut peccat in desperatione , immisericordem senticns Deum. Quo- rum utrique merito dicitur, Exislimasti inique, quod ero tui sitnilis : quoniam neuter Deum videt , scd mentitur ini- quitas sibi , formans sibi idolum pro eo, quod non est ipse. Beati vero mundo corde, quoniamipsi soli Dcura vident, soli de eo sentiunt in bonitate : sicut vere bonus est, ita ut nemo bonus sit nisi ipse. Beati mundo Qorde , quoniam IN FESTO OMNIUM S t))si Dcum vhiebunl. Miscri proinde Adam et Eva , qui conversi in verba malitiae ad excusandas excusationesin peccatis, dum eonfessionis mundationem fuglunt, immundo remanent corde, et a facie Domini cjiciuntur. Sequitur : i^. Bcali pacifici , quoniam (lUi Dci vo- cahunlur. Merito filii nomine vocabun- turqui filii opusimplevcrint. Ipse enim cst.per quem reconciliati pacem habe- mus ad Deum : ipse qui pacificavit in sanguine suo quae in cccVis sunt, et quse Buper terram , mcdiator Dei et homi- num, homo Cliristus Jesus. Et attende quemadmodum in tribus quidem prio- rihus sibi ipsi rcconciliatur anima, in duobus quae sequuntur proximo, in sexto Deo : in septimo etiam alios re- conciliat, tamquam receptos in gratiam Domini , et felict familiaritate donatos. Nam paupertate , mansuetudine , fletu renovatur in anima similitudo quaedam ct imago aeternitatis omnia tempora complectentis, dum paupertate futura meretur, mansuetudine sibi praesentia vindicat, luctu poenitentiae praeterita quoque recuperat, sicut scriptum est : Rccogitaho tibiomncsannosmeos in ama- ritudine animce mece. Porro justitia et misericordia perfecte proximo cohaerc- mus , dum quicquid nolumus nobis fieri, aliis non f aciaraus per j ustitiam : et quae- cumque volumus ut faciant nobis ho- mines , et nos faciamus illis pcr mise- ricordiam. Jam reconciliati nobis, re- conciliati etiam proximo, fiducialiter per munditiam cordis recftnciliamur Deo. Beati vero, qui de sua reconcilia- tione non ingrati , ct pro fratribus suis pie sclliciti , eos quoque , quantum prae- valent, et sibi, et Dco reconciliare la- Lorant. Quibus cnim laudibus dignum, quanto amplectcndum putas affectu fratrcm illum , qui sine qucrcla con- versans intcr fratrcs, tota soUicitudine cavet, ne quid in co sit quod ab aliis portari oporteat ; et quicquid in aliis est onerosum, paticntissime portat? qui singulorum scandala sua reputat; qui cum Apostolo lo^juitur, Quis scandali- zatur, et cgo non uror? qui^i infirmatur el ego non inprmor? Bcati pacifici,quo- niam fifii Dci locabuntur. Non est cnim ANCTORUM SERMO II. 409 Deus dissensionis, sed pacis : ideoque filios pacis, Dei quoque filios dignum cst appcllari. 45. Jam quae sequitur octava Beati- tudo,Martyrum cst prajrogativa : cujus nobis tolcrantiae nec tempus videtur esse, nec virtus. Uonoratur nunc justi- tia magis quantum in facie est : aut nuUi aut pauci pro ea sustinent pcrsecutio- nem. Felices tamen, si qui sunt, quo- niam ipsorum est regnum coelorum,ut eos ncmo persequatur. Quod si multi- plex fuerit tribulatio , tunc quoque mul- tiplicius exsultandum , non intuentibus quae videntur incommoda; sed pra^mia, quae non videntur. Quae enim videntur, temporalia sunt; quae autem non viden- tur, aeterna. Beati , inquit, eritis cum vos oderint homines , et cum scparavcrint vos , el ejecerint ,et dixerint omnc malum adversum vos mentientes, propter mc. Gaudete in iila die, et exultatc: ecce enim merces vestra copiosa est in ccelis, copio- sior longe quam sit labor in terris. Ve- rumtamen quid sibi vult, quod eadem promissio facta est pauperibus et mar- tyribus,nisi quia vcre martyrii genus paupertas voluntaria est? Beatus vir, ait Prophcta , qui post aurum non ahiit, nec speravit in thesauris pecunia;. Quis esl hic, et laudahimus eum ? Fecit enim mi- rabilia in vita sua. Quid mirabilius, aut quod martyrium gravius est, quam in- ter epulas csurire, inter vestes multas et pretiosas algere, paupertate prcmi inter divitias , quas ofTert mundus , quas ostentat malignus, quas desiderat nos- ter ipse appctitus? An non merito coro- nabitur qui sic ccrtaverit, mundum abjiciens promittentem, irridens ini- micum tcntantem, et ( quod gloriosius est) de scmetipso triumphans, et cru- cifigens concupisccntiam prurientem? Dcniquc propterea paupcribus pariter et martyribus rcgnum coelorum pro- mittitur, quia paupertate quidem emi- tur, sed in passione pro Christo absque orani dilatione percipitur. SER3IO n. De slalu sanclorum anle rcsurreclioucni. i, QuTA Sanctorum omnium fcstivam ''iO S. BERNARDl ABBATIS hodie, dilectissimi, omnique dignissi mam devotionc memoriamcelebramus, operje pretium puto de communi eo- rum felicitate, in qua beata jam requie perfruuntur, et futura quam praesto- lantur consummatione, adjuvante Spi- ritu sancto sermonem facere caritati vestra?, ita sane, ut non opinionis pro- prise conjecturas, sed divinorum libro- rum sequar auctoritatem; ne prophe- tare videar de corde meo, sed innitar, quoad potcro,testimoniis Scripturarum. trit enim praestante Domino triplex sermonis hujus utilitas, quatenus agni- ta, vel ex parte aliqua, felici retributio- ne Sanctorum, abundantiori deinceps sollicitudine ipsorum inhaerere vesti- giis, ac ferventiori desiderio ad eorum suspirare consortia , propensiori quotjue devotione eorumdem nos commendare patrociniis studeamus. Fidelis quippe sermo, et omni acceptione dignus, ut quos solemniveneratione prosequimur, etiam simili conversatione sequamur : quos beatissimospraedicamus, adeorum beatitudinem tota aviditate curramus : quorum delectamur praeconiis, suble- vemur eorum patrociniis. Nec sane pa- rum fructuosa invenitur raemoria fes- tiva Sanctorum, languorem, teporem, erroremque depellens : cum eorum intercessione juvetur infirmitas nostra, consideratione beatitudinis excitetur negligentia nostra, ignorantia quoque nostra ipsorum erudiatur exemplis. Proptcrea cum perfecte cruditos vos ad imitanda Sanctorum vestigia, hodierna sancti Evangelii lectione, et ipsius Do- mini sermone non dubitem, erecta ni- mirum anle oculos vestros scala, per quam universus, quera hodie vcnera- mur, Sanctorum chorus ascendit; nec ignorem implorandis eorum suffragiis totum paulo minus noctis et diei hujus religiosa devotione tempus expensum; jamdeeorura felicitate loqulvel exi- guum aliquid attentabo , quod donave- ritipse,qui eos et magnificat jam et glorificat, quos vocavit prius atque justificavit. 2. Lcgimus in Propheta : Conveylere animamcain requiem iuam , qaia T)o- tninus bcncfccilUbij quia eriimit animum meam dc morle , oculos mcos a Jacrymis ? pedes mcos a lapsu. Et in alio psahno : Anima nostra sicut passer erepta est dc laqueo venantium. Multa quoque similia in di vinarum reperisse mihi videor serie Scripturarum verba hominum , qui li- beratos se esse non sine multa admira- tione laetantur, verba perfectae secu- ritatis, et felicitatis immensae , vocem gratiarum actionis et laetitiae, quam pro meo sapere his qui luteas adhuc domos inhabitant, et in sudore vultus sui co- medunt panem suum, omnino non ar- bitror convenire. Quis enim eorum gloriabitur castum se habere cor ? Quis audeat gloriaricontritum esse laqucum, liberatos pedes suos a lapsu , reclamante nimirum Apostolo, et dicente : Qui stat, videaf nc cadal? Unde et de semet- ipso : Infelix , inquit , eqo homo, quis mc liberabit dc corpore mortis hujus ? Et alio in loco : Fralrcs, inquit, ego mc non arbitror comprchendisse. Unum au~ iem, quceretro sunt oblitus, et in ea quce ante me sunt extentus , sequor ad pal- mam, etc. Itemque, Ego , ait, sjccwrro non quasi in incertum ; sic pugno , non quasi acrem vcrberans : sed castigo corpus mcum et servituti subjicio, ne forte cum . aliis prcedicaverim , ipse reprobus cfficiar. Haec plane tuba militiae est, haec verba ducis strenui fortiter dimicantis. Nam supcriora quidcra videntur potius triumphantis, aut certe necdum qui- dem triumphantis , sed cum victoria jam redeuntis de praelio , et futuram magni triumphi diem laeta ac secura conscien- tia praistolantis. 3. Quid enim loquitur reversus de prselio fortismiles, servus fidelis ?Con- vertere jani, inquit, a?u'»m meainre- quiem iuafn. Dum enim in corpore mor- tis DominoraiIitares,nuIIarequies erat, tura pro laborc certaminis, tum pro periculo exitus adhuc incerti. Hinc excitabat tumultus tentationum, inde succumbendi raetus gravius sollicitabat. Ilabebat tamen, Fratres, etiam tunc gloriam milcs Christi , licct requiem non habcret. Ait siquidera strenuus ille et fortissimus milcs, cujus et paulo antc fccimusmcntioncm : Glorianostra /(a.'c esl feslimonium conscientic^ noslw. IN FESTO OMNIUM S Qaod conscicntiae testiinoniumnon sic intelligendum puto, tamquam ipsa sibi conscientia attcstetur. Non enim qui seipsum commendat, ille probatus est, sed quem Deus commendat. Est ergo testimonium conscientiaj , in quo glo- riatur Apostolus, non quod perliibeat conscientia, sed quod loquitur Spiritus ycritatis in ipsa, testimonium perhi- bens spiritui nostro, quod filii Dei su- mus. Estenim testimoniumconscientiae non perhibcntis, sed percipientis. Cum euim veritas applaudit, cura justitia atlestatur, Dei sine dubio commen- danlis vox est, et Spiritus sancti testi- nionium perhibentis, ac si decertanti viriiiter railiti Rex suus, pro cujus amore et honorc deccrtat, prope assis- tens lajtus applaudat, laudet fortia fac- ta,proximam clamitct esse victoriam, parata jam pra^mia, et coronam polli- ceatur ajternam. In quo testimonio glo- riatur quidem probatus et strenuus rai- les; rainime tamen quiescit, sed tanto acrius viriliusque dccertat. Itaque dum adhuc militant, gaudent utique electi Dei, sed tantum de primiliis Spiritus, qui et infirmitatem eorum adjuvat vir- tute sua, et pusillanimitatemsua conso- latur altestatione. Unde etis, de quo loquebamur, Apostolus : Non esl, in- quit , regnum Dei esca et potiis , sedjusti- tia , et pax , et gaudium in Spiritu sancto. U.. Jam vero consummato militiae tempore gaudium habent Saucli eliam in spiritu suo , donec adveniat dies illa , qua introire mereantur in gaudiumDo- mini sui, gaudium habituri et in ipso corpore suo. Sic enim habemus in psal- mo : Signatum est supcr nos himen vultus tui Domine , dedisti lucliliam in corde meo. Uude? Plane ex his quae sequuntur : A fructu frumcnli, vini et olei sui. Audi- vit euim ejusinodi anima vocem dicen- tis : Date ci de fructu manuum suarum, vt laudent cam in porlis opera ejus. Uude ot Johannes scribere jubetur in Apo- calypsi, quoniam beati morlui qui in Domino moriuntur. Quare beati ? Amodo cnimjam dicit Spiritus , \d requiescant a laboribus suis. Uude et in ipso de quo paulo ante loquebamurpsalmo,eis qua) tupra posuinius verbis adjunctum cst : .\NCTORUM SERMO II. 4U In pace in idipsum , dormiam et rcquies- cam. Et de opcribus habemus in Apo- calypsi : Opera enim illorum sequuntur illos. Ad quid vero sequuntur, nisi ut laudent eos in portis? Ad quid sequun- tur, nisi ut multiplicentur a fructu eo- rum, etaccipientes de fructu manuum suarum, sagincntur vituli, quos ex prophetico testimonio , cum rcxdifica- buntur muri Jerusalera, super altare Doraini novimus imponendos? Interim quippe sub altari eos esse*, et non su- pra,ipse nos doccat,cujustestimonium credibile factum est nimis, qui, ut scribit in Apocalypsi, sub altari ipso eorum etiam voces audivit. Adhuc ergo signatum est super eos*Iumcn vultus Dominici : et licetnon plenam,habent lamen laetitiam multara in corde suo, donec veniat dies illa , qua iraplebit eos laetitia cura vultu suo. Interira, inquam, convertuntur aniraae illae in requiem suara, donec veniat dies, qua iutroire mereantur in requiera Domini. Adhuo laudant eas in portis opera sua, donec veniat, cum erit unicuiquc laus a Deo. Yidctis, Fratres, quanta est unitas Scrip- turarum, quam uno sensu et eisdem penc verbis de beatitudine loquantur animarum. 5. Jam vero nerao ex vobis parvara aliquam requiera, aut laetitiam suspi- cetur eorum, qui ab omni penitus mo- lestia liberi rccogitant annos suos in dulcedine animae suae : laitantur pro diebus quibus humiliati sunt, annis quibus vidcrunt raala : cum jucunda admiratioue et mira jucunditate consi- derant pericula quaj evaserunt , labores quos pcrtulerunt, ccrtamina quae vico- runt : et prohis omnibus certa et indu- bitata fide exspectant beatam spem, et adventum gloriae magni Dei ct Sal- vatoris sui, qui resuscitabit et refoi^- mabit corpora eorum, configurata pro- prii corporis claritati. 6. Quanta est felicitas eorum, quam immensa lactitia! qui nimirum triplici gaudio,de rccordatione transactae vir- tutiSjde exhibitione prajsentis quietis, de ccrta cxspectatione futura» consum- mationis exsultaut. IVain de futura illa consummalionc habcmus voccni e 27 kiS S. BERNARDI ABBATIS coelestium, sive terrestrium. Sunt cnim Sancti^dc coelo , et sunt Sancti de tcrra : iteraqiie eorum qui de terra sunt , qui- dam adhuc in terra,aliqui jam iu coelo. Celebratur ergo festivitas omnium lio- rum communiter , sed forsitan non uni- formiter. Neque hoc mirum , cum non sit ne ipsa quidem sanctitas omnium uniformis, sed inter sanctoset sanctos distet , idque non parum. Nec modo dico, quia alius aliosanctior, (haec enim quantitatis potius, quam qualitatis dis- tantia est : ) sed quod non raodo magis et minus, verum etiam aliter atque aliter sanctos dici,et vere dici invenia- inus. Et forte inter Angelos atque ho- mines assignari possit ista diversitas sanctitatis pariter et celebritatis. Neque enira tamquara triumphantes honorari posse videntur, qui numquam pugnasse noscuntur. Aliter tamen honorandi sunt nimis etiam ipsi, tamquam amici tui , Deus, cujus nimirum voluntati semper adhaeserunt , tanla utique felicitate , quanta facilitate. Nisi forte in eo pug- nasse creduntar , quod peccantibus aliis viriliter perstiterunt, non abeun- tes in concilio impiorum , sed singuli quique dicentes : Mihi autem adhaerere Deo bonum est. Celebranda ergo in eis gratia praeveniens in beiiediclione dul- cedinis : honoranda benignitas Dei, non ad poenitentiam adducens, sed abdu- cens ab omnibus, quibus poenitentia deberetur; non eripiens a tentatione , sed a tentatione conservans. 2. Aliud sane in his sanctitatis genus, et proprio modo videbitur honorandum, qui venerunt ex magna tribulatione , et dealbaverunt stolas suas in sanguine Agni : qui post multos agones jam nunc triumphant in coelis coronati , quoniam legitimc certaverunt. Estne adhuc Sanctorum aliquod tertium genus ? Est, sed occultum. Suntenimsancti qui ad- hucmilitant, adhuc pugnant,* currunt adhuc , necdum comprehenderunt. Te- merarie forsitan hujusmodi videar di- cere sanctos ; sed tamen novi unum ex his non veritum dicere Deo : Custodi animam meam , quoniam sandus sum. Sic et Apostolus, divinorum conscius sccrelorum . evidentius ix'd:Scimus qun- niam diligentibus Deum omnia cooperar\r- tur in bonum , his qui secundum proposi- tum vocati sunt sancti, Haec nimirura diversitas appeilationis in nomine sanc- titatis , ut alii quidem jam secundum consumraationera sancti vocentur, alii juxta solam adhuc praedestinationem. Latet ergo hujusmodi sanctitas penes Deura; clausa est, et clause quodam- modo celebratur. Siquidem nescit Iiomo utrum amore, anodio dignus sit , sed in futurum omnia reservantur incerta. Sit ergo istorum celebritas sanctorum in corde Dei : quoniara novit Dominus qui sunt ejus ,et ipse scit quos elegcrit a principio. Sit etiam apud administra- torios illos Spiritus , qui mittuntur in ministerium propter eos, qui haeredita- tem capient salutis : nos in vita sualau- dare hominera prohibemur. Quomodo namque secura laudatio , ubi nec ipsa vita secura ? Non coronabitur nisi qui le- gitime certaverit, ait tuba illa ccelestis. Et legem certaminis ab ore ipsius Le- gislatoris ausculta : Qui perseveraverit usque in finem , hic salvus erit. Nescis quis sit perseveraturus , nescis quis sit legi- time certaturus, nescis quis coronam sit accepturus. 5. IUorum lauda virtutcm, quorum jam certa victoria est : illos dcvotis ex- tolle praeconiis, quorum secure potes adgaudere coronis. Cantavimus Sanctis hacnocte, dicentes, Timete Dominum omnes sancti ejus : sed non istis. Non , inquam , eos qui perseveraverunt usquc in finem timerehortabamlir, quiascrip- tum est : Jam non erit timor in finibus nostris. Illis potius dicebamus sanctis , quibus custodia multiplcx necessaria est pro multitudine pcricuIorum.Siqui- dcm non est eis colluctatio adversus carnem et sanguinem tantum , sed ad- versus principatus quoque et potesta- tes, adversus mundi rectores tenebra- rum harum, contra spiritualia nequitiae in coelestibus. Egcnt plane custodia, qui tam multipliciter , non modo co- minus, sed eminus appctuntur. Et ubi tot pugnae foris, non dcbent intus dc- esse timorcs, ut merito his dicatur : TimctcDomimm, omnes sancticjus,ToTA intcrim beatitudo nostra esttimere IN FESTO OMJ^IUM S Dcum, dicente Scriptura : Beatushomo qui semper est pavidus. Et item Psalmista ait : Beati omnes qui timent Dominum, qui amhulant in viis ejus. Caeterum longe aliter beati, in quibus jam perfectaca- ritas foras misit limorem, nec jam ti- ment ambulantes inviis,sed laudant potius habitantes in dorao , sicut idem ait : Beati quihabitant indomo tua, Do- mine, insascula sacuIoi'um laudabunt te. NosTRA ergo felicitas, nostra interim festivitas in timore Dei : nam illorura magis in exsultatione etlaudeversatur. U. Inde est quod secure laudantur homines , qui non sua jara vivunt vita , sed Dei ; nani hominum utique vita ten- tatio est. Est autem geraina quaedara securitas laudis hujus : nisi quod forte videbitur ( si diligenter attendimus ) intra alteram altera comprehendi. Si- quidem non cst quod laudare verearaur verissirae, certissiraeque laudabiles : non est quod gloriflcare cunctcmur sic absorptos ingloria, ut nostra oranino nequeant laudatione raoveri. Non cnira est quo vanitas intret, libi veritas jam totum occupavit. Sed qu=. Tunc, inquit, unicuiquc laus ANCTORUM SERMO V. lt{C^ erit. A quo ? a Deo. iMagnus laudator , et vehcmenter ambicnda laudatio. Felix COMMUTATJO laudis , ubi et laudare beatura est , ct laudari. 5. Ad quid crgo Sanctis laus nostra, ad quid glorificatio nostra, ad quid nos- tra hsec ipsa soleranitas? Quo cis ter- rcnos honores, quos juxta vcracera Filii promissionera honorilicat Pater coelcs- tis ? Quo cis prfficonia nostra ? Pleni sunt. Prorsus ita est, dilectissimi , ho- norumnostrorura Sancti non egent, nec quicquam eis nostra devotione praesta- tur. Plane quod eorum raeraoriara ve- neramur,nostra intercst, non ipsorura. Vultis scire quantum interest nostra? Ego in me, fateor, ex hac recordatione sentio desideriura vehemens inflam- niari , et desiderium triplex. Vulgo di- citur : Quod non videt oculus, cornon dolet. Oculus meus, raemoria mea : et cogitare de Sanctis , quodam raodo eos videre est. Sic nerape portio nostra in terra viventiura , nec modica sane por- tio : si tamen , ut decet, meraoriara af- fectio comitctur. Sic,inquam, conver- satio nostra in coelis est : verumtamen non sic nostra , sicut illorum. Ipsorum enim substantia ibi est, nostra autem desideria ; ipsi per praesentiam , nos per meraoriara ibi suraus. Quando et nos addemur ad patres nostros? quando es- sentialiter praesentabiraur eis ? Hoc enim primum desideriura, quod in nobis Sanctorura memoria vel excitat vcl in- citat magis , ut eorum tam optabili so- cietate fruamur, etraereamur concives et contubernales esse spirituum bealo- rum, raisceri ccetui Patriarcharura, cu- neis Prophetarum, senatui Apostolo- rura,Martyrum cxercitibus numcrosis, Confessorum coilcgiis, Virginum cho- ris; in omnium denique coUigi et col- laetari communionc Sanctorum. 6. Singulorura quippe rccordationes, quasi scintill» singulae, immo quasi ar- dentissimae faces , devotos accendunt animos, ut corum et conspectum sitiant et complcxum : adeo ut plcrumque etiara inter cos esse se leputcnt , modo ad omncs simui,inodo ad hos vel ad illos tota aviditate etvehcmenlia corda vibrant' s. Alio- spectu Dci , et delectentur in lastilia et cx- sultatione. Quoinodo ergo in jejunio, ct fletu, et planctu convertemur ad ipsum ? Anvero justuseum inlaetitiaetexsulta- tione ; qui vero nondum justus est, non nisi in jejunio, et fletu, etplanctu repe- IN FESTO OMNIUM S riet? Ita plane, sed justus, qui jamcon- spectum mcruerit, non qui adhuc vivat cx fide. Kimirum quod ait Dominus, Cum ipso sum in tribulalione, adcum per- tinet qui per fidem ambulat; non au- tcm qui ad faciem jam pervcnit. Equi- dem utrisque est caput unum , sed non «no modo membrisomnibus exhibetur. Quibusdam enim ostenditur caput liir- sutum spinis, inclinatum in cruce , ut humiiientur pariter, pariter et compun- gantur. Qiiibusdam gloriosum apparet, ut ab ipso glorificentur , ut in ipso glo- rientur facta ei simiiia , qucm vident sicuti est. 9. Hoc crgo secundum desiderium , quod ex Sanctorum commemoralione flagrat in nobis, ut sicut illis, sic nobis etiam Cliristus appareat vita nostra, et nos quoque cura ipso appareamus in gloria. Interim nempe non sicut est, sed sicut pro nobis factum est, caput nostrum nobis repraesentatur, non co- ronatum gloria, sed peccatorum nos- trorum circumdatum spinis , dicente Scriptura : Eqredimini (lUce Sion, et vi- dete rcgem Salomonem indiademate, qiio coronavit eum mater sua. 0 Regem ! o diadcma! Mater siquidem Synagoga , non matrem sese exliibens, sed nover- cara, Rcgem nostrum corona spinea co- ronavit. Pudeat scctari gloriara mcm- bra', quibus caput suum tam inglorium exhibclur, non habcns speciem aut de- corcm, vel aliquid ejusraodi. Nimirura Salonion est , quod interpretatum cst Pacificus , sane quod in praesenti est; non utique beatificus, aut glorificus : ut in omnibus angelicum illud elogium commendetur , quo terris pacem , coelis gloriam tradiderunt. Pudeat sub spi- nalo capitc membrum fieri delicatum , (luod omnis ei interim purpura non tam honoris sit, quara irrisionis. Videre est tamen hodie multis in locis, non sinc multa ambitione ct comessatione, praj- scntcm diem Iionorari. Ilonorari, an dehoncstari dicam? Ipsi vidcrint qui hajc agunt. Ipsorum est enim hujus- modi celcbritas, non Sanctorum : quod sibi libet faciunt, non quod Sanctis. Erit cum venerit Chrislus, nec mors cjus uUia annuntiabitur, ut sciamus quo- ANCTORUM SERMO V. m niamipsiquoquemortui sumus, etcum eo abscoiulila ost vita nostra. Apparc- bit caput gloriosum, et cum co niembra glorificata fulgebunt, cum videlicet re- formabitcorpushumiIitalisnostrae,con- figuratum glorioe capitis, quod est ipsc. Hanc ergo gloriara tota ct tuta ambi- tione concupiscamus , ne forte audia- mus et nos : Quia gloriam quae ab invi- cem est quaeritis, ct gloriam quaj a solo Deo est non vultis. 40. Sane ut eara nobis sperare liceat, ct ad tantani beatitudineni adspirare, summoperc nobis desideranda sunt suf- fragia quoque Sanctorum : utquod pos- sibilitas nostra nonobtinet, corum nobis intercessione donetur. Miseremini raei, raiscreraini mei, saltem vos amici mei. Nostis ipsi periculum nostrum, nostis figmcntum nostrum : nostisignorantiam nostram, ct dolosadvcrsariorum : nostis corum impetus , et nostram fragilita- tera. Vobis enira loquor, qui in eadem lentatione fuistis; qui eosdem superas- tisconflictus, eosdem laqueos evasistis; qui didicistis cx his,qu3e passi cstis, compassionem. Confido equidcm ct de Angelis, quod nec ipsi suara visitare speciera dedignentur, maximc quia scriptum cst : Visitabis speciem iuam, et non peccabis. Caeterum etsi de eis mihi arbitror praesumcndum ob spiri- tualis substantiae ct rationalis forraae si- railitudinera ; ampliori tamen fiducia ad eos mihi reor utcndum, quos habere rae novcrira ct in ipsa humanitatc con- sortes , ut oporteat eos farailiarius et specialius misercri ossi de ossibus suis, ct carni de carne sua. H. Dcniquctranseuntes cx hocmun- do ad Patrera , sancta nobis pignora re- liquerunt. Apud nos siquidem corpora eorura in pace scpulta sunt, quorum nomina viventin saeculuni, id est quo- rum numquam gloria sepclitur. Absit, absit a vobis, aniraae sanctae, MgyptiR illa crudelitas pinccrnae Pharaonis, qui in gradura pristinum restitutus, statim oblitus cst Joseph sancti, qui in carcerc tencbatur. Non enim erant unius capi- tis mcrabra , nec aliqua pars fideli cum infideli , aut ulla socictas Israelitae ad yEgyptium , non phis quam luci ad tc- 422 S. BERNAR nebras. Interpretatur enim ^Egyptus tenebrse, Israel vero videns Deum : at- que ideo ubicumque Israel erat, lux erat. Non sic noster Jesus crucifixi se- cum Latronis potuit oblivisci : factum est utique quodproraissum est : ipsa die qua compassus est, et conregnavit. Nos quoque si non sumus ipsius capitis mera- bra, cujus et Sancti, unde eis tam so- leranibus hodie votis, et'tanto gratula- raur affectu? Cseterum qui dixit, Si glo- rificafur unum membrumf congaudent omnia membra : hoc quoque nihilomi- nus ait : quod si paWur unum membrum compatiuntur omnia memhra. Haec igitur Bostra et eorum cohaerentia est, ut nos DI ABBATIS congratulemur eis , ipst compatiantui nobis : nos devota meditatione regne- mus in eis , ipsi in nobis, et pro nobis militent pia interventione.Necestquod de eorura pia erga nos sollicitudine du- bitemus , quando quidera non consum- mandi sine nobis, sicut supra memini- mus, exspectant nos usque dum retri- buaturnobis : utvidelicet innovissimo die raagno festivitatis orania siraul in virura perfectum cum suo tara excelso capite raerabra concurrant, etlaudetur cum haereditate sua Jesus Christus Dominus noster, qui est super omnia benedictus, et laudabilis, et glorlosu» in ssecula, araen. IIV TRAIVSITU S. MALACHIiE EPISCOPI. SERMO I. i. De coelo vobis hodie, dilectissirai, copiosa quaedara est benedictio desti- nata : et fideliter eam non distribui , vobis quidem daranosum esset; mihi veropericulosum, cui nimirurahsec dis- pensatio videtur esse commissa. Timeo itaque damnum vestrum , timeo dam- nationem raeara, si forte dicatur : Par- vuli petierunt panem , et no7i fuit quipor- rigeret illis, Scio enim quam necessaria vobis sit e coelo veniens consolatio, quos constat illecebris carnalibus et oblecta- raentis ssecularibus viriliter abrenun- tiasse. Nerao sane beneficii esse coeles- tis , et superno dubitet consilio diffini- tura,tit episcopus Malachias hodieinter vos obdorrairet , et desideratam inter voshaberet sepulturam. Cum enim nec folium quidem arboris sine divino nutu cadat in terram ; quis tam hebes , ut non evidenter in hujus beati viri ad- ventu ettransitu magnura prorsus con- silium supernae pietatis advertat? A finibus terrae , terram hic positurus ad- venit , alia quidem occasione festinans, quamvis ob specialem erga nos carita- tatem id plurimum desiderassc nosca- tur. Multa quidem in itinere ipso impe- dimentasustinuit, nec transfretare per- missus est, donec appropinquaret tem- pus consuramationis ejus , et tcrrainus qui non poterat prajteriri. Quem qui- dem multis ad nos pervenientera labo- ribuSjtamquamAngeluraDei pro reve- rentia sanctitatis suse suscepimus : sed et nos ipse pro sua raansuetudine et humilitate altius radicata , longe supra quam mereremur , devoto suscipiebat affectu. Paucos deinde apud nos dies fecit in incolumitate sm. , dum socios prsestolaretur 5 qui.dispersi in Anglia fuerant, cum Regis illius vana suspicio Dei hominem impediret. Jamque om- nibus ad eum collectis , ad Romanara, pro qua venerat, curiara parabat iter : cura subito infirraitate prseventus, sensit protinusad coeleste magissese palatium evocari, Deo melius aliquid providente pro nobis, ne a uobis egressus alibi con- sumraaretur. 2. NuIIum quidem in eo , non dico mortis , sed vel gravis aegritudinis sig- num medicis apparebat : ille taraen exhilaratus spiritu, aiebat oraniraodis oporterc, ut hoc anno Malachias ab hac vita egredcretur. Laboratum cst econ- tra, et devotis precibus apudDeum, ct IN TRANSITU S. MALA quibuscumqiie potuimus modis : sod illius praevaluere merita, ut desiderium cordis ejus tribuereturei, et non frau- darelur voluntate labiorum suorum, Sic ciinn pro votisomniaei concurrcre, ut hunc maxime locum divina sibi in- , spirante clementia elegisset : et hunc quoque ex longo optarct sepulturae ha- berc diem, quo Fidclium omnium ge- • ncralis memoria celebratur. Sed et illud nostra haec gaudia merito cumulavit , quod fratrum nostrorum ossibus, de priore coemeterio huc asportandis et recondendis, eadora nobis dies auctore Deo fuisset electa. Quae nimirum de- portantibus nobis, et ex more psallen- tibus, idem vir sanctus plurimum sese illo cantu delectari dicebat : ct non multo post ipse quoque secutus est , somno suavissimo et felicissimo sopo- ratus. Agimus itaque gratiasDeo supor omnibus dispositionibus suis, quod in- dignos nos beatai mortis ejus honorare prKsentia, quod paupcrcs suos pretio- sissimo corporis ejus locupletare the- sauro , quod inHrmos nos tantaEcclesiae suaj voluit fulcire columna.Altcrum si- quidem e duobus signum istud, quod nobis in bonum factum est , persuadct, quod aut placitus Deo sit locus, aut sibi placitum facere velit, ad quem tantae sanctitatis virum a finibus terroe mori- turum, sepeliendumque perduxit. 3. Caeterum populo illi alTectuosius condolere , et ejus quae tam miserabili Ecclesiaj dirum boc vulnus non peper- cit inferrc, crudelitatem mortis vehc- mcntius abhorrcre , beati hujus Patris caritas ipsa compellit. Dira profecto ct incxorabilis mors, quae tantam homi- num multitudinem unius percussione nuilctavit : cacca ct improvida , quae Malachiae ligavit linguam, impcdivit gressus, dissolvit manus, oculos clausit. lllos, inquam, dcvotos oculos, qui piis- simis fletibus divinam pcccatoribus rc- conciliarc gratiam consueverc : illas mundissimas manus, quae laboriosis ct humilibus opcribus cxerccri scmper amaverant, qux* Dominici corporis hos- tiam salutarom pro poccatoribus totios offercbant; et sinc ira ct disccptationc in oratione lcvabantur in ca^lura; quoe CHIiE EPISC. SERMO I. 425 inlirmis multa bcncficia proestitisse, ct signis variis effulsisse noscuntur : illos quoque spcciososgressus cvangelizantis pacem, evangelizantisbona; illospcdos qui totics faligati sunt studio pietatis; vestigia illa, digna quae scnipcr devolis osculis premerentur : sancta denique labia illa sacerdotis , quae custodicbant scientiam; os justi , quod sapientiam meditabatur : ct linguam ejus,quae ju- diciumloquens, immoetmisericordiam, tantis mederi solebat vulneribus anima- rum. Ncc mirum, Fratres, iniquam mor- tcm esse, quam gcneravit iniquitas : inconsideratam, quam noscitur seductio pcpcrisse. Nihil , inquam, mirum, si forit sine discretione , quae venit ex prsevaricatione : si sit crudelis et fatua , quae ex antiqui serpentis fallacia, et mulieris insipientia prodiit. Quid ta- mcn causamur , quod Malachiam ausa sitattentare, fidele equidem membrum Christi, quando et ipsum Malachiae pa- ritcr et oninium electorum caput furi- bunda pervasit? Pervasit utique immu- nem, sed non immunis cvtsit. Impegit in vitam mors, ct inclusit intra se vita mortem, ct absorpta est mors a vita. Ilamum sibi devorans, inde teneri coe- pit, undc visa cst tenuissc. 4. At fortasse quis dicat : Quomodo mors a capite supcrata videtur, quae tanta adhuc libertatesaevit in mcmbra? Si mors mortua , quomodo Malachiam occidit ? Si victa, quomodo adhuc prae- valet universis ; et non cst homo qui vivat, et non videat mortem? Victa plane mors , opus diaboli , et peccati poena : victum peccatum, causa mortis ; victus etmalignus ipse, etpeccati auc- tor, ct mortis. Nec modo victa sunt baed, sed ctjudicata jametdamnata. Difdnita quidcm scd nondum promulgata sen- tcntia cst. Deniquc jam diabolo ignis paratus, ctsi nondum illo proecipitatus in ignem, modico adhuc temporesini- tur malignari. Tanquam malleus cceles- tis Opificis factus cst, malleus universaj tcrroe : lerit clectos ad eorum utilita- tcm, reprobos contcrit in eorum dam- nationem. Qualis ergo patcrfamilias, talos et domestici ejus, pcccatum sci- licct ct mors. Nam et peccatum, licet lt2U S. BERNAR simul cum Christo cruci ipsius non justitia coram ipso ministravit : placuit quia Dominus benefccit tibi; quia eripuil animam meam de morte , etc. In quibus verbis quid intelligam , paucis audite : siquidcm inclinata est jain dics, etlon- gius quam speraveram sermo proccssit, quod invitus avellar a patcrni dulce- » injurias patientiam assumpserat ut, » cum esset summus Sacerdos, impune » etiam ab inflmis clericis laederetur: » nec propter id eos aut loco umquam » amoverit , aut a sua , quantum in ipso »fuit, caritate repulcrit. » Quod qui- dem in Briccio manifeste probatum, omnes vos arbitror meminisse. Eum nempe ex omnibus sibi successorem elegit, et de tanta post futura adver- sitate prajmonuit : postremo in fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum, ad cujus os aures suaj fuerant, cum re- sponderet honiini, qui de eo sciscitaba- tur : Si illum delirum quajris , prospice eminus; ecce coelum solito sicut amens respicit. Crebro siquidem homo Dei, ulpote terram despiciens, coelum su- spiciebat. Nempe sciebat ad hoc sese ( ut supra meminimus) rectani et in ipso corpore accepisse staturam. Scie- bat illic esse thesaurum suum, sciebat illic sedere in Patris dextera Christum suum, sciebat numquam sese, donec iliuc perveniret, quod desiderabat, assecuturum, L'nde et hoc ipsum , quod delirus vocabatur in terra, merito non altendit, cujus nimirum conversatio 2. esset in coclis , cujus oculi in capite suo. Sane illuc etiam lacryma; ejus a maxilla ascendere consueverant, quibus sic abundabat, ut solerel pro illorum quo- que, qui obtrectatores sui videbantur, flere peccatis. 15. Sane quantum justitiam esurierit, tum in caeteris ejus actibus, tumspecia- liter in idololatriae persecutione proba- tum est, in templorum destructione, in statuarum dejectione , in succisione lu- corum. Ubi se quoque aliquando non est veritus dare discrimini , ut occasio tanti criminis de medio tolleretur. Nam mi- sericordem eura in paupere se exper- tem Salvator ipse apud Angelos gloria- batur, datam sibi medietatem vestis ostentans. Utinam nobis etiam miseris apud summura Judicera, in cujus admi- rabile tabernaculum introivit, miseri- cordiam illara exhibere dignetur ; qua et illos olim morti destinatos, ettormen- tis variis deputatos eripuit,pro quibus aute terreni judicis januam nocte media scribitur jacuisse. Quomodo enira non audiet eura nunc , qui tuncquoque fecit audiri? Porro munditiara cordis ejus illud vel maxime indicat, quod non est confusus inimico loquens in porta. «Ni- » hil in me funeste reperies, Abrahai me » sinus recipiet. » Nara in opere paciii- corura feliciter plane consummans la- bores suos, licet dierum suorum llnera non ignoraret , clcricos tamen adiit dis- sidentes, inter quos rejforraata pace, in pace ipse quievit. 46. Cseterura persecutiones,quas sus- linuit propter justitiam , longura est numerare, quomodo apud Julianuni Augustum in civitate Wangionum in- trepidus, immo et illato terrore con- stantior, custodiae mancipatus est, ut inermis postero dic barbaris opponere- tur : quomodo circa Alpes sub securi, quam in verticem ejus latro vibrabat, securissimus fuit : quomodo illum Me- diolani Auxentius Arianus graviter in- sectatus, multisque appetitura iujuriis, tandera de civitate exturbavit : quo- modo et alibi prius adversus sacerdo- tum perfldiam acerrime pugnans , sup- pliciis fuit affectus, publice virgis cau- sus, inde quoque exire compulsus est : 28 434 S. BERNARDI ABBATIS I quomodo item in cujusdam fani ever- sione, cum gentilis eum stricto gladlo peteret , nudam cervicem praebuit per- cussuro, donec ille extollens ad ictum dexteram , cecidit resupinus : quomodo alter eum cultro ferire voluit , sed fer- rum de manibus ejus elapsum, repcnte disparuit. Pro quibus omnibus dubium non est multipliciter coronari eum, qui quidem etsi non semel effectu consum- matae passionis, sed toties martyr fuit affectu devotissimae voluntatis. Come- dite jam amici, etbibite, et inebria- mini carissimi. Sic enim vivitur, et in talibus vita spiritus vestri. Nisi forte beatos praedicat sermo divinus, qui raortuos suscitant, caecos illuminant, morbidos sanant, leprosos mundant, paralyticos curant, daemonibus impe- rant, futura praenuntiant, miraculis coruscant ; et non magis pauperes spi- ritu, mites, lugentes, esurientes et sitientes justitiam, misericordes, mun- dicordes, pacificos, persecutionem prop- terjustitiam sustinentes. 17. Ignoscite mihi, Fratres : exem- plum obedientiae paulo rainus praeter- ivi, quod quidem vel solum juxta pro- positum ordinem in Martino quoque nobis convenit exhiberi. Sane raorara faciraus, sed, ut arbitror, bonum est nos hic esse : tardius enim hodie veni- raus ad Martinura. « Domine, inquit, si » adhuc populo tuo sura necessarius , » non recuso laborera , fiat voluntas » tua. » 0 vere sanctissimara aniraam ! o inaestimabilera caritatera ! o obedien- tiara singularem ! Bonum certamen cer- tasti, cursum consummasti, fidem ser- vasti; de reliquo superest tibi corona justitiae, quam reddet tibi Dorainus ho- die justus judex; et adhuc dicis : Non recuso laborera, fiat voluntas tua ! Ob- tulisti plane Isaac, unicura illum quem diligis, quod in te est, jugulasti : im- molasti singulare gaudiuni tuum pia devotione, paratus redirc ilerura in pericula, innovare certamina, denuo subire laborera, sustinere tribulatio- nem, prolongare tentatibnem, deinde differri adhuc ab illa tanta felicitate, et diu desiderata societate Spirituum bca- torum , atque in hujus mortalitatis N FESTO S. MARTINI, ETC. aerumnas ab ipso introitu gloriae revo- cari; postrcmo (quod maximum est) a Christo tuo peregrinari diutius, si raodo ipse voluisset. Nec sane dubium, quin ampliorem gratiam raereatur, qui para- tura se exhibeat etiara ante raandatum, quara qui obedire satagit post raanda- tura. Magna quidem obedientia vestra, Angeli sancli : sed, quod dicere audeam pace vestra, nescio an inveniatur in vobis quisquam paratus in tale ali- quando rainisteriura raitti, in quo ne- cesse habeat non videre faciera Patris. Magnura est, Petre , quod Dorainum se- cuturus, orania reliquisti : sed audivi te in raonte dicentem, ubi transfigura- tus est coram vobis : Domine , bonum est nos hic esse ; faciamus hic tria taber- nacula. Non est hoc , Si adhuc populo tuo sum necessarius, non recuso labo- rera. Paratura cor tuura, Martine , para- tum cor tuum, sive raanere in corpore, sive dissolvi et esse cura Christo. 18. Et raagna quidem in horrenda morte securitas ; raagna in visione Christi desideranda, et tam ferventer ac singulariter desideranda perfectio reperitur : sed id quidem longe araplius per oranera raodum , quod qui mori non raetuis, iramo qui tanto desiderio prae- sentiam Domini concupiscis, vivere quoque non renuis, et exspectatione raolestissiraa fatigari. In quo enira alio non obedire potuerat, qui in hoc tanto articulo tara devote claraabat : Fiat ro- luntas tuaflliec ergo 'pars nostra sit, Fratres, in convivio hodjerno, hanc nobis obedientiara in raensa pauperis, imrao jara divitis hujus appositara dili- genter consideremus, scientes quoniam ipsa est quae a nobis exigitur, ipsa quam oportet nos praeparare , ut singuli quique dicamus : quia paratus suw, el nonsum turbatas, ut custodiam mandata tua. Nec modo semel , aut in parte : sed paratum cor raeum Deus, paratum cor meum; paratum ad utruraque, et in nullo tuae praescribens dispositioni. Forte hoc cupio, ct specialiter, et vehemen- ter : sed ne quidera illud recuso : sicut fuerit voluntas in coelo, sic fiat. Desi- dero requiem , sed non recuso laborcm, fiat voluntas tua. DE S. CXEMEIVTE PAPA ET MARTYRE. SERMO. Oe tribus aquis. I . Pretiosa m conspeclu Domini, mors sanctorumejus. Audiat peccator, et iras- catur; dentlbus suis fremat, et tabes- cat. Deprebensus est in astutia sua, cecidit in foveam quam fecit, in la- queum incidit quem tetendit. Invidia siquidem diaboli mors intravit in orbem lerrarum : sed ecce pretiosa facta est mors sanctorum. Audi igitur hostis vitse, mortis auctor attende. Quid valet jam fraus tua, versutia tua quid nocet? Immo vero , ut plus doleas, etiam omnia cooperantur in bonum bis, qui secun- dum propositum vocati sunt sancti. Neque enim aliter quam ipsa ( qua) tui cst operis) de te hodie beatus Martyr, cujus solemnia celebramus, morte cor- poris triumphavit. Fecit siquidera de necessitate virtutem, poenam peccati in meritum gloriae commutavit : fide- lem se probavit in modico,ut dignus inveniretur supra multa constitui. Mo- dicum namque erat, et omnino raodi- cum, quicquid prius acceperat anima illa beata , quantum ad eam gloriam , quam praesenti promeruit passione. Om- nis enim delectatio hujus mundi, uni- versa ejus gloria , quicquid denique in 60 concupiscitur, prorsus modicura est in illius felicitatis, in illius gloriae, in illius beatitudinis comparatione : si tamen vel modicura dici debet , et non potius nihilum, vapor ad modicum pa- rens. Acceperat beatus Clemens nobile genus, amplas possessiones, haeredita- t(Mn multam, scientiam quoquc quam- plurimam, ita ut optimus quidam iilius temporis philosophus haberetur. Acce- perat haec universa a Doinino : Dei enim dona sunt etiam haec. Fidelem ergo sc probavit ci qui dcderat, cum pro cjus amorc univcrsa contempsit, omnia dc- trimentum faciens, et arbitratus ut btercora , ut lucrifaccret Chrislum. 2. Sed forte murmurat etiam nunc inimicus : Pellem , inquiens , pro pelle, et omnia quce habet homo , dabit pro anima sua. Quid ergo ? Putas quod in ipsa cor- poris sui vita , quam accepit a Doraino, infidelis inveniatur, ut vel ipsara pra)- ferat illi? Ecce habes potestatera : irrue in eum per satellites tuos, ut coarctetur e duobus, aut a Domino necesse ha- bens,auta corpore separari. Varia et imraania exquire genera torraentorum: sed noveris te Martyri nostro fabricare coronas. Sicut enim ipsa vitae hujus or- naraenta et adjumenta contempsit, sic conteranit et ipsara. Corpus omne tibi exponit in mortera, et in faciem male- dicit tibi, atque idola tua sacro ore blasphemat, Dorainum Deura suum etiam inter tormenta tua libere prae- dicat, ingenue confitetur. Coronabitur ergo , quia legitime certavit , quia fide- liter vicit, quia nec blandimentis vitse hujus, nec mortis horrorc a caritate Christi potuit separari. Dic quaeso nobis anima sancta, qua; sic corpus tuum suppliciis exponebas t obsecro, diligc- bas illud, an non? Utique diligcbam, inquit. Ncmo enim umquam odio ha- buit carnem suam. Diligcbamergo eam : sed parum diligcbam, tamquara ancil- lara; ct multo magis diligcbara Domi- num Deum. Utque probatio esset dilec- tionis, operis exhibitio; libentcr ipsam quoquc pro cjus gloria mortem corporis amplectebar. 3. Quid nos ad haec dicimus, Fratres? Congratulamur Martyri , sed jam gjoria ejus non sine nostra confusione est. Ecce enim beatus Clemens homo erat similis nobis , passibilis , eadcm circum- datus infirmitate , et carni suae codem vinculo naturalis affectionis inhaerens. Si ergo ilie sic glorificavit Christum in corpore suo, et calicem salutaris acce- pit : quid nos retribuimus Domino pro onmibus quae rctribuit nobis? Kadem cerlc nos insiijnivit imaginc codem 28. ■456 S. BERNARD sanguine nos redemit, et vocavit in eamdem liaereditatem, incorruptibilem, et incontaminatam , aeternam, conser- vatam in coelis. Ut quid ergo non pos- sumus et nos cum beato Cleraente Christi bibere calicem? Sed forte re- spondent aliqui : Possemus , si opportu- nitas non deesset : sed persecutionis tempus cessavit. At ego, fateor, non satis crediderim ista dicentibus. Quid enim ? Quotidie ceditis punctioni acus unius, etmucroni vos arbitramini posse resistere? In minimis probate conflicti- bus, quam viriliterin niajori certamine stare possitis. Ecce enim vobis non di- citur : Sacrificate idolis, et vivite; aut si hoc non vultis, oportet vos diversis suppliciis interire. Novit Dominus fig- mentum nostrum, nec dat nobis tam forte certamen. Beato Clcmenti cer- tamen forte dedit ut vinceret, et dis- ceret quoniara oranium potentior est sa- pientia. 4. Vfstrum autem certamen quale est, Fratres mei ?Quotidievobis sugge- ritur in cordibus vestris : Frange Ordi- nem tuum, murmura, detrahe , age remissius, infirmitatem simula, re- sponde ei qui forte durius tibi locutus est, ut salisfacias desiderio tuo; nec dicitur cuiquam:Nisi hsec feceris , mo- rieris : sedut multum,cum difflcultate et labore resistes animo tuo. Et quis sustineret tanta ? Haec enim intus au- dire , hajc respondere consuevimus ex- liortantibus nos, aut foris homini, aut intus Spiritui sancto. Si ergo in hujus- modi certamine periclitamur, si vix resistimus, si interdum etiam succum- bimus , quid in illo tam gravi certamine faceremus ? Si juncis fragilibus cedit infirmitas nostra, quomodo telis resis- teret? Videtis quomodo ad nihilum re- dacti sumus , et sicut solent mulieres aut parvuli , pugnanteslaudamus alios , pugnare ipsinon possumus.Quidtamen agimus ? Omnes certe ad nuptias Agni vocatisumus, et in conspectu ejus va- cuos apparere non licet.Diligenterergo consideremus qua? apponiintur nobis , quoniam talia oportet nos pra^parare. Consideravit beatus Clemens vinuni sibi appositum esse a Domino, et ip^o I ABBATIS quoquc, quoniam divesfuit,adnuptia3 ilhis viimm nihilominus proprii san- guinis efl^usione portavit. Sed nos pau- peres sumus , et vinuin , Domine , non habemus. At ille , Implete , inquit , hy- drias aqua. Ergone et ipsa suscipietur aqua, siattulerimus eam?Utique susci- pietur. Nam et ipsam cum vino nobis appositam inveniet,qui secundum mo- nita Sapicntis, diligenter considerave- rit quae sibi apponuntur, ab eo nimi- rum qui venit non in aqua solum , scd in aqua et sanguine. Testimonium enim perhibuit qui vidit , quod aperto latere Domini dormientis in cruce exierit sanguis et aqua. 5. Et nos ergo , Fratres , ut vel fideles nosprobemus Deo nostro , si martyrium sanguinis non habemus , ( martyriura enim testimonium est, ) quaeramus vel testimonium aquae, et ne ipsumquidera dcspiciet Deus. Tres sunt enim qui tes- timonium dant in terra , Spiritus , Aqua, et Sanguis. Bcati quibustrinum suppe- tit testimonium , quoniam funiculus tri- plex difficilerumpitur. Nossi sanguinis testimonium non habemus, habeamus spiritum et aquam : quoniam sine spi- ritu nec sanguis, nec aqua sufficiet. Immo vero si spiritus ipse sineaquaaut' sanguineinvenitur,sufficittestimonium ejus : quoniam spiritusveritatisest, nec sanguis, nec aqua quicquarn proderunt a seipsis, sed spiritus est qui testifica- tur in illis. Sane tamen aut vix, aut numquam sine aqua aut sanguine spi- ritum arbitror inveniri. Propterea, ca- rissimi , quairamus vel aquam, qui san- guinem non habemus. Et quoniam hy- driarum supra fecimus raentionem , quaeramus mensuras binas, vel ternas, quas hydriae capiebant. Nam et Chris- tus tripliccm nobis apponit aquam, et perfectusomnis qui fuerit in nobis sicut ipse,quividelicettres metretas habere potuerit. Proptcr hoc enim sub distinc- tione dicitur , binas vel ternas , ut duas ad minus constet necessarias esse ; tcr- tiam non ab omnibus exigendam. 6. Accipc igitur triplicem aquam , qnam tibi Salvafor apponit. Plorat su- per Lazarum ct super civitatem Jeru- salem ; et haec est aqua prima. Sudat IN VIGILIA S. ANDRE imminente jam passionis hora; ct haec i'st aqua secunda, non ab oculis tan- tum, sed a toto corpore manans. Ilaec autcm rubea est, sanguineique coloris, sicut Scriptura est : Et factus esl sudor cjus, sicut guttat snnguinis decurrentis in icrram, Jara vcro tertia est aqua, quam ct praediximus de latere cjus una cura sanguine emanasse. Et tu crgo priraam quidem habes, si rigas lacrymis tuis conscicntiae tuae stratum, et dolore compunctionis praetcritorum diluis ma- culas peccatorum. Secundara aquam habcs, si in sudore vultus tui vesccris panctuo, ct labore poenitentioe corpus tuura castigas, ac restringis concupis- ccnlia3 flamraam. Est autem sanguinei JE APOSTOLI SERMO. UZ7 coloris, sive propter laborcm , «eu etiam propter ipsuni quem exstinguit concu- pisccntiae igncra. Jara vcro si proficere potes usque ad devotionis gratiara, po- tabcris aquasapientiae saluUiris; ct spi- ritus Christi, qui super racl dulcis cst, liet in te fons aqua? salientis in vitam aeternara. Et racraento banc esse aquam, quoe procedit de latere dormientis, et sine omni molestia fluit. Oportet enim jam mortuura esse mundo, qui in hac volucrit gratia delectari. Ergo, ut bre- vitcr repetam, prima quidcm a praete- ritis delictis abluit conscicntiam : sc- cunda,ut futrra caveas, cxstinguit con- cupiscentiam : tertia, si ad eam pervc- nire merueris, potat animam sitientem. IjV VIGILIA S. ANDREiE APOSTOLI. SER3IO. Qnomodo jejuniis praevenire debeamus solcmnitates sanctorum. i . Sanctorum festa praecipua Patrura sanxit auctoritas votivis prx^venienda jejuniis : utiliterplane , ct nou ad insi- l)ientiara nobis, si adfuerit qui advcr- lat. Multa siquidem quotidie peccata contrahimus, ct in niultis offcndinms oranes : nec tutum omnino est celebran- das suscipere festivitates sacras, maxi- raeque cas quae maximae sunt , nisi prius abstinentiae purificatione prae- missa, quo et digniorcs, et capaciores invcniamur spiritualium gaudiorum. Sic enim justus in principio scrmonis accusator estsui, nec nisi a propria re- ]irehensione laudes incipit alienas. Ouod si etiam justus trepidat soUicitus l)racvenire cum, qui ipsas quoquc pa- ratus est justitias judicare : quid agi- mus nos, quorum interim judicata non fuerint ct tecta peccata ? Timendura Aalde cst, ne forte manifesta invenian- lur praeccdentia ad judicium. Si nec justus sine raode>tia ctvcrecundia qua- dara ad Sanctorum praesurait acccdere laudes : quanto magis peccator, in cu- jus ore non est laus speciosa , tinieat seniper necesseest vocem illam : Quarc lu enarras justitias meas? sive illam, Aimce , quomodo huc intrasti , non ha- : bcns vestem nuptialem ? Beati proinde , I qui stolam suam , dico autcm gloriam conscicntiaj suae, solliciti sunt orani temporeconscrvareimmaculatam, sem- per splendidam exhibere. Sed quia pauci sunt, qui sic omni custodia ser- ' vent cor suum ; pauciores autem ( si ta- imen vel pauciores) qui in omni sancti- jmonia conservent illud : necesse est frequenti abstinentia maculas diluero subintrantcs, praecipue cum praecipua quaelibet solemnitas advenerit ccle- branda. 2. Nec modo tamcn praeparatioest ad proximam celcbritatcm observatio prae- ;missa jejunii; cst et admonitio quae- j dam , cruditioque non parva. Discimus j ex hoc ipso , qua^nam , vera sit via fes- tivitatis aitcrnaj. Quid est enim quod I jejuniissolemnia prajvcnimus, nisiquod I pcr multas tribulationes oportct nosin- Iroire in regnumDci V Indignus quippe I solomni lactitia est , qui statulam vigi- 433 S. BERNARDI ABBATIS liaR abstincntiam non observat. Plane , inquam, si renuis affligere animam hiamin vigilia, indignus jure censeris requie et exsultatione fcstiva. Est au- tem universum praesentis pcenitentiae tempus, vigilia quaedam solemnitatis magnge, et aeterni sabbatismi quem praestolamur. Nec causaberis vigiliam longiorem, si aeternitatem festivitatis attendas. Licet enim habere praepara- tionem soleant solemnia diurna diur- nara : illa cum aeterna sit , non exigit tamen aetemam. Sed quo nos rapit ju- cundior illius memoria felicitatis ? Hoc enim nomine et saepius, et forte dignius nominatur illa festivitas. Redeundum nobis est ad id quod prae manibus est. 3. Hodierni itaque jejunii, et ejus quam praestolamur solemnitatis et laeti- tiae, causa est beata passio Andreae apostoli. Dignum est enim, ut si cum eo pendere non possumus, cum eo vel jejunemus. Nam et ipsum cum biduo penderetin cruce, etiam jejunassequis dubitet ? Inveniamur ergo vel in exiguo communicantes passioni ejus, et si non simul affixi patibulo , simul afflicti je- junio : ut raiserante Deo etiam coronae participes simus; et in praesenti quoque spiritualium socii gaudiorum. Quomodo onim non exsultemus in memoria trium- phi ejus, quem in ipsa sui praesentia supplicii tam vehementer novimus ex- sultasse ? An non erit laeta festivitas , Tiibi et crux ipsa plena est gaudio ? Si- quidem et festivum solemus nominare quod laetum est; et crux a cruciatu uti- que dicitur, autcerte cruciatus a cruce. Quanta proinde exsultatione universse terrae celebrandum tantae novitatis mi- raculum, tam magnificum opus divinae virtutis ? Andreas homo erat similis no- bis , passibilis, et tam vehementi ardore spiritus crucem sitiebat, tam inaudito a saeculis gaudio tripudiabat , cum para- tum sibi eminus patibulum conspexis- 6et. « 0 crux, inquit, diu desidcrata , »♦ et jam concupiscenti anirao praepa- » rata ! securus et gaudens venio ad te, » ita ut et tu exsultans suscipias me. » "Videtis quia non se capit prae magnitu- dine gaudii. Ita, inquit, ut et tu exsul- tans. Ergone tanta cst cxsultatio, ut exsuUct et ipsa crux, nec laeti quic quam habeat, sed totum laetitiae sit ! Aut quis dicat minus contra consuetu- dinem , supra rationem , ultra naturara , crucem exsultare, quam crucifixum ? Illi sensum laetitise natura negavit : huic si quid praevalet, gaudium omne exterminat, ingeritque dolorem.« Ama- » tor, ait, tuus scmper fui, et deside- » ravi amplecti te » Fratres, ignis vi- brans est, non lingua loquens : et si lingua , certe ignea est. Carbones suut ignis illius , quem de excelso Christu3 miserat in ossibus ejus. Atque utinam desolatorii nobis sint , consumentes et exurentes quicquid innobis estcarnalis affectionis. Quales enim scintillae sunt istae , aut a quanto intcriori incendio micant ? . 4. Plane , beate Andrea, granum sina- pis est fidestua, qua3 tam insperatum, ubi tcri coepit, coepit exseproferre fer- vorem.Quidsi paulo ampliustereretur? Quis fcrvorem illum animus,quis verba illasustinereposset auditus ? Dum enim minus minaretur ^geas , adhuc gra- nura sinapis despicabile videbatur. In- tegrura erat, nescicbaraus quid intus latcret. « Dominus , inquit , me misit ad » istam provinciam, in qua non parvura » ei populura acquisivi. » Accedatcom-- minationis pistillum : longe jam acrius sapiet, constantiusque loquetur. Ter- rendum eum putat iEgeas , crucis sup- plicium minitans : sed non est ita. Ac- ccnditur magis in verbohoc , et libere clamat : « Ego sipatibulum crucis expa- » vesccrcm , crucis gloriam non praedi- » carcm. » At ubi paratum sibi lignum intuitus cst , cx hoc jara plane totus ignesccns applaudcbat, et blandicba- tur illi amatae suae : officiosissime salu- tabat, devotissime suscipiebat ; raag- nifice attollebat eam, et in ipsius praeconio gloriabatur, clamans magis affcctione quam voce : « Salve crux pre- » tiosa , quae decorcm et pulcritudincm » de membris dominicis accepisti ! Salve » crux quae in corpore Christi dedicata » es , ct cx mcmbris cjus tamquam mar- » garitis ornata ! » Mcrito proinde cru- cis amatorcm venerantur quicumquo suntscrvi crucis : scdab bisarapliorera IN FESTO S. AN DREM jnre tlevotionem cxigit, qui siiecialius proposuerunt toUere crucem suam. Vo- bis hoc et de vobis dico, Fratres raei , qui non surda aure audistis illara evan- geiicam tubara : Qui non hajulat crucem suam f et sequiturme, non potest meus esse APOSTOLI SERMO I. Uo9 discipulus. Parati estote totam animi di- ligentiara huic adhibere solemnitati , et cordemagnocelebrare eam ; quia mag- nus omnino consolationis pariter et exhortationis thesaurus vobis rcposilus estinea,si fueritquifodiat et scrutetur. IN FESTO S. ANDREiE APOSTOLI. SER3IO I. De tribm generibus piscium, qui sunt in mari , in flumine , et stagno. 1 . Celebrantes hodie gloriosum beati Andreae triumplmm , in verbis gratise , quai procedebant de ore ejus, exsulta- vimus et delectati sumus. Neque enim locus poterat esse tristitiae, ubi tam ve- liementer laetabatur et ipse. Nemo ex nobis compassus estsic patienti : nemo ausus est plangere exsultantem. Alio- (juin etnobis ipse non incongrue dicere poterat, quod Salvator crucem bajulans sequentibus se et lugentibus ait:F?7icc Jerusalem , nolite flere super me , sed su- per vos ipsas flete. Denique cura ducere- Uir ipse beatus Andreas ad crucera , populus qui sanctura et justura dolebat injuste damnari, prohibere voluit ne puniretur : sed magis ipse instantissima ])rece prohibuit eos, ne non coronare- tur, immo ne non pateretur. Desidera- bat siquidem dissolvi, et cum Christo csse, sed in cruce, quam semper ama- verat : desiderabat regnum intrare, sed per patibulura. Quid enim dicit illi amatae suae ? « Per te , inquit , me reci- >» piat , qui per te me redemit. » Ergo si diligiraus eum, congaudemusei,non solum quia coronatus, sed et quia cru- cifixus : quia desiderium anirase ejus tribuit ei Dominus , et posuit in capite ojus coronam de lapide pretioso. Ve- rumtaraen dura congratulamur ei, quod diu desideratae crucis frui mereatur araplexu ; mirura valde est, si non ip- sum ejus miraraur gaudium, cui con- gratulamur. 2. Dum enim noctis hujus vigiliasce- lebrantes, in verbis tantae exsultationis cantando delectaremur, putas non fuit in nobis , qui secum cogitaret et dice- ret : Quid sibi vult hoc , aut uude tam nova laetitia?Certe et crux pretiosa est, et crux amari potest, et crux habet exsultationem ? Ita est , Fratres mei. Si fuerit qui colligat, seraperlignum cru- cis vitam germinat , fructificat jucundi- tatem , oleum laetitiae stillat, balsamuni sudat spiritualium charismatura. Non est silvestris arbor; lignura vitae est ap- prehendentibus eam. Arbor fructifera , arbor salutifera est. Alioquin quomodo dominicara occuparet terrara ? Illam dico pretiosissimara glebara, cui clavo- rum est infixa radicibus. Si non esset haec pretiosior cunctis , fructuosior uni- versis; nuraquara illo plantaretur in horto, nec illara perraitteretur vineam occupare. Denique quid rairura si cruci suavitatem dedit, qui dedit et igni ? aut quoraodo crux judicatur insipida , ubi dulce sapit et flamma ? Quid enim sapiebat Laurentio ignis ille, cum ride- ret carnifices , judicem subsannaret ? Quid nosad ista dicemus, Fratres?Cur non sapit etiaranobis, quae pro Christo est tribulatio, ncc gustaraus et fios manna istud absconditum ? Sic enim victus esset omnino diabolus , nec ha- beret penitus quod afferret. Sufficeret nobis hocunum adversusduplicera ma- litiara iniraici. 3. Habet quippe nequissimus ille la- queos,habet et jacula, utpote callidissi- mus venator hominum , solum sitiens sanguinem animarum. Alios telis appe- tit malitiosae cujuslibet suggestionis : et in eis vulnerat multos , quorura tenuis m S. BERNARDI ABBATIS est patientia. Aliosvoluptatibus irretire laborat : et in bis certe includit multi- tudinera copiosam eorum , qui in terra repunt, autvolitant juxtaeam. Sit ergo GAUDiUM in tribulatione ; et jam non liabet malignus unde illiciat, non habet unde dejiciat : liberati sumus a laqueo venantium, pariter et a verbo aspero. IViHiL enim proficiet inimicus in eo, quem crux ChrisU delectat , si carna- lem suggesserit delectationera : et filius iniquitatis non apponet nocere ei, si ad exasperandum animum ejus quam- libet immittere tentaverit amaritudi- nem. Non curat delicias, qui jejunio pascitur : multo minus murmurare pro eo potest , in quo etiam delectatur. Plane altissimum posuit refugium suum, iibi nec muscipula inimiei timenda sit, nec sagitta : imrao vero mundus piscis est, squamas pariter et pinnulas habens . Porro sicut frustra jacitur rete ante ocu- los pennatorum, sic frustra jacitur te- lum insquamas loricatorum. Hujusmodi siquidem pisces mundos esse legalis sanctio judicabat , qui et pinnis levan- tur, et proteguntur squamis : sive illi in mari sint , sive in flumine . sive in stagno. Habet enim etiam inare hoc magnum et spatiosum pisces mundos , et dominica dignos mensa : quia ex his qui iii saeculi latitudine habitu.actuque versantur, reliquit sibi muUa millia , quos apostolica sagena trahit, ut cum educta fuerit, scgregentur a maiis. Ubi sane sedebit et liic noster piscator ho- '• minum, quitotamnuncpostse Achaiam i trahit. Habet et flumen pisces mundos, \ quicumque inter dispensatores fidelos I inveniuntur. Fluvius quippe est prsedi- j catorum ordo, nou in eodem permanens j loco, sed extendens se et currens, ut diversas irriget terras. Sunt etin stag- ; nis mundi pisces , qui in claustris Deo | serviunt in spiritu et veritate. Merito siquidem stagnis monasteria comparan- tur , ubi quodam modo incarcerati pis- ces evagandi non habeant libertatem , quo videlicet parati sint semper ad epulas spirituales, dicentes singuli in- tra se : Quando veniet qui me deferat ? Cunctis diebus, quibus nunc milito, exspecto donec veniat immutatio mea. 4.Porro, utdeLege supra meminj- mus , sive in mari , sive in flumine , sive in stagno, illi mundi sunt pisces, qui squamas et pinnulas habent. Sunt au- tem squamae multae , sed una ex eis quodammodo lorica contexitur : quia j una est patientiai virtus , licet singuli3 i tribulationibusexhibere singulasvidea- mur. Jam vero sicut squamas ad patien- tiam, sic pinnulas quoque ad hilarita- tem arbitror non incongrue posse re- ferri. Ililaritas quippe levat et sublevat, ut saltus quosdam in altum dare videa- tur, quisquis exhilaratur. Sane utduas habeamus plnnulas , duplex nobis hila- ritas qua^renda cst. Et forte propterea docet Apostolus (ille enim vere pennas habebat, quibus et in tertium usquo coelum raptus est, et volavit etiam in paradisum) non solum Gloriari in spe, sed etiain gloriari in tribulationibus. Prorsus sublime volat quisquis ille est, quem non modo futurorum exspectatio bonorura , sed prsesentium quoque malo- rura exhibitio ipsa delectat, ita ut in ea etiam glorietur. Talem inveniraus hunc beatum Apostolum, talem miramur, talem merito praedicamus. 5. Unde et triplicem hic licet consi- derare gradum, incipientium, profi- . cientiura, perfectorura. Initiura enim sapientiae, timor Doraini; mediura, spes; caritas, plenitudo. Denique Apo- slolura audi, quia iileyiiludo legisest cari- tas. Qui initiatur a tiraore, crucem Christi sustinet patienter : qui proficit in spe, portat 1 ibenter : qui vero consura- raatur in caritate , ainplectifur jam ar- dcnter. Solus etenim iste est qui dicerc possit « quia amator tuus seraper fui , et » desideravi araplecti te. « Longe est vox ista ab eo qui sustinet quidera , sed optaret oranino , si posset. iion venissc in hanc horara. Denique (si non videor tcinerarius) longe est ab ea voce : Pater, si fieri potest, transeat a me calix iste. Quid enini? Certe super asel- lum ascenderat, ut ne hic quidem hostibus relinquerotur. Agnosco plane in duce belli pusillanimorura trepida- tionein , agnosco aegroti vocem in me- dico, agnosco infirraantem galiinam cum puIUs : considero caritatem, stu- IN FESTO S. ANDRE^ APOSTOLI SERMO I. 441 peo raiserationem , expavesco digna- lionem. Misericors Dominus non Ijeati Andreae robustum sil)i suscepit affec- tum ; quia non est sanis opus medicus , sed male liabentibus. Si quem forte dig- natio scandalizat , plane raeretur au- dire : Nonne oculus tuus nequani est,quia ego honus? Huic enim odor vitaj in mor- tem cst. 6. Quid magnura fuerat, Dominc Jesu, si accedcnte hora, propter quam veneras, intrepidus stares, tamquam qui potestatem habebas ponendi ani- mam tuam, ct nemo eam tollebat a te? Aut non longe gloriosius fuit, quando quidem totum propter nos agebatur,ut non modo passio corporis, sed ctiam cordis affectio pro nobis faccret : et quos vivificabat mors tua , tua nihilomi- nus et trcpidatio robustos, et moestitia l8etos,et toedium alacres, et turbatio quietos faceret, dcsnlatio consolatos? Lego quidem in Lazari resurrectione , quia infremuit spiritu , et turhant scipsum. Sed esto interim , quia se ipse turbavit : non conditionis necessitate, sed su» beneplacito voluritatis. Nunc autem aliquid jam amplius audio. Usque adeo siquidem prsevaluit ea quaefortis estut mors dilectio, ut Christum Angelus Dei confortaverit. Quis, qucm? Evangelis- tam audi : Jpparuit, inquit, Angchis confortans eum. Quem eum ? Plane eum, cui nascituro clausus patuit Virginis uterus; cujus nutu in vinum aqua mu- tata est; cujus tactu lepra fugata;sub cujus plantis solidum mare sletit; ad cujusvocem mortuisurrcxerunt : deni- que eum , qui portat omnia verbo vir- tutis suae ; per quem facta sunt omnia ; per quem universa sul)sistunt, etiam ct Angelus ipse. Et quid dicam? Qucm eum? Minus enim morarer, si non pc- nitus esset indicibilis. Confortans crgo oum, cujus ne ipse quidem confortator suus capere poterat raajestatcm. 7. Rogo te , Angele , quera consolaris? An ignorabas quis csset , ad quera con- solandum vcniebas? Certe consolator cst, certe paraclitus est. Alioquin non diccret, aliuin Paraclitura a Patre rait- tcndura Apostolis, si non csset et ipse paraclitus. Denique agnosco ct in Iioc ipso paraclitum maxiinum, agnosco pa- raclitum bcnignissiraura, qui prope sit hisquitribulato sunt corde.Nondespcro jara, Domine, etiarasi raolesta raihi videatur tribulatio quara patior , ctiamsl pusillanimis sum, ctiamsi dcsidcro ut transferatur calix a me. Non despero, inquam , duraraodo addara et ipse : Fe- rumtamen non sicutego volo,sed sicut tu. Didici etiara ex hoc ipso, non ad car- nalera sive caducam recurrere consola- tioncm, sed ad angelicam, sed au spi- ritualem, sed ad coelestem. Ita plane, dummodo non murraurera : (id cnim penitus sepi.raret a te, si non citius resipiscerem : ) non renuo, etiamsi opus habeo consolari. Quid enim ? Agnos- co vocem raeara in Salvatore , et de sa- lute desperem? Plane in patientia raea possidebo animam meara. 8. Verurataracn proficere volo, si possum,nec statim adepta salute esse contentus. Qui timet Deum , ait Sapiens, faciel bona. Sed parum est : scriptuni est enim , Dcclina a maJo , et fac honum ; inquire pacem et persequere eam. Noli esse salute contentus : qua?rc pacera, ne tibi sit in periculo etiara salus ipsa. Audi crgo Angclura nato co, qui factus cst pax nostra , cxsultantem atque ca- nentem : Pax in terra hominibus honce volunlatis. Qusc autem bona, nisi ordi- nata voluntas? Qugenam est illa , inquis? Profecto quae rationi conscntanea est , dicenti , • diu desiderata , et jam concupisccnli » animo praeparata ! securus et gaudcns >» vcnio ad tc ; ita ut et tu cxsultans sus- »» cipias me, discipulum ejus, qui pepen- > dit in te : quia amator tuus semper >• fui , et desideravi amplecti te. » Ob- secro, Fratres, homo cst qui loquitur haec? an non cst homo,sed Angelus, aut nova aliqua crcatura? Ilomo planc similis nobis, passibilis. Nam passibi- lem cum passio ipsa tcstatur,qua ap- propinquantc tam lactabundus exsultat. AroSTOLI SERMO II. 445 Unde crgo in homine nova haec exsul- tatio, etlajtitia hactenus inaudita? Un- de in tanta fragilitate tanta constantia? Unde in homine tam spiritualis mens , tam fervens caritas,animus tamrobus- tus? Absit ut a seipso tantam ei creda- mus inesse virtutem. Donum pcrfec- tum cst, descendens a Patrc luminum, ab eo utique qui facit mirabilia magna solus. 4. Plane spiritus erat, dilectissimi, qui adjuvabat infirmitatem ejus, per quem diffundcbatur in corde ipsius ca- ritas fortis ut mors, immo et fortior mortc. Cujus o si et nos participes inve- niamur! Ecce enim molestus est nobis poenitentiae labor, corporis afflictiogra- vis , abstinentia onerosa. In vigiliis dor- mitat anima nostra prae taediOjnon ob aliud sane , quam propter inopiam spi- ritus. Ipse enim si adcsset, adjuvaret sine dubio infirmitatem nostram : et sicut beato Andreae crucem et mortem ipsam, sic nobis quoque laborem,et poenitcntiam nostram faceret, non so- lum non molestam , sed etiam dcsidera- bilem,atque omnino dclectabilem esse. Spiritus enim meus, ait Dominus, super mel dulcis, ita ut ne ipsa quidem dulce- dini ejus praevalcre queat, amarissima licet,mortis amaritudo. Quid non tcm- perabit illa duIcedo,quae mortem quo- que facit esse dulcissimam ? Quae resis- tere possit asperitas unctioni illi, quae mortcm quoque facit suavissimam? Cun» dederil, nit^dilectis suis somnum,ecce hce- reditas Domini. Quam molestiamnon ex- pellet gaudium illud , quod mortem quo- que ipsam facit esse laetissimam ? Quae- ramus hunc spiritum, Fratres : tota sollicitudinc operam demus,utmerea- mur haberc hunc spiritum , immo ut quem jam habemus, abundantius adhuc habcamus. Quicumque cnim spiritum Christi non habet, hic non est ejus. Nos autcm non accepimus spiritum hujus mundi,scdspiritum qui cx Deo est,ut sciamus qu.e a Dco donata sunt nobis. Tcstimonium praesentiae ejus prxbcnt opcra ipsa salutis et vitaj, quae nul- latcnus agerc possemus, nisi spiritus Salvatoris adcssct qui vivificat animas nostras. Quaeramus igitur ut dona sua m S. BERNARDI ABBATIS multiplicet Deus in noLis, etspiritum suum augeat, qui jam primitias dedit. NriLLUM enim omnino praBsentiae ejas certius testimonium est, quam deside- rium gratise amplioris; quoniam ipse dicit : Qiii edunt me, adhuc esurient', et qui bibunt me , adhuc sitient. 5. Sed fortasse multorum nobis con- scientiai jam respondent : Desideramus quidem hunc Spiritum , qui sic adjuvet infirmitatem nostram : sed invenire non possumus. Et ego dico : Propterea non invenitis, quia non quseritis : propterea non accipitis, quia non petitis. Petitis, ct non accipitis, eo quod negligenter pe- tatis. Nihil enim aliud exspectat , nihil aliud quaerit Deus, nisi ut sedule et cum desiderio requiratur. Denique quando negabit petentibus , qui etiam non pe- tentes provocat , et hortatur ut petant ? Si vos , inquit, cum sitis mali, nostis bona data dare fiJiis vestris : quanlo magis Pater vester de ccelo dabit spiritum bonum jietentibus sc ? Petite ergo, carissimi, pe- tite sine intermissione, petite sine ha^- sitatione : et in omnibus operibus vestris dulcissimi semper hujus ac suavissimi Spiritus praesentiam et auxilium invo- cate. Et nos enim , Fratres, cum beato Andrea necesse habemus tollere crucem nostram , immo cum eo , quem et ipse secutus est , Domino Salvatore. Inde enim sic laetabatur, inde sic exsultabat, quod non solum pro eo, sed etiam cum eo mori videretur, et coraplantari simi- litudini mortis ejus, ut compatiens etiam conregnaret. Cum quo ut simul cruci- figamur et nos , attentis auribus cordis audiamus vocem dicentis : Qui vult ve- nire posl me, abneget semetipsum, et tol- lat crucem suam , et sequatur me. Ac si dicat : Qui me desiderat, se despiciat : qui vult facere voluntatem meam', dis- cat frangere suam. 6. Sed continuo bella insurgunt, ar- mantur protinus adversumnosinimici. Et nos armemur contra : imitemur arma Piegis nostri, ut tollamus et nos crucem nostram, in qua de inimicis omnibus triumphemus. Audi enim quid Psalmista promiserit, immo Spiritus sanctus per os ejus. Scufo, inquit, circumdabit tevc- ritasejus, hauddubium quin Altissimi; i de eo siquidem loquebatur, sicut ma- nifeste indicant ipsius psalmi praecc- dentia verba. Ad quid , Fratres , scuto circumdamur, nisi quia nos undiquo bella circumdant? Denique quid causaj sit ut te scuto circumdet, attende. Scuto, inquit , circumdabit te veritas ejus. Ad quidenim? Non timebis, inquit, a timore nocturno; a sagitta volante in die, a nc' gotio perambulante in tenebris, ab incursu et da^monio meridiano. Videsne quam necesse sit ut scuto circumdet te veri- tas, quem sic hostiumtela circumdant? Ab inferiori enim parte timor nocturnus insurgit, a sinistris sagitta volat in die, a dextris perambulat negotium tene- brosum : et ut nihil sit vacuum, a su- periori parte daemonium meridianum insurgit. Nos autem miseri et miserabi- les, vicinis tot serpentibus, et igneis tel is undique volantibus, undique insurgen- tibus inimicis, nihilominus perniciosa securitate et negligentia dormitamus , torpemus otio, vanitatibus et scurrilita- tibusindulgemus , tam pigri ad spiritua- lia exercitia , ac si jam pax sit et securi» tas, et non sit militia vita hominis super terram. Hoc est, dico vobis carissimi, quod me vehementius terret, quod omni- no timoris acerbissimi gladio transverbc- rat animam meam : quod inter tanta pe- ricula rainus tiniorati, minus exercitali, minus quam necesse sit solliciti videa- mur. Siquidem unum e DUOBUShsec ipsa negligentia nostra probat, aut omnino traditos nos hostibus, et nescire : aut certe,^iinter haec conservamur, ei, qui tuetur nos, ingratos nimium inveniri. Quorum utrumque quidpericulihabeat, satis manifestum est. Propterea obsecro vos, dilectissimi , ipsa nos excitet hos- tiummalitiapervigil, etinstantiaeorum maligna , qua tam seduli , tam solliciti sunt in nostram perditionem , nos quo- que sollicitos faciat et circumspectos,ut in timore et tremore nostram ipsorum salutem operemur. 7. Ecce enira in cruce est salus nos- tra : tantumut ei viriliter inhsereamus. Verbum crucis, ait Apostolus, pereuntibus quidem stultitia, his autem quisalvifiunt, id est nobis , virtus Dei est. Ipsa est scu- tum quo circumdamur, ut ejus quatuor DE OBITU HUMBEU cornua qiiadrifaria hostium tcla rcpel- lant. Sit ergo infcrius cornu contra ti- inorem nocturiium, id est adversus pu- sillani.mitatem, quge de carnis afflictione proccdit, ut idquod sub nobisest, con- pus castigare virilitcr studeamus, ac subjicere servituti. Si quis vero nobis in faciem maledicit , si quis aperle mala suadere conatur; in die volat sagitta, et a sinistris est, sinistro nihilominus cornu crucis excipienda. Quod si adu- latur, si quasi consulentis animo vcne- num propinat fraternae detractionis, et odium seminare conatur, si denique iniquum aliquid tamquam justum per- suadere tentat, a dextris est mihi iste : sed Judas est, osculo meprodit, et dex- tro cornu crucis negotium perambulans in tenebris necesse est propulsari. Sed ccce daemonium meridianum, superbia:^ scilicet spiritus, qui nimirum in splen- dore majori virtutum acrius insurgere solet. Haec autem quam perniciosa sit, sa^pius vobis intimarecuramus. Initium quippe omnis peccati, et causa totius perditionis, superbia est. Propterea quisquis es qui salutem tuam operari studes, adversus hanc super caput luum cornu crucis habere memento, ut non eleveris in superbiam,nonexalteturcor TI MONACIII SERMO. m fuum, non ambules in maguis, ncque in mirabilibus super te : sed tela ea , quai de sublimi veniunt, supercminens capiti tuo cornu crucis excipiat. Sane hoc solum est, cui salutis pariter et regni litulus inscribitur : quia solus qui se humiliat , salvari et cxaltari meretur. 8. Jam ut breviterrepetam, quatuor haeccornua sunt continentia, patienlia, prudentia , et humilitas. Felix anima, quae in hac cruce gloriatur, in hac cruce Iriumphal ! tantum ut perseveret in ea, et nullis valeat teutationibus dejici. Orct igitur quisquis in hac cruce est, oret cum beato Andrea Dominum et Magistrum suum, ne patiatur eum de cruce deponi. Quid enim malignus ille non audeat, quid non praesumat impius attcntare? Quod iEgeae manibus de Dis- cipulo , hoc Judaeorum linguis facerc cogitaverat et de Magistro. In utroque tamen scra pcenitentia ductus, victus et confusus abscessit. Utinam abeat si- militer et a nobis, eo vincente, qui et in sc , et in discipulo triumphavit ! Fa- ciat ipse, ut mercamur et nos in hac nostra qualicumque crucc poenitentias, quam pro ipsius nomine tulimus , feli- citer consummari , qui est super omnia Deus benedictusin saccula, anien. I^ OBITU DOMNI IIUMBERTI5 MONACHI CLARjE-VALLENSIS. SERMO. l. HuMBERTUs famulus Domini mor- tuus est, devotus famulus, servus fide- lis. Ipsi vidistis quomodo nocte praefo- rita inter manus nostras exspiravit , tamquam unus cx vermiculis terrae. Per hoc triduum fatigavit eum mors, et de- molita est iatra faucessuas, ut satiare- tur sanguinc quem sitivit. Eia f^^cit quod potuit : occidit carnem, et ecce recondita estin corde terrae. Separavil a nobis dulcem amicum, prudentcm consiliarium, auxiliarium fortem. Nec mihi,nec vobis pepercit insatiabilisho* niicida, mihi autem minus. Siccine sepa- ras amara niors? 0 beslia crudelis ! o amaritudo amarissima ! 0 terror el horror filiorum Adam ! quid fccisti? Occidisli. Sed quid?(>arnem utique solam : animae enim non habes quid facias. Volat ad Creatorem suuni , (luem tam ardenter concupierat, tam forlitcr secuta fuerat omnibus diehus vilae suae. Sed et ipsum corpus quod videris habcrc , auferetur a te : cum tu novissima inimica de- 446 S. BERNARDI ABBATIS strueris , et absorbeberis in victoria. Reddes utique, reddes aliquando corpus istud, quod ad signum adventus tui tantis hesterna die sputls et exsecra- tionibus , ac multiplici sordium squa- lore repleveras, laetabunda et laudans, quia et hunc tuis laqueis irretisses. Ve- niet Unigenitus Patris cum potestate inagna et majestate Humbertum quse- rere, et illud idem cadaverosum corpus configurare corpori claritatis suae. Tu autemquid?Profecto (quod in Jeremia scriptum est) in novissimo dierum stulta remanebis, et Humberto in a^ternum vivente, tu in perpetuum morieris. Evomuit Prophetam marina bestia, quem deglutierat : et tu Humbertum reddes, quera videris tuo vastissimo ventre conclusisse. 2. De caetero, fratres, factitium vobis sermonem* in omni forma sanctitatis iste Dei servus exhibuit, qnem et lon- gum fecit, et magnum. Longum, quan- tum ad longinquitatem vise : magnum , quantum ad vitae sublimitafem. Non oportet me amplius aperire osmeum, si bene retinuistis sermonem ejus, si vestris illum cordibus impressistis. Quinquaginta annos, et eo amplius, vixit in servitio illius, cui servlre reg- nare est : quia a puerilibus annis loca- tus est in sanctuario Dei. Nobiscum triginta annis al) ipso pene principio monasterii hujus conversatus est, non solum sine querela, sed et cum gratia : cujus ex hoc memoria in benedictione crit nobis, et generationi quse ventura cst. Sicutadvenaetperegrinuspertrans- iit viam et vitam istam, quantum mi- Jius potuit de mundi rebus accipiens , utpote sciens , auia non erat de hoc mundo. Non habeii^it hic manentem ci- vitatem, sicut nec patres sui : sed in anteriora extentus, sequebatur ad pal- inam supcrnse vocationis. Nihil habet mundus, quod jure clamet in eo, vel de co : quia nec munelus ei placuit, nec ipse mundo. Quantum parcius potuit, de substantia ejus accepLt : ct minus accepisset, si non obedientia coegisset. Victum et vestitum liabens, his contcn- tus fuit, non ad superfluitatcm, scd ad necessitatem : nisi qiiod ipsam quoque necessitatem, superfluitatem esse sae- pius causabatur. Ante hos paucos dies , si bene memini, dumcolloqueremur ad invicem, dicebat se monasterii hujus prgebendarium*esse, et tanquam nul- lius utilitatis hominem pasci in domo Dei. Erat enim vere mitis, et humilis corde : et cum caeteris floreret virtuti- bus, graliam tamen mansuetudinis spe- cialiter obtinebat. Ideo sese amabilem et afl"abilem omnibus exhibebat , sicut erat amabilis valde. 3. Verumtamen inhis omnibus quam circumcisum fuerit os ejus et lingua, omnes vos plenissime cognovistis , qui tamdiu vidistis ejus conversationem , et sermonem ejus audistis. Quis um- quam ex ore ejus sonum detractionis, verbum scurrilitatis, sermonem gloriae, invidise vocem audivit? Quis eum vel alios judicantem, vel judicanti consen- tientem aliquando deprehendit? Quis eum loquentem inania audire potuit? immo quis non ab eo timuit, si talia forte loquerctur, audiri? Nimirum sol- licite custodiebat vias suas, ut non de- linqueret in lingua sua : sciens, quia qui in verbo non oiTendit ,hic perfectus est vir. Longe a te, Humberte, vaj illud evangelicum : Fcevohisquinuncridetis, quia flcbitis, Numquid aliquis vestrum eum ridentem, eliam inter multos ri- dentes, invenit? Serenabat quidem vul- tum suum assidentium gratia, ne fieret onerosus : sed risum integrum , si bene recolitis, non admisit. Porro quanti fer- voris in opcre Dei dicbus et noctibus fucrit, non solum vidistis, sed eliam admiraticstisusqueaddiemmortissua}. Cum enim fere jam ad decrepitam pcr- venisset setatem , pra;ter incommoda senectutis, etiam tot et tantis infirmita- tibus,quas multi vestrum non ignorant, lassatus atque quassatus ; crat tamcn, ut dicitur , animus victor annorum , et ce- derenesciusinfirmitati. Denique in fri- goribus et caloribus per montes et vallcs ascendens et descendens, juvenum la- borem prosequebatur, ita ut admirationi essct omnibus et stupori. Si cum quan- doquc propter multitudincm negolio- rum consilii gratia rctinuissem , trisfis pcrscverabat etnubilus, donec veslro DE OBITU HUMBER consortio reddcrelur. Rarissime um- quam solemnihus vigiliis, quas taraen non raro anticipabat, rarissime caiteris horis psallentium choro inventus est defuisse : nec nisi ea necessitate , ut ex instanti rcsponsum morlis habens, infirmitas sequeretur. 4. Porro in refectorio vix communi- hus utens cibis, si quid forte aliud ap- poneretur, aut non accipiebat, aut tam raoleste accipiebat , ut super hoc uni- versitatem nostram sajpius molestaret. Decreverat aquam bibere semper, si non totis viribus rcstitissem. Vinura si quandoque bibere cogeretur , erat vi- iium colore potius quam sapore , adeo illud aquis nimiis obruebat. Vix ura- quam obedientia compellente infirmi- torium introivit; vix, cum intrasset, tcneri potuit. Fateor minus obediens in hac parte , quod auctorilatis suae mole mepremeret. Laudo eum , in hoc non laudo : quia, sicut vos scitis, non pa- rum in hujusmodi perstitit obstinatus. Credo quia si quid Irisle sensit, propter hoc sensit, quod nobis minus consensit de necessitate corporis sui. Sed qualis erat in consiliis? Purus utique ct dis- cretus : quod ego tanto melius novi , quanto ssepius tetigi pectus ejus. Non solus autem novi hoc : novit et univeiv sitas vestra. Quis denique multitudine vel magnitudinetentationum percussus, non audivit ab ore ejus et radicem ten- tationis , et curationis remedium? Ita enim percurrebat omnes angulos con- scientiae inlirmantis, ut crcdere posset qui confitebatur, eum vidisse omnia, omnibus interfuisse. 5. Quantae autem caritatis erat? Sic se induerat viscera pietatis, ut omncs excusaret, pro omnibus intercederet, nescientibus illis pro quibus loqueba- tur ; non personarum acceptor , sed ne- cessilatum. Erat ergo humilis corde, dulcis scrmone, streimus opere , fer- vens caritate, in coramisso fidelis, in consiliocircumspectusetprudens.com- posilus erat super onmes homines, quos viderim in diebus istis; unus et idem pcrsevcrans onnii tempore, et omiii hora. Plane in semitis Domini Jcsu po- suit vcstigia, ncc rclraxit pcdcm donoc TI MONACIII SERMO. 447 cursum itineris consummaret. Ille fuit pauper , pauper et iste fuit. Vixit ille in laboribus, et hic in laboribus multis. Crucifixus est ille, et iste raultis et raag- nis crucibus affixus, stigmata Domini Jesu tulit in corpore suo, adimplens ea quae deerant passionum Christi etiam in carne sua. Resurrexit ille, et iste resur- get. Ille ascendit in coelum, et iste cre- ditur ascensurus. Ascensurus plane, cum Rex gloriae propter nos descendet, sicut prius ascenderat, ut notam faciat potentiam suam : cura non minoris ex- cellentiae sitdescendere per aera, quam per aerem ascendisse. Sic enim olim Angeli praDdixerunt : quia hic Jesus qui assumptus est a vobis in ccehim , sic ve- niet, quemadmodum vidistis eum euntem in coelum. Ne laudaveris horainem in vita sua , dicit Scriptura, pro eo quod nonest securalaudationisipostmortem. Hoc et ego in eo studiose servavi, qui dum adviveret, in hujusmodi non ape- rui os raeum; ne forte possemus vel ego adulationis notam , vel ille culpam incurrere vanitatis. Ex hoc sane neu- trum jam timetur : nec ego eum video, et ille forsitan me non audit. Sed etsi audiat, non movetur hominura verbis, fortius inhaerens atque felicius Verbo Dei. Nihil proficiet iniraicus in eo, et va- nitatis suggestor non apponet nocere ei. 6. Ecce jara corara te est, Pater dul- cissirae , fons illc puritatis , quem tanlo ardore animi sitiebas : ecce imraersus cs in illam divinae pietatis abyssum , cujus memoriam abundantiae suavitatis tamdevote eructare solebas. Quis enim tara devotus praedicator pietatis divi- nae, quis humanae purilatis commenda- tor tara studiosus, quis utriusque rei tam affectuosus amator erat ? aut cui aliquando quinciue verba locutus es, iit quibus non vera puritas rcsonaret, in quibus non sancta Dei pietas audiretur? Non ergo super tc doleo, cui desidc- rium aniraae tuae tribuit Deus : raihi po- tius ademptum doleo fidcle consilium, auxilium grandc, virum unanimem, hominem sccundum cor mcum. In me haec omnia mala rccidcrunt. In mc transierunt irae tuae,Domine Jesu , et terrores tui conturhavcrunt me. Elon- 'm S. BERNARDI ABBATIS DE OBITU H UMBERTI, ETC. gasti a me amicum et proximuin, ct iiotos meos a mlseria extrahens, me in miseriis reliquisti. Abstulisti mihi ger- manos carne, germaniores spiritu, et in tuis negotiis , et in sajcularibus se- cundum te sapientes. Sustulisti hinc alios atque alios , qui onus meum porta- bant, onus grande, quod mihi impo- suisti. Unus mihi et prope solus Hum- bertus supererat e tantis necessariis meis, eo suavior amicus, quo anti- quior : et hunc tulisti , quoniam tuus erat. Ego , ego solus ad verbera relin- quor, ego morior in singulis, et omnes fluctus tuos induxisti super me. Utinam quem flagellas, occidas semcl, et non miserum hominem tot et tantis morti- l)us serves. Verumtamen non contra- dico sermonibus sancti; sed qui coepit, ipse me conterat : et hsec mihi consola- tio sit , quod affligens dolore , non par- cat. Ego in flagella paratus sum , si forte pius Pater in beneficia flagella commutet. Unde et verba mea non murmure plena sunt , sed dolore. Non ploro Humbertum (neque enim ille plorandus est , qui vocatus est ad men- sam divitis) sed supcr me et super vos ploro , super domum istam, super cai- teros fratres nostros , qui omnes ab ejus ore consilium exspectabant. Sic et Sal- vator crucem suam, tamquam latro suum laqueum, portans, cum mulie- res, quae eum a Galilsea secutae fue- rant, super se lamentantes respiceret, conversus ad eas dixit : Filke Jerusa- fem , noUte flcre super me , sed super vos ipsas flcle , cl supcr filios vcstros. Etenim ea quce de me sunf, fmemJiabent. Qusevi- detis mihi praeparari , temporalia sunt; qua) non videtis, ajterna. Si temporalia sunt, transitoria sunt : si transitoria sunt , et mortalia sunt : ct transeundi vel moriendi argumentum hoc solum est , quia videri possunt. Temporalia fuerunt quae in Humberti morte con- speximus : sedjam obtinetgaudium et laititiam in perpctuas aeternitates. 7. Non est ergo liigendus nobis , cui nec luctus, nec dolor est. Sed nec pro nobis, quibus ille sublatus cst, mur- inurandum : magis gratias agamus . quod tamdiu concessus est nobis. Siquidem , ut ego arbitror, decennium jam decur- sujn est , quod non vixit nisi nobis , et pro nobis : atque hic timor meus est , ne ideo translatus sit, quia non eramus jam digni consortio illius.Quis scit tamen si idcirco sublatus fuerit, ut nos suis intercessionibus protegat apud Patrem? Utinam ita sit. Si enim tantae caritatis erat dum esset nobiscum , ut orania quae ad corpoream necessitatem spec- tant, libentius mihiquam sibi cederet: quanto magis nunc , cum illi summae caritati, quae Deus est, inhaeret, ma- jorem liabet in me gratiam et carita- tem? Sed forsitan nunc de me et de conversatione mea plenius novit veri- tatem: nec compatitur, ut solebat, sed, ut vereor, indignatur. Quod si etiam propter peccata nostra abstulit eum Deus ; utinam idem ipse obtineat , ut no- bis hoc ipsum misericorditer relaxetur, ne poenam super pecnam sustineamus. 8. De reliquo , fratres , dico vobis , si sequeremini vestigia ejus, non tam fa- cile in vanis cogitationibus et otiosis sermonibus, in jocis et scurrilitatibus laberemini : quia in his multum perdi- tis et de vita vestra , et de temporc vestro. Volat irrevocabile tempus; et dum creditis vos cavere poenam istam minimam, incurritis ampliorem. lilud enim scitote , quia post hanc vitam in purgabilibus locis centupliciter, quae fuerint hic neglecta , rcddentur usque ad novissiraum quadrantem. Scio ego quia durum est homini dissoluto appre- hendere disciplinam , verboso silen- tium pati , vagari solito stabilem per- mancre : sed durius, et multo durius erit , futuras illas molcstias tolerare. Et homo iste qui hic sepultus est, multa in principio ( sicut ipse cognovi) super hujusmodi tentamenta sustinuit, scd cura multo luctaraine pugnavit et vicit : ct sicut tunc ei durura erat pugnam in tentationibus sustinere, sic ci modo durius esset ad illas ineptias revolarc , quia bona consuctudo vencrat iji natu- lam. Exercete vos in doctrina ista . ct attenditc formam illain. quain vidisfis in eo et audistis ut : ad cum pervenia- tis, ad quem ipse pervcnit, qui est Deus benedictus in ssecula, amen. IIV DEDICATIOIVE ECCLESIiE. SERMO I. Dc quinque sacramentis Dedicationis. I. Festivitas hodierna, Fratres, fanto nobis debet esse devotior, quanto familiarior est. Nam caeteras quidem Sanctorum. solemnitates cum ecclesiis aliis habemus communes : hsec vero sic nobis est propria, ut necesse sit, vel a noLis eam , vel a ncmine celcbrari. Nostra est , quia de ecclesia nostra : magis autem nostra, quia de nobis ip- sis. Miramini forsitan et erubescitis ce- lebrari festa de vobis : sed nolite fieri sicut equus etmulus, quibus non est intellectus. Quid enim lapides isti po- tuerunt sanctitatis habere , ut eorum solemnia celebremus? Habent utique sanctitatem, sed propter corpora ves- tra. An vero corpora vestra sancta esse quis dubitet , quae templum sancti Spi- ritus sunt, ut sciat unusquisque possi- derc vas suum in sanctificatione? Ita- que sanctae sunt anima) propter inha- bitantem Spiritum Dei in vobis; sancta sunt corpora propter animas; sanctti est etiam propter corpora domus. Ad- huc certe corruptibili tenebatur in carne , et in corpore peccati , in quo et grave adulterii crimen admisit illius anima , qui dicebat : Cuslodi animam incam, quoniam sandus sum. Mirabilis l)lane Deus in sanctis suis, non modo in calestibus, scd etiam in terrenis. itrobique sanctos habet, et in utrisque mirabilis est, illos quidem beatificans, istos sanctiiicans. 2. An experiraentura quaoritis ejus, dc qua loquimur, sanctitatis, et sanc- torum vobis istorum miracula deside- ratis ostcndi ? Multi certe ex vobis a poccatis et vitiis, in quibus corapu- trucrunt tamquam jumcnta in stercore suo , exierc viriliter; et quotidie im- pugnantibus cis potenter rcsistunt, juxU\ Apostolum, qui dc sanctis lo- qucns utique, Comahierunl, inquit , ilc infirmitate , fortcs facli sunt in bcllo, Quid mirabilius, quaudo is qui prius vix per biduum poterat a luxuria, cra- pula , et comessationibus, et ebrietati- bus, et cubilibus, et impudicitiis, cse- terisque similibus et dissimilibus vitiis continere, nunc ab eis continet multis annis , tota utique vita sua? Quod nia- jus miraculum, quando tot juvenes, tot adolescentes, totiiobiles, universi de- nique quos hic video, velut in carcere aperto tenentur sine vinculis, solo Dei timore confixi : quod in tanta perseve- rant afflictione pocnitentiaj , ultra vir- tutcm humanam , supra naturam , con- tra consuetudinem? Ipsi , credo , videtis quautajampossemusinveniremiracula, si perscrutari singiliatim liceret singu- lorum exitura de ^.gypto , et deserti viara, id est abrenuntiationem sxculi, introitum monasterii , in monasterio conversationem. Quid vero sunt hsec , nisi manifesta inhabitantis in vobis Spiiitus sancti argumenta? Nam habi- tare in corpore animam probant vitales motus corporis : habitare in anima Spiri- tum probatvitaspiritualis. Illud ex visu etauditu dignoscitur : istud ex caritate et humilitate , caeterisque virtutibus. 3. Vestra est igitur, fratres carissimi, vestra est hodierna festivitas. Vos dedi- cati estis Domino , vos elegit et assump- sit in proprios. Tibi , inquit Propheta , dcrclictus cst paupcr, orphano lu eris (uljutor. Quam bene commutastis , di- lectissimi, quicquid habere poluislisiii sajculo , quando nunc relinquendo ea, proprii esse meruistis auctoris saeculi, et eum habere propriam posscssioncm, qui sine dubio portio et liaereditas cst suorum. Neque enim , sicut dixcrunfc filii iniquitatis , Jicaluspopulns cui hcec sunt , temporalia scilicet qua^ pra^mise- rat, j)romptuaria eructantia cx hoc in iltud, oves fcetosve, ct similia : non, in- quam , bcatus populus cui hacc sunt : sed bcatus poputus cujus Dominus Deus cjus. Videtc ergo, si non dignum sit ut fcstum agimus dicm , quo nos assmin)- sit in proprios , et invostivit sc por mi- uistcrialcs et vicarios suos , ut (ial sicut im S. BERNARD jpse jam olim promiserat : Ego, in- quiens, m medio eormn ero eorumDeus : nos autem populus ejus , et oves pascuaj ejus. Quando enim domus ista per ma- nus Pontificum dedicata est Domino , propter nos sine dubio factum est ; non solum qui tunc prsesentes fuimus , sed et quicumque usque in finem sseculi Domino sunt in hoc ioco militaturi. 4. In nobis proinde spiritualiter im- pleri necesse est , quse in parietibus visibiliter praecesserunt. Et si vultis scire, haec utique sunt : aspersio , in- scriptio, inunctio, illuminatio, bene- dictio. Hsec quidem in hac visibili domo fecere Pontifices; hsec Christus assistens Pontifex futurorum bonorum invisibiliter quotidie operatur in nobis. Primo siquidem aspergit nos hyssopo , ut mundemur , lavemur, dealbemur, dicaturque de nobis : Quos est ista quce ascendit dealbata? Lavat, inquam, nos in confessione , lavat nos lacrymarum imbre, lavat sudore poenitentiDe : magis autem lavat nos aqua illa pretiosissima, quse de fonte pietatis, id est ab ejus latere, emanavit. Aspergitnoshyssopo, quae humilis herba est, et pectoris pur- gativa : aqua sapientise salutaris, quse est timor Domini , initium sapientiae, et fons vitse : etiam condimentum salis admiscens , ne sit insipidus timor sine spe , sine devotione. Non solum autem, sed inscribit digito Dei , in quo ejicie- bat dseraonia , haud dubium quin in Spiritu sancto. Inscribit, inquam, le- gem suam , non jam in lapide , sed in tabulis cordis carnalibus , propheticam implens promissionem, qua se poUici- tus est ablaturum cor lapideum , ct car- neum cor esse daturum , id est non durum , non obstinatum , non Judai- cum ; sed pium , sed mansuetum , sed tractabile , sed devotum. Beatus quem tu erudieris , Domine , et de lege tua do- cueris eum. Beati , inquam , qui docti et memores sunt mandatorum ejus, sed ad faciendum ea. Alioquin scienti bonum et tion facienti , peccatum est illi; et Servus sciens voluntatem Domini sui , et non fa- ciens , plagis vapulabit multis. 5, Unde necesse est ut unctio spiri- tualis gratiae adjuvct infinnitatera nos- I ABBATIS tram, observanliariim istarum et miiU timodae pcenitentiae cruces devotionis suae gratia liuiens : quia ncc est sinc cruce sequi Christum ; ct sine unctione crucis asperitatem ferre quis posset? Hinc est quod multi abominantur et fugiunt poenitentiam , crucem quidem videntes , scd non etiam unctionem. Vos qui experti estis, ecce ipsi scitis, quia vere crux nostra inuncta est, et pcr gratiam Spiritus adjuvantis , suavis et delectabilis est pcenitentia nostra. et, ut ita dicam , amaritudo nostra dul- cissima. At postquam unctio gratiae hujus praecesserit , jam lucernam suam Christus non ponit sub modio , sed su- pcr candelabrum : quia tempus est ut luceat luxnoslra coram hominibus, ct videant opera nostra bona , et glorifi- cent Patrem nostrum qui in coelis est. 6. Jam vero benedictioncm quidem exspectamus in fine, quando apcrict manum suam , et implebit omne animal benedictione. Nam in quatuor praemis- sis merita constant, in bcnedictione sunt prsemia. In benedictione tota com- plebitur gratia sanctificationis , quanda jam in domum transibimus non manu- factam , setcrnam in coelis. Ipsa est quae construitur vivis ex lapidibus , Angclis scilicet et hominibus. Simul enim sedi- ficatio , et dedicatio ipsa complebitur. Disjuncta nimirum ligna ct lapides , domum non faciunt , nec in eis habi- tare quis potest; sola vero conjunclio domum facit. Sic cpelestium spirituum perfecta unitas, sine ulla sibi divisioiie connexa, integram et congruam Deo reddit habitationem , quam ineffabili- ter beatificat inhabitans gloria majes- tatis. Quis enim sic sciret universa regum consilia , aut quis eorum omnia dicta vel facta sic nossct, quomodo palatii ligna et lapides, si non dcesset illis intelligentiae sensus ? Itaque cocles- tis illius curiae lapides Vivi ac rationa- bilesdivinis intersunt consiliis, et Tri- nitatis mysteria norunt, audiuntque verba ineffahilia , quae non licet ho- mini loqui. Beati qui liabitant in domo tua , Dojnine ! in scecula soiculorum lau- dabunt te. Quanto enim plus vident, plusinlelligunt, plusagnoscunt : tant» IN DEDICATIONE plus diliguntj taulo rnagis laudant , tanto ainplius aduiirantur. 7. Veruin quia cohaerere quidem sibi domum illam et perfecte connexamesse jam diximus : superest utjuncturam ei connexionem ipsam aliquatenus expri- raamus. Legimus in Isaia : Glulino bo- nuyn esl, Duplici igitur sibi cohjerent lapides illi glulino , cognitionis ple- nae, ct perfectai dilectionis. Tanto si- quidem majoriad se invicem dilectione copulantur, quanto ipsi caritali , quae Deus est , viciniores assistunt. Sed nec ulla separare eos ab invicem suspicio potest, ubi nihil omnino quod in altero sit, alterura latere patitur penetrans omnia radius veritatis. Quoniam enim qui adhcerel Deo , nnus spirilus est cum co : nihil dubium est', quin perfecte adhajrentes ei beati Spiritus cum eo paritcr et in eo penetrent universa. Ad hanc domum si pervenire desideras, sic concupiscat et deficiat anima tua in atria Domini , sicut Propheta clamat : Unam pclii a Domino , hanc requiram, ut inhabitem in donio Domini omnibus diebus vitiv mece. Ipsum nihilominus imitare Prophetam , qui sicut juravit Domino , votum vovit Deo Jacob, si i)i~ Iroiero in tabernaculum domus meoe, ctc. Sed hinc alio sermone nobis tractan- dum erit, quodDominusipse donaverit. SEIOIO II. Quomodoet nobisetaliis cohaerere debeamus. 1. Olim rex gloriosus et propheta Domini , David sanctus , religiosa qua- dam ccrpit cogitalione moveri , indig- nuin judicans, quod nuUani adhuc Do- minus Sabaoth doinum habcret in ter- ris : ipse vero domura inhabitaret regiac dignitatis. Hoc ipsuin , Fratrcs, nos quoque decet cogitare fidelitcr, et vi- riliter effectui mancipare. Namquod, Jicet Deo placuerit cogitatio illa Pro- pheta3, opus tamcn rescrvatum est Sa- loinoni : alia ratio est, forte prolixiorc indigens disputationc. Jam vero, o aniina, tu quidem sublimi in dorao ha- bitas , quaj a Deo tibi fabricata est, Corpus hoc dico : quod sic corapegit, (luod sic aptavit, (luod sic ornavit et ordiuavit, ut gioriose iu co et dclccla- ECCLESI.E SERMO IL 45t biliter habitares. Sed et ipsi corpori dorauin fccit cxcelsara, aptissimam et decoram. Dico autcra sensibilem hunc et inhabitabilera mundum. Nonne ergo indignum reputas, ut tibi ipse feceril domum, tu vero ei teraplum aedificare dissiraules? Adhuc doraum quidera ha- bes, sed certa esto quoniam in brevi casura est doraus tua : et tu nisi prius provideris aliam, eris pluviae, vento, ct frigori exponenda. Hcu ! a facie fri- gorisejusquissustinebit?Felixproinde, et raultuin felix aniraa , quae diccre po- test : Scimus quoniam si terrestris domus nostra hujus habitationis dissolvatur, quod (Bdificationem habemus cx Deo , domum non manu-factam , ceternam in ccelis. Propterea jara ne dederis , o aniraa , somnura oculis tuis, et palpebris tuis dorraitationcra , donec invenias locum Domino, tabernaculura Deo Jacob. 2. Scci quid putamus, Fratres?Ubi invenitur hujus aedificiilocus, aut quis poterit essc architectus ? Nam visibilc istud templum utique propter nos fac- tum est ad nostram habitationem, nequc cnira Altissiraus in manufactis habitat. Quod ergo aedificabiraus tcrapluin ei qui dicit, et vere dicit : Coelum et terram ego impleo ? Tribularcr valde , et anxia- retur super me spiritus meus, nisi quod audio eum dc quodara dicentem : Quia cgo et Pater ad eum veniemus, et man- sionem apud eum faciemus. Itaque jam scio , ubi praeparanda sit domus ei , quoniam non capit eum nisi iraago sua. Aninia capax illius cst, quae niniirum ad ejus imagincm est creata. Propter quod jam festina, adorna thalamum tuum,Sion: quoniam coraplacuit Do- mino in tc, et terratua inhabitabitur. Exsulta satis, filia Sion : liabitabit in tc Deus tuus. Dic cum Maria : Ecce anciUa Domini, fiat mihisecundumverbum tuumm Dic juxta beata3 Elizabcth verba : Et unde hoc miln, ut veniat niajestas Domini mci ad me? Quanta cnim Dei benignitas, quanta dignatio, quanta dignitas, quanta gloria animarura, quod Doininus uni- versorura, et qui nullara habet indigeii- tiani, templurasibi lieri jubet in illis. 5. Itaque, Fratres, toto cura deside- rio , et digna gratiarum actione studea- 29. 452 S. BERNAR raus ei templum aedificare in iiobis : primo quidera solliciti, ut in singulis, deinde ut in oranibus siraul inhabitet : quia nec singulos dedignatur, nec uni- versos. Prirao igitur loco studeat unus- quisque, ne dissideat ipse a semetipso : quoniara orane regnum in seipsum di- visum desolabitur, et doraus supra domum cadet : nec intrabit Christus, ubi fuerint parietes declinati , et ma- cerise depulsae. Nonne enim corporis sui domura integram anima vult habere , et cxire illam necesse est, si fuerint a se invicera raerabra dispersa? Videat ergo et ipsa, si desiderat habitare Christura per fidera in corde suo, id est in se- ipsa : sollicite caveat, ne a se invicera raembra ejus dissideant, id est, ratio, voluntas, atque raeraoria. Sit ergo sine errore ratio , ut bene congruat volun- tati : talem enira voluntas araat. Sit et voluntas sine iniquitate , quoniara ratio talera approbat. Alioqui si sese judicat ^niraa propter voluntatis pravitatera in eo quod per rationem probat, bellum intestinum est, et discordia periculosa : quoniam voluntatem hujusraodi ratio semper suggillat, sed accusat, sed di- judicat, sed condemnat. Propter quod ait Dorainus in Evangelio : Esto consen- iiens adversario tuo, dum es in via cum illo, ne forte ad^^ersarius tradat te judici et ju~ dex tradat te tortoribus, et in carcerem mittaris. Sit etiam memoria sine sorde , ut nuUum in ea peccatura raaneat , quod non pura confessione et dignis fructibus poenitentise deleatur. Alioquin conscien- tiara, in qua peccatura latet, et vo- luntas odit, et ratio exsecratur. Bonura proinde parat habitaculum Deo , cujus nec ratio decepta, nec voluntas per- versa, nec raeraoria fuerit inquinata. 4. Jara vero sic se habentibus singu- lis, etiam omnes nos connecti et con- glutinari necesse est, mutua utique caritate,quaj est vinculum perfectionis. Nam cognitio quidera perfecta in hac vita haberi non potest, forsitan nec oportet. In coelesti siquidera domo cog- nitio dilectionis est nutrimentum ; hic vero esse poterat detrimentum. Quis cnira gloriabitur castura sc habere cor? Propterea facile erat et confundi cogni- DI ABBATIS tum, et cognoscentem offendi. Ibi ju- cunda erit cognitio, ubi macula jam non erit. Illa ergo domus connexa fir- raius est , taraquam in seternura raan- sura : hsec, taraquam tabernaculum bellatorum, rainus sibi perfecte coliae- ret. Illa nirairum domus laetitiae, ista railitiae est : illa doraus laudis, ista ora- tionis. Haec , inquam , est urbs fortitu- dinis nostrae, illa est civitas requiei nostrse. Proinde si victoriosi fuerimus hic, illic eriraus gloriosi, habentcs loco galeae diaderaa, sceptrum et pal- raara pro gladio , pro scuto chlamydem deauratam , pro thorace stolam jucun- ditatis. Interira sane prerai raagis, quara perirai videtur utilius ; et susti- nere pondus clypei et loricae ,quam ma- iigni jaculis igneis vulnerari : a quibus nos superna sua protectione custodiat, qui est benedictus in saecula , amen. SER3I0 III. J)e triplici apparatu, quem habemus ad cuslodiam Dei. l.DoMus haec, Fratres, aeterni Regis est oppidura , sed obsessum ab inimicis. Quotquot igitur in ipsius arraa jurati suraus, et ejus railitiae dedimus nomina, triplici nobis opus esse noverimus ap- paratu ad custodiam castri hujus : mu- nitione videlicet , et armis , et alimen- tis. Quae est ergo raunitio ? Urbs forti- tudinis noslrce Sion, ait Propheta, Sal- vator, ponetur in ea murus et aniemurale. Murus continentia , anteraurale patien- tia est. Bonus continentiae raurus j qui sic undique circumdatet circuracingit: ut nec per oculorura fenestras , nec per caeteros sensus detur ingressus morti. Bonum anteraurale patientiae , quod pri- mos hostiura sustinet impetus, ut inter plurima tentamenta steraus viriliter, et perseveremus jugiter inconcussi. Uni- cum quippe remedium est, dura conti- nentia quatitur et quodara raodo nutat, objicere patientiam, et quantumcum- que ferveat sensus peccati, negarc oinni modo consensum. In patientia ves- tra, inquit, possidebitis animas vestras. Ponitur ergo in civitate sua Salvator ipse murus et antemurale , factus nobis IN DEDICATIONE E a Doo Palic jiistitia, ct Prophetx* pa- ticiitia, sicut idcm ait : Quoniam tu es imtientia mca, Domine. Murus, inquam, ponitijr in conversatione, antemurale in passionc, ab omnibus carnis ct sa3- culi pra^sentis illcccbris abstincns, et advcrsa sustinens forliter univcrsa. 2, Oportet autem ct arnia parare, sed arma spiritualia, potcntia Deo, non modo ad rcsistendum , sed ad impug- nandum quoque ct expugnandum viri- liter inimi.cum. Induite vos armaturam Dei, ait Apostolus, etc. Quid enira pu- tamus, Fratres.? Gravis cquidem nobis cst inimici tentatio : sed longc gravior illi oratio nostra. Laedit nos iniquitas ejus atque versutia; scd multo amplius nostra cum simplicitas ct misericordia torquet. Humilitatem nostram non sus- tinet : uritur caritate nostra, mansuetu- dine et obedientia cruciatur. Jam vero ncc fame quidcm urgcri possumus ut hostibus castrum tradcre compclla- muriquoniam, gratias Deo, non vcnit supcr nos tcrribilis iila comminatio Pro- pbctaj, immo Domini pcr Propbctam, famis videlicel ct sitis; non panis et aqua), sed verbi Dei. Sic enim habe- mus : Non in solo pane viiit homo sed in omni verbo quod procedit de ore Dei. Ita- que non nobis alimenta desunt, qui et scrmones frequentcr, et frequcntius sacras lectiones audimus; et interdum quoquc spiritualis devotionis gustamus delicias, tamquam si catuli cdant dc micis, qux cadunt de mensa domino- rum suorum : coelcstcs illos convivas dico, qui rcplentur ab ubertate domus Dei. Ilabcmus ctiam panem lacryma- runi, qui licet minus suavis, optime tamen confirmat cor hominis. Ilabcmus ct obcdientiie panem, de quo loquitur ad Discipulos Dominus : Meus, inquiens, cibus est, ut faciam voluntatem Palris tnei. Habcmus super omnia de crelo pancm vivum, corpus Domini Salvato- lis, in cujus utiquc fortitudine cibi , omnis adversae partis dejicitur forti- tudo. 5. Sic crgo munita cst castri Domi- nicifortitudo, ut nihil jam timcre opor- tcat, si tamcn fidclitcr et viriliter agerc voluerimus ; ut videlicet ncc proditorcs, CCLESIJS, SERMO III. 455 nec pavidi, ncc desides inveniamur. Nara prodltorcs quidem fiunt, quicum- que in hoc Domini castrura iniraicos ejus introducere moliuntur, quales sunt utique dctractores, Dco odibilos, qui discordias scminant, et nutriunt scan- dala intcr fratres. Sicut cnim in paco factus est locus Domini ; sic in discordia locura diabolo fieri raanifcstum cst. Non miremini, Fratres, si durius loqui videor : quia veritas neminem palpat. Omnino proditorcm scse noverit, si ([uis forte ( quod absit) vitia qua^libet jn hanc domum conatur inducere, et templum De: speluncam facerc dajrao- niorum. Gratias Dco, non multos hic invcniraus hujusmodi. Scd tamen de- prchendimus interdum forte nonnullos, qui colloquantur hostibus, et paciscan- tur foedus cum morte, lioc est molian- tur ( quod in eis est) imminuere Ordinis disciplinara,intepescere fcrvorem, tur- barc pacem , laedere caritatcm. Vcrum nos quidem cavearaus ab eis, quantum possuraus ; sicut scriptura est de quibus- dam : Jesus autem non credcbat se eis. Dico autcra vobis, quia licet portentur modo,scd portabunt cito grave judi- cium , nisi se citius emendavcrint , sicut grave daranura moliuntur inferre. Quid enim, frater? Vanitati, aut tepiditati, seu cuilibct alteri vitio fidem servas opcribus , ct Deo per tonsurani raenti- ris? Optimum certe castrum tulisti Christo, si inimicis ejus tradideris Cla- ram-vallcm. Optinios inde singulis an- nis, et pretiosos in oculis suis rcdditus accipit : ct praedam multam, quam hostibus eripit, in hunc munitionis sux' locum solet induccre , ct babet fiduciam mullam in fortitudine cjus. Ecce cnim quos rcdcmit de manu inimici , et de regionibus congrcgavit eos, a solis orlu ct occasu, ab aquilone ct mari. Quil)us ergo proditorem castri hujus, postquara deprchensus ct coraprchensus fuerit; ( neque enim latcre aut fugere potcst : ) quibus, inquam, putas cxponendum esse suppliciis ? Non utique communi cajtcrorum morte damnabitur, scd ex- (luisitis illum necesse est intcrire tor- mentis. Scd non raodo plus immoror circa ista : crcdo mclius doinccps ab A54 S, BERNARDI ABBATIS hac tam exsecrabili proditione cavebi- jiius, studentesde csetero majori sollici- tudine non attrahere, sed repellere vitia, qusecunique illa sint, seu car- iialia, seu etiam sajcularia, ne prodi- torum notam vel poenam incurrere me- reamur. 4. Secundo loco etiam illud caven- dum, ne quis forte pusillanimitate dejectus, fugiat a munitione, ibi trepi- dans timore ubi non est timor ; ubi vero summum periculum est, insana teme- ritate securiis. Hostilibus enim mani- Lus, hostilibus gladiis se exponit, qui- < umque est ille qui fugit, ac si ignoret, quoniam liostes illi omnino carent mi- sericordia, crudeles quidem in alienos, sed multo crudeliores in suos, quippe crudelissimi in seipsos. 5. Jam vero tertium quoque pericu- lum breviter dico, quia jam hora prae- teriit, dum vestrse ( ut dignum est ) salutis plurimum cupidus, diversis mo- I uminfirmitatibus remedia diversa con- quiro. QuiD prodest, si nec prodere castrum, nec relinquere velis, sed seg- liis et desidiosus in eo permaneas?Toto proinde animo, tota virtute, dilectis- simi , comraissum nobis castrum Domini et Regis nostri manutenere laboremus , solliciti contra omnes inimici versutias, et adversus omnia ejus machinamenta parati, sicut scriptum est : Resistite diaholo, et fugiet a vohis. At quoniam scimus a quo dictum sit, Nisi Dominus vustodierit civitatem, frustra vigilat qui custodit eam : humiliemur sub potenti manu Aitissimi, et nos, et domum istam tota devotione ejus misericordiae committentes, ut ipse nos custodiat ab omnibus insidiis inimicorum omnium, ad laudem et gloriam nominis sui , quod est benedictum in saecula, amen. SERMO IV. De triplici mansione. 4. VoTivis laudibus celebramus hanc diem, et festivis eam gaudiis honora- mus. Quod si nec religiosis competit, nec sapientes decet ignorare quid vene- rentur, aut celebrare quod nesciant; quaerendum nobis est, in cujus id agitur, vel ia quorum commemoratione Sanc- torum. Nec vero id mihi ex me arbitror pra3sumendum : prior loquatur alter, cujus testimonium majus sit, et credi- bilius videatur. Miramini forte cur ista prajloquimur, cum vestris sese obtuti- bus ecclesia praesens manifestius inge- rat, cujus anniversaria Dedicatio cele- bratur. Quis enim parietes ejus sanctos dicere vereamur, quos manus sacratae Pontificum tantis sanctificavere myste- riis ? Extunc quoque et deinceps sanc- tarum inibi lectionum resultare fre- quentia, sanctarum orationum devota murmurare susurria, sanctarum reli- quiarum honorari beatapraesentia, sanc- torum spirituum indefessa noscitur cus- todia vigilare. Dicas forsitan, csetera quidem evidentia sunt : sed quis ange- licas sese vidisse excubias gloriatur? Et situ forte non vides, est tamen qui videt, ipse qui mittit. Quis ille ? Nimi- rum qui loquitur per Prophetam : Super m,urostuos, Jerusalerii, constitui custo- des. Est quidem sursum Jerusalem , quaj estlibera, mater nostra : sed minime crediderim super muros ejus constitu- tos esse custodes, in cujus laudibus Propheta decantat : Qui posuit fincs tuos pacem. Tu vero si id parum judicas, perge audire quod sequitur in testimo- nio praecedenti : Tota die, inquit, et lota nocte in perpetuum non tacehunt. Si- quidem advertere est vel ex hoc , non hanc esse Jerusalem de qua legisti : Porloe ejus non claudentur per diem ; nox cnim non erit in ea. Illa ergo Jerusalem nec vicissitudines patitur, nec custo- dibus eget : nostris potius custodes ne- cesse est, et diebus, et noctibus depu- tari. Super miiros tuos, Jerusalem, con- stituicustodes. 2. Benignus es, Domine, nec nostro- rum Ikic fragili protectione murorum potes esse contentus, sed ipsis homi- num praelatis hominibus angelicam quo- que custodiam superponis, ut et muros defensent, et eos qui murorum ambitu continentur. Ita, Pater, quoniam sic est placitum ante te , sic necessarium nobis. Insufficiens enim est administratio nos- tra, nisi et nobiscum, et pro nobis administratorios illos spiritus 1« minis- IN DEDICATIONE torium miltas, ut lixM-editalera capia- mus salutis. Quid eiiim si non videraus ohsequium , cura experiaraur auxilium ? Quid"si non meremur aspectum,cum sentiamus effectum ? Discimus certe vel ex Iioc ipso invisibilia visibilibus pra?- ferenda. Qu» enim videntur, terapo- ralia sunt : qua? autera non videntur, aiterna. Denique in invisibilibus visi— bilium causa consistit, ut secundura Apostoium, Iiwisibilia Dei per ea quoe facta sunl-, a crealura visibili intellecta tonspiciantur. Sic nirairura JudKos olim, dc invisibili peccatorura indulgentia sanctura Dei blasphemantes, sanitatis corporeae signo visibili confutavit : Ul sciatis quia Filius honiinis poteslatem habet in lcrra ditnilfendi peccata, tunc ail paraiytico : Surge, toUe grabatum tuum, et vade in donium tuam. 3. Sic et Pharisaium illura murmu- rantem adversus medicura qui salutera operabatur, et succciisontera languidae (jua; salvabatur, manifestis rcvicit in- diciis, obsetjuia mulieris enumerans. Lrrabat siquidem qui tamquara adhuc ])eccatricera horrebat, quse divinis in- hffirensvesligiis, rigabat fletibus,terge- batcrinibus, osculo preraebat, uiigebat unguento. Quis enim crimina jam deleta recenseat, quis tangenti succenseat, (juis eara peccatricera censeat, quae dum commissa deplorat, odit iniquita- tera; dura osculatur pedes Domini, diligit justitiam; et rursum dura tergit crinibus, exhibet humilitatem; dura nngit unguento , mansuetudinem prse- fert? Numquid possibile est regnare peccatum in animo contrito et spiritu ingcmiscenti, aut non multa caritas operit multitudinem peccatorum ? Di- wissa sunt ei peccata muUa, quoniam dilexit multum. Merito proinde jam non pcccatrix juxta tuam,Pharisa)e, senteii- tiam, sedsancta discipula Christi voca- bitur, a quo etiara didicit in tam brevi esse mitis et humilis cordc. Nirairum hoc est quod in Propheta legisti, scd forsitan neglexisti : Fcrte impios, et non erunt. Sic carissimi, sic et antiquus ille accusator fratrum , si in quibus ct vos crubescitis, prcclerita peccata vestra vobis improporot, Apostolum auditc ECCLESItE SERMO IY. hry.) magnincc consolantem vos, ct dicea- tem : Hcec quidem fuistis, sed abluti estis, sed sanctificati estis. Et illud : Habetis nunc quideni fructum vestrum in sancti' ficationem, finem vero vitam ceternam. Et manifestius cxprimens : Templum Dci, ait, sanctmn cst, quod estis vos, 4. Nimiruraipse est, cujusrevcrcntia} primam in hujus sermonis principio reservavimus vocem , dum quaereremus sanctos, quorum sanctimoniaj congra- tulamur devotione solcrani. Licet enim parictes hos et dici sanctos, et esse fa- ciat consecratio Episcoporura , frequen- tatio Scriptu.^arura, instantia orationum, reliciuise Sanctorum, visitatio Angelo- rum : minirac tamen eorum sanctitas propter se credenda cst honorari , quos nec propter se certura cst sanctificari. Quinimmo sancta est propter corpora domus, corpora propter animas,anirade propter Spiritura inhabitantcm. NequG hinc dubitct quis, cum invisibilis ejus gratiae visibile nobis signum fiat in bo- nura. Dico autein in eo quod ct ipsi instar illius evangelici paralytici surgi- tis ; quod corporeuin hoc grabatura, in quo jacebatis languidi, tam facile tolli- tis; quod dcnique arabulatis in domum vestram; illara sane domum, de qua Isetamini , dicentes cum Propheta : /n domum Domini ibimus. 0 admirabilis domus, ctdilectis tabernaculis, etatriis concupiscibilibus praeferenda ! Quam di- lecta tabcrnacula tua, Domine virlutum! concupiscit et deficil aninia mea in atria Domini. Verum multo magis Beati qui Iiabitant in domo tua, Domine! in scecula sa;culorum laudabunt te. Siquidem glo- riosa dicta sunt de te , civitas Dei. In tabernaculis enim gemitus cst pocniten- tiae, in atriis gustus laetitia?, in te sa- tietas gloriaj. Ilaec quidcm cst infima domus orationis , racdia cxspcctationis , tu gratiaruni actionis et laudis. Fclix proinde qui hic declinavcrit a malo, quod est culpa , et fcccrit bonum : ut illica malo , quod est pocna , liberetur , et in tc recipiat bonum. Hic nimiruin primitiae spiritus, illic divitiae, in te plcnitudo : ubi bona illa mcnsura , con- fcrta , et coagitata , ct supcrcfflucns dctur in siniis nostros. Hic dcni^ine 436 S. BERNARDI ABBATIS fiunt sancti , illic securi, in te beati. Ilas siquidem primitise spiritus, qu» militantibus interim prserogantur ; sanc- titas in conversatione , pietas in inten- tione, virtus in colluctatione. In sancti- tate conversationis, poenitentioa fruclus intellige, et corporalia quseque divino- rum exercitia mandatorum. Et quoniam Iisec, nisi simplex fuerit oculus, sim- plicia esse non possunt ; necessariopie- tas intentionis et puritas cordis exigi- tur , ne vel honoris ambitus , vel laudis surrepat appetitus : sed solus ille desi- deretur, qni solus desiderium replet, et ad proprii fontis originem omnis , quam accepimus , gratia revertatur. Memento tamen solam ex omnibus per- severantiam coronari , nec eam facile posse inter tot discrimina vindicari, nisi muUiplicem obtineas in tam mul- tiplici colluctatione virtutem. Hsec in tabernaculis. 5. Porro in atriis , quse post molestos conflictus amoena jucunditate fovendos cxcipiunt exeuntes, jam divitiae spiri- tus erogantur, requies a laboribus, se- curitas a sollicitudinibus, pax ab hosti- bus. Ipseenim amodo jamdicitSpiritus, rit requiescant a laboribus suis, qui tanto fervore otiura hactenus interdi- cere, labores indicere consuevit. Ipse seorsum a curis faciet, et ab omni solli- citudine sequestrabit , qui modo consi- lia ponit in anima sua, et sollicitam fa- cit erga multa turbari. Ipse jam parta victoria in pace in idipsum suaviter dormire prseslabit , qui dum adhuc leo rugiens fremit , et ad vigilias excitat , et accingit ad pugnam. Verum in his, ut supra tetigimus, liberatio magis a jnalo, quam boni muneratio est; nisi quod dura nos nostrse necessitatisexpe- rientia cogit , absentiam mali , boni cu- mulos sestimare : quemadmodura con- scientia graviorum immunitatera cri- minura, plenitudinem reputat sancti- tatis. Hinc advertere est, quam longe agimus a sumrao bono , qui carcre cul- pa, justitiam ; carere miseria, beatitu- dinem judicamus. 6. Absit autem, ut talcm quis putet ubertatem domus illius, et torrentera Yoluptatis 5 et si qua sunt alia , quse nec oculus vidit, nec auris audivit, nec In cor hominis ascendit, quse pra^paravit Deus diligentibus se. IVe ergo audire velis, 0 homo, quod auris hominis non audivit ; nec ab homine quseras , quod humanus nec oculus videt, nec animus capit. Netamen hinc penitustacearaus, nostrara hanc patriara a longe salutan- tes ; triplicem quemdam odorari vide- mur, potentise scilicet, et magnificen- tiae, et gloriae repromissionem. Siqui- dera homo erat , et filius captivitatis hujus, qui dicebat : Introibo in potentias Domini. Cseterura nos scire possumus, quid sit infirmitate carere , tamquam infirmitate circuradati : quid vero sit virtute indui , et potentiara introire , nec modo potentiara, sed et multam potentiam , forte et omnipotentiam , in- terira scirenon possumus. Claraat etiara testis fidelis : Quia quos justificapit , illos et magnificavit. At magniflcentiara , eara prsesertim quam procedere deceat a magnitudine, cujus nec finis, nec nu- raerus est, utinam nostrse interim exi- guitati liceat exspectare ; nam sestimare non licet. Jam vero ne ipsius quidem vereri necesse est, aut habere suspec- tam glorisepromissionera : fcliciter tunc et fiducialiter hauries gloriam , a cujus interim appetitu tantis comminationi- bus deterreris. Eritenimtunc unicuique laus a Deo , secura certe et sempiterna, finis pariter et discrirainis expers; et, ut scriptum est , Jucunda, decoraque laudatio. Eia ergo , Fratrcs , virilitcr in- terira in tabernaculisirtilitemus, utsua- viter deinde in atriis requiescaraus , ut novissirae in domo sublimiter glorie- mur, cura momentaneum hoe et leve tribulationis nostrse supra modum in sublirae, aiternum pondus glorise ope- rabitur in nobis, cura in Domino lauda- bimur tota die , in veritate utique , non in vanitate. SERMO V. De gemina consideratione sui. i. Etiam hodie, Fratres, solemnita- tem agimus, ct prseclarara. Atque id quidera facile dixerira : sed si pergitis quserere cujus Sancti, illud forte jam IN DEDICATIONE ECCLESIiE SERMO Y. 457 magnos, immo ( ut plus miremini ) et niliilet aliquid,ctiamgrande aliquidei moria celebratur, liaud difficile est di- i vos cxhihcre curetis. Neque cnim sine non ita. Quoties enim Apostoli, seu Martyris , vel Confessoris alicujus me cere cujus; utputa sancti Petri, ct Ste pliani gloriosi, aut sancti Patris nostri Benedicti, vel alicujus cffiterorum mag- norum principum magna? curiaj coeli. Nunc vero nullius corum solemnitas agitur : agitur tamcn nonnulla solem- nitas. Nec modo nonnuUa , sed non parva. Et si jam vultis audire , festivi- tas est domus Domini , templi Dci , civi- tatis Regis Kterni, sponsae Christi. Ne- mo sane ambigit sanctam esse sponsam Sancti sanctorum , et omni celebritatis magno animo bona illa tam magna ca- pere , aut vim facere poteritis regno ccclorum : non plus quam idem coelo- rum rcgnum intrare, nisi convcrsi fue- ritis et efficiamini sicut parvuli. Non sum homo profundi sensus , nec possum vobis quod non gustavcrim cructare. Dicam tamen quid interdum in mesen- tiam actitari , ut si quis forte sibi ulile judicaverit, imitetur. Quia enim olim pcrsuasum est mihi , ut miserear animaj mere, placiturus exinde Deo meo, fre- honore dignissimam. An vcro domum , quentcr de ea recogito : ulinam autem Dei sanctam esse quis dubitet, de qual semel, semperque liceret. Eratquando legitur, Domum tuam decet sanclitudo? idactitariminime libebat, nempe quod Sic et sanctum est templum ejiis, mira-\ minus ( si tamen minus, et non magis hile in (^quitate. Scd ct civitatcm sanc- minime)diligerem eam.Quomodoenim tamJohannesscsevidissetestatur: FJdi, amat quis, cujus mortem amat? Quod inquit, sanctam civitatcm Jerusalem no- 1 si , ut verum est et indubitabile, mors vam descendentem de coelo a Deo , para-\ animae iniquitas est,absolutamproindc tam tamquam sponsam , ornatam v/ro liquctessesententiam, quodjnj38 S. BERNARDI ABBATIS Qui se putat aliquid esse , cum 7iiliil sit , ipse se seducit, Quid est homo quia mag- nificas eum , ait fidelis et devota con- fessio , aiit quid apponis crga eum cor tuum? Quid? Siiie dubio vanitati siini- lis factus esthomo, ad nihilumredactus est homo, nihil cst homo. Quomodo tamen penitus nihil est, quem magni- licat Deus? Quomodo nihil est, erga (juem appositum est cor divinura? U. Uespiremus, Fratres, et si nihil sumus in cordihus nostris, forte in corde Dei potest aliud latere de nol)is. 0 Patcr misericordiarum ! o Pater mi- serorum! quid apponis erga eos cor tuum? Scio, scio : ubi est thesaurus tuus , ibi est cor tuum. Quomodo crgo nihilsumus, si thcsaurus tuus sumus? Omnes gentes, quasi non sint, sic sunt ante te, et tamquam nihilum et inane reputabuntur. Siquidem ante te , sed non sic intra te. Sic in judicio veri- latis tu3e,sed nonsic in affectu pietatis tuae. Nimirum vocas ea quse non sunt, tamquam ea quse sunt : et non sunt ergo quia quoe non sunt vocas, et sunt, quia vocas. Licet enim non sint quantum ad sc, apud tc tamen sunt, utique, juxta Apostolum , non ex operibus justilicef sed ex vocante. Sic nimirum , sic consolaris in tua pietate , quera in veritate tua hurailiasti : ut magnifice dilatetur in tuis, qui merito angustiatur in visceri- bus suis. Siquidem liniversso vise tuae misericordia et veritas, requirentibus tcstamentura tuum et testimonia tua; testamentura utique pictatis, et testi- monia veritatis. 5. Lege, homo, in corde tuo, lege intra teipsum de teipso testimonia veri- tatis : etiam hac communi luce judica- Lis te indignum. Lege in corde Dei tes- tamentum , quod firmatum est in san- guine Mediatoris : et invenies , quam longe aliud spe possidere , quam re te- nere videris. Quidest , inquit , homo quia magnificas eum? Magnus utique, sed in illo : siquidem magnificatus est ab ilio. Aut quomodo non magnus apud iilum , cui tam magnacura est de eo? Ipsienim curaesl de nobis, ait ApostolusPetrus. Et Propheta : Ego autem mendicus sum ct pauper, Dominus soUicitus estmei. Plane arlificiosa conncxio utriusque considc* rationis , qua velut uno momento de- scendens pariter et ascendens , et se pauperem et mendicura , ct Deum pro se sollicitura vidit. Angelicumest istud, ascendere et descendere siraul. yide- bitis , ait , Angelos ascendcntes et descen- dentes super Filium hominis. Neque enim talis aliqua vicissitudo in eorum ascen- sionibus et descensionibus est. Simul et mittuntur in ministerium propter eos qui hsereditatera capiunt salutis ,et assistunt vultui raajestatis : Deo raise- ricorditer providente, iit et nobis sit consolatio, et eis tribulatio nulla. Alio- quin quando sequaniraiter paterentur ab illo vultu gloriaj, in queni semper prospicere desiderant, propter nos vel ad.modicum separari? Denique ipsam audi in Evangelio Veritatem. Angeti eorum, ait ( haud dubium quin parvulo- rum), m coelis semper vident faciem Patris; sicvidelicetparvulorum custodiae depu- tati , ut non privati ullo modo beatitu- dine sua. Hinc est quod Johannes sanc- tus civitatem Jerusalem descendentem vidit, stantem non ^otuit intueri. Et adverte quod descendentem dixerit , non cadentem. Cecidit enim quondam non rainimapars civitatis iUius,sed ea qui- dem minime sancta, quippe cui gravis- simus casus fuit , quod totius inimica facta est sanctitatis. 6. Verura hanc equidem ruinam et terribilem casura Johannes videre non potuit, quia iiecduni erat : sed vidit Verbura quod in principio erat,vidit Principium quod Apostolis loquebatur: Videbam satanam tamquam fulgur ca- denfem de coelo. Itaque pars illa quae ce- cidit, a Deo reparanda est, cum imple- bit ruinas , et reaidificabit muros Jeru- salem , non tamen ex his qui cecide- runt. Haec autem quse descendens ap- paruitjjam parata erat, sicut secutus adjunxit : a Deo parafam. Siquidem quod descendunt, non cadunt Angeli sancti, divina prseparatio facit:aquo nimirum haec ipsa eis et voluntas prae- parata est , et facultas. Unde non solum administratorios, sed et missos in mi- nisterium Apostolus quoquc testatur. Quidni mittat Angelos, pro quibus4*t IN DEDICATIONE ipse a Patre voluit mitfi? Quidni pro eis inclinet coelos, pro quibus ipse quoque coclorum Rex inclinavitse, ita ut digito in terram scriberet? Domine, inclina coelos tuos, ( parum est : ) et descende. Quid ultra? Ut quibus con- descendit, faciat etiam coascendere sibi. Caitcrum, ut jam diximus, ange- licus ascensus et descensus caret vi- cissitudine : nosautem modohac,modo illac versari necesse est : quod nec su- pra diutius stare liceat, nec expediat infra longius demorari. Ascendunt, ait, \isque cul ccelos, et desccndunt usque ad ubyssos : anima eorum in malis tabesce- bat. Ut quid hoc ? Propterea sane anima eorum in malis interim plus tabescit , quam delectetur in bonis , quod haec in re , illa vepo tantum in spe videantur haberi. Quis poteril Srt/rus esse .'' dicunt Discipuli Salvatori. Etille : Jpudhomi- nes hoc impossibile est, sed non apud Deum, Uxc tota fiducia nostra, haec unica consolatio nostra , hsec tota ratio spei nostrae. 7. Sed de possibilitate jam certi, de voluntatc quid agimus? Quis scit si est dignus amore an odio? Quis novitsen- sum Domini , aut quis consiliarius ejus fuit? Hic jam plane fidem nobis subve- nire necesse est , hic oportet succur- rere veritatera : ut quod de nobis latet in corde Patris, nobis per ipsius Spiri- tum revcletur, et Spiritus ejus testifi- cans persuadeat spiritui noslro, quod filii Dei sumus. Pcrsuadeat autem vo- cando et justificando gratis»per fidem, inquibusnimirum velutmedius quidam transitus est ab ajterna praedestinatione ad futuram magnificationem. Propterea sanc gcminam illam considerationem, alteram quidcm judicii et veritatis, altcram vcro non incongrue vocari crc- dimus fidei et pietatis. Ncc mirabere in humanis qualitatibus tam dissimilia rc- periri , si solcrtcr advcrtas quanta et in ipsa ejus substantia convenisse vi- detur diversitas naturarum. Quid enim spiritu vitae sublimius? Quid vero hu- milius limo terra;? Quam profccto tam discohaircntium in homine cohaircn- tiam rerum ipsos quoque sapientes saj- culi hujus arbitror non latuisse , cum ECCLESIyE SERMO V. 439 hominem diffinirent, animal rationale mortale. ^lirabilis siquidem copula ra- tionis etmortis, mira societas discre- tionis et corruptionis. Sic nimirum, sic in moribus , sic in affectibus , sic in stu- diis hominum non minor, forte et ara- plior contrarietas invenitur : ut si to- tara, sicut est, pravitatem scorsum in- tuearis, ac rursum quidquid boni vide- tur incsse considcres singillatim, ple- num censcas esse miraculo , quod tara adversa convenerint. Inde liomo nunc quidem Bar-Jona, nunc vero satana me- retur audire. Nolite mirari boc. Rccolito exEvangelio", cui dictumsit ( etutrura- que in veritate , nam utrumque ab ipsa Veritate dictum ) prius quidem , Beatus es Simon Bar-Jona; nec multo post , Vade retro satana. Unus ergo utrumque, etsi non utrumque cx uno. Iliud enim ex Patre, istud cx homine , ipsc tamen utrumque erat. Unde Bar-Jona.? Quia non caro nec sanguis , sed Pater ei quod locutus est revelavit. Unde sata- nas? Quia sapuit quae erant hominum , non quse Dei. Jam si in utraque conside- ratione diligenter inspexerimus nos quid sumus, immo in una,quam nihil, in altera quam magnificati : quippe pro quibus etiam sollicitudinem gerat tanta majestas, et cor suura apposucrit erga nos; puto teraperata videtur gloriatio nostra , sed forsitanraagis aucta cst , so- lidatataraen, ut non in nobis, sed in Domino gioriemur, quibus nimirum in hoc solo respirare est , ut dicamus : Si dccreverit salvare nos, continuo libera- bimur. 8. Ex hoc jara in illa supcriori spe- cula vel paululura imraorantes, quaera- raus doraura Dei , quoerainus teraplum, quaeraraus civitatera, quajramus et spon- sam. Neque cnim oblitus sum , sed cum raetuetreverentia dico :Nossunius.Nos, inquam, sumus, sed in cordc Dci : nos sumus , scd ipsius dignatione, non dig- nitatenostra. Non usurpctquodDei est, ut non apponat homo magnificare seip- sum. Alioquin quod illius crat faciens Deus, cxaitantem se humiliabit. Quod etsi nos puerili aniraositatc gratis sal- vari voluraus, mcrito non salviuiiiir. Excludit raiseriae dissimulatio miscr.'- «i60 S. BERNAR tionem, nec dlgnatio locumhabet, ubi fuerit praesumptio dignitatis : provocat vero compassionem humilis confessio passionis. Sane hoec sola facit, ut nos ipsc tam.quam dives paterfamilias alat in fame ; et sub eo panibus abundantes inveniamur. Proinde domus ejus, cui numquam deest alimonia vitse. Et me- mento quod domum suam domum ora- tionis csse diffiniat : quia et hoc pro- phetico satis videtur testimonio conve- nire, qui ab ipso nos, in orationibus utique , cibandos pane lacrymarum , et in lacrymis potum asserit accepturos. Ca^terum juxta eumdem Prophetam , sicut supra quoque meminimus, domum istam decet sanctitudo : ut videlicet poenitentige lacrymas puritas continen- tiae comitetur, et quae jam domus est , fiat subinde etiam templum Dei. Sancti cstote , inquit, quia cgo sanctus sum Do~ minus Deus veslcr. Et Apostolus : Nesci- tis quia corpora vestra templuni sunt Spi- ritus sancti, et Spiritus sanctus habitat in vobis ? Si quis templum, Dei violaverit , disperdet eum Dcus. 9. Numquid tamen vel ipsa jam sanc- timonia sufficit ? Pax quoque necessaria est , Apostolo teste,qui ait : Pacemsec- taminicum omnibus , et sanctimoniam , sine qua nemo videbit Deum. Haec est qua? facit unius moris habitare fratres in unum , novam utique Picgi nostro , vero pacifico , sedificans civitatem, quae ct ipsa Jerusalem nominetur, quod est visio pacis. Ubi enim sine foedere pacis, sine observantia legis, sine disciplina ct regimine acephala multitudo con- gregata fuerit; non populus, sed turba vocatur : non est civitas, sed confusio : Babylonem exhibet, de Jerusalem ha- bet nihii. Sed quemadmodumfieri posse videbitur, ut Rex tantus in sponsum transeat , civitas promoveatur in spon- sam ? Sola hoc potest, quse nibil non potcst , caritas fortis ut mors. Quomodo non facile istam levet, quae illum jam inclinavit ? Verum hinc tibi nullatenus consulenda prior illa , quam diximus , consideratio tui : hic quam potissimum fidei magnanimilas cxercetur. Denique etipse ait: Desponsavi te mihi in fide, desponsa\i teinjudicio etjustilia : (ejus, DI ABLATIS non tuam intellige , ) desponsavi le in misericordia ct miserationibus. Si non fecit ille quod sponsus, si non tanquam sponsus amavit,si non zelatus est tam- quam sponsus, noli acquiescere spon- sam te arbitrari. 10. Itaque , Fratres mei , si per abun- dantem refectionem magni Patrisfami- lias domus esse probamur , si templum Dei persanctificationem,si civitassum- mi Regis per socialis vitae communio- nem , si sponsa immortalis Sponsi pcr dilectionem; puto jam non est quod diccre verear nostram esse solemnita- tem. Nec miremini quod in terris agi- tur haec celebritas, siquidem agitur et in coelis. Nempe si ( ut Veritas ait, et non potest non esse verum ) super uno peccatore poenitentiam agente gaudium cst in coelis, etiara Angelis Dei : non est dubium, quin sit eis liodie gaudium multiplex super tam multo peccatore pcenitentiam agente. Adhuc amplius vultis audire ? Etiam gaudium Domini , fortitudo nostra. Collaetemur ergo Angc- lis Dei, congaudeamus Deo, et ingra- tiarum aciione praesens solcmnitas aga- tur : quia quanto nobis domestica,tanta amplius debet esse devota. SERMO VI. De reverentia sacris locis debita. i. DoMESTiCA nobis cclcbritas dedi- cafio domus ndstrae; magis autem do- mestica nostra ipsornm dedicatio cst. Nostra siquidcm illa aspersio, nostra illa benedictio , nostra consecratio fuit, quae per manus sanctorum celebrata Pontificum, etiam hodie anniversario reditu votivis laudibus ad memoriam revocatur. Numquid de lapidibus cura est Deo ? Non parietes dicunt, sed ho- mines : Ipsi enim curaest de nobis. Unus homo crat Jacob , et dormiens vidit de- scendentes Angelos etascendentcs. Pa- rumesthoc; etiam Dominum Angelo- rum adesse testatus est, dicens : Fere Dominus esl in loco isto , et cgo nescie- bam. Miratur enimgratiam, et digiia- tionis magnitudinem expavescit. Quam terribilior est iste locus, quam cvi- i IN DEDICATIONE E deulius certlusquc Domiuus est in loco isto ! ubi nimirum non modo duo aut tres , sed tam multi inipsius congregati nomine perseverant. Nemo jam nesciat, uemo vestrum ignoret. Siquidem non accepimus spiritum mundi Imjus, sed spiritum qui ex Deo est , ut sciamus quae a Deo data sunt nobis. Tcrribilis plane locus,et dignus omni reverentia, quemfidelcs viri inhabitant; quem An- geli sancti frequentant; quem sua quo- que praesfentia Dominus ipse dignatur. 2. Quomodo enim tantus Patriarcha nescire potuerat,quod non esset locus, ubi non esset Deus ? Sed forte aliud esse miratus est, ubi ait : Fcre Domi- nus est in loco islo, Ibi vere est , et vere Dominus est, ubi in ejus nomine An- geli simul et homines congregantur. Licet enim in omni loco sit, qui nullo clauditur loco : signanter tamen dici- mus, Pater nostcr , quies m coelis; quod aliterillicet proprioquodam modo prae- sentem se exhibeat , non quidem ipse diversus, sed diversa distinguens. Est crgo in omni loco , omnia universaliter continens, omniaque disponcns : scd longe tamen aliter atque aliter. Apud homines malos cst pra^stans atque dissi- mulans : apud clectos homincs opcrans et servans : apud superospascens ct cu- Lans : apud inferos arguens et dam- nans. Facit solcm suum oriri etiam su- per malos : sed ubi malorum interim dissimulatio csl , quodam modo veritas non est. Itaque, si dicere licet, apud impios est in dissimulalione; apudjus- tos in veritatc ; apud Angclos in felici- tate ; apud infcros in fcritate sua. Du- rum vobis sonat quod de feritate dixi ? cgo vero et iram vereor, et furorem. Domine ne in furore tuo arguas me, etc. Vere, inquit , Dominus est in loco isto. Vhi cnim pluit super justos et injustosj CCLESIiC SERMO VI. U6i pater cst, ct pater miscricordiaruni , exspectans homiucs ad poenitcntiam. Ubi damnat obstinatos, judex cst, el horrcndum est incidere in manus Dei viventis. Ubi cubat, sponsus est : et beata anima , quam introduxerit in cu- biculum suum. 5. Cffiterum in loco isto vcreDominus est, si tamcn scrviamus ei in spiritu et vcritatc. Non enim vere Dominus erat apud eos, quibus dicebat : Quid vocalis me, Domine, Domine; et non facitis qucc dico ? Testantur sacrae litterae in para- diso olim positum primum Adam , ut operaretur , ct custodiret illum. Sic se- cundus Adam in ccclesia Sanctorum, in congregatione suorum , in horto de- liciarum ( siquidcm dcliciae sua3 esse cum filiis hominum)ita, inquam,ct ; ipse Dominus est in loco isto , ut opcrc- j tur atque custodiat. Alioquin sicut yT^st Dominus cedificavcrit domum, in vanuin laboraverunt qui oedificant eam : sic ni- ' hilominus, nisr ipse custodicrit civita- i tem , frustra vigilat qui custodit eam. Porro Angelos asccndcntes et desceii- dentes esse in loco isto, patriarchaiis ipsa visio manifestat; ascendentes , ut videant facicm Patris; descendentes, ut provideant nobis. Quid ergo ? Nos quomodo hic esse debemus, in quanta reverentia stare in loco isto , ubi Deus est operans, et servans; Angeli ascen- dentes et descendcntes ? Nimirum poe- nitentes et exspectantes esse nos con- venit. Hoc est enim oblivisci quae rctro sunt , ignorare , reprobare , recogitare annos iilos in amaritudine animai nos- tra3, ac deinccps cogitatione simul ct aviditate extcndcre nos in anteriora, Ad hoc venimus, in hoc positi sumus. IL^C SUNT qVTE EXIGUNTUR ANOIJIS, prajtcritorum poenitudo pcccatorum, cf futurorum exspcctatio praemiorum. FINIS TOMI SECUNDI. SJ(D^S. DE DILTGENDO DEO. In hoc libro sanctissimus divini amoris prjeco et doctor , ejus modum , causas, orjginem^ {jradus et obligationem accurate ac pathetice describit. Modum, ut dili{jatur sine modo, hoo »!St, omni meliori quo possumus modo ; causas, meritum Dei et commodum nostrum ; ori- i;inem , ex amore proprio in amorern Dei usque ad oblivionem et contemptum sui ; gradus, amorem sui , amorem Dei propter se , tum propfer ipsum , ac demum castum et purum ; hoc cst, amoremproprium, mercenarium, filialem ac heatificum : obligationem denique, quae perlinet ad gentiles, Judaeos, sed maxime ad Christianos. Totus vero tractatus est de amore qui consislit in affeclu, quem etsi dicat perfecte Ln hac vita impleri non posse, ita uf omnem cxcludat timorem et cupiditatem, esse tamen ait finem et scopum , in quem indesinenter ac irremisse ferri teneamur. Denique hunc ipsum amoremex dono Dei nobis provenire, non ex affectu innato. Haec tota hujusce libelli doctrina et ceconomia. ( De amore Dei vide Serm. 22 de Diversis, 50 in Cant. , 12 in psalm. Qui habitat. Viro illustri Jlaimerico. Haimericus erat Gallus ex oppido Castra apud Biturigas, mortuus anno lltl , singularis Bernardi amicus. 23. Amor est affectio naturalis una de quatuor. Bernardus passim cum antiquis, eliam profanis, quatuor tantiim principes affectiones agnoscit , amorem , timorem , gaudium et tristitiam. 29. Impossibile namque est , etc. Cave putes hsec favere sectariis, docentibus neminem posse in praesenti vitae statulegem Dei implere, etiam regeneralum. Cum enim dicitur, Ex toto corde , etc. , notandum est totalitatem illam tribus modis intelligi posse. Primo , ul totum cor nostrum in solidum uni Deo diligendo tribuatur , nec amor in aliud ferat obiectum quam in solum Deum. Secundo , ut significetur tanlo conatu cor nostrum in Dei dilectionem ferri debere quanto fieripotest, seu ut tantum diligat quantum ab ipso diligibilis est. Tertio ut toto corde id fieri dicatur , in quo quis praecipuum studium et curam ponit ; quomodo dicimus aliquem totum esse in litferis. Dicendum itaque totalitatem praecepto dilectionis inclusam non primo modo inlelligendam ; sic enim non posset amari proximus : nec secundo, quamvis si sic praeciperetur , servari posset; sed terfio, quod fit quando in amore nihil Deo praeferlur, cum nullius creaturae amore vel timore a nobis offenditur. Itaque SS. Au- gustinus et Bernardus intelligunt quidem totalitatem primi et secundi modi, et hoc sensu asserunt in hac vita dilectionis mandatum impleri non posse ; sed simul insinuant mandatum sic acceptum non esse homini infirmo sub poena peccati praeceptum , sed tantum propositum ut scopum et finem , ad quem conari , tendere et pervenire aliquando debeat , id est , eam justitiae perfectionem, quae speratur in fufuro sseculo. - * DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO. Homini cuidamvisus fuerat sanctus Doctor, in aliqua collatione, nimiumgratiaetribuere quasi nihil reliqui libero arbitrio faceret in actibus humanis. Prsecipuus ergo libri scopus est, quae sinf gratiae, quae liberi arbitrii partes in negotio salutis. Huc multa docentur de libero arbitrio Dei, Angeli , et hominis integri, lajjsi, et beati : ifem de gratia primihominis anle et post lapsum. Parvus liber , sed qui plus succi et solidae doctrinae conlineat , quam niagna Sibrorum volumina, quae de hoc theologico argumento pertractanl. Sfylus vegetus, vivaci ingenio et lumine plenus; verba propria et materiae accommoda; oratio facilis, non arfe quaesita, sed quasi naturalis ; non obesa et exilis , sed pinguis et nervosa, elegans, concinna el jucunda, non trivialibus scholae verbis languens, non barbara, aut inculla. Non ita pressa, ut parce et guttalim fluat ; non tamen ita profusa, ut torrenlis instar , quasi rupto aggere et siccato alveo , erumpat ; sed pari tenore et gravi majcstete aequaliler proflucns fontem indicat indeficientem, qui non ex alieno plenus sit , sed ex proprio, immo ex Dei dono, atque ex continua Scriplurae meditatione. 29. Pcccalum in cariiate ahsconditur. Scilicct in carifate hominis posfea denuo juslificandi, sicut per pcenitentiam subsequentem diluilur Immo eliam absconditur in carilafc Doi praedestinantis , quia carilas palris ipsorum cooperit mxiltiiudincm peccatorum. (Yidc Scrm. i de Septuag.) ab. Sed ia voluntateUbertas. IlaJC est libertas potentiae, scu facullas clcctiva, ad bonum ei nialum versatilis; sedcujus exercitium el applicatio ad bonum pcndul ex gralia. 13. Creaturarum ministeria. Id argumenti egregie trartalur in Serm. 5 super Cantica. DE BAPTISMO. Argumentum hujus epistolae est contra quemdam Anonymum (non Abaelardum , qui tamen his habuit afflnia), cujus senlenlia erat : i° Baptismi praeceplum obligasse, ex quo primum Nicodemo diclum est a Cliristo domino , Nisi quis renatus fuerit , etc. ; 2° Neminem •bsque baplismo, vel saltem ejus vice marlyrio, ullatenus poluisse salvari ; 3° Palres velerii Testamenti tam claram habuisse notitiam de incarnatione , quam Christianos ; U^ NuUum esso peccatum ex ignorantia; 5°Bernardum errasse , cum scripsit in homiliis super Missus est, Angelos latuisse Dei consihum de Incarnatione. I^. Parvulissolam profuisse , elc. Huic Bernardi sententiae suffragatur Gregorius Magnus: •• Quod apud nos valet aqua baptismatis, ait , hoc egit apud veteres vel pro parvulissola fides , ' vel pro majoribus virtus sacrificii, vel pro hisquiexslirpe Abrahae prodierant , myslerium •■ circumcisionis. >• Ab hac tamen sententia recedere Augustinus videtur. Ita enim scriliil contra Juhanum : « Nec idco credendum est et ante datam circumcisionem famulos Dei, « quandoquidem eis inerat Mediaforisfides in carne venturi,nullosacramentoejus opitulatos » iuisse parvulis suis : quamvis quid illud esset , aliqua necessaria causa Scriptura latere vo- >. luerit. " Idem sentiunt Scotus, Durandus , Paludanus, S. Thomas, elc. T.Librum Ambrosii. Mira est Abaelardi impudentia, qui cum sentiret catechumenos solo Baplismi vice martyrio salvari posse, Ambrosium ait contraria fidei hac in re scripsisse , ad dolorem Valentiniani sororum de ejus morle leniendum. 9. Dignum nempeest , etc. Ila Auguslinuspassim. Porro cur hominemadultum fidespropria, etiam sine sacramenlo , salvet in necessitate, infanti vero non idem praestet fides aliena , sino baptismo, ratio est , quia fides propriaetiam sine sacramento adultum Deo viciniorem et per se commendabilem facit , dum ex fide Deum invocat , de peccatis dolet , salutem quaerit ; quale nihil in parvulis operatur fides aliena, sed eum relinquit aversum , et usque ad ipsius sacramenti perceptionem , nullum in se vitae spiritualis principium habentem. Atqui Ecclesia uon inlendit fidem suam infanlibus accommodare, nisi per medium ad eam rem a Christo institutum , id est per Baptismum. 18. Cum Evangelium exponerem. Nempe Evangelium Lucae , cap. I , Missus est , homil I. infra. DE ERRORIBUS ABAELARDI. Abaelardus in dicecesi Namnetensi , patre Berengario , matre Lucia ortus , primum Parisiis philosophiam , deinde matheses, demum theologiam non sine invidia et admiratione didicit. Postea sacrorum librorum interprelationem Parisiis adorsus, multos adse discipulos traxit , inter illos vero Heloissam quamdam , Fulberti canonici neptem, cujusanimtlm informando corpusviolavit. Quamquidem injuriam impatienter ferensFulbertus, Abaelardum , quieam conjugii honore resarcire volueral, in hospilio pernoctantem foede circumcidit. Hinc vero ambo amasii impotentiae dedecori Latebras quaerunt , illa Argentolii prope Parisios monialis, hic apud S. Dionysium monachus effectus. Sed ubique infeslus vel infelix in quamdam cel- lam monasterio vicinam secedit , ibique theologiam publice profiletur. At nimis ingenio suo et ratisni indulgens, cum multa fidei non satis consona ventilaret, sistitur ad concilium Suessionense ( anno H2i ). •< Suessione, inquit Otho Frisingensis,provincialis synodus conlra • Abaelardum congregata est , in qua ab egregiis viris et nominatis magistris sabellianua •> haereticus judicatus , libros quos ediderat , propria manu igni dare ab episcopis coactus est , • nulla sibi respondendi facultale , eo quod disceptandi in eo peritia ab omnibus suspecta • haberetur , concessa. •• Ipse in monasterium delrusus est. Dc ({ua reclusione S. Gosvini vifa ait : •■ Mittebantur illuc indocti ut erudirenf ur ,dissoluli ut corrigerenlur, cervicosi ut doma- " renlur. •• Tandem cum Abaelardo eremum petere concessum esset, in solitudinem quam- dam se recepit, ubi oratorium construxit, primo quidem S. Trinitati consecrafum, deinde vero Paracliti noniine insignitum. Sed neque hic quieto esse licuit. Unde posfulatus abbas a monachis sancti Gildasii dicecesis Venefensis, invenif , ut ipse referf in Hisloria calamitafurii suarum, Christianos atque monaehos gentilibus longe saviores atque pejores. Inde ergo ad suun» Paraclitense oraforium iterum se rccipiens ibi collocavif Heloissam , cum sororibus pulsam e monasterio Argenloliensi, quodSugerius abbas S. Dionysii posfliminio vindir.ivit (1127 ). Ibi ilaque dcgens, ar pcrversa scribens doren?quc, ilerum haerelicus aiirlif. Quod nomen aegre 464 NOT^. ferens, Bernardum , quasi tantae caiumnioe auctorem , ad Senonense concilium provotat ( lliO ). Pfoferuntur ex Abaelardi scriptis impia dogmata , qu• ut vixad audiendosmagistros ab altitudinementis suaehumiliatusdescenderet. Sententiam • ergo vocum seu nominum in naturali tenens facultate , non caute theologiae admiscuit...» Capitula hwresum Abaelardi. Haec eadem sunt capitula quae primum Bernardo direxerat Guil- lelmus , ex S. Theoderici aljbate tunc monachus Igniacensis , quaeque Bernardus se deinde Pontifici transmisisse , in fine sequentis Tractatus significat. Inventa sunt Romae a Joanne Durando, O. S. B. , qui ea ex mendoso codice Vaticano transcripsit , et D. Mabillonio misit. 10. Omitto quod dicit , etc. Hic dedita opera refutandis quibusdam capitulis, nonnuUa con- globatim recenset Bernardus, contentus ea exposuisse quae ab aliis refelluntur. 45. Forefecit. Id est offendit , peccavit, quasi facere foras ( forfaire ). DE VITA S. MALACHIuE. 26. Putares stupere lacertos. Similia exempla habes in Basilio adversus Valentem ; in Leon«» Magno adversus Attilam ; in Chrysostomo adversus Gainam , etc. 7d. In solario doinus superioris. Idest in cubiculo superiori. DE CORRECTIONE ANTIPHONARII. Animus erat uberioribus notis hunc traclatum illustrare ; sed re maturius perpensa, ab his abslinere visum est. Nam musicae disciplinae peritis superfluae , ignaris inutiles forent. Ecjo accitisex ipsisfratribus. Hinc patet plures huic operisubsidiariosadhibuisseBcrnardum. Q. Usque in H superacutum. Haec liltera graeca respondet tw la in monochordo Guidonis. 7. HemioUam vel epilritum. Hemiolia est proporlio sesqui-altera ; epitritus sesqui-tertia. IIV SERMOjVES. Cum in sanctorum Patrum scriptis ea pars, quae homilias scu sermones complectitur, minus elaborata passim et accurata quam reliqua eorum ingenii monumenta videatur , hanc sibi laudem prae caeteris, aut certe in paucis, vindicat sanctus Bernardus, quod ejusscrmones non minori verborum acumine, vari£tate sententiarum , cogilationumque sublimitate, nec dispari affectuum pietate praediti sint, quam aliae ejus lucubrationes. Mihi vero hujus rci causam meditunti occurrit non modo ingenii ejus solerlia celeresque animimotus, ad rcs explicandas et affectus commovendos faciles; sed eliam auditorum diversitas, quorum in gratiam sermonesejusmodicondeJjantur.Nam cum veleres illi Patressanctissimi infori.tandis christianae religionis doct rina ac pietate populissermones suos exponerent , eos ad vulgi capt um ct adcommunes ferelocos, auditorum utilitati consulentes, humili slylo prudentes compo- nebant. At Bernardus sermones liabebal suos ad homines in rebus spirilualibus alque in tcientia Scriptiirarum instructos, plerosque in saeculo quondam eruditione et dlgnilate praesfantes, quorum doclrinae el perfectioni accommodanda erat oratio. Unde accidit ut non modo eximii sermones illi in Canlica , qui majori sludio conscripti sunt, sed etiam alii , sive de annuis festis ac diehus, seu de diversis argumentis, vulgaribus Patrum homiliis ac sermo- oibus a viris cum piis tum doctis praeferri soleant. Primus Justus Lipsius, de concionibus sacris agens : <• Inter Latinos, ait , Bernardus me •• rapit, et usum habel excilandi, ob acrimoniam ubique et calorem ; tum etiam docendi ■ atque imprimendi, obsententiarum acumen , quas crebro et salubriter miscet. » Henricus Valesius, vir summus , aiebat « sermones Bernardi quibuslibet veterum Patrum, cum " Graecorum , tum Latinorum , homiliis ac sermonibus mullo esse ad excitandam in animis • noslris accendendamque pietatem aptiores. » l!em Erasmus, in convicia caeteroquin quam in laudes pirofusior : •■ Bernardus concionabundus est, natura magis quam arte, festivus et ■ jucundus, nec segnis in movendisaffectibus. » Habiti sunt autem sermones hi omnes latina lingua , quod tum perpetuo nativoquc verbo- rum lusu in vocibus latinis, tum styli in sermonibus et tractatibus aequalitate, peremptoric demonstratur. Excepti veronotariorumcaIamo,nonnunquaradelatinain vulgarem linguam traducebanlur , ad usum commodumque conversorum et saecularium, qui latini sermonis prorsus rudes nimium detrimenli habuissent , sed quibus nihilominus vernaculo idiomate conciones persaepe a viro sancto fiebant. Extant Bernardi sermones de Tempore in conventu patrum Fuliensium apud Parisios gallice scripti, ab ipsius ut videtur tempore, quod et co- tlicis elementa et idiomatis arguit antiquitas. Hic in specimen exhibere visum est fragmen- tumsermonis primi, gallica seu romana ( romane ) lingua redditi, CI ENCOMENCENT LI SERMON SAINT BERNAVT Kil fait de Lavent et des altres festes parme lan. I. Nos fair)Ons vi chier Freire lencomencement de lavent , cuy nons est asseiz renomeiz et connuiz al munde , si cum sunt li nom des altres sollempniteiz , raais li raison del nom nen est mie paraventure si conue. Car li chaitif fil dadam nen ont cure de veriteit, ne de celles choses ka lor salvateit apartienent, anz quierent... les choses... faillanz et trespessaules. Aquel gent... nos semblans... homes de cette generation, ou a quei gent evverons nos ceos cui nos veons estre si ahers et si enracineiz en terriens solaz , et ens corporeiens kil repartir ne sen puyent?Certes semblant sunt a ceos qui plongiet sunt en aucune grant auve, et ki en peril sunt de noier. Tu varoyes kil ceos tienentkes tienent, ne kil par nule raison ne vuelent devverpir ceu ou il primier puyent mettre lor mains quels chose ke ce soit, ancor soit ceu tels choses ke ne lor puistniant aidier, si cum sunt racin^s derbes ou altres tels choses. Et si aucune gent vienent a ols por ols asoscor, si plongent ensemble ols ceos kil puyent aggrappeir ensi kil a ols nen a ceos ne puyent faire nule ajue. Ensi perissent 11 chaitif en cette grant mer ke si est large , quant il les choses ki perissent ensevent et les estaules layent aleir , dont ils poroient estre delivreit del peril ou il sunt..« prennoyent et salveir lor airmes. Car de la veriteit est dit, et ne mies de la vaniteit, Vos la conesseriz , et ele vos deliverrat. Mais vos chier Freire , a cuy Deus revelet, si cum a ceos ki petit sunt celes choses, ke receleis sunt as saige... senneiz vos soiez entenduit cus encenousement enconr celes choses , ke vrayement apar- tienent a vostre salveteit : et si penseiz di merrement a la raison de cest avene- ment, quareiz et encerchiez ki cest soit ki vient, et dont il vient, ou il vient^ et por kal il vient , quant il vient , et par qucl voie il vient. Certes molt fait aloeir ceste curiositeiz , et molt est saine. Car tote sainte Eglise ne celeberroit miesr si devotement cest avenemcnt, saucuens granz Sacrement nen estoit en lui receleiz. 2. 30 2. Tot a premiers sesvu.. dez ensemble lapostle ki de ce vcnement est toz eft- bahy, etc. 3. Por Deu chier Freire fuyez orgoil, et forment lo fuyez. Orgoilz est com- mencement de toz pechiez, ki si hisneleraent abattit en parmenant.... Lucife- rum, ki reluisoit plus kler ke totes les estoiles, ki un Engle ne rauat mies en diaule, mais me lo prince des Engles. qui aparraeraes ot envie de lorarae, et sl mist en luy la felonie , kil avoit conceut en luy raisraes , quant il li seraonut kil seroit si cum Deus saichanz bien et mal, sil maingieuet de larbre ki defendus li estoit. Chaitif raalaurous ke proraes tu , cum ce soit ke li Fils del haltisme ait la cleif de science. Anz est il misraes li cleif David, qui clot et nul ne avuret. En lui sunt reponuit tuit li tressor de sapience et de science. Embleras les tu dons por dorineir a lomrae. Or puez veor ke menteires est cist et ses peires se- lon la sentence de nostre Signor. II fut raenteires quant il dist kil serablanz se- roit al haltisme : et peires fust de la menzonge, quant il lenvelimeie semence de la falseteit gittat assi... en horame, quand il dit quil seroient si cum Deu. Et tu assi 6 tu homme tu vois lo lairon , et si cours ensemble lui. Vos aviez oit, chier Freire, ceu cura leist anuit en Ysaie la Profete , lai ou nostre Siresdist, Li prince de ton peule sunt inobedient et corapaignon de lairons, 4. Par veriteit nostre Prince furent inobedient et corapaignons de lairons. Cest Adam et Eve ki furent li encoraencement de nostre lignieie , ki par io con- soil del serpent, mais del diaule par lo serpent vorrent maleraent traire en ols ceu kapartient soleraent al Fil de Deu, Nem a ceste fieie ne raist mies li Peires en respit la torture cum faisoit al fil. Car li Peires aimraent le Fil , anz lo venuit aparraemmes assi de lorae, et si apoeset sor noz toz sa... Car nos pechames tuit en Adam; et en lui receumes tuitla sentence de darapnation. Et ke feroit li Fil... il por luy avengier veoit si enraeut lo Peire kil a nule creature nen espargnieuet, assi cum il desist, Por rai pert raes (Peires) tottes ses creatures. Li preraieres Engles se voltesleveir a ma haltesce, et si ost grant compagniee ki a lui consen- tit : maisli araors ke liPeires at versmi pristaparraemmes venjance deluy, en- si kil luy et toz les siens ferit de cruyer chastiement : et de plaie ke sanie ne puet estre. La science ke meye est ausi volt ainsi entrepenre li hora, et il de lui nen ot raies assi pitiet, ne lespargnat ses oils. At dons Deus cure des beestes? 11 n'en avoit fait raais ke dous nobles creatures ke renaules estoient, et que dovoient estre beinaurouses, cest Lengle et lomrae. Mals porrai at 'parduit une grant partie dengles et toz les horaraes. Donkes perceu kil saichent ke ju aimrae ausi lo Peire, si est droiz quil rezoivet parrai ceos quil at parduit assi cura en une maniere parmi. Si par mi est leveiz cist terapez, si cura dist Jonas, pren- neiz me, et si me gittiez en la meir. Tuit ont de mi envie : mais ju en vois, et si me demonsterray teils a ols , ke tuit cil qui lor envie acoyseront et insevre rae verront, seront bien aureit, etc. DE LAUDIBUS VIRGINIS. Homil. II , 13. Necessario desponsaia est Maria. De hoc eodem argumento sic Bossuetius (Ex- fHicaiion de la propheiie d'Isale ) : « On dit que c'eut ete demenlir la prophetie de reconnoilre • pour vierge la mere du Sauveur,-que Ton voyoit dans le mariage. Cela seroit vrai, s'il • n*y avolt point de milieu entre etre mariee et n'etre pas vierge : car si, selon le prophele, • Dieu pouvoit faire enfanler une vierge, qui empechoit qu'il n'operat un si grandmys- • teresous le voile sacre du mariage ? Cetoit au contraire ce que demandoit la conve- » nance des conseils de Dieu, el Tordre de sa sagesse aussi douce qu^efficace. Et apres tout, • s'il en faut venir a cetle discussion , eut-ce ele une ceuvre convenable a Dieu de donner » en spectacle aux hommes une fille avec son enfant , pour elre le scandale de toule la >• ferre, le sujet de ses derisions, et Tobjet inevitable de sescalomnies? Quand elle auroit as^ NOT^. 467 » sut6 quVlle eloit viergo , sa parole parliculi^re n"eiit pas ^le un lemoigna{»e su/fisanl pour - raffermissement de la foi ; il falloit que la r^velation d'un si grand myslire fut preparee - par tous les miracles de J6sus-Christ et de ses apotres, avant qu'elle fiit re^ue avec uno ■ autorite digne de creance. Ainsi c'etoit un conseil digne de Dieu, de faire naitre dans le » mariage le fils de la Vierge, afin que sa naissance parut du moins honnete , jusqu'a cc » que le lemps fut venu de la faire paroilre surnaturelle et divine. >• ( Vide cJe Baptismo , c. 5.) IN EPIPHANIA. Sermo 1. 1. Superesi ut nonhabeat Dei gratiam. Id est, Consequens est ut non babeat Dei era- Uam , quae non nisi petentibus et miseriam suam agnoscentibus datur. IN SEPTUAGESIMA, Sermo I, i. Tantumdem est ac si non peccet, etc. Hic locus, et si qui sunt apud Barnardum alil similes, lieutiquam favent triplici haereticorum errori t primo Joviniani ac Pelagii, qui justos sine uUis peccatis vilam agere contendebant ; secundo Calvini et sequacium , qui jusli- ficatum negant posse a caritate excidere ; tertio eorumdem, qui fideles justificari asserunl permeram nonimputationem peccatorum, Ad primum sanctus Doctor explicansilludJohan- nis, Omnisqui natus est ex Deo, etc.,ait : «Hoc dictum est de praedeslinatisad vilam; non quort ■ omnino non peccent , sed quod peccatum ipsis non impuletur , quia vel punitur condigna » pcenitentia, vel in caritate absconditur. » ( De Grat. el lib, Arb. c. 9. ) Ad secundum ila pronuntiat ( epist. 42 ) : « Recedunt ergo quidam a fide , quia Veritas asserit ; consequenter et • asalute , quia Salvator redarguit finde nos coUigimus quod et a caritate, sine qua saUisesse » non poterit , etc. » Ad terlium denique : « Itaque Caritas dat caritatem , subslantiva acci- - dentalem. Ubi dantem significat , nomen est substantiae ; ubi donum , qualitatis* »(06 dilig. Deo , c. ult. ) IN PSALMUM Quihabitat, Sermo VII, ft. iJ/ariam quamdam. Hic agitur de Maria , nempe CassaLolita, seu Caslabolite, ad quam duae extant epistolae sancto Ignatio martyri adscriptae, in quibus Cftristifera salulatur; Sermo X. 9. Nempt horam, etc. Horas declamandis sermonibus insumebat aliquando matu- tinas ante laborem , aliquando vespertinas, IN CCENA DOMINT, Sermo T. 1. De trihusitaque Sacramentis. Bernardus ablutionem pedum sacramentis annumo- rat , prout olim usifatum erat sacramenti nomen usurpare, ad designandum quaecumque rerum sacrarum signa. ( Voyez Traite des feles mobiles, a la fin des Vies des Saints de Godes- tard , pour le Jeudi saint, edit. de Gauthier frere , 183S. ) IN ANNUNTIATIONE MARIjE. Sermo IIT. Habitus anno lioO, quo Annuntiatio celebrata fuit sabbato post dominicam ter- tiam Quadragesimae , quo die legitur Susannae historia et evangelium de muliere adultera. IN rESTO OMNIUM SANCTORUM. Sermo TI. H, Interim sub altari eos esse , quia solam vident Christi humanitatem ; post corpo- rum autem resurrectionem erunt super allare, ad videndum ejus divinitatem. Plura ejusmodi loca occurrunt in Bernardo , in quibus videlur accedere senlenliae eorum , qui docent animas juslorum post hanc vitam anle extremum judicium non admitti ad illam beatitudinem quae in Dei consislit , sed inlerim versari in quadam felicitate imperfecla , quae dolorem quidem omnem excluderet ; refrigerium , quietem, lucem , gaudium praestaret : visione nondum tamen earum desiderium explerel, El rursus serm, 5 infra , tres facit animarum sanctarum stalus, primum in corpore corruptibili , secundum sine corpore, tertium in beatitudine consummata. Porro communis sanctorum Patrum et Ecclesiae Doctorum senlenlia esl , animas piorum corporibus solulas non modo jam ccelo receptas esse et cum Christo regnare, $ed simpliciler beaLis esse , et Dci conspectu frui. Sic ergo S. Bernardi verba intelligenda sunt , uti videre esl mullis ipsius aliis locis : animas scilicet sanctorum perfecta frui felicitate, perfecliori tamen fruituras, receptis corporibus, postquam resurrexerinl, Ibid. Signatum est super eos, Id est obsignatum , nondum reseratum etmanifestatuni. IN OBITU DOMNI HUMBERTI. % Faetitium sermonem. Ncmpe factorum scu cxemplorum quae Humbertus exhibuit. Ibid. Pra:hendariHm. Praebendarii vocabanluretiam pauperes,quiquotidianum commeatnm^ ab aliis accipiebant. riMS NOTARUM. INDEX TRACTATUUM ET SERMONUM TOMI SECUNDI. VIII. DE DILIGENDO DEO. Ad Haimericuna Cardinalem Pag. i Cap. I. Quare etquomodo diligendus sit Deus ibid. II. Deus quantopere ab homine me- reatur amari , ob bona tum corpo- ris , tum animae. Quomodo ea agnoscenda et habenda citra do- nantis injuriam S III. Christiani quantos habeant sti- mulos amandi Deum prse infideli- bus k IV. Quinam hominum ex Dei recor- datione consolationem capiant j quive magis ad ejus amorem ido- nei S V. Christiano quantum incumbat de« bitum amoris 7 VI. Brevis anacephalseosis el summa praedictorum ibid» VII. Nonsinefructu et prdcmio diligi Deum , et terrenis non satiari hu- mani cordis appelitum 6 VIII. Unde inchoet amor noster , seu de primo gradu amoris , quo dili- git homo se propter se 10 IX. De secundo et tertio gradu Amo- ris M X. De quartogradu Amoris , cum nec seipsum diligit homo, nisi prop- ter Deum 12 XI. Quod perfecta felicitas anima- rum resurrectioni reservetur 15 XII. De caritate , ex Epist. ad Cartu- sianos scripta i5 XIII. De lege propriae voluntatis et cupiditatis servorum et mercena- riorum 16 XIV. De lege caritatis filiorum ibid. XV. De quatuor gradibus Amoris et felici statu Fatriae coelestis 17 IX. DE GRATIA ET LIBERO ARBITRia Praefatio ad Guillelmum abbatem S. Theoderici 18 I. Ad boni operis meritum , una cum gratia Dei concurrere liberi arbi- trii consensum ibid- II. Quid liberum arbitrium, seuqua in re libertas consistat 19 III. Triplicem esse libertatem , Na- turae, Gratiae, Gloriae 21 IV. Qualis libertas competat anima- bus sanctis carne solutis : Quae Deo et omni creaturae rationali indiffe- renter 22 V. An libertas a miseria, quae etiam vocatur complaciti, detur in hoc saeculo 23 VI. Ad velle bonum gratiam omnino essc necessariam 24 VII. Utrum primi homines in para- diso trina illa liberlate politi fue- rint 26 VIII. Libertatem arbitrii remanere posl peccatum '. . . 27 IX. Imaginem et similitudinem Dei , ad quam conditi sumus ^ in triplici libertate consistere • • . 28 X. Similitudinem divinae imaginis in nobis reformari per Christum. ... 30 XI. Libero arbitrio nihil derogari sive per gratiam trahentem ad bo- num , sive per tentalionem impe!- lentem ad inalum 3i XII. An negans fidem metu mortis ac poenarum excusetur a culpa, vel destituatur libero arbitrio. Ubi negatio Petri discutitur 32 XIII. Merita hominis esse mera mu- nera Dei 34 XIV. Quid gratiae, quid liberoarbitrio in nejtotio salutis attribuendum ... 5S INDEX 4)9 X. DE BAPTISMO. Praefulio, ad Hugonem de S. Victore. 38 Cap. I. Durara nimis , et a ratione alienam esse senteniiam , qua asse- ritur, actualemBaptismi susceptio- nem sinipliciteresse adsalutemne- cessariam ibid. II. Baptismi obligationem coepisse primum post sufficientem ejus pro- mulgationem 40 III. Justos vet. Test. non tam claram habuisse notitiam futurorum mys- teriorum fidei, quam nos habemus praeteritorum 42 IV. Ostendit dari peccatum per igno- rantiam , contra asserlionem con- trarise opinionis &5 V. Sententiam quamdam suam, male acceptam , a calumnia vindicat ... 46 XI. DE ERR0RI6US ABAELARDI. Incipiunt capitula hseresum Abaelardi 48 Ad IrwocENTruM Pontificem. Praefalio 52 Cap. I. Impia Abaelardi dogmala de SS. Trinitate recenset , etc ibid. II. In Trinitate non esse admitten- dam ullam disparitatem, sed omni- modam aequalitatem 55 III. Absurdum dogma Abaelardi de nominibus absolutis et essentiali- bus in Trinitate oppugnat 54 IV. Refellit definitionem fidei qua dicit Abael. fidem esse aestimatio- nem 56 V. Arguit Ataelardum sua sensa aut somnia unanimi Patrum sententiae praeferentem 57 VI. Deum in opere liberationis hu- manae non solum misericordia, sed et justitia usum. 58 VII. Abaelardum praestringit , impie ac temere Dei secreta scrutantem et extenuantem 60 VIII. Quare Christus tam gravem ac laboriosum nos liberandi modum susceperit Gl IX. Christum venisse in mundum non solius instructionis nostrae, sed et liberationis causa 02 XII. DE VITA ET REBUS GESTIS S. MALACHIiE HIBERNI.qE EPISCOPI, Phjefatio ad Conganum abbatem Su- riensem 64 Cap. I. PueritiaetadolescentiaS.Ma- lachiae 63 II. Religiosae vitae tirocinium 66 III. Ordinibus initiatus vices gerit Episcopi 67 IV. Malcho episcopo plenius insli- tuendus adhaeret 68 V.Sorori defunctae sacrificii oblalio- ne succurrit 69 VI. Monasterium Benchorense deso- latum restaurat 70 VII. Dysenteria laborantem curat. . . 71 VIII. Episcopatum Coneretensem , li- cet invitus , suscipit ibid. IX. Monasterium Ibracense construit 72 X. Fit archiepiscopus seu primas Hi- bemige 75 XI. Insidias evadit incolumis, aucto- ribus niale perditis 74 XII. Hostcs seu aemulos , in ipsum armatos , virtutc animi et constanli in Deum fide lenit, sibiquc conci- Uat T6 XIII. Deus Malachiae detractores pu- nit 76 XIV. Sedem metropolitanam paci redditam resignat 77 XV. Romam proficisci desiderat, pal- lium a Pontifice petiturus 78 XVI. Romam tendens , et inde re- diens , Claram-vallem visitat 79 XVII. Diversa beneficia sanitatum per eum collata 8^ XVIII. Reversusinpatriam, totus cu- rae pastorali et reformationi incum- bit 81 XIX. Virtutum ejus insignia, et mo- res vero praesule digni ibid. XX. Energumenos vexatos a daemo- niis liberat 82 XXI. Beneficia moribundis et parlu- rientibus praestita .... 83 XXII. Concubinario obstinato cxi- tium denuntiat 84 XXIII. Varia sanitatum beneficia va- riis praestita ibid. XXIV. Fcminam sine sacramento Ex- Ircmae-unrtioni? defnriciaiTi icsiis- ^70 INDEX cHat 86 XXV. Alia diversa beneficia in diver- sos collata ibid. XXVI. Veritatem corporis Christi in eucharistia propugnat 87 XXVII. Pacetn et concordiam inter dissidentes mirabiliter conciliat. . . 88 XXVIII. Sacrum aedificium moliens, adversarium patitur, sed mox ul- tione divina correplum 00 XXIX. Claret prophetiae spiritu, ek omni miraculorum gratla 91 XXX. Locum et diem mortis suae praedicit , et causa pallii denuo iter ad papam Eugenium suscipit 92 XXXI. Rursum Claram-vallem venit, moriturus loco et tempore quo de- sideraverat 94 DE CANTU ET CORRECTIONE ANTIPHONARII. S. Bernardi epislola Tractatui prae- | Tractatus. missa 96 | 97 SERMONES DE TEMPORE. In Adventn Domini. I. De adventu Domini et sex circum- stantiis ejus 103 II. De verbis Isaise ad Achaz , Pete tibi signum a Domino^ etc 109 III. De triplici Domini adventu, et de septem columnis, quas in nobis eri- gere debemus 111 IV. De duplici adventu, et studio ve- rarum virtutum 115 V. De medio adventu , et triplici in- novatione 116 VI. De triplici adventu , et carnis re- surrectione 117 VII. De triplici utilitate adventus Do- mini 119 De laudibus Virginis matris. Homilige IV ibid. In vigilia Nativitatie Domini. I. De pronuntiatione Martyrologii. . . 142 II. De eo quod scriptum est, O Juda et Jerusalem , etc 144 III. In iilud , Hodie scietis, etc 147 IV. De medicina laevae, etdeliciis dex- ierae Excelsi 151 V. In iliud, Sanctificamini hodie , etc loo VI. De annuntiatione ipsius 157 In Nativifate Domini. I. De fontibus Salvatoris 162 II. De tribus praecipuis Dei operibus, et triplicicommixtione 165 III. De loco, tempore et aliis circum- stantiis nativitatis Domini 167 IV. De eo quod pastores invenerunt Mariam, et Joseph , et infantem positum in praesepio 169 V. De verbis Aposloli, Benedictus Deus, etc 170 In nativitate Innocentium. I. De quatuor solemnitatibus Nativi- tatis Domini , ac SS. Stephani , Jo- hannis et Innocentium 172 In Circumcisione Domini. I. De lectione Evangelica , Postquam consummaii sunt^ etc 174 II. De variis ejus nominibus 176 III. De die octava 177 In Epiphania Domini. I. De verbis Apostoli, ^pparuit be- nignitas, etc 181 II. De Magis, ubi exponitur illud de Canticis, Egredimini filice Sion, etc 185 III. De lectione evangelica , Ubi est qui natus est ^eic 186 In octava Epiphanise. I. De circumcisione, baptismp et ver- bo Domini ad johannem, JVos de- cet implerCj etc ' .'. . . 189 Dominica I. post octavam Epiphaniae. I. De miraculo facto in nuptiis, et de eo quod Dominus ait, Et vos si- miles hojninibus exspectantibus j etc 190 II. De spiritualibus nuptiis in evan- gelica historia designatis 192 In Septuagesima. Sermo I 196 II. De eo quod scriplum est, Jmmisit Dominus soporem in Adam , etc. . 198 In Quadragesima. I. Quid sit ungere caput, ct faciem lavare 199^ II. Quomodo debemus converti ad Dominum 201 INDEX fi7l III. Dejejunlo Quadragesimse 203 IV. De oralione et jejunio 205 V. De Iriplici modo oralionis 20G VI. ]^e oralione Dominica 208 VII. De peregrino , morluo et Cruci- fixo 210 In psalmum Qui luibitat. Sermones XVII 2H Dominica Palmarum. I. De Iribus ordinibus obsequenlium Christo 261 II. De passione , et processione , et quatuor ordinibus processionis... 262 III. De quinque diebus, processionis, refectionis, passionis, requietionis, et resurreclionis 264 Feria IV hebdomadae sanctae. I. De passione Domini 267 In ccena Domini. I. De baptismo, sacramento altaris, et ablutione pedum 272 In die sancto Paschae. I. De septem signaculis, quse solvit Agnus 275 In tempore Resurrectionis ad AbLates. II. De lectione evangelica , Maria Magdalene , etc. 281 ni. De mersione Naaman septies ia Jordane 285 In octava Paschae. I. De fide vivente , et tribus testimo- niis in coelo et in terra 288 II. De tribus testimoniis 290 In Rogationihus. De tribus panibus 292 1 In Asccnslonc Doinini. I. De evangelica leclione, Recumhen- tibus undecim discipulis , etc 293 II. Quomodo ascendit super omnes coelos , ut adimpleret omnia 294 III. De intellectu et affectu 296 IV. De duabus malis ascensionibus, daemonis et primi hominis ; et sex bonis , Christi , et nostris 299 V. De intellectu et affectu 504 In festo Pentecostes. I. Quomodo Spiritus sanctus tria ope- ratur in nobis 309 II. De operibus Trinitatis super nos, et de triplrci gratia Spiritus sancti 311 II. De multiplici operatione Spiritus sancti in nobis 314 Dominica IV post Pentecosten. I. De David et Golia , et quinque la- pidibus 317 Dominica VI post Penlecosten. I. De evangelica lectione , ubi turba triduo sustinens Dominum septem panibus reficitur 519 IT. De septem misericordiis 321 III. De fragmenlis septem misericor- diarum 522 Dominica I Novembris. I. De verbis Isaiae, Vidi Dominumj etc 525 II. De verbis Isaiae Prophetae , Plena erat^ elc 52G III. De aliis verbis Isaiae, Seraphin stabant ^ etc 528 IV. Ilem in eadem verba 529 V. Item de verbis Isaiee 551 SERMONES DE SANCTIS. In conversione S. Paull. I.Quomodo ad exemplum ejus conver- ti debemus 336 Serrao II 339 In Purificatione B. Mariae. f . De triplici misericordia 340 )I. De ordine et modo processionis Christi in templuni 341 III. De Puero , Maria et Joseph 342 In natali S. Victoris Confessoris. Sermo 1 344 Scrmo II 545 In natali S. Benedicti. Sermo unicus 547 In festo Annuntiationis B. Mariae Virjrinis. I . De verbis Psalmi Ui inhabitet jlo- riaj etc 352 II. De septiformi Spiritu ia Christo.. 357 III. De Susanna et B. Maria 559 In nativitate S. Johannis. Sermo unicus ,. 363 In vi{jilia SS. Petri el Pauli. Sermo unicus 367 In festo SS. Apostolorum Petri el Pauli. I. De triplici custodia , quam Aposloli babent super nos ; el de tribusgra- dibus conversationis nostrae 369 IT. Item de iisdem 570 III. De lectione Sapientiae, /5?i5u/J^ viri misericordicc ^ etc 373 In assumptione B. Marise. I. De gemina susceptione, Christi sci- /i72 INDEX licet ct Mariae 37S Sermo II II. De domo mundanda, ornanda» Implenda 377 III. De Maria , Martha et Lazaro 380 IV. De quatriduo Lazari, et praeconio Yirginis 383 Dominica infraoctavam Assumptionis. I. De duodecim praerogativis B. Ma- riae ex verbis Apocalypsis, Signum magnum apparuit in ccelo^ etc . . 586 In nativitate B. V. Mariae. I. De aquse-ductu 592 In festo S. Michaelis. I. De Angelorum erga nos custodiis » et de nostra erga ipsos reveren- tia 599 II. Inillud, Qui scandalizaverit unum de pusillis , etc 401 In festo omnium Sanctorum, I. DelectioneEvangelica, Videns Je^ sus turbas , etc 403 II. De statu Sanctorum ante resurrec- tionem 409 III. Quomodo animae sanctae erunt sine macula et ruga: 413 IV. De sinu Abrahae, etc 414 V. De eodem festo 417 In transitu S. Malachise Episcopi. Sermo 1 422 42^ In festo S. Marlini. I. De exemplis obedientiae 428 De S. Clemente Papa et Martyre. I. De tribus aquis. 435 In Vigitia S. Andreae. I. Quomodo jejuniis prsevenire de- beamus festivitates sanctorum. . . . 457 In festo S. Andreae. I. De tribus generibus piscium, qui sunt in mari , in flumine , in stag- no 439 II. De quatuor cornibus crucis 442 In obitu domni Humberti. Sermo unicus 445 In dedicatione Ecclesise. I. De quinque sacramentis Dedicatio- nis 449 II. Quomodo et nobis, et aliis cohee- rere debeamus 451- III. De triplici apparalu, quem habe- rrms ad custodiam Dei 452 IV. De triplici mansione 454 V. De gemina consideratione sui... 456 VI. De reverentia sacris locis debita. 4G0 NoTiE 462 FINIS INDICIS TOMl SECUNDl. c^ / ^i^. /■.. ^;^y^ F-3 9 Wk -^ if- ^n yr^:^ 7 :^<->^\ S«&aB^ WS^ tx. \\ 'i^iyh^' ^^'i^. _*^ ^ '^^^. -ajfc^^ PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY BX 890 B4 1836 t.2 Bernard de Clairvaux Opera genuina ? c i ^ ' Jtmtam^^^m^^^^^^^^^^